The Theory of Max-Min and its Application to Weapons Allocation Problems

Dr. John M. Danskin (auth.)

Etiology of Hodgkin’s Disease

Freda E. Alexander (auth.), Ruth F. Jarrett (eds.)

Plants in Alpine Regions: Cell Physiology of Adaption and Survival Strategies

Michael Kuhn (auth.), Cornelius Lütz (eds.)

شناسایی و اولویت بندی راهبردهای توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکابword

 چکیده

صنعت گردشگری در بسیاری از کشورها، به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد اقتصادی و توسعه ساختارهای زیربنایی مطرح است، لذا توجه یه این صنعت و برنامه ریزی دقیق برای توسعه آن امری غیر قابل انکار بوده و اهمیت آن روز به روز بیشتر احساس می شود. در این راستا برنامه ریزی راهبردی، که شیوه ای نظام یافته به منظور تصمیم گیری و اجرای فعالیت ها جهت دست یابی به اهداف با حداکثر کارایی می باشد می تواند شیوه مناسبی برای کمک به توسعه صنعت گردشگری به حساب آید.

این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت بندی راهبردهای توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب صورت گرفت. نوع تحقیق کاربردی و روش تحقیق توصیفی- دلفی می باشد. مدل استفاده شده در پژوهش، مدل جامع مدیریت راهبردی دیوید بوده و از تکنیک SWOT برای تدوین راهبردها و از ماتریس QSPM برای اولویت بندی راهبردهای انتخابی استفاده شده است. داده های تحقیق در 4 مرحله پرسش نامه با استفاده از تکنیک دلفی، از 16 نفر از خبرگان، مسئولین و مدیران حوزه گردشگری شهرستان تکاب جمع آوری و تجزیه و تحلیل شده است.

نتایج حاصل به شناسایی و تعیین مأموریت، چشم انداز، 3 هدف کمی، 3 هدف کیفی، 7 فرصت، 8 تهدید، 7 نقطه قوت، 10 نقطه ضعف و 10 راهبرد برای توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب انجامید. همچنین نتایج حاصل از ارزیابی عوامل داخلی و خارجی صنعت گردشگری شهرستان بیانگر این بود که صنعت گردشگری این شهرستان دچار ضعف نسبی بوده و واکنش مناسبی نسبت به عوامل خارجی نداشته است. همچنین پس از شناسایی و اولویت بندی راهبردها به وسیله ماتریس QSPM مشخص شد ایجاد سایت های اینترنتی به منظور بازاریابی جاذبه های گردشگری شهرستان بالاترین اولویت را بین راهبردهای انتخابی داشته و راهبردهای توسعه محصول نیز بیشترین تعداد راهبردهای انتخابی را شامل می شوند.

واژگان کلیدی:

گردشگری^[1]، برنامه ریزی راهبردی^[2]، راهبردهای توسعه صنعت گردشگری^[3]، شهرستان تکاب^[4]، ماتریس ^[5]SWOT، ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)^[6]

 فهرست مطالب

 فصل اول: طرح و کلیات تحقیق

1-1 مقدمه......2

2-1 بیان مسئله....3

3-1 اهمیت و ضرورت موضوع........5

4-1 اهداف تحقیق.....6

5-1 سوالات تحقیق........7

6-1 روش شناسی تحقیق.............7

1-6-1 نوع و روش کلی تحقیق................7

2-6-1 روش های گردآوری داده ها و ابزار مورد استفاده برای آن..................................................................................................................................7

3-6-1 روش نمونه گیری و تخمین حجم جامعه................................................................................................................................................................7

1-3-6-1 روش نمونه گیری....................................................................................................................................................................................................7

2-3-6-1 تخمین حجم جامعه................................................................................................................................................................................................8

4-6-1 روش های تحلیل داده ها............................................................................................................................................................................................8

7-1 قلمرو تحقیق..................................................................................................................................................................................................9

1-7-1 قلمرو مکانی-جامعه تحقیق........................................................................................................................................................................................9

2-7-1 قلمرو زمانی تحقیق......................................................................................................................................................................................................9

8-1 چارچوب کلان نظری تحقیق.....................................................................................................................................................................9

1-8-1 مرحله شروع................................................................................................................................................................................................................10

2-8-1 مرحله ورودی..............................................................................................................................................................................................................11

3-8-1 مرحله مقایسه.............................................................................................................................................................................................................11

4-8-1 مرحله تصمیم گیری.................................................................................................................................................................................................12

9-1 موانع و محدودیتهای تحقیق...................................................................................................................................................................12

10-1 پیشینه تحقیق.........................................................................................................................................................................................13

11-1 شرح واژه ها و اصطلاحات تحقیق.......................................................................................................................................................13

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

1-2 مقدمه............................................................................................................................................................................................................16

2-2 گردشگری....................................................................................................................................................................................................17

1-2-2 تعاریف گردشگری......................................................................................................................................................................................................17

2-2-2 بررسی اثرات گردشگری...........................................................................................................................................................................................18

1-2-2-2 اثرات اقتصادی توسعه گردشگری.....................................................................................................................................................................18

2-2-2-2 اثرات اجتماعی توسعه گردشگری.....................................................................................................................................................................19

3-2-2-2 اثرات محیطی توسعه گردشگری.......................................................................................................................................................................20

3-2 برنامه ریزی گردشگری.............................................................................................................................................................................22

1-3-2 اهداف برنامه ریزی گردشگری................................................................................................................................................................................22

2-3-2 اهمیت برنامه ریزی گردشگری...............................................................................................................................................................................22

3-3-2 رویکردهای برنامه ریزی گردشگری.......................................................................................................................................................................24

1-3-3-2 رویکرد سیستمی..................................................................................................................................................................................................24

2-3-3-2 رویکرد توسعه پایدار.............................................................................................................................................................................................25

3-3-3-2 رویکرد برنامه ریزی جامع...................................................................................................................................................................................25

4-3-3-2 رویکرد راهبردی....................................................................................................................................................................................................26

5-3-3-2 رویکرد جامعه محور.............................................................................................................................................................................................26

4-2 برنامه ریزی راهبردی................................................................................................................................................................................27

1-4-2 تعاریف..........................................................................................................................................................................................................................27

1-1-4-2 راهبرد......................................................................................................................................................................................................................27

2-1-4-2 مدیریت راهبردی..................................................................................................................................................................................................27

3-1-4-2 برنامه ریزی راهبردی...........................................................................................................................................................................................27

2-4-2 پارادایم ها و مکاتب مدیریت راهبردی..................................................................................................................................................................28

1-2-4-2 مکتب پیش تدبیری (تجویزی).........................................................................................................................................................................28

2-2-4-2 مکتب تجربی انطباقی (توصیفی)......................................................................................................................................................................29

3-2-4-2 مکتب تلفیقی........................................................................................................................................................................................................30

4-2-4-2 مکاتب 10 گانه مینتزبرگ..................................................................................................................................................................................31

3-4-2 برنامه ریزی راهبردی گردشگری............................................................................................................................................................................33

1-3-4-2 مفاهیم برنامه ریزی راهبردی گردشگری........................................................................................................................................................33

4-4-2 مفهوم و تاریخچه ی کاربرد برنامه ریزی راهبردی.............................................................................................................................................35

5-4-2 : روش ها، مدل ها و تکنیک های برنامه ریزی راهبردی..................................................................................................................................37

1-5-4-2 مدل فرآیند برنامه ریزی راهبردی استونر و فریمن......................................................................................................................................38

2-5-4-2 مدل برنامه ریزی راهبردی برایسون.................................................................................................................................................................39

3-5-4-2 مدل فرایند برنامه ریزی راهبردی کاتلر..........................................................................................................................................................40

4-5-4-2 مدل تعدیل شده از کاتلر با سیاست مختلف بازیگران..................................................................................................................................41

5-5-4-2 مدل فرآیند برنامه ریزی استراتژیک ون دن بروک.......................................................................................................................................42

6-5-4-2 پنج گام فرآیند مدیریت راهبردی از دیدگاه تامپسون..................................................................................................................................44

7-5-4-2 الگوی جامع مدیریت راهبردی دیوید...............................................................................................................................................................44

6-4-2 مقایسه بین مدل ها و انتخاب مدل پژوهش...........................................................................................................................................45

5-2 تحلیل محیط خارجی و داخلی سازمان................................................................................................................................................46

1-5-2 بررسی عوامل خارجی...............................................................................................................................................................................................46

1-1-5-2 تحلیل محیط کلان خارجی(PESTEL ).........................................................................................................................................................49

2-1-5-2 الگوی مبتنی بر پنج نیروی رقابتی پورتر........................................................................................................................................................50

2-5-2 بررسی عوامل داخلی.................................................................................................................................................................................................51

1-2-5-2 مدل زنجیره ارزش پورتر.....................................................................................................................................................................................53

2-2-5-2 تحلیل وظیفه ای دیوید.......................................................................................................................................................................55

6-2 گام های تدوین استراتژی.........................................................................................................................................................................56

1-6-2 تدوین چشم انداز.......................................................................................................................................................................................................56

2-6-2 بیانیه ماموریت............................................................................................................................................................................................................57

3-6-2 تجزیه و تحلیل محیطی............................................................................................................................................................................................57

4-6-2 تعیین اهداف بلند مدت............................................................................................................................................................................................57

5-6-2 اهداف عملیاتی یا کوتاه مدت..................................................................................................................................................................................58

6-6-2 تدوین و طراحی استراتژی.......................................................................................................................................................................................58

7-2 بررسی اجمالی وضع موجود شهرستان تکاب...................................................................................................................................................59

1-7-2 موقعیت جغرافیایی شهرستان تکاب......................................................................................................................................................................59

2-7-2 ویژگی های جغرافیایی شهرستان تکاب................................................................................................................................................................60

3-7-2 موقعیت طبیعی و تاریخی شهر تکاب....................................................................................................................................................................61

4-7-2 بررسی ویژگی های اجتماعی شهرستان تکاب...................................................................................................................................................62

1-4-7-2 ویژگی های جمعیتی شهرستان تکاب.............................................................................................................................................................62

2-4-7-2 دین و فرهنگ........................................................................................................................................................................................................65

3-4-7-2 زبان و گویش.........................................................................................................................................................................................................65

4-4-7-2 بررسی نرخ باسوادی و برخورداری از خدمات.................................................................................................................................................65

5-7-2 بررسی ویژگی های اقتصادی شهرستان تکاب.....................................................................................................................................................66

1-5-7-2 معادن و صنایع دستی.........................................................................................................................................................................................67

6-7-2 بررسی انواع جاذبه های گردشگری........................................................................................................................................................................68

1-6-7-2 جاذبه های طبیعی که بر اساس ویژگی های محیط طبیعی هستند.........................................................................................................69

2-6-7-2 جاذبه های فرهنگی که بر مبنای فعالیت انسانی هستند.............................................................................................................................69

3-6-7-2 جاذبه های انسان ساخت که بصورت مصنوعی خلق شده اند.....................................................................................................................70

7-7-2 بررسی وضعیت موجود زیر ساختها - امکانات و تاسیسات موجود در شهرستان تکاب............................................................................74

1-7-7-2 هتل ومهمانپذیر..................................................................................................................................................................................................74

2-7-7-2 رستوران و مراکز پذیرایی....................................................................................................................................................................................74

3-7-7-2 وضعیت جاده ها ، حمل ونقل عمومی و تجهیزات و تاسیسات حمل ونقل.............................................................................................75

4-7-7-2 وضعیت دسترسی های محلی و راه های روستایی شهرستان.....................................................................................................................75

5-7-7-2پمپ بنزین – مراکز CNG و مراکز تعمیر اتومبیل.......................................................................................................................................76

6-7-7-2 پایانه مسافربری.....................................................................................................................................................................................................76

7-7-7-2 وضعیت بهداشت و درمان وتجهیزات پزشکی...............................................................................................................................................77

8-7-7-2 تأسیسات مخابرات – برق و آب........................................................................................................................................................................77

9-7-7-2 وضعیت امنیت و خدمات انتظامی....................................................................................................................................................................77

10-7-7-2 بانک و امور بانکی..............................................................................................................................................................................................78

8-7-2 اقتصاد گردشگری شهرستان تکاب........................................................................................................................................................................78

8-2 پیشینه تحقیق............................................................................................................................................................................................85

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

1-3 مقدمه...........................................................................................................................................................................................................88

2-3 نوع و روش انجام تحقیق..........................................................................................................................................................................88

3-3 مدل مفهومی تحقیق.................................................................................................................................................................................88

1-3-3 مراحل برنامه ریزی استراتژیک...............................................................................................................................................................................89

1-1-3-3 مرحله صفر (شروع)..............................................................................................................................................................................................90

2-1-3-3 مرحله ورودی........................................................................................................................................................................................................91

3-1-3-3 مرحله مقایسه........................................................................................................................................................................................................94

4-1-3-3 مرحله تصمیم گیری............................................................................................................................................................................................97

4-3 روش دلفی...................................................................................................................................................................................................99

1-4-3 موارد کاربرد روش دلفی...........................................................................................................................................................................................99

2-4-3 ویژگی های روش دلفی.........................................................................................................................................................................................100

3-4-3 مراحل اجرای تکنیک دلفی..................................................................................................................................................................................100

4-4-3 مراحل اجرای روش دلفی در پژوهش..................................................................................................................................................101

5-3 قلمرو تحقیق............................................................................................................................................................................................102

1-5-3 قلمرو مکانی-جامعه تحقیق..................................................................................................................................................................................102

2-5-3 قلمرو زمانی تحقیق...............................................................................................................................................................................................103

6-3 روش نمونه گیری و تخمین حجم جامعه..........................................................................................................................................103

1-6-3 روش نمونه گیری....................................................................................................................................................................................................103

2-6-3 تخمین حجم جامعه...............................................................................................................................................................................................103

3-6-3 جامعه آماری............................................................................................................................................................................................................104

7-3 روش های گردآوری داده ها و ابزار مورد استفاده برای آن............................................................................................................104

8-3 روش های تحلیل داده ها......................................................................................................................................................................104

9-3 روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها.................................................................................................................................................105

1-9-3 روایی..........................................................................................................................................................................................................................105

2-9-3 پایایی.........................................................................................................................................................................................................................105

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

1-4 مقدمه........................................................................................................................................................................................................107

2-4 تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها..........................................................................................................................................................107

1-2-4 جنسیت.....................................................................................................................................................................................................................108

2-2-4 میزات تحصیلات.....................................................................................................................................................................................................109

3-2-4 سابقه کار..................................................................................................................................................................................................................110

3-4 تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها.......................................................................................................................................................111

1-3-4 بیانیه مأموریت توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب............................................................................................................................111

2-3-4 چشم انداز توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب....................................................................................................................................112

3-3-4 اهداف کمی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب.................................................................................................................................112

4-3-4 اهداف کیفی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب................................................................................................................................113

5-3-4 فرصت ها...................................................................................................................................................................................................................114

6-3-4 تهدیدها.....................................................................................................................................................................................................................115

7-3-4 نقاط قوت..................................................................................................................................................................................................................116

8-3-4 نقاط ضعف................................................................................................................................................................................................................117

9-3-4 راهبرد ها...................................................................................................................................................................................................................118

4-4 ارزیابی عوامل داخلی و خارجی............................................................................................................................................................119

5-4 اولویت بندی راهبردهای توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب...........................................................................................122

 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

1-5 مقدمه........................................................................................................................................................................................................127

2-5 برنامه ریزی راهبردی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب................................................................................................127

1-2-5 بیانیه ماموریت توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب............................................................................................................................127

2-2-5 چشم انداز توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب....................................................................................................................................128

3-2-5 اهداف کمی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب.................................................................................................................................128

4-2-5 اهداف کیفی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب................................................................................................................................128

5-2-5 فرصت های خارجی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب...................................................................................................................128

6-2-5 تهدیدهای خارجی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب.....................................................................................................................129

7-2-5 نقاط قوت داخلی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب........................................................................................................................129

8-2-5 نقاط ضعف داخلی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب......................................................................................................................130

3-5 تحلیل SWOT صنعت گردشگری شهرستان تکاب.......................................................................................................................131

1-3-5 تحلیل نقاط قوت و فرصت های شهرستان تکاب............................................................................................................................................131

2-3-5 تحلیل نقاط ضعف و فرصت های شهرستان تکاب..........................................................................................................................................132

3-3-5 تحلیل نقاط قوت و تهدیدهای شهرستان تکاب...............................................................................................................................................133

4-3-5 تحلیل نقاط ضعف و تهدیدهای شهرستان تکاب.............................................................................................................................................134

4-5 راهبردهای توسعه ی صنعت گردشگری شهرستان تکاب..............................................................................................................135

5-5 جمع بندی و نتیجه گیری....................................................................................................................................................................139

6-5 موانع و محدودیت های تحقیق............................................................................................................................................................139

7-5 پیشنهاداتی برای مطالعات و تحقیقات آتی.......................................................................................................................................140

 فهرست اشکال، جداول و نمودارها

 جدول 1-1: مراحل برنامه ریزی راهبردی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب...........................................................................9

جدول 1-2: تأثیرات منفی گردشگری بر روی محیط شهری....................................................................................................................21

جدول 2-2 تکامل برنامه ریزی گردشگری....................................................................................................................................................37

نمودار 1-2: مدل برنامه ریزی راهبردی استونر و فریمن...........................................................................................................................39

نمودار 2-2: مدل فرآیند برنامه ریزی راهبردی برایسون............................................................................................................................40

نمودار 3-2: مدل فرایند برنامه ریزی استراتژیک کاتلر...............................................................................................................................41

نمودار 4-2:مدل تعدیل شده کاتلر با سیاست مختلف بازیگران...............................................................................................................42

نمودار 5-2: مدل فرایند برنامه ریزی استراتژیک ون دن بروک.............................................................................................................. 43

نمودار 6-2: فرآیند ایجاد و اجرای استراتژی از دیدگاه تامپسون و استریکلند......................................................................................44

نمودار7-2 :الگوی جامع مدیریت استراتژیک دیوید....................................................................................................................................45

نمودار 8-2: الگوی مبتنی بر پنج نیروی رقابتی پورتر................................................................................................................................51

نمودار 9-2: مدل زنجیره ارزش مایکل پورتر................................................................................................................................................54

شکل1-2: نقشه ایران و موقعیت شهرستان تکاب و تخت سلیمان.......................................................................................................59

جدول3-2: وضعیت جمعیت شهرستان تکاب و دهستان های تابعه آن بر اساس آخرین سرشماری 1385 ................................63

جدول4-2: مقایسه شاخص های جمعیت در سالهای 1375 و 1385.................................................................................................. 64

جدول5-2: وضعیت شاخص های آموزشی و بهداشتی شهرستان تکاب با استان.................................................................................66

جدول6-2: فهرست معادن فعال در محدوده شهرستان..............................................................................................................................67

نمودار10-2: انواع جاذبه های گردشگری......................................................................................................................................................71

جدول 7-2: انواع گردشگری.............................................................................................................................................................................72

جدول8-2 : وضعیت دسترسی های محلی و راه های روستایی شهرستان.............................................................................................76

جدول 9-2: تعداد گردشگران داخلی و درآمد ماهیانه حاصل از فروش بلیط در سال 1392( درآمد به ریال).............................80

نمودار 11-2: تعداد گردشگران داخلی شهرستان تکاب در سال 1392 ...............................................................................................80

جدول 10-2: تعداد گردشگران خارجی و درآمد ماهیانه حاصل از فروش بلیط در سال 1392( درآمد به ریال).........................81

نمودار 12-2: تعداد گردشگران خارجی شهرستان تکاب در سال 1392...............................................................................................81

جدول11-2: مجموع تعداد گردشگران داخلی و خارجی شهرستان تکاب و درآمد ماهیانه حاصل از فروش بلیط در سال 1392 ...............82

نمودار13-2: وضعیت تعداد گردشگران داخلی و خارجی شهرستان تکاب و مجموع آن ها در سال 1392 .................................82

جدول 12-2: تعداد گردشگران داخلی و خارجی شهرستان تکاب در سال های 1374 تا 1392 ..................................................83

نمودار 14-2: وضعیت تعداد گردشگران شهرستان تکاب در سال های 1374 تا 1392 ..................................................................84

جدول 13-2 : مقایسه ماهیانه تعداد گردشگران شهرستان تکاب در سال های 1391 و 1392.................................................... 84

نمودار 15-2 : مقایسه ماهیانه تعداد گردشگران شهرستان تکاب در سال های 1391 و 1392 ....................................................85

نمودار 1-3 الگوی جامع مدیریت استراتژیک دیوید ................................................................................................................................. 89

جدول 1-3: مراحل برنامه ریزی راهبردی.....................................................................................................................................................89

نمودار2-3: الگوی عوامل موثر بر تدوین راهبردهای توسعه مقصد گردشگری ....................................................................................91

جدول 2-3: ماتریس ارزیابی عوامل خارجی (EFE) ..................................................................................................................................93

جدول 3-3: ماتریس ارزیابی عوامل داخلی (IFE).......................................................................................................................................94

جدول 4-3: ماتریس فرصت ها، تهدید ها، نقاط قوت و نقاط ضعف (SWOT)................................................................................ 96

جدول 5-3: ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی (QSPM)............................................................................................................... 98

جدول1-4: جدول توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب جنسیت............................................................................................ 108

نمودار1-4: نمودار میله ای توزیع درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب جنسیت................................................................. 108

جدول 2-4: جدول توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب میزان تحصیلات............................................................................ 109

نمودار 2-4: نمودار میله ای توزیع درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب میزان تحصیلات..................................................109

جدول3-4: جدول توزیع فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب سابقه کار............................................................................................110

نمودار3-4: نمودار میله ای توزیع درصد فراوانی نمونه مورد مطالعه بر حسب سابقه کار................................................................110

جدول 4-4: شاخص های توصیفی مربوط به بیانیه ماموریت توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب....................................111

جدول 5-4: شاخص های توصیفی مربوط به چشم انداز توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب............................................112

جدول 6-4: شاخص های توصیفی مربوط به اهداف کمی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب........................................ 112

جدول 7-4: شاخص های توصیفی مربوط به اهداف کیفی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب ......................................113

جدول 8-4: شاخص های توصیفی مربوط به فرصت های خارجی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب......................... 114

جدول 9-4: شاخص های توصیفی مربوط به تهدیدهای خارجی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب.............................115

جدول 10-4: شاخص های توصیفی مربوط به نقاط قوت داخلی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب.............................116

جدول 11-4: شاخص های توصیفی مربوط به نقاط ضعف داخلی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب...........................117

جدول 12-4: شاخص های توصیفی مربوط به راهبرد های توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب......................................118

جدول 13-4: ماتریس ارزیابی عوامل خارجی توسعه گردشگری شهرستان تکاب (EFE)...............................................................120

جدول 14-4: ماتریس ارزیابی عوامل داخلی توسعه گردشگری شهرستان تکاب (IFE)..................................................................121

جدول 15-4: ماتریس برنامه ریزی استراتژیک کمی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب (QSPM)..............................123

جدول 1-5: راهبردهای تهاجمی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب.....................................................................................131

جدول 2-5: راهبردهای محافظه کارانه توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب..........................................................................132

جدول 3-5: راهبردهای رقابتی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب .......................................................................................133

جدول 4-5: راهبردهای تدافعی توسعه صنعت گردشگری شهرستان تکاب...................................................................................... 134

 فصل اول:

طرح و کلیات تحقیق

 1-1 مقدمه

امروزه توسعه گردشگری در تمام عرصه ها، چه در سطح ملی و منطقه ای و چه در سطح بین المللی مورد توجه برنامه ریزان دولتی و شرکت های خصوصی قرار گرفته است. بسیاری از کشورها به صورت فزاینده به این حقیقت پی برده اند که به منظور بهبود وضعیت اقتصادی خود باید ابتکار عمل به خرج دهند و در صدد راه های تازه ای برآیند (لطفی، 1384). آگاهی جوامع از این که گردشگری منبع درآمد ارزی بسیار مناسب و قابل ملاحظه ای در اختیار اقتصاد یک کشور قرار می دهد، باعث شده که گردشگری مفهوم بسیار گسترده در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیدا کند و به عنوان یک صنعت تلقی شود(طهماسبی پاشا و مجیدی، 1384). بسیاری از این کشورها این صنعت پویا را به عنوان منبع اصلی درآمد، اشتغال، رشد اقتصادی و توسعه ساختار زیر بنایی می دانند. اگر چه در مناطق مختلف، شرایط متفاوت است، گردشگری همواره عامل مهمی برای توسعه اقتصادی به حساب می آید (ابراهیمی و خسرویان، 1384).

توسعه صنعت گردشگری، به ویژه برای کشورهای در حال توسعه که با معضلاتی همچون میزان بیکاری بالا، محدودیت منابع ارزی و اقتصاد تک محصولی مواجه هستند، از اهمیت فراوانی برخودار است. اقتصاد ایران نیز اتکای شدیدی به درآمدهای حاصل از صادرات نفت دارد و متغیرهای کلان اقتصادی آن با پیروی از قیمت جهانی نفت در طول زمان دچار نوسانات شدیدی می شود. روند حاکم بر متغیرهایی مانند تولید ناخالص ملی، سرمایه گذاری ناخالص، درآمد سرانه و غیره در سه دهه اخیر ایران، به روشنی نشان دهنده ی این موضوع است. از این رو به منظور تنوع بخشیدن به منابع رشد اقتصادی و درآمدهای ارزی و همچنین ایجاد فرصت های جدید شغلی در کشور، توسعه صنعت گردشگری از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ چرا که ایران ازنظر جاذبه های گردشگری جزء ده کشور اول جهان قرار دارد و از پتانسیل بسیار زیادی برای جهانگردی و گردشگری بین المللی برخوردار است (صباغ کرمانی و امیریان، 1384).

بر این اساس علی رغم اینکه ایران از نظر منابع طبیعی و جاذبه های گردشگری یکی از ده کشور نخست جهان محسوب می گردد، متأسفانه آمار سازمان جهانی جهانگردی در تمام طول سال های گذشته حکایت از روند بسیار کند ورود جهانگران به کشور و بالطبع سهم ناچیز صنعت مذکور در درآمد ناخالص ملی دارد (کارگر، 1386: 168).

در این راستا، شهرستان تکاب نیز به عنوان یکی از مناطق مستعد گردشگری در ایران، به دلیل برخورداری از ویژگی های منحصر به فرد تاریخی، فرهنگی، طبیعی و درمانی از توانمندی های بالایی برای جذب گردشگران برخوردار است اما از لحاظ شکوفایی این کارکردها این شهر نیز به تبعیت از ایران، نتوانسته جایگاه درخور توجهی را کسب کند. این شهر با وجود قابلیت ها و جاذبه های گردشگری فراوان، همچنان برای گردشگران داخلی و خارجی نا آشنا می باشد. هدف اصلی پژوهش حاضر آن است که با بکارگیری فرآیند برنامه ریزی راهبردی، ضمن پیجویی توانمندی ها گردشگری شهرستان تکاب و توسعه این توانمندی ها، اقدام به ارائه ی راهکارها و تدوین راهبردهای کاربردی در جهت توسعه گردشگری این شهر نماید. بنابراین با هدف بررسی ساختار گردشگری و شناسایی نقاط قوت و ضعف و فرصت ها و تهدیدهای توسعه گردشگری، امید است بتوان به رفع و چاره جویی نقاط ضعف و تهدید و افزایش و بهره مندی از قوت ها و فرصت های توسعه گردشگری شهرستان تکاب اقدام کرد.

 2-1 بیان مسئله

برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه از فعالیت های گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه در کشورهای مختلف یاد می کنند. امروزه گردشگری می تواند سبب ایجاد اشتغال، افزایش درآمد و در نهایت رفاه و بهبود وضعیت معیشتی مردم شود ( مطیعی لنگرودی، 81:1382). زمانی که شرایط ملی یا بین المللی اجازه گسترش و توسعه گردشگری بین المللی را بدهد، توسعه داخلی به ویژه در مناطق توسعه نیافته و محروم می تواند نقش مهمی در توسعه مناطق مختلف داشته باشد (جمعه پور، 87:1378).

با توجه به عدم موفقیت برنامه ها و طرح های توسعه در جوامع کمتر توسعه یافته و همچنین بروز مشکلات در این جوامع، توسعه و گسترش گردشگری، یکی از راهبردهای اساسی محسوب می شود. بسیاری از فعالیت های اساسی و به تبع آن سطح در آمد، طی دهه های اخیر دچار افول شدیدی شده و افزایش نرخ بیکاری و در نتیجه خروج نسل جوان و افراد دارای تحصیلات بالا، توسعه این مناطق را به مخاطره انداخته است. از این رو، ضرورت تنوع بخشیدن به اقتصاد در این جوامع، امری مهم تلقی می شود. اگر به طور کامل توسعه ی گردشگری طرح ریزی شود، می توان تا حدودی این جوامع را از رکود و انزوا خارج کرد و موجب تنوع فرهنگی و گسترش توسعه شد ( مطیعی لنگرودی و نصرتی، 70:1390).

توسعه گردشگری جهت فقر زدایی و کاهش مهاجرت، ایجاد رفاه اجتماعی، حفظ ویژگی های فرهنگی سنتی، حفظ بافت سنتی، ارتباطات فرهنگی، حفظ منابع طبیعی و فرهنگی، تقویت غرور ملی و ایجاد فرصت شغلی در کنار فعالیت های کشاورزی و دامداری، عنصری اساسی و ضروری محسوب می شود. بنابراین، برای توسعه نواحی کمتر توسعه یافته، باید بر روی توسعه گردشگری در این مناطق برنامه ریزی کرد ( قادری، 16:1383). در کشورهای کمتر توسعه یافته، دسترسی به منابع قابل حصول اندک و نیروی کار غیر ماهر و ارزان زیاد است. در نتیجه، گردشگری می تواند به عنوان هدف اصلی توسعه محسوب شود ( اسلیهان[7]، 2005: 43).

[1]Tourism

[2]Strategic Planning

[3]Tourism Industry Development Strategies

[4]Takab City

[5]Strengths-Weakness- Opportunities- Threats Matrix

[6]Quantitative Strategic Planning Matrix

[7]Aslihan

The Ocean Surface: Wave Breaking, Turbulent Mixing and Radio Probing

M. S. Longuet-Higgins (auth.), Yoshiaki Toba, Hisashi Mitsuyasu (eds.)