آسیب شناسی نقش زنان در جامعه و پیامدهای آن

چکیده

نقش زن، در حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی فرد در خانواده و جامعه بدون جایگزین است و همواره با برعهده داشتن مسئولیت خطیر پرورش نسل آینده در نظام طبیعی و تداوم بخشیدن به این نقش در خانواده و جامعه به گونه ای موثر در روند توسعه اجتماعی نقش دارد. در این راستا مهمترین هدف پژوهش حاضر، آسیب شناسی نقش زنان در جامعه و پیامدهای آن برای خانواده های یزدی است.

روش مورد استفاده در این تحقیق، از نوع پیمایشی می باشد؛ داده ها با ابزار پرسشنامه و با استفاده از شیوه نمونه گیری خوشه ای از 484 نفر از زنان متاهل در شهر یزد گردآوری شده است. اعتبار ابزار به وسیله روش اعتبار محتوا مورد تایید قرار گرفت و برای سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. داده ها به کمک نرم افزار آماری spss مورد تحلیل قرار گرفتند و از آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس و رگرسیوناستفاده شده بود. در این تحقیق از نظریه اینگلهارت، برچسب زنی، تئوری تعارض اسکانزونی و نظریه نقش برای تدوین مبانی نظری استفاده شده است. متغیرهای مستقل این پژوهش شامل؛ نوع نقش،زمان ایفای نقش، تعداد ساعت، باورهای سنتی و مذهبی، تن آرارایی، بدنامی، فشار روحی و روانی، چندگانگی نقش، تعارض نقش، مصرف گرایی می باشد.

یافته های تحقیق نشان داد که از میان متغیرهای مورد بررسی، متغیر نوع نقش، زمان ایفای نقش، مدت زمان ایفای نقش و باورهای سنتی و مذهبی رابطه معناداری با عملکرد خانواده نداشت؛ در حالی که متغیرهای مزاحمت اجتماعی، مصرف گرایی، چندگانگی نقش، تعارضات نقشی، فشارهای روحی و روانی، احساس بدنامی، تن آرایی و نگرش با عملکرد خانواده رابطه داشتند. نتایج رگرسیون چند متغیره از نقش معنادار چهار متغیر باورهای سنتی و مذهبی، چندگانگی نقش، فشارهای روحی و روانی و نگرش در عملکرد خانواده صورت گرفت که در این میان فشارهای روحی و روانی بیشترین نقش را در تبیین متغیر عملکرد خانواده زنان ایفا کرد.

واژگان کلیدی: آسیب شناسی، خانواده، تعارض نقش ها، زنان، نقش زنان

فهرست مطالب

فصل اول کلیات تحقیق... 1

1-1.مقدمه. 2

1-2. بیان مسئله. 3

1-3. اهمیتوضرورتتحقیق.. 7

1-4. اهدافتحقیق.. 9

1-4-1. هدف کلی تحقیق.. 9

1-4-2. اهداف فرعی تحقیق.. 9

1-5. کاربرد تحقیق.. 9

فصل دوم ادبیات تحقیق... 11

2-1. مقدمه. 12

2-2. پیشینه تاریخی نقش زنان.. 12

2-2-1. قرآن و ضرورت حضور زن در جامعه. 12

2-2-1-1. بیعتزنانباپیامبر)ص) (حضورسیاسی(12

2-2-1-2. مهاجرتزنان.. 13

2-2-1-3. کسبوتلاشاقتصادی )استقلالاقتصادیزنان(13

2-2-2. سیر تحول نقش زنان در ایران.. 14

2-2-3. سیر تحول جایگاه زنان در امر اشتغال.. 16

2-3. پیشینه تجربی پژوهش.... 18

2-3-1. پیشینه داخلی.. 18

2-3-2. پیشینه خارجی.. 27

2-4. دیدگاه های نظری.. 34

2-4-1. رویکردهای نظری نقش.... 35

2-4-1-1. کارکردگرایان.. 35

2-4-1-1-1. تفکیک نقش ها36

2-4-1-2. رویکرد کمیابی و انباشتگی نقش.... 40

2-4-1-3. ﻧﻈﺮیه ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻧﻘﺸﯽ ﻣﺮﺗﻮن.. 41

2-4-1-4. نظریه فشار نقش ویلیام گود. 47

2-4-1-4-1. فنون کاهش فشار نقش.... 48

2-4-1-4-2. خانواده به عنوان کانون بودجه نقش.... 49

2-4-1-5. دیدگاه عقلایی گاتک.... 50

2-5. نظریه های نقش جنسیتی.. 51

2-5-1. نگرش به نقش جنسیتی.. 51

2-5-2 نظریه فمینیسم رادیکال.. 53

2-5-3. نظریه های نابرابری جنسی (فمینیسم لیبرال)54

2-5-4. نظریه احساس تبعیض جنسیتی بلومبرگ... 55

2-5-5. نظریه طرح واره جنسیتی.. 56

2-5-6. نظریه ضرورت کارکردی نقش‌های جنسیتی.. 57

2-5-7. نظریه طبقات جنسی.. 59

2-5-8. تداوم نقش های جنسی.. 60

2-5-9. جامعهپذیری جنسیتی.. 61

2-5-10. نظریه نیازهای سرمایه داری.. 62

2-5-11. نظریه پدر سالاری.. 63

2-5-12. زنان و شبکه اجتماعی.. 64

2-6. بررسی نقش‌های مختلف زنان با استفاده از نظریات... 65

2-6-1. نقش خانه داری (کدبانوگری)65

2-6-2. نقش مادری (فرزندداری)66

2-6-3. نقش تیمارداری.. 68

2-6-4. نقش همسری.. 68

2-6-5. نقش عروس در خانواده‌ خود و همسر. 69

2-6-6. نقش کارمندی.. 69

2-7. رویکردهای جامعه شناختی در مورد خانواده70

2-7-1. پارسونز. 70

2-7-2. تحول در کارکرد خانواده؛ کونیگ.... 72

2-7-3. خانواده دموکراتیک؛ گیدنز. 73

2-7-4. تئوری تعارض.... 75

2-7-4-1. اسکانزونی.. 75

2-7-6. تئوری مبادله. 80

2-7-6-1. نظریه هومنز. 84

2-7-7. داغ اجتماعی.. 85

2-7-8. نظریه برچسب زنی(انگ زنی)88

2-7-8-1. فرانک تاننبوم. 90

2-7-8-2. ادوین لمرت... 91

2-7-8-3. هاوارد بکر. 91

2-7-9. تئوری زیست جامعه شناختی.. 92

2-7-10. مدیریت تن.. 93

2-7-10-1. آنتونی گیدنز. 93

2-7-10-2. مدگرایی.. 94

2-7-11. تحول در هویت زنانه. 96

2-7-12. نقش دوگانه زن.. 96

2-7-13. دوگانگی شغلی زوجین.. 97

2-7-14. ناسازگاری فشار نقش‌های کار- خانواده گرین هاوس و بیوتل.. 98

2-8. رویکردهای جامعه شناختی درمورد نگرش.... 102

2-8-1. الگوی ساختی کارکردی پارسونز. 102

2-8-2. بی سازمانی اجتماعی.. 103

2-8-3. مکتب تفهمی.. 104

2-9. چارچوب نظری.. 105

2-10. فرضیات پژوهش.... 111

2-11. مدل نظری پژوهش.... 111

فصل سوم روش شناسی تحقیق... 113

3-1. مقدمه. 114

3-2. روش پژوهش.... 115

3-3. جامعه آماری.. 115

3-4. حجم نمونه و شیوه نمونه گیری.. 115

3-5. ابزارگردآوری داده ها117

3-6. تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق.. 120

3-6-1. متغیرهای مستقل.. 120

3-6-1-1. سن.. 120

3-6-1-2. وضعیت تأهل.. 120

3-6-1-3. تعداد فرزندان.. 121

3-6-1-4. پایگاه اقتصادی _ اجتماعی.. 121

3-6-1-4-1. درآمد. 122

3-6-1-4-2. وضعیت اشتغال.. 122

3-6-1-4-3. میزان تحصیلات خود و همسر. 122

3-6-1-5. موقعیت زمانی ایفای نقش.... 123

3-6-1-6. مدت زمان ایفای نقش.... 123

3-6-1-7. نوع نقش.... 123

3-6-1-8. آسیب شناسی نقش زنان در جامعه. 126

3-6-2. متغیر وابسته. 140

3-6-2-1. عملکرد خانواده140

3-7. اعتبار و پایایی.. 146

3-8.تکنیک های مورد استفاده در تجزیه و تحلیل داده ها147

فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها149

4-1 مقدمه. 150

4-2 یافته های توصیفی.. 151

4-2-1 سن.. 151

4-2-2 وضعیت تأهل.. 152

4-2-3 تعداد فرزندان.. 153

4-2-4 . تحصیلات... 154

4-2-5 میزان تحصیلات همسر. 155

4-2-7 وضعیت اشتغال.. 157

4-2-8. زمان ایفای نقش در طول شبانه روز158

4-2-9. تعداد ساعات حضور در بیرون از خانه. 159

4-2-10. نوع نقش.... 160

4-2-11.مزاحمت های اجتماعی.. 163

4-2-12. کاهش باورهای دینی و سنتی.. 165

4-2-13.مصرف گرایی.. 167

4-2-14. چندگانگی نقش.... 169

4-2-15. تعارضات نقشی.. 171

4-2-16. فشارهای روحی و روانی.. 173

4-2-17. احساس بدنامی.. 175

4-2-18. تن آرایی.. 177

4-2-19.نگرش زنان به حضور در اجتماع. 179

4-2-20. عملکرد خانواده181

4-3- تحلیل استنباطی.. 183

4-3-1. آزمون متغیرهای زمینه ای.. 183

4-3-1-1. وضعیت تاهل و عملکرد خانواده183

4-3-1-2. وضعیت اشتغال و عملکرد خانوده183

4-3-1-3. پایگاه اقتصادی اجتماعی و عملکرد خانواده184

4-3-2. آزمون فرضیه ها185

4-3-2-1. زمان ایفای نقش با عملکرد خانواده185

4-3-2-2: مدت زمان ایفای نقش و عملکرد خانواده186

4-3-2-3. تعدد نقش و عملکرد خانواده187

4-3-2-4. مزاحمت های اجتماعی و عملکرد خانواده188

4-3-2-5. کاهش باورهای سنتی و مذهبی و عملکرد خانواده189

4-3-2-6: مصرف گرایی و عملکرد خانواده190

4-3-2-7 چندگانگی نقش و عملکرد خانواده191

4-3-2-8. تعارضات نقشی و عملکرد خانواده192

4-3-2-9.: فشارهای روحی و روانی و عملکرد خانواده193

4-3-2-10. احساس بدنامی و عملکرد خانواده194

4-3-2-11. تن آرایی و عملکرد خانواده195

4-3-2-12. نوع نگرش به حضور زنان در اجتماع و عملکرد خانواده196

4-4. ماتریس همبستگی.. 197

فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات... 199

5-1. مقدمه. 200

5-2. خلاصه یافته ها202

5-3. بحث و نتیجه گیری.. 205

5-4. پیشنهادات تحقیق.. 212

5-4-1. پیشنهادات آموزشی.. 212

5-4-2. پیشنهادات اجرایی.. 214

5-4-3. پیشنهادات پژوهشی.. 215

5-5. محدودیت‌ها و مشکلات پژوهش.... 216

ضمائم.. 217

منابع و مآخذ. 222

فهرست جداول

جدول2-1: متغیرهای مورد استفاده و نظریات مرتبط با آن.. 110

جدول3-1. مناطق شهرداری یزد به تفکیک میادین و خیابان ها116

جدول3-2. متغیرهای اصلی تحقیق و سطوح سنجش آن ها120

جدول 3-3. عملکرد خانواده به ‌همراه مقادیر حداقل، حداکثر و ضرایب وزنی.. 146

جدول 3-4. میزان آلفای کرونباخ برای متغیرهای تحقیق.. 147

جدول4-1: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن.. 151

جدول4-2: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تأهل.. 152

جدول 4-3: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزندان.. 153

جدول 4-4: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات... 154

جدول4-5: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر. 155

جدول 4-6: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد. 156

جدول 4-7: توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت اشتغال.. 157

جدول 4-8. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب زمان ایفای نقش.... 158

جدول 4-9. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد ساعات حضور در بیرون از خانه. 159

جدول 4-10. توزیع پاسخ های پاسخگویان بر حسب میزان فعالیت در انواع نقش ها160

جدول 4-12: توزیع پاسخ های پاسخگویان به طیف ارزیابی مزاحمت های اجتماعی.. 163

جدول 4-13. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب مزاحمت های اجتماعی.. 164

جدول 4-14: توزیع پاسخ های پاسخگویان به طیف ارزیابی باورهای سنتی و مذهبی.. 165

جدول4-15. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان باورهای سنتی و مذهبی.. 166

جدول 4-16. توزیع پاسخ های پاسخگویان به طیف ارزیابی مصرف گرایی.. 167

جدول4-17. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان مصرف گرایی.. 168

جدول 4-18. توزیع پاسخ های پاسخگویان به طیف ارزیابی چندگانگی نقشی.. 169

جدول4-19. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان چندگانگی نقش.... 170

جدول 4-20. توزیع فراوانی پاسخگویان به طیف ارزیابی تعارضات نقشی.. 171

جدول4-21. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تعارضات نقشی.. 172

جدول 4-22. توزیع فراوانی پاسخگویان به طیف ارزیابی فشارهای روحی و روانی.. 173

جدول4-23. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان فشارهای روحی و روانی.. 174

جدول 4-25. توزیع پاسخ های پاسخگویان به طیف ارزیابی تن آرایی.. 177

جدول 4-26.توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش به حضور در اجتماع. 179

جدول 4-26. توزیع فراوانی پاسخ پاسخگویان به طیف ارزیابی عملکرد خانواده181

جدول4-28. خروجی آزمون F جهت مقایسه عملکرد خانواده و وضعیت تأهل.. 183

جدول4-29.خروجی آزمون تی جهت مقایسه وضعیت اشتغال و عملکرد خانواده183

جدول 4-29.آزمون همبستگی بین متغیر پایگاه اقتصادی اجتماعی و عملکرد خانوداه184

جدول4-31: آزمون همبستگی بین مدت زمان ایفای نقش زنان در جامعه با عملکرد خانواده186

جدول4-32: آزمون همبستگی بین تعدد نقش زنان در جامعه و عملکرد خانواده187

جدول 4-33: آزمون همبستگی بین مزاحمت های اجتماعی و عملکرد خانواده188

جدول4-34: آزمون همبستگی بین کاهش باورهای سنتی و مذهبی با عملکرد خانواده189

جدول 4-35:آزمون همبستگی بین مصرف گرایی و عملکرد خانواده190

جدول4-36: آزمون همبستگی بین چندگانگی نقش و عملکرد خانواده191

جدول4-38:آزمون همبستگی بین فشارهای روحی و روانی و ابعاد آن با عملکرد خانواده193

جدول4-39: آزمون همبستگی بین احساس بدنامی و عملکرد خانواده194

جدول 4-41:آزمون همبستگی بین نگرش به حضور زنان در اجتماع و ابعاد آن با عملکرد خانواده196

جدول 4-42. ماتریس همبستگی پیرسون برای متغیرهای مستقل و متغیر وابسته. 197

جدول 4-43. رگرسیون چندگانه تاثیر متغیرهای مستقل بر عملکرد خانواده198

فهرست نمودارها

نمودار شماره 2-1. مدل ناسازگاری فشار نقش‌های کار- خانواده گرین هاوس و بیوتل.. 99

نمودار2-1. مدل نظری تحقیق.. 112

نمودار4-1. نمودارتوزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن.. 151

نمودار4-2. نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تأهل.. 152

نمودار شماره4-3. نمودار فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد فرزندان.. 153

نمودار4-4. نمودارتوزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات... 154

نمودار4-5. نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات همسر. 155

نمودار4-6. نمودار توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان درآمد. 156

نمودار4-8. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب زمان ایفای نقش در بیرون از خانه. 158

نمودار4-9. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد ساعات حضور در بیرون از خانه. 159

نمودار 4-10. نمودار فراوانی پاسخگویان بر حسب نوع نقش زنان در جامعه. 162

نمودار 4-11. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان احساس بدنامی.. 176

نمودار 4-13. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب نگرش زنان به حضور در اجتماع. 180

نمودار4-19. توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب میزان عملکرد خانواده182

فصل اول
کلیات تحقیق

1-1.مقدمه

تاثیر دگرگونی های اقتصادی – اجتماعی بالاخص کنش متقابل میان زن و شوهر، تغییر در مفهوم نقش است. دگرگونی های اجتماعی و تحول در الگوهای زندگی جوامع شهری و ورود زنان به اجتماع، موجب تغییر و تحول در نگرش افراد در توزیع نقش ها و به تبع آن توزیع قدرت در خانواده شده است. خانواده کانون اصلی در چگونگی توزیع و نحوه ی اعمال قدرت در شکل گیری و رشد شخصیت افراد، اجتماعی شدن فرزندان، عزت نفس، انسجام و حتی احساس رضایت و رضایتمندی زناشویی تاثیر می گذارد (سابین، 1995 به نقل از عادل نژاد، 1393: 2).

نقش زن، در حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی و اجتماعی فرد در خانواده و جامعه بدون جایگزین است و همواره با برعهده داشتن مسئولیت خطیر پرورش نسل آینده در نظام طبیعی و تداوم بخشیدن به این نقش در خانواده و جامعه به گونه ای موثر در روند توسعه اجتماعی نقش دارند و همین طور با توجه به این که در ایران افزایش اشتغال زنان در دهه های اخیر صورت گرفته است و با پیشرفت جوامع و افزایش سطح تحصیلات زنان، تمایل آن ها به مشارکت های اجتماعی و پذیرش نقش های اجتماعی افزایش یافته است؛ بنابراین با توجه به نیاز جامعه و حفظ خانواده، شناخت عوامل ایجاد کننده نارضایتی و آسیب های فردی و اجتماعی در بین زنان و بررسی نگرش زنان به نقش های اجتماعی و بررسی تعارض میان انواع نقش های اجتماعی و خانوادگی می تواند به کاهش نارضایتی ها و بهبود روابط و تعاملات خانوادگی بیانجامد. زنان یزدی به سازگاری، صبوری و قناعت در زندگی مشهورند اما در عین حال گسترش فرهنگ مدرن و مصرف گرا، چشم و هم چشمی و تجمل گرایی را در میان زنان یزدی افزایش داده است. لذا این پژوهش بر آن است که به مطالعه آسیب های نقش زنان در جامعه و پیامدهایی که بر خانواده ها دارد، بپردازد.

مطالعات انجام شده و گزارش نهایی این تحقیق در پنج فصل تهیه و تدوین گردیده است: در فصل اول، ابتدا طرح کلی مسئله ارائه شده و پس از آن اهمیت و ضرورت تحقیق و اهداف پژوهش بیان می گردد و سپس به کاربرد نتایج پژوهش پرداخته می شود. فصل دوم این پژوهش، ابتدا به پیشینه تاریخی و بعد از آن به پیشینه پژوهش های داخلی و پژوهش های خارجی پرداخته خواهد شد و در ادامه تبیین های نظری و از دل آن چارچوب نظری و سپس بعد از آن فرضیات پژوهش و ترسیم مدل نظری آورده شده است. هر کار علمی دارای روش علمی نیز است که فصل سوم این پژوهش، روش شناسی است که در این فصل، ابتدا از روش پژوهشی که در این تحقیق استفاده شده است، نام می بریم و در ادامه به معرفی جامعه آماری می پردازیم و سپس حجم نمونه و شیوه نمونه گیری را می آوریم همچنین ابزاری که برای گردآوری داده ها از آن استفاده شده است را معرفی می کنیم و همچنین به تعاریف نظری و عملیاتی متغیرهای تحقیق پرداخته ایم و تکنیک هایی که برای بررسی یافته ها استفاده شده است را نام می بریم و در آخر به اعتبار و پایایی می پردازیم. در فصل چهار به تجزیه و تحلیل داده ها می پردازیم که این فصل شامل دو بخش است در بخش اول این پژوهش به توضیح یافته های توصیفی می پردازیم و در بخش دوم به توضیح یافته های استنباطی پرداخته می شود که شامل آزمون متغیرهای زمینه ای و آزمون فرضیه ها می باشد. آخرین فصل این پژوهش در بر گیرنده بحث و نتیجه گیری است. در این فصل، ابتدا خلاصه یافته ها ارائه شده است و پس از آن به بحث و نتیجه گیری پرداخته شده است و در ادامه پیشنهادات و در نهایت محدودیت ها و مشکلات تحقیق بیان شده است و در بخش آخر نیز فهرست منابع و همچنین پرسشنامه و پیوست ها آورده شده است.

1-2. بیان مسئله

امروزه بسیاری از کشورهای جهان خواستار دستیابی به توسعه هستند. طرح های توسعه ای که در توجه به مشارکت اجتماعی زنان مقوله های محوری می باشند. مطالعات اخیر صاحب نظران اجتماعی نشان داده است که دستیابی به توسعه، بدون مشارکت فعال زنان در تمامی عرصه ها اعم از خانوادگی، اقتصادی و اجتماعی امکان پذیر نیست. همچنین از بررسی های انجام شده که در زمینه مشارکت فعال زنان در امور جامعه انجام گرفته، نشان می دهد که عوامل اجتماعی و فرهنگی و انتظارات متفاوت جامعه از زن و مرد موانع و آسیب های فردی، اجتماعی و فرهنگی زیادی بر سر راه مشارکت زنان بوجود آورده است. از این رو در دهه 1980 به جای اصطلاح زن در توسعه، اصطلاح جنسیت و توسعه به کار گرفته شد و به دنبال آن در بسیاری از کشورهای جهان سوم، راهبردهایی برای مشارکت عملی زنان در توسعه و برطرف شدن موانع اتخاذ شد. یکی از مهمترین راهبردها، بحث توانمندسازی زنان با تاکید بر این نکته که مشارکت زنان به منظور مشارکت فعال آنان در اجرای برنامه ها و طرح های توسعه ای است و این که به زنان اختیار داده شود تا بتوانند در جامعه حضور داشته باشند، توانایی های خود را گسترش دهند و بر سرنوشت خود تسلط پیدا کنند (کتابی، یزد خواستی و فرخی راستایی، 1382: 6).

گسترش جهانی شدن و ورود وسایل ارتباطی جهانی مانند ماهواره و اینترنت و همچنین فرایند حرکت از سنت به تجدد، کشورهای در حال توسعه را به جوامع در حال گذار تبدیل کرده است و این جوامع را با موج گسترده ای از تغییرات ارزشی و هنجاری مواجه کرده است. با توجه به فرایند جهانی شدن، سبک های زندگی جدیدی از جوامع و فرهنگ های متعدد وارد زندگی افراد می شود و به طور غیر مستقیم نفوذ این ارزش های مدرن با گسترش وسایل ارتباطی و فرایند مدرنیزاسیون تسریع می یابد (آزاد ارامکی؛ ساعی؛ ایثاری و طالبی، 1391: 67).

بنابراین، با تحولات ساختار اجتماعی جوامع جدید به تبع آن جامعه های در حال گذر، نظام توزیع و تخصیص نقش های اجتماعی در سطح روابط و نهادهای اجتماعی دچار دگرگونی شده و در نتیجه سبب افزایش مشارکت زنان و نیروی کار اقتصادی و ازدیاد تعداد زنان شاغل در خارج از حوزه های سنتی و حضور آنان در نقش ها و فعالیت های دیگر خارج از خانه و گسترش خانواده های دو شغله شده است. همچنین با تغییرات فرهنگی، ساختار سنتی خانواده (پدر سالاری) که عمدتا مبتنی بر تفاوت های جنسیتی و وجه مشخصه آن اقتدار مردان در خانه بود، در دهه اخیر در اثر اشتغال، آموزش و آگاهی و حضور زنان در جامعه کمرنگ تر شده است. با این حال کار و خانواده دو نهاد اجتماعی ضروری برای زندگی فردی و زندگی اجتماعی محسوب می شود و نقش مهمی در جامعه بشری دارد. در آغاز زندگی بشر، پدیده اشتغال مورد توجه بوده است و زنان از دیرباز هم پای مردان، بار مسئولیت های زندگی را به دوش کشیده و مشغول کار بوده اند (آیکان و اسکین، 2005). با رشد فن آوری و صنعتی شدن جوامع، زن نیز مانند مرد در بیرون از خانه مشغول به کار است (وای دانوف؛ دانلی، 1999). با این وجود، تغییرات و تحولاتی در ساختار خانواده و نقش زنان بوجود می آید که زمینه دگرگونی شخصیت و هویت اجتماعی زنان شده است. البته این وضعیت حاصل دگرگونی در نظام ارزش ها، رشد اندیشه مردم سالاری، گسترش آگاهی های عمومی، رشد مطالبات مدنی، ارتقای تحصیلات تخصصی زنان، تغییر ساختارهای اقتصادی و اجتماعی، وجود وسایل ارتباطی نوین و بدنبال آن پدیده جهانی شدن و مدرنیته است. این موجب شده تا مسئولیت ها و وظایف شغلی، خانوادگی و نگهداری کودکان تنها به نقش های جنسیتی که به صورت سنتی تعریف شده اند وابسته نباشند و زنان که همیشه نقش های اجرایی در خانواده را به عنوان مادر و همسر ایفا می کردند و وظیفه تربیت فرزندان را در خانه مدیریت می کردند دیگر فعالیت شان محدود به خانه نباشد و امروزه زنان، مشارکت بیشتری در نیروی کار جهانی پیدا کرده اند (ییلدریم و آیکان، 2008) و بیشتر به صورت فعال به نقش های مختلف و حضور بیشتر در جامعه روی آورده اند و مردان هم بیشتر از قبل به نقش های خانوادگی می پردازند. البته این تداخل نقش شغلی و خانوادگی، تقاضای نقش مضاعفی را به دنبال خواهد داشت. از آنجایی که خانه داری، شغل خاص زنان تلقی می شود، مسئولیت های خانوادگی و به ویژه وجود فرزندان خردسال، کار آنها در خارج از خانه را تحت تاثیر قرار می دهد و آن ها را وادار می کند که برای تثبیت هویت شغلی خود به فشارهای ناشی از اضافه بار نقش و تداخل نقش ها تن دهند و همیشه بکوشند تا بتوانند تعادل بین تعهدات شان در برابر خانواده و کار را حفظ کنند.

ایران از جمله کشورهایی است که در دهه­های اخیر تغییرات فرهنگی و اجتماعی زیادی را به خصوص در حوزۀ خانواده تجربه کرده، با تغییر ساختار خانواده، از گسترده به هسته­ای، نقش زنان در خانواده نیز دگرگون شده­است، این دگرگونی­ها به تحول نقش و جایگاه اجتماعی زنان به ویژه در جوامع شهری منجر شده است (کرد، عطاران و منصوریان، 1391: 128).

در یکی دو دهه گذشته که دگرگونی های چشمگیرتری در کشور به وجود آمد تغییرات نیز ژرف­تری در ساختارهای جامعه و بالاخص در نهاد خانواده و در نگرش ­و رفتارها و هنجارهای به­وجود آمد. بنابراین پیشرفت های زیاد جامعه و بالا رفتن سطح آگاهی ها، حضور و فعالیت زنان در جامعه موجب آزادی و پیشرفت بیشتر در افراد جامعه می شود. اما با این وجود در برخی جوامع، ارزش ها و باورهای سنتی وجود دارد که در آن تقسیم کار جنسیتی وجود دارد و کار اصلی زن را رسیدگی به امور خانه داری می دانند. امروزه در ایران انواع آسیب های اجتماعی پدید آمده و دستاورد دوران گذار و حاصل تاخیر فرهنگی است که بر مردم تحمیل می شود. مساله ای که در رابطه با تغییر نقش زنان و حضور آنان در جامعه وجود دارد، از جمله این آسیب ها یکی ناسازگاری بین نقش های خانوادگی و نقش های اجتماعی زنان است که موجب تعارض و ایجاد دوگانگی در انجام وظایف می شود. همچنین فعالیت زن در محیط بیرون از خانه در جوامع سنتی، حرف و حدیث ها و تهمت هایی را به همراه دارد و گاه برچسب هایی را به این زنان می زنند. از جمله موارد دیگری که در مورد حضور زنان در جوامع می توان نام برد احساس ناامنی و مزاحمت هایی است که این زنان را تهدید می کند و در نتیجه بروز فشارهای روحی و روانی در این زنان را می توان نام برد که تمام اینها بر روی روابط خانوادگی تاثیر می گذارد. البته باید در نظر داشت که یکی از موثرترین عوامل در مورد حضور زنان در جامعه در موقعیت های مختلف اقتصادی و اجتماعی، نگرش و پذیرش مردان نسبت به ایفای نقش زنان در جامعه است و این نگرش به پایگاه اقتصادی و اجتماعی و نحوه جامعه پذیری مردان بوجود می آید.

در مورد حضور زنان در جامعه رویکردها و نظرات متفاوتی وجود دارد؛ یکی دیدگاه سنتی است که این دیدگاه با تاکید بر تفاوت بیولوژیک، زنان را موجوداتی ضعیف می داند و آنان را از هر نوع فعالیت عمومی منع می کند. رویکرد دیگر، رویکرد زنان و روشنفکران رادیکال است که خواهان حضور بی قید و شرط زنان در تمام سطوح اجتماعی، سیاسی و حکومتی بوده و مرد را عامل بدبختی و زن را جنس برتر می دانند. رویکرد سوم، که رویکرد میانه است، بر مشارکت زنان در زمینه های مختلف اجتماعی – سیاسی، البته با اعمال برخی محدودیت ها مثل قضاوت تاکید می کند (خیری، 1385: 163).

در این راستا از آنجا که از دیرباز یزد به عنوان شهری مذهبی و سنتی شناخته می شود که در آن روابط خانوادگی از استحکام و کیفیت بالایی برخوردار است و به ارزش ها و هنجارهای خانواده و منافع کل جامعه اهمیت زیادی قائل است. روابط اجتماعی در جامعه سنتی یزد روابطی مستحکم، عمیق و همه جانبه بین افراد و جامعه است. با توسعه این شهر به عنوان یکی از شهرهای برتر در عرصه صنعت، می توان به وضوح شاهد گسترش عناصر ظاهری مدرنیته در بخش ها گوناگون جامعه از جمله خانواده و تغییر نقش زنان بود. در کل به نظر می رسد که در جریان مدرن شدن جامعه و اشاعه فرهنگ مدرن، خانواده متحمل تغییرات نگرشی و ارزشی در روابط و نقش ها است که یکی از بارزترین نمودهای آن تغییراتی است که در نقش زنان و حضور آنان در جامعه و تاثیراتی است که بر عملکرد و تعاملات خانواده خواهد گذاشت، اس. هدف پژوهش حاضر، سنجش نقش زنان و بررسی تاثیر عوامل و آسیب های ناشی از نقش اجتماعی زنان بر عملکرد خانواده های شهر یزد است.

1-3. اهمیتوضرورتتحقیق

از ویژگی­های دوران نوین، افزایش تلاش به منظور دستیابی زنان به فرصت­های اجتماعی برابر با مردان است. همچنین امکان دستیابی زنان به حوزه­های اقتصادی است، که موضوع تحولات دوران پس از انقلاب صنعتی و شهری شده است. موضوع زنان در دوران اخیر مانند دیگر موضوعات اجتماعی و انسانی، مورد بازنگری مجدد و به عنوان مسئله­ای چشمگیر قرار گرفت و ابعاد مختلف زندگی آنها مورد توجه قرار گرفته است. این جهش نه تنها در قلمرو مسائل فرهنگی و اجتماعی آنها، بلکه در روند تولید، افزایش تولید، ورود به بازار کار، تقسیم کار اقتصادی و . . . به اثبات رسیده است (فرهادی، 1389).

نقش خانواده در توسعه اجتماعی غیرقابل چشم پوشی است. خانواده هایی که در آن زن و شوهر با هم تفاهم دارند و از زندگی احساس رضایت می کنند، کارکرد مناسب تری داشته و نقش خود را بهتر ایفا می کند (لنکستر و استنهوپ،2004: 479). دگرگونی در خانواده­ ایرانی در قرون اخیر به صورت آرام اما مستمر و قاطع بوده است، زمانی دراز شکلی از خانواده وجود داشت که جامعه­شناسان آن را به اصطلاح خانواده­ گسترده معرفی می­کردند، این خانواده بر اساس پدرتباری و اولویت جنس مذکر استوار ­بود و زیر نظر پدر اداره می­شد، با این حال خانواده واحد تولید و مصرف بود. منزلت اجتماعی زن ناچیز بود و به فرزند آوری و انجام کارهای خانگی و گاهی کشاورزی و نساجی محدود بود، و فرزندان نام و نشان خود را از پدر به ارث می بردند.

وضعیت زنان که حدودا نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می­دهند در سراسر دنیا تحت تأثیر تحولات ­اجتماعی، اقتصادی و سیاسی و فرهنگی (اشتغال، بهداشت، ازدواج، باروری، آموزش و پرورش) قرار داشته­است. با این حال زنان در کشورهای صنعتی و درحال توسعه و بالااخص جهان سوم سخت­تر از مردان کار می­کنند این در حالی است که در مقابل کار سخت بهایی ناچیز به آنها داده­می­شود، همچنین با توجه به همه جانبه بودن مفهوم توسعه، هنگامی روند آن سیر مطلوبرادرجهانطی می­کندکهامکاناتوتمهیداتفراهمآمدهبراینیمیازجمعیتیعنیزنان،بهگونه­ایباشدتا ضمنحفظوتقویتشئوناتانسانیوتحکیمجایگاهویدرخانواده،زمینهشکوفاییابتکار و خلاقیترابرایآنانایجادوامکانارتقاءفرهنگیومشارکتسازندهوگستردهشانرادرجامعه فراهمآورد (ساروخانی، 1388: 2).

گسترشاشتغالزنانومشارکتبیشترآناندراموراجتماعیازجملهنمودهایکنونینهادخانوادهدرایراناستکهشناختهرچهبیشتر تأثیراتآنبرروابطخانوادگی،مسایلاقتصادی،کیفیتروابطعاطفیو ... چشماندازروشن­ترینسبتبهآینده­یخانواده،دراختیارماقرار­می­دهد.همچنین با تحولات اخیر و گذار کشورمان از جامعه­ی سنتی به جدید و علاوه براین، زنان به عنوان یکی از اقشار در معرض آسیب جوامع، بیش از سایرین در معرض تبعیض های اجتماعی و فشارهای روانی قرار می گیرند (امینی یخدانی، 1388: 17). با نظر به این تحولات ضرورت و اهمیت انجام اینگونه پژوهش­ها بیشتر احساس می­شود.

این پژوهش می­تواند برنامه­ای تاثیر گذار در جهت فهم بهتر نسبت به جایگاه زنان و رفتارهای نسبت به آنان داشته باشد همچنین منجر به شناخت و بررسی مشکلاتی که زنان در جامعه با آن مواجه هستند، با این حال می­تواند به مردان یاری ­رساند که برخوردهای صحیح­تری را در ارتباط با آنان در پیش بگیرند همچنین این تحقیق می­تواند به نوعی تجربیات و گفتمان­های مشترک زنان را با دیگران در میان گذارد تا همه به خصوص زنان از تمامی این مسائل آگاهی ­یابند. این پژوهش می­تواند جزیی از پژوهش­هایی باشد که به منزله چارچوب­بندی برنامه­هایی برای زنان به شمار ­آید و در ادامه می­تواند راهگشا و کمکی باشد تا توجه دولت و در نظر گرفتن بودجه­ای برای توسعهو پیشرفت زنان در آینده باشد. مطالعه در مورد زنان و مسایل مربوط به آنان، سابقه‌ای طولانی در ایران ندارد بدین جهت در پاره‌ای موارد­، برنامه‌ریزی بدون شناخت همه جانبه وضعیت زنان و موقعیت آنان در جامعه صورت می‌گیرد. با این حال برنامه‌ریزی بدون توجه به این قشر از جامعه­، دستیابی به نتیجه مطلوب را دچار اشکال می‌سازد. همچنین می­تواند به شناخت بیشتر وضعیت زنان کمک ‌نماید. نتایج این بررسی زمینه را برای رسیدگی بیشتر به زنان به ویژه موانع و مشکلات آنان را در رسیدن به موقعیت بهتر مشخص خواهد کرد.

1-4. اهدافتحقیق

در این بخش از فصل تحقیق، اهداف تحقیق آورده شده است که اهداف تحقیق حاضر را می توان مشتمل بر دو بخش هدف کلی یا اصلی و اهداف جزئی یا فرعی تحقیق دانست که شامل موارد زیر می باشد:

1-4-1. هدف کلی تحقیق

آسیب شناسی نقش زنان در جامعه و پیامدهای آن در خانواده های یزدی است

1-4-2. اهداف فرعی تحقیق

در کنار هدف کلی فوق، اهداف فرعی دنبال می‌گردد:

1. بررسی متون، دیدگاه ها و نظرات صاحب نظران مختلف در ارتباط با نقش و خانواده.
2. بررسی نگرش زنان متاهل شهر یزد نسبت به نقش های بیرون از خانه.
3. تعیین میزان نقش های مختلف زنان در جامعه.
4. تعیین میزان آسیب هایی که ناشی از نقش زنان در جامعه، بوجود می آید.
5. بررسی میزان آسیب شناسی نقش زنان در جامعه و پیامدهایی که بر خانواده می گذارد.
6. ارائهپیشنهاداتلازمبرایکاهش آسیب های مربوط به نقش های اجتماعی و حضور زنان در جامعه.

1-5. کاربرد تحقیق

از آنجایی که پژوهش حاضر در قلمرو مباحث توسعه اجتماعی، انسانی و فرهنگی و امور مربوط به زنان قرار می گیرد، می تواند مورد استفاده تمام افراد و سازمان هایی قرار بگیرد که به هر نوعی با برنامه ریزی های اجتماعی و فرهنگی در رابطه با زنان و خانواده در سطح شهرستانی و استانی مرتبط هستند. از سوی دیگر نتایج پژوهش حاضر مربوط به نهادهای مرتبط در ابعاد مختلف روانی، اجتماعی و ... در سطح جامعه می شود. شناخت و آگاهی از میزان نیاز به مشارکت و تغییر در الگوهای نقش جنسیتی در جامعه مورد مطالعه می تواند زمینه ساز مشارکت و همکاری سازمان با سازمان ها و نهادهای متولی امر خانواده در خصوص آسیب شناسی مسئله و ارائه راهکار باشد. نتایج این پژوهش می تواند راهگشای نهادهای اجتماعی در جامعه باشد تا آنان یا برنامه های خود را هدفمند دنبال کنند و یا اینکه برنامه های سابق خود را بر اساس نیاز افراد جامعه تنظیم نمایند.

به طور مشخص می توان نهادها و سازمانهای زیر را به عنوان مخاطبان این طرح معرفی کرد:

• وزارت کشور (استانداری) در حوزه مدیریت و برنامه ریزی
• مرکز مطالعات فرهنگی کشور در حوزه فرهنگ سازی و ترویج و تبلیغ امور دینی و بهداشتی
• مرکز امور زنان و خانواده در حوزه حمایت از زنان و نظام خانواده
• مجلس شورای اسلامی در حوزه وضع قوانین
• سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در حوزه مدیریت و برنامه ریزی
• سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی در حوزه آگاهی بخشی و فرهنگ سازی
• دادگستری در حوزه رسیدگی به اختلافات خانوادگی
• سازمان تبلیغات اسلامی در حوزه تبلیغات و آگاهی بخشی
• مراکز علمی-دانشگاهی و پژوهشی در حوزه انجام طرح های مطالعاتی و تحقیقاتی
• شهرداری ها در حوزه ایجاد اماکن تفریحی مخصوص زنان

فصل دوم
ادبیات تحقیق

2-1. مقدمه

دومین فصل تحقیق در برگیرنده مبانی نظری و سوابق تجربی تحقیق است. بررسی و مطالعه تحقیقات و پژوهش های صورت گرفته در زمینه موضوع مورد مطالعه به محقق خط فکری و دید تازه می دهد تا از ابعاد مختلف به موضوع خود بنگرد. از این رو در این فصل ابتدا پیشینه تاریخی و سپس پیشینه تجربی تحقیقات داخلی و خارجی در راستای موضوع مورد مطالعه آورده شده است. سپس به جنبه نظری کار پرداخته و نظریه های مرتبط ذکر گردیده است و در ادامه با استفاده از نظریه ها و مرور پیشینه به تدوین مدل نظری و استنباط فرضیات از دل آنها می پردازد.

2-2. پیشینه تاریخی نقش زنان

2-2-1. قرآن و ضرورت حضور زن در جامعه

درقرآن،آیاتیوجودداردکهبیانگرفعّالیتاجتماعیزنانمیباشد،ازجمله:

2-2-1-1. بیعتزنانباپیامبر)ص) (حضورسیاسی(

ایپیامبر! هنگامیکهزنان مؤمننزدتوآینددرحالیکهباتوبیعتکنندکههیچچیزراشریکخداقرارندهندودزدی نکنندوزنانکنندوفرزندانشانرانکشندوهیچتهمتیرانیاورندکهآنرابیندست هایشان وپاهایشانبربافته اندودرهیچدستور پسندیده اینافرمانیتورانکنند،پسباآنانبیعت کنوبرایآنانازخداطلبآمرزشکنکهخدابسیارآمرزنده و مهرورزاست «سوره ممتحنه آیه 12».

آیةبالابهمسئلةبیعتباحکومت،اینبارزترینمظهرعملسیاسی،اشارهوضمنبیانحکم بیعتزنانمؤمنبارسول خدا،شروطیرابرایآنانتعیینمیکندکهبعضیمیانزنانو مردانمشترکاست،مانندشرکنورزیدنونافرمانینکردنازرسولخدادرکارهاینیکو بعضیبیشتربهزنانارتباطمییابد،ماننددوریجستنازسرقت،زنا،کشتناولادوفرزندان دیگرانرابهشوهرنسبتدادن (طباطبایی، 1374: 19).

بیعتپیامبربازناننشانمی دهدکهبرخلافادعایمخالفاناسلامکهمی گویند: اسلامبرای زنانارزشیقائلنشده،دقیقاًآنهارادرمهمترینمسایلازجملهمسئلةبیعتبهحساب آوردهاست،آناننیزدراینامرمهمشرکتنمودهاندوشرایطمربوطبهآنراپذیرفتهاند.

2-2-1-2. مهاجرتزنان

یکیدیگرازمسایلیکهحضورزنانرادراجتماعدرصدراسلامنمایانمی کند،شرکتزنان درنهضتبزرگاجتماعی - سیاسیهجرت می باشد.

مهاجرتدرصدراسلامبرایگسترشپایگاه هایاسلاموحفظ دینبسیارحائزاهمیّتبوده استودراینامربینزنومردهیچتفاوتینبوده استوپیامبر،هماززنانوهمازمردان می خواستندکههجرتکنند. در آیات 98 و 97 سوره نسا، به موضوع هجرت می پردازد که از حرکت های اجتماعی و سیاسی می باشد. در هجرت مسلمانان به حبشه و مدینه، زنان نیز هم پای مردان حضور داشتند (مهریزی،1377: 103).

2-2-1-3. کسبوتلاشاقتصادی )استقلالاقتصادیزنان(

اسلامبهزن،استقلالاقتصادیبخشیدهاستتاوی،مانندمردانازحقّمالکیتوتصرّفدر اموالخویشتن،بدوننظارتوقیمومیّتکسی،بهرهببردوبااختیارخویشثروتشرادر راهیکهنیاز می داند،صرفکند.

قرآنکریمدراینزمینهدر آیه 32 سوره نسا می فرماید:

"برایمردانازآنچه کسبکرده اند،بهره ایاستوبرایزنان نیزازآنچهکسبکرده اند،بهره ایاست".

اینآیهکسبوتلاشاقتصادیومالکیتمردانوزنانراکهازمصادیقمشارکتاجتماعی استتأییدمیکندواینتصورغلطراکهمالکیتوکسبوتلاشاقتصادیمنحصربهمردان است،ازبینمیبرد.

2-2-2. سیر تحول نقش زنان در ایران

مهم‌ترین ویژگی زنان دریک قرن اخیر ایران این است­که زنان دربسیاری ازجنبش­های سیاسی و اجتماعی شرکت داشته­اند. این ویژگی، موقعیت آنان را با سده­های پیش از آن متمایز می­کند. از طرف دیگر چون ایران در میان کشورهای خاورمیانه پیشتاز تحول بوده، حتی بعضی از مورخان، انقلاب هندوستان و یا انقلاب اکتبر روسیه را هم متأثر از تحولات ایران و انقلاب مشروطه می­دانند.

به همین دلیل می­توان گفت همان‌گونه که ایران در خاورمیانه پیشگام مدرنیزاسیون و تحول‌خواهی بوده، زنان ایرانی نیز نسبت به زنان خاورمیانه در جنبش­های اجتماعی پیشتاز بوده­اند. برای بررسی نمونه­های عینی مشارکت زنان در جنبش­های اجتماعی به دوره قاجاریه نگاهی می‌اندازیم: ساختار جامعه ایران تا دوره قاجاریه، ساختاری سنتی ـ مذهبی بود و این دنباله ساختی بود که در دوره صفویه به وجود آمده بود. در این دوره، اقتصاد جامعه، مبتنی بر کشاورزی بود. اگرچه موقعیت اقتصادی‌ـ‌اجتماعی زنان ایرانی برحسب وضع محل و عرف و سنن محلی متفاوت بود ولی به طور کلی می­توان گفت که زنان از موقعیت و منزلت پائینی برخوردار بودند و فعالیت آنان به فرزند آوردن و انجام کارهای خانگی و گاهی کشاورزی محدود می­شد و زنان در خارج از خانه مسئولیتی نداشتند (بهنام، 1356: 13). در دوره قاجاریه، گسترش ارتباط ایران با تمدن صنعتی غرب باعث تغییر در ساختار اجتماعی‌ـ‌اقتصادی جامعه و در نتیجه دگرگونی در زندگی و موقعیت اجتماعی زنان پایتخت و شهرهای بزرگ گردید ولی موقعیت اجتماعی زنان روستایی به دلیل دور ماندن آن‌ها از ارزش‌های غربی تغییرات عمده­ای نکرد (تکمیل همایون، 1354: 29).

به تدریج اقتصاد روستایی حاکم بر شهرها جای خود را به مشاغل جدید داد و واحدهای اقتصادی جایگزین، موجب رفتارهای تازه­ای در روابط اقتصادی گردید و سرمایه­گذاری داخلی و خارجی توسعه یافت. پیدایش تقاضاهای فراوان برای تولیدات کشاورزی و صنایع دستی توسط زنان، روش زندگی آن‌ها را تا حدودی تحت تأثیر قرار داد. اگرچه اضافه شدن نقش آن‌ها در تولید بر نقش­های سنتی مادری و همسری مسئولیت زنان را سنگین­تر کرد ولی مشارکت در تولید، قدرت آن‌ها را در خانواده بیش‌تر کرد و میزان جدایی دنیای زنان را از مردان کاهش داد. البته اشتغال زنان به مفهوم برابری حقوق اجتماعی آنان با مردان در این دوره نبوده است، بلکه درمقایسه با گذشته فقط آنان توانستند به طور محدودی عهده­دار مشاغلی خارج از خانه گردند.

یکی از بزرگ‌ترین وقایع ایران در قرن اخیر، انقلاب مشروطیت بود که قانون اساسی آن در سال 1285 هجری شمسی به امضای مظفرالدین شاه رسید. این انقلاب تحول عظیمی در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران به ویژه در وضع زنان بوجود آورد. براساس اصل هشتم قانون اساسی، تمامی ملت ایران دارای حقوق مساوی بودند (جاراللهی، 1372: 263). در این دوران تأسیس چند مدرسه دخترانه و انتشار روزنامه و مجله و نشریه توسط زنان آزادی‌خواه در روشنگری زنان تأثیرگذار بود. به این ترتیب علاوه بر مشاغلی که زنان در قرن 19 عهده­دار آن بودند، تأسیس احزاب و انجمن­ها و انتشار روزنامه­ها و نشریه­ها و تأسیس مدارس از جمله فعالیت­های جدیدی بودند که زنان در اوایل قرن بیستم به آن اشتغال ورزیدند. این فعالیت­ها در جامعه از رویارویی زنان با تمدن اروپایی ایجاد شده بود. گسترش تحصیلات عمومی برای دختران از سال 1304 با دایر شدن دبیرستان موجب شد تا زنان در دستگاه­های دولتی برخی از مشاغل را عهده‌دار شوند. توسعه اقتصادی و به دنبال آن ملی شدن صنعت نفت موجب تغییرات اساسی در اقتصاد ایران و بالتبع در موقعیت زنان گردید. این تغییرات موجب پیدایش فرصت­های استخدامی برای زنان را در کارخانه­ها و سطوح بالاتر شغلی فراهم کرد (جاراللهی، 1372: 264).

ایجاد فرصت­های روزافزون برای اشتغال زنان منجر به عدم مخالفت خانواده­ها با تحصیل علم و اشتغال آنان گردید. به این ترتیب طی دو دهه قبل از وقوع انقلاب اسلامی، نگرش جامعه ایران نسبت به زنان دربرگیرنده تغییرات اساسی ولی کند بود. اما مهم‌ترین تحولات در زمان پیروزی انقلاب اسلامی روی داد. شرکت زنان در تظاهرات گسترده و عظیم بر ضد رژیم گذشته حاکی از آن بود که زنان نقش خود را تنها محدود به فعالیت­های درون خانه ندانسته، بلکه مشارکت در فعالیت­های اجتماعی را نیز از حقوق خود تلقی می­کنند. به این ترتیب، واقعه مهمی که در قرن اخیر در موقعیت اجتماعی زنان جامعه تحولی اساسی ایجاد کرد، وقوع انقلاب اسلامی در بهمن سال 1357 بود. موقعیت زنان در جامعه در چند دهه اخیر تغییرات و تحولات زیادی پیدا کرده است. جامعه ایرانی طی این سال­ها شاهد حضور فراگیر زنان در موقعیت­های فراوان اجتماعی، فرهنگی و سیاسی بوده است.

حضور روزافزون زنان در دستگاه­های اجرایی و حتی حضور چشمگیر آنان در آزمون دانشگاه­ها و پذیرفته شدن آن‌ها در رشته­های مختلف دانشگاهی، تصویری متفاوت از جامعه ایرانی به دست می­دهند و به نظر می‌رسد روند تحولات اجتماعی هم‌چنان به سمت گسترش حضور و اهمیت نقش زنان پیش می‌رود. با ورود زنان جامعه ما به عرصه­های مختلف علمی، اداری، آموزشی، صنعتی و حتی نظامی و انتظامی می­توان انتظار داشت که شرایط و موقعیت­های جدیدی برای زنان پا به عرصه ‌وجود گذارند و هریک از این موقعیت­ها، سایر موقعیت­ها یا نقش­های مختلف زنان در خانواده و اجتماع را تحت­الشعاع خود قرار دهند. این شرایط، زنان را علاوه بر نقش­های همسری و مادری به ایفای نقش­های جدید اجتماعی وا داشته و پذیرش مسئولیت­های اجتماعی را در کنار مسئولیت همسرداری و خانه­داری قرار داده است. بررسی روابط و مناسبات درون خانواده نشان می­دهد که با زیر سؤال رفتن پاره­ای از ارزش­ها و هنجارهای سنتی، نقش زن با تغییراتی روبرو شده است و حاصل این تغییرات بسط و توسعه زمینه فعالیت­های اجتماعی اوست (زمانی، 1388: 235-236).

2-2-3. سیر تحول جایگاه زنان در امر اشتغال

اشتغال زنان در خارج از خانه همانند سایر پدیده­های اجتماعی طی دوره­های مختلف حیات بشری متحول گردیده است. زن از دوران گذشته تا به امروز غیر از به عهده گرفتن وظایف خانه‌داری، در امور مختلف کشاورزی، دامپروری، صنایع دستی و حتی امور نظامی همراه مردان به فعالیت اشتغال داشته است. ولی در دوره­هایی که خانواده یک واحد اقتصادی نیز محسوب می­شده، فعالیت­های تولیدی زن که در خانه و یا نزدیک آن انجام می­شده، جزء امور خانگی به حساب آمده و در ازای انجام آن مزدی دریافت نمی­کرده است. با وقوع انقلاب صنعتی در اروپای غربی و تبدیل کارگاه­های خانگی به کارخانه و گسترش نیروی ماشینی، تحولات اساسی در شکل و مفهوم کار به وجود آمد و فعالیت­ اقتصادی زن از خانه به کارخانه کشیده شد (جاراللهی، 1372: 249). در اوایل قرن بیستم با وقوع جنگ جهانی اول تعداد زیادی از زنان در کارخانه­های اسلحه­سازی فرانسوی و انگلیسی به کار گمارده شدند تا جانشین مردانی شوند که به جبهه­های جنگ اعزام شده بودند. دراین زمان دیگر تمایز نقش­های مردانه و زنانه فراموش شده بود. در دوران جنگ جهانی دوم نیز در انگلستان و ایالات متحده، به علت فعالیت زنان در کارخانه­های نظامی بود که مردان توانستند در جبهه­های جنگ به نبرد بپردازند.

با گذشت دو دهه پس از جنگ جهانی دوم، زنان هم‌چنان در خدمت رفع نیازهای تولیدی جامعه و کارهای خانگی بودند. کشورهایی که در زمان جنگ از خدمات زنان در تولید و در ارتش استفاده می‌کردند، پس از جنگ به فکر رشد استعدادهای بالقوه زنان نبوده و زمانی که دیگر به آن‌ها احتیاج نبود آن‌ها را روانه خانه ساختند (میشل، 1372: 117 ـ 112). توجه بین المللی نسبت به حمایت از زنان از سال 1919 میلادی یعنی تاریخ انتشار اولین دیباچه اساسنامه سازمان بین المللی کار آغاز شده است و مفاد این دیباچه بعدها پایه و اساس تنظیم مقاوله نامه‌های متعدد بین المللی قرار گرفته است (کار، 1384 :195). اصل عدم تبعیض در بند 2 اعلامیه فیلادلفیا سال 1944 (که ضمیمه اساسنامه بین المللی کار می‌باشد) بدین ترتیب است: "کلیه افراد بشر صرف نظر از نژاد و عقیده و جنسیت حق دارند که ترقیات و پیشرفت‌های مادی و معنوی خود را در عین آزادی و احترام با برخورداری از امنیت اقتصادی و تساوی احتمال موفقیت ارائه دهند".

در سال 1948 اعلامیه جهانی حقوق بشر با اشاره به تساوی حقوق زن و مرد در موارد مختلف بر تساوی مزد در برابر کار مساوی و حمایت از مادران تأکید کرده است. این اعلامیه در ماده 2 خود اعلام می‌دارد: "هر کس می‌تواند بدون هیچ گونه تمایز مخصوصاً از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقیده سیاسی و یا هر عقیده دیگر و هم‌چنین ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، ولادت یا هر موقعیت دیگر از تمام حقوق و کلیه آزادی‌هایی که در اعلامیه حاضر ذکر شده بهره مند گردد." در همین ارتباط، به موجب ماده 23، همه حق دارند که بدون هیچ تبعیضی در مقابل کار مساوی اجرت مساوی دریافت دارند (کار، 1384: 197). مجمع عمومی ملل متحد در سال 1967 در اعلامیه­ای تحت عنوان اعلامیه رفع تبعیض از زنان، تساوی حقوق زنان را در حیات اقتصادی و اجتماعی و به وی‍ژه عرصه بازار کار مورد تأکید قرار داد. در سال 1979 بر مبنای اعلامیه مزبور، کنوانسیونی تحت عنوان «مقاوله نامه رفع کلیه اشکال تبعیض علیه زنان» به تصویب رسید که براساس آن هر نوع تفاوت، محرومیت و محدودیت مبتنی بر جنسیت که نتیجه آن به خطر افتادن حقوق انسانی در مورد زنان بود، تبعیض محسوب می­شد (عراقی، 1367: 429 ـ‌428).

از طرف دیگر، سازمان ملل متحد چندین کنفرانس جهانی را برای ترویج و تقویت حقوق زنان اختصاص داد. هدف تمامی این کنفرانس­ها، ارائه راهبردهایی جهت ایجاد برابری حقیقی میان زنان و مردان در تمامی عرصه­ها و رفع کلیه جلوه­های تبعیض­آمیز در مورد آنان بود. برخی دیگر از معیارهای بین المللی مجموعا حاوی مقررات حمایتی دیگری است که به موجب آن زنان در عین قبول مسئولیت‌های خانوادگی در امور اجتماعی و شغل خویش همانند مردان از حمایت‌هایی برخوردارند. ازجمله در چهارمین کنفرانس جهانی زنان در پکن در سال 1995 بر اهمیت اقدامات ضروری برای تأمین پیشرفت زنان تأکید شد و مشارکت همه جانبه آنان در فرآیند توسعه، بهبود وضعیت آن‌ها در جامعه و فراهم کردن امکانات فزاینده آموزشی برای آنان مورد تأکید مجدد قرار گرفت (لوین، 1377: 63ـ62). امروزه این اصل که زنان و مردان در تمامی جهات اعم از سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مساوی هستند در قوانین اساسی بسیاری از کشورها ذکر گردیده است. اصل تساوی حقوق زن و مرد در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز،‌ مشروط به رعایت موازین اسلامی ذکر گردیده و مورد تأکید واقع شده است.

2-3. پیشینه تجربی پژوهش

هدف از بررسی پیشینه تجربی تحقیق، آشنایی با تحقیقات انجام شده پیرامون موضوع مورد بررسی است. گرچه مطالعات و تحقیقات مربوط آسیب شناسی نقش زنان در جامعه از سابقه چندان زیادی برخوردار نیست، اما این مسئله در زمینه علوم مختلف مورد بررسی و پژوهش قرار دارد و بیشتر پژوهش های صورت گرفته در حوزه اشتغال زنان و ... قرار دارد. در این بخش تحقیقات انجام شده در خصوص نقش زنان و تحول آن و پدیده اشتغال و تاثیر آن بر خانواده در دو قسمت پیشینه داخلی و پیشینه خارجی مطرح می‌شود.

2-3-1. پیشینه داخلی

خواجه­نوری و همکاران(1392)، در پژوهشی تحت عنوان جهانی شدن فرهنگی و نگرش مردان به نقش زنان به فرآیند جهانی­شدن فرهنگی و نگرش مردان به نقش زنان در جامعه پرداخته­اند. در این پژوهش، ترکیبی از نظریه­های گیدنز و رابرتسون به منزله چارچوب­نظری استفاده شده­است. پرسش اصلی این است که آیا جهانی شدن فرهنگی بر نگرش مردان به نقش زنان در شهر شیراز تاثیر گذاشته است؟ در صورت وجود ارتباط بین این دو متغیر، کدام مولفه­های جهانی­شدن فرهنگی بیشترین تاثیر را داشته اند؟ برای دستیابی به پاسخ این پرسش، از روش کمی و پیمایشی استفاده شده است. نتایج بیانگر آن بود که متغیرهای بازاندیشی، سبک زندگی ورزشی، سبک زندگی علمی ـ فرهنگی، آگاهی از جهانی شدن، و فناوری­های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی با نگرش مدرن مردان به نقش زنان رابطه معنادار مثبت، ولی سبک زندگی سنتی و وسایل ارتباط جمعی داخلی رابطه منفی داشته اند.

متشرعی، نیسی و ارشدی (1392)، پژوهشی تحت عنوان «آزمون اثر غیرمستقیم تعارض کار-خانواده بر خشنودی زندگی- یک الگوی چند میانجیگر» انجام دادند. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از یک رویکرد الگوی چند میانجیگری، اثر غیرمستقیم تعارض کار- خانواده بر خشنودی زندگی از طریق دو میانجیگر خشنودی شغلی و خشنودی خانواده به صورت همزمان مورد آزمون قرار گیرد.در این مطالعه سعی بر این بود که دو اندیشه کلی روشن گردد: اول این‌که تعارض کار- خانواده به صورت غیرمستقیم می‌تواند میزان کیفیت کلی زندگی فرد را متأثر سازد و دوم این‌که چگونگی کیفیت کلی خشنودی زندگی بستگی به خشنودی فرد از دو جنبه عمده زندگیش (کار و خانواده) دارد.با استفاده از آزمون الگوی چندمیانجیگر پریچر و هایز (2008)، میزان اثرات مستقیم و غیر مستقیم الگوی حاضر و معنی‌داری آماری آنها مورد ارزیابی قرار گرفت.تحقیق حاضر در نهایت دو اندیشه کلی مطرح شده را تأیید کرد، ضمن آن‌که اثرات غیرمستقیم خاص از طریق هر یک از دو متغیر میانجیگر الگوی مورد نظر را نیز مشخص کرد.

نعیمی و نظری و ثنایی ذاکر (1391) در پژوهشی با عنوان «بررسی رابطه‌ بین کیفیت زندگی کاری و تعارض کار- خانواده با عملکرد شغلی کارکنان مرد متأهل» انجام دادند. جامعهآماریشاملکلیه کارکنانمردمتأهلشرکتایدکوپرسبود. نمونه‌یآماری200نفر بودکهبااستفادهازروشنمونه‌گیریتصادفیانتخابشدند. پژوهشبااستفادهازپرسشنامهکیفیتزندگیکاری،پرسش‌نامه تعارضکار- خانوادهوپرسشنامهعملکردشغلیبود. نتایج نشاندادبینکیفیتزندگیکاریوعملکردشغلی همبستگیمثبتومعناداروبینتعارضکار- خانوادهوعملکرد شغلیرابطهمنفیومعناداروجوددارد و از میان ابعادکیفیتزندگیکاری،متغیرهای «پرداختمنصفانهوکافی» و «توسعهقابلیت‌هایانسانی»به‌عنوانیکیازمهم‌ترینپیش‌بینی‌کننده‌هایعملکردشغلیکارکناناست. میزانکیفیتزندگیکاریدرطبقهکارشناسبیش‌ترازطبقهتکنیسینوکارگربودومیزانتعارضکار- خانوادهدرطبقهشغلیکارگرانبیش‌تر بود. بینعملکردشغلیکارکنانتفاوتمعناداریوجودنداشت.

1فایل کامبینیشن SM-A720 - A720FXXU1AQB

Quantum Quenching, Annealing and Computation

R.D. Somma, G. Ortiz (auth.), Anjan Kumar Chandra, Arnab Das, Bikas K. Chakrabarti (eds.)

پاورپوینت معماری های اتک واکوتک

دانلودپاورپوینت باموضوع معماری اتک واکوتک درغالبppt.در۲۵اسلاید.قابل ویرایش

قسمتی از متن:

در سال ۱۹۷۱، دو معمار جوان ایتالیایی تبار به نام‌های ریچارد راجرز ساکن انگلستان و رنزوپیانو ساکن ایتالیا، در مسابقه طرح ساختمان مرکز ژرژپمپیدو در پاریس در بین ۶۸۱ شرکت کننده برنده اعلام شدند. نمای این ساختمان را مجموعه‌ای از دودکش‌ها، آبگردان‌ها، لوله‌های تأسیساتی و ستون‌ها، تیرها، بادبندها، راه پله‌ها و مسیرهای رفت‌ و آمد تشکیل می‌داد. این معماران آغازگر سبکی در اروپا بودند که به نام‌های ـ تک یا تکنولوژی بسیار پیشرفته معروف گردید.

و....

Induction Chemotherapy: Integrated Treatment Programs for Locally Advanced Cancers

Frederick Oscar Stephens (auth.), Karl Reinhard Aigner, Frederick O. Stephens (eds.)