عوامل موثر بر توسعه دوچرخه سواری در شهر کرمانWORD

 چکیده:

تحقیق حاضر با هدف بررسی عوامل موثر در توسعه دوچرخه سواری در شهر کرمان طراحی و اجرا گردید. روش تحقیق حاضر پیمایشی بود و جامعه آماری آن شامل جمعیت بالای 14 سال شهر کرمان بودند که از جامعه مورد نظر تعداد 650 نفر نمونه تحقیق را تشکیل دادند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته ای بر اساس مطالعه جامع منابع بود که روایی و پایایی آن بر اساس روش های رایج مورد بررسی قرار گرفت. دادهای تحقیق با استفاده از روش های آماری تحلیل عاملی اکتشافی، تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که 979/53 درصد از کل واریانس ها مربوط به 3 عامل بود. نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر نشان داد که بین عوامل موثر بر توسعه استفاده از دوچرخه در شهر کرمان تفاوت معناداری وجود داشت. به گونه ای که عامل ایمنی بیشترین اهمیت را در توسعه دوچرخه سواری در شهر کرمان دارا می باشد و عامل امکاناتی-تسهیلاتی دارای کمترین اهمیت می باشد. بنابراین لزوم توجه به عامل ایمنی به منظور رونق دوچرخه سواری در شهر کرمان ضروری می باشد.

کلمات کلیدی: عوامل موثر ، توسعه ، دوچرخه سواری ، شهر کرمان

 فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول –طرح تحقیق

1-1)مقدمه ..... 2

1-2)بیان مسئله ... 5

1-3)اهمیت و ضرورت انجام تحقیق .... 8

1-4)اهداف تحقیق ....... 10

1-4-1)هدف کلی ...... 10

1-4-2)اهداف اختصاصی ... 10

1-5)فرضیه تحقیق ................................................................................................................................... 10

1-6)محدوده تحقیق ................................................................................................................................ 10

1-7)محدودیت های غیر قابل کنترل ....................................................................................................... 11

1-8)تعریف اصطلاحات و واژه ها ........................................................................................................... 11

1-8-1)تعریف نظری اصطلاحات و واژه ها ............................................................................................. 11

1-8-2)تعریف عملیاتی اصطلاحات و واژه ها ......................................................................................... 11

فصل دوم-مبانی نظری و پیشینه تحقیق

2-1)مقدمه ............................................................................................................................................. 14

2-2)جهان کنونی و حمل ونقل ............................................................................................................... 14

2-3)انواع سیستم های حمل و نقل شهری ................................................................................................ 15

2-3-1)مترو .......................................................................................................................................... 15

2-3-2)قطار سبک شهری ..................................................................................................................... 15

2-3-3)منوریل ...................................................................................................................................... 16

2-3-4)تراموا ........................................................................................................................................ 17

2-3-5)اتوبوس ..................................................................................................................................... 17

2-3-6)تاکسی و خودروهای شخصی .................................................................................................... 17

2-3-7)دوچرخه ................................................................................................................................... 17

2-4)سهم انواع سیستم های حمل ونقل در حمل ونقل شهری چندین کشور جهان................................... 18

2-5)مقایسه اثرات حمل و نقل های گوناگون بر محیط .......................................................................... 19

2-6)تعریف دوچرخه ........................................................................................................................... 19

2-7)فواید ارتقاء فرهنگ استفاده از دوچرخه ........................................................................................ 20

2-8)تاریخچه دوچرخه سواری ............................................................................................................. 20

2-8-1)سابقه تاریخی استفاده از دوچرخه در جهان ............................................................................... 21

2-8-2) سابقه تاریخی استفاده از دوچرخه در ایران ............................................................................... 21

2-9)وضعیت دوچرخه سواری در جهان ................................................................................................ 23

2-9-1)ایران ........................................................................................................................................ 23

2-9-2)امریکا ...................................................................................................................................... 24

2-9-3)کانادا ....................................................................................................................................... 26

2-9-4)هلند ......................................................................................................................................... 27

2-9-5)آلمان ..................................................................................................................................... 27

2-9-6)فرانسه .................................................................................................................................... 28

2-9-7)بلژیک ................ .................................................................................................................... 28

2-9-8)استرالیا ................................................................................................................................... 29

2-9-9)نیوزلند ................................................................................................................................... 29

2-9-10)سوئد ................................................................................................................................... 29

2-9-11)انگلستان .............................................................................................................................. 30

2-9-12)دانمارک ............................................................................................................................. 30

2-10)اهداف کلیدی و خصوصیات برنامه ها و سیاست های ملی در توسعه دوچرخه سواری ............... 31

2-11)تحقیقات انجام گرفته در مورد دوچرخه سواری ........................................................................ 33

2-11-1)تحقیقات داخلی ................................................................................................................... 33

2-11-2)تحقیقات خارجی ................................................................................................................. 34

2-12)جمع بندی ................................................................................................................................ 36

فصل سوم-روش شناسی تحقیق

3-1)مقدمه ......................................................................................................................................... 39

3-2)روش تحقیق ............................................................................................................................... 39

3-3)جامعه و نمونه آماری .................................................................................................................. 39

3-4)متغیرهای وارد بر تحقیق .............................................................................................................. 40

3-5)روش و ابزار گردآوری اطلاعات ................................................................................................ 40

3-6)روایی و پایایی پرسشنامه ............................................................................................................. 40

3-7)روش تجزیه و تحلیل اطلاعات .................................................................................................... 40

فصل چهارم-تجزیه و تحلیل داده های تحقیق

4-1)مقدمه........................................................................................................................................... 42

4-2)یافته های توصیفی تحقیق ............................................................................................................. 42

4-2-1)توصیف وضعیت سنی گروه مطالعه .......................................................................................... 42

4-2-2)توصیف جنسیت گروه مورد مطالعه .......................................................................................... 43

4-2-3)توصیف وضعیت تحصیلات گروه مورد مطالعه ........................................................................ 43

4-2-4)توصیف وضعیت شغلی گروه مورد مطالعه ................................................................................ 44

4-2-5)توصیف وضعیت درآمد گروه مورد مطالعه ............................................................................... 45

4-2-6)توصیف وضعیت برآورد افراد از آمادگی جسمانی خود برای انجام دوچرخه سواری......... ........ 45

4-2-7)توصیف میزان مالکیت دوچرخه شخصی گروه مورد مطالعه ...................................................... 46

4-2-8)توصیف وضعیت توان خرید دوچرخه ....................................................................................... 47

4-2-9)توصیف وضعیت علاقه مندی افراد به انجام دوچرخه سواری ..................................................... 48

4-2-10) وضعیت استقبال پاسخ دهندگان در صورت راه اندازی ایستگاه ها........................................... 48

4-2-11) توصیف نظر پاسخ دهندگان در مورد تاثیر برنامه ریزی های دولت ........................................ 49

4-3)تحلیل عاملی ................................................................................................................................. 49

4-4)آزمون فرضیه تحقیق ..................................................................................................................... 56

پنجم-بحث و نتیجه گیری

5-1)مقدمه .......................................................................................................................................... 63

5-2)خلاصه تحقیق .............................................................................................................................. 63

5-3)بحث و نتیجه گیری ...................................................................................................................... 65

5-4)پیشنهادات برخاسته از تحقیق ....................................................................................................... 69

5-5)پیشنهادات برای تحقیقات آینده ...................................................................................................

عنوان صفحه

جدول 2-1) سهم شیوه های مختلف حمل و نقل در برخی کشورهی دنیا در سال 2005 میلادی بر ....... 18

جدول 2-2) مقایسه اثرات محیطی انوع حمل ونقل ............................................................................... 19

جدول 2-3) سهم اهداف مختلف در برنامه های کلی توسعه دوچرخه سواری کشورهای مختلف ......... 31

جدول 4-1)توزیع افراد بر اساس تحصیلات ....................................................................................... 43

جدول 4-2) توزیع افراد بر اساس وضعیت درآمد بر حسب تومان ........................................................ 45

جدول 4-3) وضعیت استقبال پاسخ دهندگان در صورت راه اندازی ایستگاه ها...................................... 48

جدول 4-4) آزمون کیزر-می یر-الکین .............................................................................................. 49

جدول 4-5) آزمون بارتلت ................................................................................................................. 50

جدول 4-6)جدول اشتراکات ............................................................................................................. 51

جدول 4-7) اشتراکات مربوط به سوالات نهایی پس از حذف سوالات با مقدار اشتراک....................... 52

جدول 4-8) نتایج واریانس های تشریح شده ......................................................................................... 53

جدول 4-9) بارهای عاملی هریک از گویه ها در عامل های باقی مانده با چرخش ................................. 55

جدول 4-10) نتایج آزمون واریانس یک طرفه در مورد بررسی اختلاف بین عوامل موثر....................... 56

جدول 4-11)نتایج آزمون تعقیبی LSD در مورد مشخص کردن محل اختلاف ها ................................. 57

جدول 4-12) نتایج مربوط به رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه دوچرخه سواری در شهر کرمان............... 57

جدول 4-13) اولویت بندی موارد مربوط به عوامل ایمنی...................................................................... 58

جدول 4-14) اولویت بندی موارد مربوط به عوامل تحریکی..............................................................59

جدول 4-15)اولویت بندی موارد مربوط به عوامل امکاناتی-تسهیلاتی............................................ 60

 فهرست نمودار

عنوان صفحه

نمودار 4-1) توزیع افراد بر اساس سن ................................................................................................ 42

نمودار 4-2) توزیع افراد بر اساس جنسیت ............................................................................................ 43

نمودار 4-3) توزیع افراد بر اساس وضعیت شغلی.................................................................................. 44

نمودار 4-4)توزیع افراد بر اساس میزان برآورد آمادگی جسمانی ........................................................ 45

نمودار 4-5)توزیع وضعیت توان خرید دوچرخه ................................................................................. 47

نمودار 4-6) توزیع وضعیت علاقه مندی افراد به انجام دوچرخه سواری................................................ 48

نمودار 4-7) نظر پاسخ دهندگان در مورد تاثیر برنامه ریزی های دولت در ناجام یا عدم انجام ............... 49

نمودار 4-8) نمودار اسکری و مقادیر ویژه عامل های استخراجی.......................................................... 50

 1-1)مقدمه

اختراعاتومبیلوپیشرفتصنعتیابهعبارتیدیگرانقلابصنعتیدرقرننوزدهممیلادی،یکیازنقاطعطفزندگیبشریبودهوپسازایناختراعدگرگونیهاییدرهمهجنبههایزندگیانسانحاصلگردیدهاست. اختراعاتومبیلوورودآنبهشهرهادرجنبههایمختلفزندگیشهرینقشبهسزاییداشتهوباافزایشسرعتجابهجاییدرشهرها،چهرهایدگرگونازشهرهاپدیدارساختهوبرهمهکارکردهایشهریبهنحویتاثیرگذاربودهاست. بهعلاوهترویجوافزایشسیستمهایحملونقلموتوریدرشهرها،علاوهبرمصرفانرژیهایتجدیدناپذیرباعثآلودگیمحیطزیستشده،سلامتونشاطافرادراتهدیدمیکند(احمدی و حبیب،1385).

گسترش بی رویه استفاده از اتومبیل در شهرها و پیامدهای ناشی از آن، چون آلودگی صوتی و هوا، محدودیت منابع انرژی و از بین رفتن کالبد شهرها توجه برنامه ریزان شهری و حمل و نقل را بیش از پیش به گزینه دیگر حمل و نقل غیرموتوری(دوچرخه سواری و پیاده روی) معطوف کرده است. در این میان تردد دوچرخه و برنامه ریزی برای آن، گزینه ای است که مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته است و از ابعاد مختلف زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، آرام سازی ترافیک و سلامت جسمی و روحی شهروندان حایز اهمیت است (صادقی،1384).

دوچرخه وسیله ی نقلیه ای سبک است و دارای 2 چرخ که به کمک نیروی عضلات پا حرکت می کند و دارای انواع مختلفی است. این وسیله نقش غیر قابل انکاری در توسعه فعالیت های گردشگری، افزایش ارزش زمین، اشغال کمتر فضای شهری، جذب صنایع، افزایش اشتغال و تجارت محلی را ایفا می کند (خادم الحسینی و همکاران،1389).

ارزان بودن نسبی آن سبب می شود که غالب افراد جامعه بتوانند آن را تهیه کنند. دوچرخه از نظر مصرف انرژی با صرفه ترین وسیله نقلیه است. انرژی ای که انسان برای راندن آن طی مسافتی تقریباً معادل 400 کیلومتر صرف می کند فقط برابر با انرژی یک لیتر بنزین است(حاتمی نژاد و اشرفی،1388).

گزارش شده است که مطبوع ترین و در دسترس ترین شکل از فعالیت ورزشی، دوچرخه سواری است که خطر مرگ و میر، خطر حمله قلبی و مقدار کلسترول را کاهش و سبب افزایش عملکرد قلب وعروق می شود(برون^[1] و همکاران، 2009). استفاده از دوچرخه، فعالیت ورزشی را وارد به امور عادی روزانه کرده و همچنین می تواند به کاهش ازدحام اتومبیل ها، ترافیک و کاهش آلودگی صوتی کمک کند (سو^[2] و همکاران،2010). به علاوه فواید دیگری مانند اثر مثبت در فعل و انفعالات اجتماعی، اخلاق و اعتماد به نفس، سطوح افسردگی و استرس در اثر استفاده از دوچرخه مشخص شده است(برون و همکاران،2009). به طور کلی دوچرخه سواری فواید اجتماعی، محیطی، انرژی، فردی و اقتصادی به واسطه کاهش استفاده از وسایل موتوری را دارد و سبب تندرستی در استفاده کنندگان می شود(پارکینا و میرز^[3]،2010). در حالیکه در مقابل استفاده از وسایل موتوریتاثیر مهمی در تغییرات آب و هوایی، آلودگی هوای محل، آسیب یا مرگ پیاده روها، کاهش فعالیت ورزشی و چاقی را دارد(مایباچ^[4] و همکاران،2009).

با توجه به اینکه سبک زندگی مردم به طرف سبک زندگی غیر فعال شتابی تند گرفته و پیامد های ناشی از آن از جمله چاقی، اضافه وزن و.... است. حمل و نقل فعال یک روش مناسب برای جدایی از این نوع سبک زندگی است . حمل و نقل فعال شامل دوچرخه سواری و پیاده روی است که افراد را درگیر می سازد تا از انرژی خودشان در انتقال از یک مکان به مکان دیگر استفاده کنند (استینبچ^[5] و همکاران،2011).

سیستم تردد با دوچرخه در سه دهه ی اخیر به طور جدی در کشورهای اروپایی، ایالات متحده و برخی از کشورهای آسیایی وارد سیستم حمل و نقل درون شهری گردیده است و جای خود را در این سیستم تثبیت کرده است. اما در کشور مان با وجود مشکلات ناشی از ازدیاد وسایل نقلیه موتوری خصوصا، در شهرهای بزرگ عملا توجهی به برنامه ریزی تردد دوچرخه نشده است(صادقی،1384).

[1]-Brown

[2]-Su

[3]-Parkina and meyers

[4]-Maibach

[5]-Steinbach