عوامل موثر بر تعیین نسبت سود تقسیمی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهرانWORD

چکیده

 تصمیم­گیری درباره­ی پرداخت سود و مقدار آن، موضوع حائز اهمیتی در حوزه­ی مالی شرکتی است؛ زیرا در این تصمیم­گیری مقدار پولی که باید به سرمایه­گذاران پرداخت شود و همچنین مقدار پولی که باید برای سرمایه­گذاری مجدد انباشته شود، مشخص می­شود.

در این پژوهش عوامل موثر بر نسبت پرداخت سود سهام در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفت که نتایج جاصل از تحقیق نشان دهنده رابطه مثبت بین نسبت پرداخت سود سهام و سودآوری، جریان نقد آزاد، سهامداران نهادی و رابطه منفی بین سود تقسیمی و ریسک و همچنین رابطه­ی رشد فروش و فرصت های سرمایه گذاری با میزان سود تقسیمی تأیید نشد. به دیگر سخن، سرمایه­گذاران در بورس اوراق بهادار تهران از سودآوری، جریان نقد آزاد، ریسکو سهامداران نهادی به عنوان معیاری جهت تعیین میزان سود تقسیمی شرکت­ها استفاده می­کنند.

کلمات کلیدی: سود نقدی، سهامداران نهادی، ریسک، جریان نقدینگی، سودآوری

فهرست مطالب صفحه

فصل اول:. 1

1-1- مقدمه. 2

2-1- تعریف موضوع و بیان مسئله. 3

3-1- اهمیت و ضرورت تحقیق. 6

4-1- فرضیه‌های تحقیق. 6

5-1- پیشینه تحقیق. 7

6-1- تعریف عملیاتی متغیرها. 11

7-1- قلمرو تحقیق. 13

8-1- تعریف واژه‌های تخصصی تحقیق. 13

9-1- خلاصه. 14

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق. 16

1-2- مقدمه. 17

2-2- استراتژی‌های تقسیم سود. 20

3-2- جانمایی استراتژی تقسیم سود. 21

4-2- خط مشی تقسیم سود و چرخه عمر شرکت. 22

5-2- اهداف سیایت تقسیم سود. 23

6-2- عوامل موثر بر سیاست تقسیم سود. 24

1-6-2- نقدینگی. 24

2-6-2- بازپرداخت بدهی ‌ها. 24

3-6-2- ثبات سودآوری. 25

4-6-2- سیاست تقسیم سود رقبا. 25

5-6-2- علایق سرمایه گذاران. 25

6-6-2- سود آوری فرصت‌های آتی. 26

7-6-2-الویت های مالیاتی. 26

8-6-2- الزامات قانونی. 27

9-6-2-تأثیرات هشدار دهنده. 27

10-6-2-ملاحظات هزینه‌ای. 28

11-6-2-تورم. 28

12-6-2-کنترل. 28

13-6-2-هزینه‌های نقل و انتقال و تقسیم پذیری سهام. 29

14-6-2-هزینه‌های مربوط به انتشار سهام جدید . 29

15-6-2-توانایی استقراض . 30

16-6-2-فرار از مالیات به سبب انباشت نامعقول سود. 30

17-6-2-نرخ رشد و توسعه شرکت. 31

18-6-2-تأثیر دوره تجاری. 31

19-6-2-نوع شرکت. 31

20-6-2-هزینه نمایندگی . 32

21-6-2-درجه اهرم مالی. 32

7-2-تعیین سیاست تقسیم سود. 33

1-7-2- سیاست تقسیم باقیمانده سود. 33

2-7-2- ثبات سود نقدی. 34

3-7-2- سیاست سود نقدی بینابین. 34

8-2-سود سهام در مقابل عایدات سرمایه‌ای. 35

9-2-تئوری‌های مطرح در حوزه سیاست تقسیم سود. 36

1-9-2- نظریه نامربوط بودن تقسیم سود. 36

2-9-2- نظریه پرنده در دست. 38

3-9-2- نظریه ترجیح مالیاتی. 39

10-2- عواملی که سود نقدی کم را توجیه می‌کنند. 39

11-2- عواملی که سود نقدی زیاد را توجیه می‌کنند. 40

12-2- نظریات توجیه کننده مقدار سود تقسیمی. 40

13-2-شیوه‌های پرداخت سود سهام. 41

1-13-2- پرداخت سود نقدی. 42

2-13-2- پرداخت سود تعهد شده. 42

3-13-2- پرداخت سود سهمی. 42

4-13-2- تجزیه سهام. 43

14-2- رابطه پروژه‌ها و جریان نقد شرکت با سیاست تقسیم سود. 43

15-2- مطالعات تجربی در کشورهای مختلف. 45

16-2- مطالعات تجربی در ایران. 55

17-2- خلاصه. 60

فصل سوم: فصل سوم: روش تحقیق. 62

1-3- مقدمه. 63

2-3- نوع تحقیق. 63

3-3- روش جمع آوری داده‌ها. 63

4-3- قلمرو تحقیق. 64

1-4-3- قلمرو زمانی تحقیق. 64

2-4-3- جامعه آماری. 64

3-4-3- نمونه آماری. 64

5-3- فرضیه تحقیق. 66

6-3- متغیرهای تحقیق. 67

7-3- تکنیک‌های آماری مورد استفاده. 68

1-7-3- الگوی داده‌های تلفیقی. 68

2-7-3- آزمون‌های آماری برای تجزیه و تحلیل داده‌ها. 70

8-3- خلاصه. 72

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و آزمون فرضیات. 74

1-4- مقدمه. 75

2-4- توصیف داده ها. 75

3-4- مروری بر فرضیه تحقیق. 76

4-4- آمار توصیفی. 77

5-4- آزمون F لیمر و آزمون هاسمن (Hausman). 79

6-4- نتایج و آزمون فرض. 80

6-1-4- آزمون اثرات ثابت. 81

2-6-4- آزمون اثرات تصادفی. 82

7-4- نتایج آزمون فرضیه های تحقیق. 85

8-4- خلاصه. 89

فصل پنجم: تحلیل یافته ها و نتیجه گیری. 90

1-5- مقدمه. 91

2-5- خلاصه تحقیق. 91

3-5- نتایج تحقیق. 93

4-5- محدودیت‌های تحقیق. 94

5-5- پیشنهادها. 95

6-5- پیشنهادهایی برای تحقیقات آتی. 95

منابع و مآخذ. 96

ضمائم تحقیق. 101

 فهرست جدول‌ها و نمودارها

عنوان و شماره صفحه

جدول 1-2- جانمایی استراتژی تقسیم سود.................................................................... 21

جدول 2-2- رابطه سیاست تقسیم سود با چرخه تجاری شرکت............................................ 22

جدول 3-2- اثر جریان نقد و کیفیت پروژه¬ها بر سیاست تقسیم سود.................................... 44

جدول 4-2-خلاصه ادبیات تحقیق ............................................................................ 59

جدول 1-3- لیست شرکت های نمونه.......................................................................... 65

جدول 1-4- آمار توصیفی داده ها ............................................................................ 77

جدول 2-4- نتایج آزمون اثرات ثابت......................................................................... 81

جدول 3-4 نتایج آزمون هاسمن................................................................................. 82

جدول 4-4- نتایج رگرسیون حداقل مربعات معمولی........................................................ 83

 فهرست شکل ها

عنوان و شماره صفحه

شکل1-4- آزمون F لیمر و آزمون هاسمن........................................................ .......... 80

شکل2-4- آزمون نرمال بودن مانده ها با استفاده از نرم افزار EVIEWS................................. 89

 فصل اول

کلیات تحقیق

1-1- مقدمه

شرکت‌های موفق کسب سود می‌کنند. این سودها مجدداً در دارایی‌های عملیاتی سرمایه‌گذاری می‌شود، یا برای خرید اوراق بهادار به کار می‌رود، یا در بازپرداخت بدهی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، و ممکن است میان سهامداران توزیع شود.

اگر تصمیم گرفته شود که سود میان سهامداران توزیع شود، سه پرسش اساسی مطرح می‌شود:

1. چه درصدی از سود توزیع شود؟
2. توزیع سود به صورت پرداخت سود نقدی به سهامداران باشد و یا از طریق بازخرید سهام صورت پذیرد؟
3. تا چه حد توزیع سود پایدار باشد؟

سیاست تقسیم سود یکی از موضوعات مهم مدیریت مالی است و سود نقدی برای بسیاری از شرکت‌ها، یک جریان نقدی خروجی قابل توجه به شمار می‌رود. به دیگر سخن تصمیم‌گیری درباره‌ی پرداخت سود و مقدار آن، موضوع حائز اهمیتی در حوزه‌ی مالی شرکتی است؛ زیرا در این تصمیم‌گیری مقدار پولی که باید به سرمایه‌گذاران پرداخت شود و همچنین مقدار پولی که باید برای سرمایه‌گذاری مجدد انباشته شود، مشخص می‌شود. شاید بدیهی به نظر رسد که شرکت همواره بخواهد با تقسیم سود، در حد امکان پول سهامداران را برگرداند. از طرف دیگر، این هم بدیهی است که شرکت همواره می‌تواند به جای تقسیم سود، پول سهامداران را مجدداً سرمایه‌گذاری کند. در نتیجه سؤال اصلی در بحث تقسیم سود این است: «آیا شرکت باید سود را به سهامداران بپردازد یا مجدداً آن را برای خود سهامداران سرمایه‌گذاری کند؟»

دلایل زیادی بر علت پرداخت یا عدم پرداخت سود در شرکت‌ها وجود دارد. تابه حال یافته‌ها نشان می‌دهد که چرا شرکت‌ها سود پرداخت می‌کنند و سرمایه گذاران توجه به پرداخت سود سهام دارند که این معمای سود سهام می‌باشد که هنوز مساله ساز است. برنستاین (1996)[1] و ایویزین و هر دو2003))[2]دوباره به معمای سود سهام پرداختند و پاسخی برای آن نیافتند. بنابراین پایه گذاری سیاست تخصیص سود شرکت بحث برانگیز باقی مانده و شامل قضاوت‌های بسیاری از سوی تصمیم گیرندگان می‌باشد. عدم وجود یک تعریف ثابت برای سود تقسیمی یک موضوع بحث بر انگیز است بر اساس بروک و همکارانش (1998)[3]هیچ دلیلی وجود ندارد که اعتقاد داشته باشیم سیاست تقسیم سود شرکت از یک هدف ثابت نشأت می‌گیرد.

2-1- تعریف موضوع و بیان مسئله

سود نقدی به صورت نقد پرداخت می‌شود و همه افراد به پول نقد علاقمندند. حال سؤال این است که آیا شرکت باید سود را به صورت نقدی به سهامداران بپردازد یا اکنون پول نقد را سرمایه‌گذاری کند و بعداً سود آن را بپردازد؟ بنابراین سیاست تقسیم سود، الگوی زمانی پرداخت سود است. در این زمینه سؤالی که اهمیت خاص دارد این است که شرکت اکنون چه درصدی از سود را باید تقسیم کند؟ این همان سؤال سیاست تقسیم سود است.

موضوعاتی که درباره‌ی تصمیم گیری شرکت برای تضمین سودشان در برابر سهامداران پیش می‌آید عبارتند از چند درصد از سود باید توزیع شود. پرداخت سود چگونه باید باشد (نقدی، سود سهمی، و یا تجزیه سهام) سیستم توزیع سود تا چه اندازه باید پایدار بماند. این موضوعات بیشترین موارد بحث را در مورد سیاست‌های تقسیم سود به خود اختصاص دادند.

تعداد تحقیقات تجربی و تئوریک در مورد سیاست تقسیم سود تا به حال دارای افزایش بی نظیر بوده است. تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که چرا شرکت‌ها سود پرداخت می‌کنند و سرمایه گذاران توجه به پرداخت سود سهام دارند، که این معمای سود سهام می‌باشد، که هنوزمساله سازاست. برنستاین[4] و ایویزین[5] (2003) دوباره به معمای سود سهام پرداختند و پاسخی برای آن نیافتند. بنابراین پایه گذاری سیاست تخصیص سود شرکت بحث برانگیز باقی مانده و شامل قضاوت‌های بسیاری از سوی تصمیم گیرندگان می‌باشد. عدم وجود یک تعریف ثابت برای سود تقسیمی یک موضوع بحث بر انگیز است. بر اساس بروک و همکارانش[6] (1998) هیچ دلیلی وجود ندارد که اعتقاد داشته باشیم سیاست تقسیم سود شرکت از یک هدف ثابت نشأت می‌گیرد.

[1] Bernstein (1996)

[2]Bernstein (1996), and Aivazian andBooth (2003)

[3] Brook et al. (1998)

[4]Bernstein

2Aivazian

[6]Brook et al.