تأثیر تمرینات منتخب بر زمان واکنش و کنترل پاسچر پسران 7 تا 8 سال دارای اختلال هماهنگی رشدی

 فصل اول

1-1.مقدمه ....2

1-2.بیان مسأله .....4

1-3.ضرورت و اهمیت تحقیق .......7

1-4.اهداف تحقیق ...9

1-4-1.هدف کلی .......9

1-4-2.اهداف جزئی .....9

1-5.فرضیه­های تحقیق ....10

1-6.محدودیت­های تحقیق .......................................................................................................................................11

1-6-1.محدودیت­های خارج از کنترل محقق ...........................................................................................................11

1-6-2.قلمرو محقق ..................................................................................................................................................12

1-7.تعریف متغیرهای تحقیق ....................................................................................................................................12

1-7-1.اختلال هماهنگی رشدی ...............................................................................................................................12

1-7-2.زمان واکنش ..................................................................................................................................................13

1-7-3.تعادل .............................................................................................................................................................14

فصل دوم

2-1.مقدمه .................................................................................................................................................................16

2-2.مبانی نظری تحقیق ............................................................................................................................................16

2- 2-1.رشد ..............................................................................................................................................................16

2-2-2.رشد حرکتی ..................................................................................................................................................17

3-2-2.برخی نظریات رشد حرکتی ..........................................................................................................................18

2-3.اختلال هماهنگی رشدی ...................................................................................................................................20

2-3-1.درصد شیوع اختلال هماهنگی رشدی ...........................................................................................................23

 عنوان صفحه

2-3-2.ویژگی های کودکان دارای اختلال هماهنگی رشدی ..................................................................................................24

2-3-3.آیا درمانی برای اختلال هماهنگی رشدی وجود دارد؟ ...............................................................................................27

2-3-4.نحوه ارزیابی و شناسایی .....................................................................................................................................................30

2-4.تعادل ...........................................................................................................................................................................................31

2-4-1.کنترل پاسچر ........................................................................................................................................................................33

2-4-2.نظریه همکوشی قامتی ......................................................................................................................................................35

2-5.زمان واکنش ..............................................................................................................................................................................37

2-6.مرور پیشینه تحقیق ...............................................................................................................................................................39

2-6-1.تحقیقات انجام شده در داخل کشور ...............................................................................................................................39

2-6-2.تحقیقات انجام شده در خارج از کشور .......................................................................................................................40

 فصل سوم

3-1.مقدمه ..........................................................................................................................................................................................47

3-2.روش پژوهش ..........................................................................................................................................................................47 3-3.جامعه آماری .............................................................................................................................................................................47 3-4.نمونه ...........................................................................................................................................................................................47 3-5.متغیرهای تحقیق .....................................................................................................................................................................48 3-6.ابزار اندازه­گیری ......................................................................................................................................................................48

3-7. تمرینات منتخب .......................................................................................................................................................................51

3-8. جمع آوری اطلاعات ...............................................................................................................................................................54

3-9. روش آماری .............................................................................................................................................................................55

  عنوان صفحه

 فصل چهارم

1-4.مقدمه ...........................................................................................................................................................................................57

4-2یافته­های توصیفی ......................................................................................................................................................................57

4-3.یافته­های استنباطی ...................................................................................................................................................................66

4-4.آزمون فرضیه ها .........................................................................................................................................................................69

فصل پنجم

5-1مقدمه ............................................................................................................................................................................................80

5-2.خلاصه تحقیق ..........................................................................................................................................................................80

5-3.نتایج تحقیق ...............................................................................................................................................................................82

5-4.بحث و نتیجه­گیری ...................................................................................................................................................................86

5-5.پیشنهادات ....................................................................................................................................................................................95

5-5-1. پیشنهادات برخاسته از تحقیق ..........................................................................................................................................95

5-5-2. پیشنهادات برای سایر محققان و تحقیقات آینده ..........................................................................................................95

 منابع

منابع فارسی .......................................................................................................................................................................................97 منابع لاتین ..........................................................................................................................................................................................99

 هرست جداول

عنوان صفحه

جدول 1-4. توزیع سن آزمودنی­ها برحسب سال ......................................................................................................................58

جدول2-4. توزیع قد آزمودنی­ها بر حسب سانتی­متر ................................................................................................................58

جدول 4-3. توزیع وزن آزمودنی­ها برحسب کیلوگرم...................................................................................................................59 جدول 4-4. توزیع طول دست آزمودنی­ها برحسب سانتیمتر......................................................................................................60 جدول 4-5. توزیع عرض پای آزمودنی­ها برحسب سانتیمتر.......................................................................................................60 جدول 6-4. توزیع طول کف پای آزمودنی­ها برحسب سانتیمتر.................................................................................................61 جدول 7-4. توزیع طول پای آزمودنی­ها برحسب سانتیمتر..........................................................................................................62 جدول 8-4توزیع میانگین (انحراف معیار) زمان واکنش آزمودنی­ها طی شرایط مختلف برحسب ثانیه.....................................62 جدول 9-4. توزیع میانگین وانحراف معیار جابجایی مرکز فشار در سطح قدامی-خلفی، مرکزی-جانبی و سرعت جابجایی مرکز فشار کودکان DCD در شرایط مختلف طی پیش آزمون.......................................................................................................64

جدول 10-4. توزیع میانگین وانحراف معیار جابجایی مرکز فشار در سطح قدامی-خلفی، مرکزی-جانبی و سرعت جابجایی مرکز فشار کودکان DCD در شرایط مختلف طی پس آزمون.......................................................................................................64

جدول 11-4. خلاصه نتایج آزمون شاپیرو ویلکز برای متغیرهای تحقیق...................................................................................66

جدول 12-4. خلاصه نتایج آزمون لون برای متغیرهای تحقیق ........................... .................................................................67 جدول 13-4. یافته های آزمون t مستقل مربوط زمان واکنش در مرحله پیش آزمون .................................................................68 جدول 14-4. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تحت شرایط مختلف طی پیش آزمون..........................................................68 جدول 15-4. یافته های آزمون t وابسته زمان واکنش دیداری ساده از پیش آزمون تا پس آزمون.............................................69 جدول 16-4.یافته های آزمون t وابسته زمان واکنش شنیداری ساده از پیش آزمون تا پس آزمون…………………..……….......70 جدول 17-4. یافته های آزمون t وابسته زمان واکنش دیداری انتخابی از پیش آزمون تا پس آزمون...................................70 جدول 18-4. یافته های آزمون t وابسته زمان واکنش شنیداری انتخابی از پیش آزمون تا پس آزمون ..............................70

جدول 4-19. یافته های آزمون t مستقل مربوط زمان واکنش دیداری ساده طی پس آزمون در گروه­های تمرین و کنترل ........................................................................................................................................................................................71

جدول 4-20. یافته های آزمون t مستقل مربوط زمان واکنش شنیداری ساده طی پس آزمون در گروه­های تمرین و کنترل .......................................................................................................................................................................................72

جدول 4-21. یافته های آزمون t مستقل مربوط زمان واکنش دیداری انتخابی طی پس آزمون در گروه­های تمرین و کنترل .......................................................................................................................................................................................72

جدول 4-22. یافته های آزمون t مستقل مربوط زمان واکنش شنیداری انتخابی طی پس آزمون در گروه­های تمرین و کنترل ......................................................................................................................................................................................73

جدول 4-23. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تحت شرایط مختلف حسی ...................................................................73

جدول 4-24 نتایج تحلیل واریانس یکراهه در متن مانوا ...............................................................................................74

جدول 4-25 نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تحت شرایط مختلف حسی ...............................................................75

جدول 4-26 نتایج تحلیل واریانس چند متغیری تحت شرایط مختلف حسی بین گروه کنترل و تمرین .........................75

جدول 4-27. نتایج تحلیل واریانس یکراهه در متن مانوا .............................................................................................76

 فهرست نمودارها

عنوان صفحه

4-1. توزیع میانگین (انحراف معیار) زمان واکنش آزمودنی­ها طی شرایط مختلف برحسب ثانیه ........................ 63

 فهرست شکلها

عنوان صفحه

شکل 2-1. مثالی از مدل ICF برای ناتوانی یک کودک دارای اختلال هماهنگی رشدی .............................................22 شکل 2-2.مدل فرایندی کنترل پاسچر........................................................................................................................37

 1-1. مقدمه

رشد عبارت است از تغییراتی که همه انسان‌ها در طول زندگی با آن روبرو می‌شوند.چنین تغییراتی در اثر افزایش سن و همچنین تجربیات افراد در زندگی و نیروی بالقوه ژنتیکی حاصل می‌شود و از تأثیر متقابل این سه عامل بر همدیگر در هرزمانی به دست می‌آید بنابراین رشد یک فرایند متقابل است که منجر به تغییراتی در رفتار در طول زندگی می‌شود (هیوود[1]، 1993). رشد حرکتی فرایندهای پیوسته و متوالی در طی رشد است که در آن مهارت‌ها از ساده به مشکل و از سازمان نیافته به سازمان‌یافته و از مهارت نیافته به ماهرانه در طول عمر تغییر می‌یابند (هیوود 1993).بطوریکه با رشد جسمی و افزایش سن در کودکان هماهنگی به‌تدریج ایجاد می‌شود، کودک نوپایی که در حرکات ابتدایی راه رفتن را نشان می‌دهد، در مراحل اولیه تعادل چندانی ندارد اما باگذشت زمان و افزایش سن این ضعف برطرف شده و این مهارت پایه به‌درستی انجام می‌شود(برنشتاین[2]1967).

درحالی‌که در مراحل رشد کودکانی نیز وجود دارند که در هماهنگی دچار مشکل هستند. اختلال هماهنگی رشدی[3](DCD) عبارتی است که انجمن روان‌پزشکی آمریکا برای توصیف کودکانی که در اجرای برخی از مهارت‌های حرکتی با مشکل مواجه بودند و از شایستگی لازم جهت مقابله با نیازهای حرکتی زندگی روزمره خود رنج می‌بردند پیشنهاد کرده است. بر اساس معیارهای تشخیصی ارائه‌شده در متن تجدیدنظر شده راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی[4](DSM-IV-TR) این انجمن معیارهای را مشخص کرده است، معیار الف: هماهنگی حرکتی این دسته از کودکان به‌طور بارزی نسبت به سن و توانایی هوشی آن‌ها پایین‌تر است. معیار ب: این مشکلات هماهنگی اثرات منفی مشخصی بر پیشرفت تحصیلی و فعالیت‌های روزمره زندگی آن‌ها می‌گذارد. معیار ج: لیکن این اختلال سبب بروز وضعیت پزشکی خاص یا اختلالات رشدی وسیع نمی‌باشد (انجمن روان‌پزشکی آمریکا[5]، 2002). در مورد درصد شیوع این اختلال آمارهای متفاوتی ارائه‌شده است. به‌طوری‌که لینگام و همکارانش[6] (2009) درصد شیوع این اختلال را 7/1 درصد برآورد کرده‌اند درحالی‌که میسیونا و همکاران[7] (2008) گزارش کرده‌اند که 5 تا 6 درصد کودکان دبستانی به این اختلال مبتلا می‌شوند. باوجود تفاوت آمارهای درصد شیوع، اما در کل همه تخمین‌های بینالملی در مورد درصد شیوع بالاتر پسران توافق دارند (انجمن پزشکی آمریکا،2002؛ لینگام و همکاران 2009).در این اختلال مشکلات حرکتی ازجمله تأخیر رشدی، اختلال تعادل، اختلال ادراکی، ناآزمودگی جسمانیو ضعف هماهنگی حرکتی و تا حدی اختلال عصب‌شناختی گزارش‌شده است (گیوز[8]، 2005). کودکان مبتلابه اختلال هماهنگی رشدی علاوه بر مشکلات هماهنگی حرکتی مشکلات دیگری نظیر مشکل در یادگیری، مشکلات گفتاری و مشکل زبان نیز دارند. تصور بر این است که پنجاه‌درصد از کودکانی که مشکل یادگیری دارند از اختلال هماهنگی رشدی نیز رنج می‌برند. در بسیاری از موارد کودک با کمبود اعتمادبه‌نفس و عزت‌نفس پایین رشد می‌کند (لینچ و همکاران[9]، 2012). به لحاظ اینکه تلاش متخصصان بهبود عملکرد کودکان دارای اختلال هماهنگی می‌باشد و با توجه به درصد زیاد افراد مبتلابه این اختلال (از هر 10 کودک یک نفر)، تحقیق حاضر درصد آن است که به بررسی این مهم بپردازد.

1-2.بیان مسئله

حرکت یکی از جنبه‌های بسیار مهم زندگی بشر است. چنانچه در حرکات روزمره زندگی از مهارت لازم برخوردار نباشند، کارایی مناسب را نخواهند داشت و روند عادی زندگی دچار اختلال می‌گردد.کودکان و نوجوانان دارای اختلال هماهنگی رشدی در فعالیت‌های که مستلزم پاسخ بدنی و حرکتی است بی‌میلی نشان می‌دهند و نوعی کم‌تحملی، ناکامی و عزت‌نفس پایین در آن‌ها مشاهده می‌شود (میسیونا، 2002). اختلال هماهنگی رشدی، آسیب‌دیدگی، نابالغی یا اختلال حرکتی می‌باشد، با توجه به این امر شخص ممکن است با مشکلاتی در شیوه گفتار، حرکات چشم، ادراک، تفکر، مشکلات یادگیری ویژه، شخصیت و رفتار ثابت روبه‌رو شود (آرچیبالد[10]، 2008).

اگرچه اختلال هماهنگی رشدی شامل طیف گسترده‌ای از ویژگی‌ها می‌باشد، اما ویژگی بارز این اختلال این است که کودکان دارای مشکلات یادگیری حرکتی قادر به انجام کارهای روزمره خود در حد قابل‌قبول نیستند (مندیچ و همکاران[11]، 2003). کودک مبتلابه این اختلال ممکن است با وظایف مراقبت از خود مثل غذا خوردن با قاشق و چنگال، وظایف مدرسه مثل دستخط و طراحی و سازمان‌دهی برای کارهای خویش دچار مشکل شود (گوین[12]، 2003). ناکامی‌های پی‌درپی در انجام این دسته از اعمال باعث می‌شود کودک از شرکت در این مهارت‌ها اجتناب کند (اسمیت،[13]2003). اختلال هماهنگی رشد زمانی که توانایی حرکتی کودک با توجه به سن کودک و توانایی فکری‌اش به‌طور قابل‌توجهی پایین‌تر از انتظار است رخ می‌دهد (انجمن روانشناسی آمریکا، 2002). در اوایل مراحل زندگی، کودکان مبتلابه اختلال هماهنگی رشدی، با مشکل نشستن، خزیدن و راه رفتن همراه هستند. ازآنجاکه بهبود وظایف مربوط به سن همچنین می‌تواند پایین‌تر از حد متوسط باشد آن‌ها ممکن است قادر به بستن بند کفش، توپ‌بازی یا کامل کردن پازل نباشند (هوک[14]، 2002). لازم به ذکر است که کودک جوان با مشکل اختلال هماهنگی رشدی ممکن است دست‌وپا چلفتی و بسیار آهسته باشد. کودکان با اختلال هماهنگی رشدی در سیستم بصری و حسی-حرکتی، تعادل و زمان واکنش به‌طور گسترده‌ای مشکل‌دارند. علت اصلی کمبود به پردازش بصری فضایی، درک حسی-حرکتی و سیستم عصبی مربوط می‌شود (ویلسون،مکنزی[15]1998). کنترل پاسچراز تقابل و برهم‌کنش شخص با تکلیف و محیط ناشی می‌شود و به‌عنوان فرایندی تعریف می‌شود که در آن سیستم عصبی مرکزی الگوهای عضلانی لازم را برای تعدیل رابطه بین مرکز جرم و سطح حمایت را تولید می‌کند (نتز[16]، 2005).

زمان واکنش به فاصله زمانی بین ارائه غیرمنتظره محرک تا شروع پاسخ گفته می‌شود. زمان واکنش مجموع سه مرحله پردازش اطلاعات است و زمان موردنیاز برای شناسایی محرک، انتخاب پاسخ و آغاز پاسخ مناسب است (اشمیت[17]، 1991). قابل‌ذکر است که کودکان با اختلال هماهنگی رشدی به‌احتمال‌زیاد با اختلالات دیگر نیز روبرو می‌شوند. ضعف در کنترل پاسچر و زمان واکنش مدت‌هاست که به‌عنوان یکی از مشکلات حرکتی در اختلالهماهنگی رشدیدخیل می‌باشد. بر اساس یک بررسی انتقادی از متون مرتبط و برخی از یافته‌های انجام‌گرفته، ما استدلال می‌کنیم که اهمیت فقر زمان واکنش و تعادل در کودکان دارای اختلال DCD دست‌کم گرفته‌شده است (میسیونا، 2008). تحقیقات زیادی در مورد اثر فعالیت بدنی بر زمان واکنش و تعادل این کودکان انجام نگرفته است. بطوریکه شرلی [18](2013)، به اثر آموزش تکواندو در کنترل تعادل و حفظ ثبات در کودکان با اختلال هماهنگی رشدی پرداخت. او به این نتیجه رسید که کودکانی که به مدت 3 ماه تمرینات تکواندو را انجام دادند تعادل بهتری نسبت به گروه کنترل داشتند.

[1] Heywood

[2] Bernstein

[3] development coordination disorder)DCD(

[4] diagnostic and statistical manual of mental disorder,fourth edition-text revision

[5] american psychiatric association

[6] Lingam et al

[7] Missiuna et al

[8] Geuze

[9] Lynchet al

[10] Archibald

[11] Mandich et al

[12] Goien

[13] -smiit

[14] Hook

[15] Willson;Makenzi

[16] Netz

[17] Smits

[18] Sherli