بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران

 فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات تحقیق

1-1مقّدمه................................................................................................................................................. 2

1-2بیان مسئله........................................................................................................................................ 2

1-3اهمیت وضرورت اجرای پژوهش........................................................................................................... 3

1-4اهداف پژوهش............................................................................................................................................ 4

1-5فرضیه ها ی تحقیق........................................................................................................................... 5

1-6روش تحقیق..................................................................................................................................... 5

1-7قلمرو تحقیق............................................................................................................................. 5

1-8ساختار تحقیق............................................................................................................................. 6

فصل دوم: مبانی نظری و ادبیات

2-1 مقّدمه................................................................................................................................................ 8

2-2 بخش اوّل: مبانی نظری مالی- رفتاری (عکس العمل سرمایه گذاران).......................................... 9

2-2-1 تاریخچه پیدایش مباحث مالی – رفتاری................................................................................ 9

2-2-2مفروضات رفتاری سرمایه گذاران................................................................................................... 11

2-2-3تئوری های روانشناسی سرمایه گذاران.................................................................................................... 13

2-2-3-1تئوری چشم انداز..................................................................................................................... 13

2-2-3-2نظریه رفتارهای مبتنی بر تجربه و آزمون خطا............................................................. 16

2-2-3-3نظریه رفتار گلهای در بازارهای مالی................................................................................ 20

2-2-3-4دیدگاه معامله گران اختلال زا در مالیه............................................................................ 20

2-2-4واکنش بیش از حد و واکنش کمتر از حد.................................................................................... 20

2-3بخش دوّم: مبانی نظری اعلامیه‌های سودنقدی........................................................................................ 23

2-3-1سود نقدی سهام................................................................................................................................... 23

2-3-2مفهوم سود و کاربردهای آن............................................................................................................... 24

2-3-3سود حسابداری و نحوه ی محاسبه آن........................................................................................... 25

2-3-4سود اقتصادی و نحوه محاسبه آن............................................................................................... 26

2-3-5مقایسه ی سود اقتصادی و سود حسابداری............................................................................................ 28

2-3-6عدم اطمینان جریان‌های نقدی و سیاست تقسیم سود............................................................................. 30

2-3-7 نسبت سود انباشته به جمع حقوق صاحبان سهام و سیاست تقسیم سود.............................. 33

2-3-8 فرصت‌های سرمایه‌گذاری و سیاست تقسیم سود............................................................................................ 35

2-3-9 سودآوری و تقسیم سود....................................................................................................................... 37

2-4بخش سوّم- پیشینه تحقیقات انجام شده.................................................................................... 39

2-4-1تحقیقات داخلی:..................................................................................................................... 39

2-4-2تحقیقات خارجی.................................................................................................................. 41

فصل سوم: روش تحقیق

3-1مقّدمه................................................................................................................................................. 47

3-2روش تحقیق..................................................................................................................................... 47

3-3معرفی مدل های تحقیق...................................................................................................................... 49

3-4متغیرهای تحقیق و تعاریف عملیاتی متغیرها............................................................................... 49

3-5روش‌شناسی تحقیق.............................................................................................................................. 54

3-6روشهای گردآوری اطلاعات...................................................................................................................... 55

3-7جامعه و نمونه آماری..................................................................................................................... 55

3-8روشهای مورد نظر برای تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیه‏ها........................................... 56

3-8-1 تحلیل آماری........................................................................................................................ 56

3-8-2 رگرسیون چند متغیره...................................................................................................................... 57

3-8-3 ضریب تعیین و ضریب تعیین تصحیح شده................................................................................. 58

3-8-4 مفروضات رگرسیون خطی................................................................................................................... 58

3-8-5 آزمون استقلال خطاها................................................................................................................... 59

3-8-6 آزمون مناسب بودن مدل...................................................................................................................... 59

3-8-7 آزمون هم‌خطی بین متغیر مستقل............................................................................................. 60

3-8-8 آزمون معنادار بودن ضرایب................................................................................................................. 61

3-8-9 آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته................................................................................... 61

3-9نرم افزار تحلیل آماری............................................................................................................. 61

فصل چهارم : یافته های پژوهش

4-1مقّدمه................................................................................................................................................. 63

4-2توصیف نمونه آماری............................................................................................................................ 64

4-3آمار توصیفی داده ها................................................................................................................................ 65

4-4آمار استنباطی................................................................................................................................... 66

4-4-1تعیینمدلمناسببرایتخمینمدلرگرسیون.............................................................................. 66

4-4-2 آزمون فروض کلاسیک رگرسیون....................................................................................................... 68

4-4-2-1 آزمون نرمال بودن توزیع متغیر وابسته............................................................................. 68

4-4-2-2 آزمون استقلال خطاها.............................................................................................................. 69

4-4-2-3 ناهمسانی واریانس ها.............................................................................................................. 70

4-4-2-4 آزمون هم خطی متغیرهای مستقل............................................................................................... 71

4-5 آزمون فرضیات تحقیق..................................................................................................................... 73

4-5-1 آزمون فرضیه اول.......................................................................................................................... 73

4-5-2 آزمون فرضیه دوم............................................................................................................................. 74

4-5-3 آزمون فرضیه سوم............................................................................................................................... 76

4-5-4 آزمون فرضیه چهارم........................................................................................................................ 77

4-5-5 آزمون فرضیه پنجم.................................................................................................................... 79

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1 مقدمه.............................................................................................................................................. 82

5- 2 خلاصهپژوهش...................................................................................................................................... 82

5-3 نتیجه گیری.............................................................................................................................. 84

5-3-1نتیجه گیری از فرضیه اول.................................................................................................... 84

5-3-2 نتیجه گیری از فرضیه دوم..................................................................................................... 85

5-3-3نتیجه گیری از فرضیه سوم........................................................................................................ 86

5-3-4نتیجه گیری از فرضیه چهارم.................................................................................................. 87

5-3-5نتیجه گیری از فرضیه پنجم.............................................................................................. 88

5-4محدودیت‌های پژوهش............................................................................................................................... 89

5-5پیشنهادات برای استفاده از نتایج پژوهش........................................................................................ 89

5-6توصیه برای تحقیقات آتی............................................................................................................. 90

منابع و مأخذ................................................................................................................................................. 92

ضمائم و پیوست ها..................................................................................................................................... 97

 فهرست جدول ها

عنوان صفحه

جدول 4-1) تعداد شرکت ها پس از غربالگری......................................................................................................... 64

جدول 4-2) آماره های توصیفی متغیرهای تحقیق..................................................................................................... 65

جدول 4-3) آزمون چاو.............................................................................................................................................. 67

جدول4-4) آزمون هاسمن......................................................................................................................................... 68

جدول 4-5) آزمون کولموگروف اسمیرنوف.............................................................................................................. 69

جدول4-6) آزمون استقلال خطاها.............................................................................................................................. 70

جدول(4-7). نتایج حاصل از ناهمسانی واریانس..................................................................................................... 71

جدول 4-8 آزمون هم‌خطی بین متغیر‌های مستقل...................................................................................................... 72

جدول4-9) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون................................................................................................. 74

جدول4-10) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون.............................................................................................. 75

جدول4-11) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون.............................................................................................. 77

جدول4-12) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون.............................................................................................. 78

جدول4-13) نتایج حاصل از برازش معادله رگرسیون.............................................................................................. 80

 چکیده

هدف اصلی این تحقیق بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می­باشد.جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیة شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1385 تا 1389 بوده که حجم نمونه با توجه به روش غربالگری و پس از حذف مشاهدات پرت برابر با 125 شرکت (625 سال- شرکت) می باشد. در این تحقیق که از داده‌های تلفیقی و نیز داده های تابلویی با اثرات ثابت و تصادفی استفاده شده ، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل 625 سال – شرکت طی سال های 1385 تا 1389 شرکت با استفاده از رگرسیون چند متغیره در سطح اطمینان 95% نشان می دهد بین اعلامیه های سود نقدی با بازده نقدی، بازده قیمتی، بازده کل و تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌ها ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین این نتایج حاکی از عدم وجود ارتباط معنادار بین نقدشوندگی سهام و اعلامیه های سود نقدی شرکت ها می باشد.

واژگان کلیدی:عکس العمل بازار سهام، اعلامیه های سود نقدی، بازده نقدی، بازده قیمتی، بازده کل

فصل اوّل: "کلیّات تحقیق"

-1مقّدمه

در تحقیقات مالی ارتباط مثبت بین تغییر سود نقدی و بازده سهام پیرامون روزهای اعلان توزیع سود نقدی به خوبی مستند شده است. (آرونی و سواری[1]، 1980؛ آسکیت و مولینز^[2]، 1986). پژوهش گران بر این باورند که سود نقدی همانند سود گزارش شده، اطلاعاتی در باره جریان نقدی آتی شرکت فراهم می کند. پرداخت سود نقدی به طور منظّم به عنوان یک منبع اطلاعاتی برای پیش بینی جریان نقدی آتی مورد توجّه سرمایه گذاران قرار می گیرد (بنارتزی و دیگران^[3]، 1997؛ اسکینر^[4]، 2003). تغییر سود نقدی به افرادی که در بازار سرمایه مشارکت دارند کمک می کند تا پیش بینی های خود از جریان نقدی آتی را مورد ارزیابی مجّدد قرار داده و بر این اساس قیمت سهام شرکت ها را تغییر دهند.

با توجّه به موارد گفته شده، در این فصل به بررسی کلیّات تحقیق پرداخته شده است. ابتدا مساله اصلی تحقیق بیان می گردد و سپس اهمیت و ضرورت تحقیق مورد بررسی قرار می گیرد و در ادامه به اهداف اساسی تحقیق، فرضیات تحقیق، روش تحقیق، روش گردآوری اطلاعات و قلمرو تحقیق پرداخته شده و در انتها نیز ساختار کلّی پژوهش بیان می گردد.

-2بیان مسئله

دربازارهایکارآ درشکلقوی،اوراقبهاداربهشکلصحیحیقیمتگذاریشدهومنعکسکنندهتمام اطلاعاتمربوطوموجوددربازاراعمازاطلاعاتمحرمانهواطلاعاتدردسترسعموممیباشد. همچنین فرضمیشودکههمهاطلاعاتبهطوررایگانوبدونمحدودیتدردسترسهمهسرمایهگذاراندربازار سرمایهقرارمیگیرد. درصورتوجودچنیناطلاعاتی،افرادیکهبهایناطلاعاتدسترسیدارندمیتوانند ازآندرجهتپیشبینیقیمتسهاماستفادهوبازدهیغیرعادیکسبکنند.درواقعبرایاینکهگروهی بازدهاضافیپایداریبدستآورند،بایستیبهطورمداوماطلاعاتمحرمانهایراداشتهباشندیاتوانایی خاصیبرایکسببازدهغیرعادیمداومبرمبنایاطلاعاتعمومی،نسبتبهدیگرسرمایهگذاران،داشته باشند (راعی،تلنگی، 1387: 506)صورتهایمالیمنتشرشدهتوسطشرکتها،محتوایاطلاعاتیدارند. یکیازمشخصههایبازارکارآدرشکلقویایناستکهقیمتسهامدرهر لحظهاززمانمنعکسکنندهارزشذاتیسهامباتوجّهبهاطلاعاتموجودومربوطدربازاربوده وبازده غیرعادیدراینبازاروجودندارد.بنابرایندرصورتیکهبتواناینبازدهغیرعادیرادربازارکاهشداد، میزانکارآییبازاربیشترمیگردد. کاهشاینبازدهاضافینیزصرفاًازطریقشناساییعواملمرتبطبا ایجادآنامکانپذیراست (Aksu, 2003).

سود نقدی و تغییرات قیمت سهام از عوامل اصلی کسب بازده در بورس اوراق بهادار تهران می‌باشد. و از آنجایی که بخشی از این بازدهی حاصل سرمایه‌گذاران را سود نقدی شامل می‌گردد ، نیاز به بررسی بوده تا زمانی که سود نقدی اعلام می‌گردد بر روی بازار چه عکس العملی خواهد داشت و این عکس العمل در حقیقت توسط حجم معاملات و بازدهی سهم مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این تحقیق می‌تواند برای بسیاری از سرمایه‌گذاران بورس اوراق بهادار تهران به کار گرفته شده و در تصمیم‌گیری‌های خود لحاظ نمایند چرا که اگر افزایش سود تقسیمی باعث می‌گردد تا بازار از واکنش مناسبی بر خوردار گردد در نتیجه سرمایه‌گذاری در شرکت‌هایی که با افزایش سود تقسیمی مواجه هستند، مناسب‌تر خواهد بود (یحیی زاده فر و میربلوک، 1384: 104).

لذا سوال اصلی تحقیق حاضر به این صورت می باشد که: "آیا بین عکس العمل بازار سهام و اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد؟".

-3اهمیت وضرورت اجرای پژوهش

نقشواحدهایتجاریوبازرگانیدرساختاراقتصادیکشورهابرکسیپوشیدهنیست. امروزهواحدهای تجاریبهعنوانپایههایاصلیاقتصادکشورها،حجمزیادیازمنابعاقتصادی،نظیرنیرویکار،مواداوّلیه، سرمایهو . . . رامورداستفادهقرارمیدهندودرمقابل،باتوجّهبهحجمتولیدوفروش،نقشحائزاهمیتی رادرتوسعهوپیشرفتاقتصادیکشورهاایفامینماید. بههمیندلیلبحثدرخصوصاطلاعاتمالی نسبتبدهی،نسبتگردشداراییهایثابت،نسبتگردشمجموعداراییها،،EPS انتشاریافتهنظیر نسبتبازدهسرمایهگذاری،نسبتحاشیهخالصسوددرتعیینوشناساییسهامبهینهبسیارتأثیرگذارمی باشند،بنابرایناطلاعاتمالیدرستوبه موقعوبهنگامدرشناساییسهامبهینهبسیارموردتوجّهمیباشد (فلّاح شمس و کوشا، 1390).

همچنین تجهیز و تخصیص بهینه سرمایه، نقش بسیار مهمی در رشد و توسعه اقتصادی کشور دارد (بهکیش، ۱۳۸۰). بورس اوراق بهادار، عمده‌ترین راه تجهیز و تخصیص بهینه سرمایه است. با ارتقا کارآیی، بورس اوراق بهادار، نقش خود را در حصول اهداف فوق بهتر ایفا می‌کند. یکی از ویژگی‌های بازار کارآ ، شفّاف بودن اطلاعات است. با ارائه اطلاعات دقیق و به موقع سرمایه‌گذاران، امکان تصمیم‌گیری صحیح برای آنها فراهم می‌شود. چون هنگامی که سرمایه‌گذار تصمیم به سرمایه‌گذاری در سهام می‌گیرد، اوّلین مشکلی که با آن مواجه می‌شود انتخاب سهم مورد نظر برای خرید است. لذا اگر اطلاعات مربوط و به موقع در دسترس باشد، سرمایه‌گذاران دچار سر در گمی نمی‌شوند و با اطمینان خاطر می‌توانند با استفاده از این اطلاعات اقدام به تصمیم‌گیری کنند (فربد، بردبار و منصوری، 1388).از طرف دیگر تقسیم سود از دوجنبه بسیار مهم قابل بحث است. از یک طرف عاملی اثرگذار بر سرمایه‌گذاری‌های پیش روی شرکت‌هاست. تقسیم سود موجب کاهش منابع داخلی و افزایش نیاز به منابع مالی خارجی می‌شود. از طرف دیگر بسیاری از سهامداران شرکت خواهان تقسیم سود نقدی هستند، از این رو مدیران با هدف حداکثر کردن ثروت همواره باید بین علایق مختلف آنان و فرصت‌های سودآور سرمایه‌گذاری تعادل برقرار کنند. بنابراین تصمیمات تقسیم سود که از سوی مدیران شرکت‌ها اتخّاذ می‌شود بسیار حسّاس و دارای اهمیت است. توجّه همه جانبه به عوامل و محدودیت‌های مؤثّر بر سیاست تقسیم سود علاوه بر به حداکثر رسانیدن ثروت سهامداران، موجبات حفظ و بقای شرکت در عرصه رقابت و رشد و توسعه روز افزون آن را فراهم می‌نماید. سودنقدیبهعنوانیکیازشیوههایتوزیعجریاننقدی،بینمالکانازاهمیتبالاییبرخورداراست. شرکتها ممکناستبهدلایلمتعددیاقدامبهتوزیعسودکنند. تئوریهایپیامدهیتوزیعسودنقدیراتبیینمیکنند . بر اساساینتئوریها،مدیریت،زمانیاقدامبهافزایشسودنقدیمیکندکهازسودآوریآتیشرکتمطمئنباشد .بنابراین،توزیعسودنقدیمیتواندحاویپیاممثبتیازسودآوریآتیشرکتباشد (کردستانی، نصیری و رحیم پور، 1389: 69-68).

لذا با توجّه به اهمیتی که ذکر شد پرداختن به اعلامیه های سود نقدی و واکنش بازار نسبت به آن از اولویت های پژوهشی می باشد که در تحقیق حاضر به آن پرداخته می شود.

-4اهداف پژوهش

الف. هدف اصلی:

Ø بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران.

ب. اهداف فرعی:

1- تعیین رابطه بین نقد شوندگی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی.

2- تعیین رابطه بین بازده قیمتی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی.

3- تعیین رابطه بین بازده نقدی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی.

4- تعیین رابطه بین بازده کل سهام و اعلامیه‌های سود نقدی.

5- تعیین رابطه بین تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌ها و اعلامیه‌های سود نقدی.

ج. اهداف کاربردی:

1. آگاهی بیشتر مدیران نسبت به واکنش بازار سهام نسبت به اعلامیه‌های سودنقدی.
2. ارائه راهکارهایی جهت کارآمد نمودن سیاستگذاری و تصمیم گیری مدیران و تصمیم گیرندگان.

-5فرضیه ها ی تحقیق

1- بین نقد شوندگی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

2- بین بازده قیمتی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

3- بین بازده نقدی سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

4- بین بازده کل سهام و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

5- بین تفاضل بازده قیمتی سهام با میانگین بازده‌ها و اعلامیه‌های سود نقدی رابطه معناداری وجود دارد.

-6روش تحقیق

تحقیق حاضر از نظر هدف، یک تحقیق کاربردی می باشد، زیرا به "بررسی عکس العمل بازار سهام نسبت به اعلامیه های سود نقدی در بورس اوراق بهادار تهران" می پردازد.

از نظر گردآوری داده ها و اطلاعات و روش تجزیه و تحلیل یک تحقیق توصیفی و غیر آزمایشی می باشد که سعی پژوهشگر بر این است تا یک مساله و پرسش واقعی که در عمل وجود دارد طی یک فرآیند تحقیق پاسخ دهد و بر حسب نحوه اجراء از نوع کتابخانه ای خواهد بود.

-7قلمرو تحقیق

لف. قلمرو زمانی: پژوهش حاضر از نظر قلمرو زمانی مربوط به از ابتدای سال 1385 تا پایان سال 1389 می باشد.

[1]Aharony and Swary

[2]- Asquith and Mullin4s

[3]- Benrtzi, et.al.

[4]- Skinner.