تاثیر مصرف سه نوع مکمل کربو هیدراتی بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی

امروزه اثر تغذیه به لحاظ علمی و تجربی بر روند رو به رشد ورزشکاران در حین تمرینات ورزشی و مسابقات بر همگان اثبات گردیده است. اما دسته بندی مواد مغذی و اینکه چه میزان و در چه زمانی از آن استفاده نمایند، همواره مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. یکی از دسته‌های غذایی که به جهت ورزشکاران همواره توصیه می گردد، کربوهیدرات‌ها[1] می باشند زیرا این درشت مغذی‌ها با اثر گذاری بر عضله‌های ورزشکاران، در صورت مصرف صحیح به لحاظ زمانی و میزان آن، توانایی آن را دارند که موجبات واماندگی دیررس را برای عضله ورزشکاران فراهم نموده و به عبارتی زمان رسیدن به خستگی را افزایش دهند. پژوهش حاضر که به روش توصیفی – نیمه تجربی ارائه گردیده، به هدف بررسی این موضوع که مصرف کربوهیدرات‌ها (ساکاروز ، فروکتوز و گلوکز[2]) بر ضربان قلب در پایان فعالیت، بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی را با استفاده از مطالعه کتابخانه‌ای و مطالعه میدانی بر روی ده نفر از ورزشکاران رشته تکواندو مورد بحث و بررسی قرار دهد. و به این لحاظ تمامی آزمودنی‌ها در 5 مرحله کنترل، دارونما، ساکاروز، فروکتوز و گلوکز مورد مطالعه قرار گرفته که نتایج تحلیل واریانس همبسته بیانگر آن است که مصرف هر سه کربوهیدارت مورد مطالعه، تفاوت معنی داری بر روی نمونه‌های انتخابی در مقابل زمانی که هیچ گونه مصرف کربوهیدرات نداشته اند، نشان داده است. به عبارت دیگر مصرف کربوهیدارت در طولانی شدن زمان رسیدن به واماندگی نسبت به مرحله کنترل اثر مثبتی داشته، و موجبات افزایش توانایی ورزشکاران را فراهم نموده است.

کلید واژه : کربوهیدارت ، گلوکز ، ساکاروز ، فروکتوز

مقدمه

تغذیه یک بخش بسیار جالب، ‌مفید و مهم در زندگی امروزه شمرده شده و اهداف آن گسترده و وسعت و پیچیدگی آن بسیار زیاد است. با وجود مطالعات و تحقیقات فراوان در علم تغذیه، موارد مبهم و بحث انگیز بسیاری هنوز در این علم به جا مانده است. امروزه افراد بسیاری به فعالیت‌های حرکتی و ورزشی روزانه می‌پردازند. که اطلاعات کافی در مورد نحوه و نوع استفاده از مواد غذایی مختلف در رژیم غذایی روزانه خود را ندارند. همچنین بسیاری از مشکلات و بیماری‌های افراد وابسته به رژیم غذایی نامناسب آنها است. بنابراین شناخت انواع مواد غذایی انرژی زا و غیر انرژی زا و نحوه تقسیم بندی آنها مورد توجه است. در این بین ورزشکاران که نسبت به افراد عادی، از تحرک و فعالیت بیشتری برخوردارند، با شناخت دقیق از مواد غذایی می‌توانند به نتایج بهتری دست یابند. در این میان کربوهیدرات‌ها به عنوان درشت مغذی‌ها از جمله موادی هستند که می‌توانند ورزشکاران را از یک منبع ذخیره گلیکوژن بی نیاز سازند. در این بین اثر کربوهیدرات‌ها بر افزایش استقامتی عضلات ورزشکاران، امری بسیار مهم محسوب می‌گردد که با مصرف درست و صحیح آنها که معمولا در برخی مواد غذایی مثل شکر، نشاسته، ذرت، کشمش و امثالهم به وفور یافت می‌شود، نسبت به تاخیر در زمان خستگی موجبات افزایش زمان تمرین خود را فراهم نمایند. بر این اساس ورزشکاران در کنار برنامه‌های ارائه شده برای آمادگی، می‌توانند با آشنایی و افزایش اطلاعات خویش در حوزه کربوهیدرات‌ها، و بکارگیری تغذیه مناسب و بهینه، تامین انرژی و سوخت کافی در جلسات تمرین و مسابقات را برای خود فراهم نمایند. در تحقیق حاضر اهتمام محقق بر آن است که نگاهی ویژه بر کربوهیدرات‌ها در سه دسته گلوکز، فروکتوز و ساکاروز را داشته و اثرات آنها را بر تمرین ورزشکاران چه به لحاظ تئوری و چه از دیدگاه علمی و میدانی مورد بحث و بررسی قرار دهد.

1-1 بیان مسئله

تحقیقات نشان داده‌اند که تخلیه ذخایر گلیکوژن عضله سبب محدودیت مدت زمان اجرای عملکرد ورزشی می شود و خستگی در ورزشکاران بر اجرای عملکرد تاثیر منفی دارد و کربوهیدرات در به تاخیر انداختن خستگی مفید است.در ادبیات علمی موجود در مورد فواید نوشیدنی‌ها و مکمل‌های ورزشی بر بهبود عملکرد استقامتی توافق نظر زیادی وجود دارد، که بیشتر تحقیقات، فواید ترکیبات مختلف موجود در نوشابه‌های ورزشی و مکمل‌ها را در بهبود عملکرد استقامتی گزارش کرده اند.و خاطرنشان کرده‌اند که حداکثر فواید از نوشیدنی‌های محتوی قند 8-6 در صد بدست می‌آید. و این غلظت به جای فروکتوز، باید متشکل از گلوکز، ساکاروز و یا پلیمرها‌ی گلوکز باشد. این ترکیبات (پلیمرها‌ی گلوکز) سریعتر از فروکتوز جذب شده و سبب بهبودی بیشتر عملکرد می‌شوند.(ابیرلی[3]،2011)

در تحقیقی(بیات و همکاران،1384) تاثیر مصرف مکمل‌های کولین، عصاره گیاه سیج، اسیدهای آمینه شاخه دار و گلوکز بر عملکرد عضلانی و برخی از مکانیسم‌ها و محل‌های احتمالی ایجاد و بروز خستگی محیطی مورد بررسی قرار گرفت. آزمودنی‌ها برنامه ورزشی خاص فوتبال یا دوهای رفت و برگشت شدید متناوب تا خستگی را انجام دادند. طی سه مرحله قبل از مصرف مکمل‌ها، نیمه اجرای برنامه ورزشی و بلافاصله بعد از اتمام برنامه ورزشی 3 بار از سیاهرگ بازویی آزمودنی‌ها هر بار 5 سی سی نمونه خونی گرفته شد. در همان فاصله‌های زمانی، آزمودنی‌ها تستی را که میزان احساس خستگی و توانمندی را اندازه گیری می کند، انجام دادند و زمان فعالیت تا بروز خستگی و میزان درک فشار کار نیز در مرحله آخر برنامه ورزشی اندازه گیری شد. یافته‌های تحقیق حاضر نشان می دهد مصرف مکمل‌های کولین و عصاره گیاه موجب افزایش سطح کولین و استیل کولین و فعالیت نورون‌های کولینرژیک و در نتیجه حفظ توان انفجاری بی هوازی، کاهش میزان احساس واماندگی، افزایش میزان احساس توانمندی، افزایش زمان فعالیت بدنی تا بروز خستگی و کاهش درک فشار کار بازیکنان فوتبال مرد بزرگسال می شود.

بنابراین با استفاده از این تحقیقات، اثرات ارگوژنیکی سه نوع مکمل کربوهیدراتی بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین، وزمان رسیدن به واماندگی مورد بررسی قرار می‌گیرد و با شفاف سازی صحت و یا کذب اثرات ادعا شده و اینکه چه نوع مکمل کربوهیدراتی میتواند موثر واقع شود تا زمینه‌های مناسب جهت تجویز و یا رد استفاده از این نوشیدنی‌ها و شاید سایر نوشیدنی‌هایی که حاوی ترکیبات یکسانی با آنها هستند، در ورزشکاران رده‌های مختلف ملی، استانی و باشگاهی فراهم می‌گردد.

1-2 ضرورت و اهمیت پژوهش

انجام فعالیت‌های ورزشی برخلاف دوران گذشته، صرفا به برخی اعمال و رفتارهای ورزشکاران در حین تمرین و مسابقه خاتمه نمی یابد، ‌بلکه امروزه ورزش با قبول قالب علمی برای خود در کنار تجربه، سعی در گسترش و تکمیل حلقه‌های تشکیل دهنده خود می باشد. در این میان علم تغذیه نیز به کمک ورزش شتافته و با توسعه شاخه‌های خود، به عنوان یکی از عوامل مهم موفقیت ورزشکاران، چه در شرایط تمرین و چه در شرایط مسابقه می‌باشد. در این میان کربوهیدرات‌ها به عنوان یکی از منابع غنی ایجاد انرژی برای ورزشکاران محسوب می‌گردد زیرا این مواد به جهت اثرگذاری بر روی عضلات ورزشکاران، موجب می‌گردند تا عضله‌ها دیرتر خسته شده و میزان فعالیت ورزشی افزایش یابد. از سویی دیگر معمولا ورزشکاران و به شکل موردی آن، ورزشکاران ایرانی، آن میزانی که از رشته‌های ورزشی مورد علاقه خود اطلاع دارند، در خصوص علم تغذیه و علی الخصوص کربوهیدرات‌ها چندان اطلاع مهمی نداشته و شاید حوزه اطلاع آنان در حد مصرف نوشیدنی‌های انرژی زا و برخی مواد قندی محدود گردد. اما در عالم واقع، جایگاه کربوهیدرات‌ها و فراوانی آنان در برخی مواد غذایی و همچنین میزان و نحوه اثربخشی آنان بر روی عضله‌ها و همچنین زمان مصرف، از جمله مواردی است که شاید کمتر ورزشکاری در مورد آن به میزان رشته ورزشی خود آگاهی داشته باشد. لذا اهمیت استفاده صحیح و به موقع از کربوهیدرات‌ها از جمله عواملی است که موجب گردید پژوهش حاضر موضوع کربوهیدرات‌ها را مورد بحث و بررسی قرار دهد. از سویی دیگر، از آنجایی که ورزش کشور به جهت کسب افتخارات در رشته‌های گوناگون در میادین جهانی اعم از المپیک و... و سوق یافتن برنامه ریزی‌های ورزشی به سوی قهرمان پروری، لزوم افزایش و ارتقاء ورزشکاران در خصوص شناخت دقیق از کربوهیدرات‌ها و نحوه مصرف و میزان بازدهی آنان، ‌از ضروریات پژوهش حاضر می‌باشد، اهتمام محقق بر آن است که با دیدگاهی علمی به موضوع پرداخته و دغدغه‌های علمی در این خصوص تا حد امکان مرتفع گردد.

1-3 اهداف پژوهش

الف).هدف کلی

تعیین اثر سه نوع مکمل کربوهیدراتی بر ضربان قلب پایان فعالیت، بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی

ب).اهداف اختصاصی

1- تعیین اثر مصرف گلوکز 8 درصد بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی.

2- تعیین اثر مصرف فروکتوز 8 درصد بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی.

3- تعیین اثر مصرف ساکاروز 8 درصد بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی.

1-4 سؤالات پژوهش

سوال اصلی

آیا سه نوع مکمل کربوهیدراتی (گلوکز ، فروکتوز ، ساکاروز )بر ضربان قلب پایان فعالیت، بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی در ورزشکاران رشته تکواندو اثر گذار است؟

سوال فرعی

آیا مصرف گلوکز 8 درصد بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی در ورزشکاران رشته تکواندو اثر گذار است. ؟

آیا مصرف فروکتوز 8 درصد بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی در ورزشکاران رشته تکواند اثر گذار است. ؟

آیا مصرف ساکاروز 8 درصد بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی در ورزشکاران رشته تکواندو اثر گذار است.؟

1-5 فرضیه‌ها

1- مصرف گلوکز بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی تاثیر معنی داری دارد.

2- مصرف فروکتوز بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی تاثیر معنی داری دارد.

3- مصرف ساکاروز بر ضربان قلب پایان فعالیت و بازگشت آن بعد از تمرین و زمان رسیدن به واماندگی تاثیر معنی داری دارد.

1-6 مفاهیم و واژه‌ها

کربوهیدارت‌ها: کربوهیدرات‌ها از اولین مواد غذایی هستند که ساختمان شیمیایی آنها مشخص شد. این ماده غذایی در تغذیه انسان ارزش بسیار بالایی دارد و از کربن، هیدروژن و اکسیژن تشکیل شده است. نسبت هیدروژن به اکسیژن در تمام کربوهیدرات‌ها 2 به 1 است.

مونوساکاریدها:ساده ترین واحد ساختمانی کربوهیدراتها، مونوساکارید است که عبارتند از: گلوکز ، فروکتوز و گالاکتوز.

گلوکز: یا دکستروز تنها کربوهیدارتی است که در گردش خون عمومی بدن یعنی پلاسما و گلبولهای قرمز خون وجود دارد و به آن اصطلاحا قند خون می نامند.

فروکتوز: شیرین ترین قند ساده محسوب می‌شود و در میوه جات و عسل به وفور یافت می‌شود.

ساکاروز: ساکاروز یا قند معمولی در اغلب غذاها به خصوص چغندر قند، عسل و ارزن موجود است. در اثر عمل هیدرولیز به گلوکز و فروکتوز تبدیل می‌شود و در دسته دی ساکارید‌ها قرار دارد.

سازماندهی پژوهش

پژوهش حاضر در پنج فصل تنظیم گردیده است که هدف اصلی آن بررسی اثر کربوهیدرات‌ها بر تمرینات ورزشی ورزشکاران رشته تکواندو می‌باشد. در فصل اول به کلیات تحقیق پرداخته شده است در فصل دوم به ادبیات نظری پژوهش پرداخته شده است و ضمن بررسی نقش تغذیه در ورزش، به اثر کربوهیدرات‌ها بر روند حرکتی و ورزشی ورزشکاران پرداخته شده است و در فصل سوم روش تحقیق مورد بررسی قرار گرفته و در فصل چهارم یافته‌های میدانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و فصل پنجم نیز به بحث و نتیجه گیری اختصاص یافته است.

مقدمه

تغذیه در ورزش، در دیر زمان صرفا به عنوان یک عامل به جهت قوی نمودن ورزشکاران محسوب می‌گردد ولی با پیشرفت علوم تغذیه و علوم ورزشی، رابطه بین موفقیت ورزشکاران و نوع تغذیه آنان به صورت علمی اثبات گردید. و این سرآغاز حرکتی علمی در راستای شناخت بیشتر از این رابطه می‌باشد. لذا با دسته بندی نمودن تغذیه ورزشکاران به دسته‌های چربیها،‌ لپیدها و کربوهیدرات، گامی بزرگ در راستای موفقیت ورزشکاران برداشته شد. لذا از آنجایی که بررسی یک موضوع علمی، بدون در نظر گرفتن مباحث نظری آن، امری مشکل به نظر می‌رسد، لذا بر این اساس در فصل حاضر تمام تلاش بر آن استوار گردیده است که تا با بررسی مسائلی از قبیل اهمیت غذا و کالری، جایگاه تغذیه در حین و بعد ورزش و بررسی علمی کربوهیدرات، موضوع تحقیق مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

2-1 مبانی نظری

-1-1تغذیه

در دنیای امروز مسئله تغذیه و رابطه آن با سلامتی و بهداشت بدن اهمیت اساسی یافته است. زیرا پایه و بنیان یک زندگی موفق و سرشار از تلاش و سازندگی را تشکیل می‌دهد. بشر در طول تاریخ همیشه توجه زیادی به پرورش قوای جسمانی داشته و به آمادگی جسمانی جدا از تغذیه مطلوب نگاه نمی‌کرد.

حقایق تاریخی نشان می‌دهد که در گذشته بشر برای کسب غذا و مقابله با دشمنان، مجبور بود که از نظر جسمانی قوی باشد و غالباً آمادگی بدنی خود را در مراسم عبادی، جشن‌ها و رقص‌ها حفظ می‌کرد. در مورد غذای مطلوب و آمادگی جسمانی عقاید خرافی زیادی وجود داشت. در یونان باستان ورزشکاران، معروف به نمایندگان سلامتی و قدرت بودند. بنابراین توجه به آمادگی جسمانی اهمیت ویژه‌ای داشت. و به عنوان وسیله‌ای جهت درمان ناتوانی و امراض مورد توجه قرار گرفت. در محل‌هایی به نام ژینمازیوم[4] به تمرینات مختلف مشغول می‌شدند و از طریق پرداختن به ژیمیناستیک و توجه به غذا، جهت رسیدن به سلامتی خود اهمیت ویژه‌ای می‌دادند. (براری،1389)

در طول پنجاه سال اخیر بشر پی برد که سوء تغذیه، علت بسیاری از بیماری‌ها و همچنین تغذیه مناسب منجر به پیشرفت در فعالیت‌های ورزشی و افزایش عملکرد ورزشی می‌شود. تغذیه مناسب مصرف ویتامین‌های مختلف، مواد پروتئینی و دوپینگی توسط ورزشکاران نشان دهنده اعتقاد آنان به اثرات تغذیه در آمادگی جسمانی است.

به بیان دیگر رژیم غذایی را می‌توان به عنوان عامل مساعد کننده و تمرین‌های ورزشی را به عنوان عامل تسریع کننده به حساب آورد. بنابراین رعایت مجموعه عوامل فوق جهت کسب آمادگی جسمانی لازم و ضروری می‌باشد. بزرگ ترین ثروت جهان، بدون تندرستی بی ارزش است. کلیه فعالیت‌های انسان در طول حیات مستلزم صرف انرژی است. و بدون صرف انرژی عضلات قادر به انقباض نیستند. پیشرفت و شناخت انسان راجع به تغذیه و ایجاد انرژی و تلاش جهت بالابردن توان جسمی و کسب امادگی جسمانی به آنجا رسید که به موادی که امروزه دوپینگ نامیده می‌شود پناه آورده اند.

تغذیه عبارت است از مجموع اعمالی که موجود زنده می‌تواند بوسیله آن فعل و انفعالات و احتیاجات حیاتی خود را برآورده سازد. بعبارت دیگر تغذیه عبارتست از یک سلسله اعمالی که به جذب مواد و ازدیاد توده جسم زنده منتهی می‌شود. علم تغذیه عبارتست از رساندن مواد غذایی به بدن به مقادیر متناسب و انتخاب انواع غذاها به نحوی که احتیاجات روزانه انسان به مواد مغذی برآورده شود. به عبارت دیگر علم تغذیه در زمینه چگونگی عمل مواد مغذی و ارتباط آنها با یکدیگر و تناسب مقادیر آنها در سلامتی و بیماری بحث و گفتگو می‌کند. تغذیه مشتمل بر اعمالی است که موجود زنده بوسیله آن مواد غذایی را می‌خورد؛ هضم می‌کند؛ جذب می‌نماید؛ انتقال می‌دهد؛ استفاده می‌کند و دفع می‌نماید. بعلاوه تغذیه با عوامل اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و روانی تهیه غذا و غذا خوردن سروکار دارد. مواد پس از جذب شدن تحت تغییرات مختلفی قرار می‌گیرند که به مجموع آنها سوخت و ساز یا متابولیسم می‌گویند. قسمتی از متابولیسم که سبب رشد و ترمیم بافتها می‌شود فرایندهای آنابولیک یا آنابولیسم نامیده می‌شود. در بخش دیگر سوخت و ساز معمولا مواد غذایی جهت کسب انرژی شکسته می‌شوند و این عمل را کاتابولیسم می‌نامند.

کاتابولیسم به دو شکل بروز می‌کند:

1-کاتابولیسم خارجی که عبارتست از تجزیه مواد غذایی بلافاصله پس از جذب آنها به داخل بدن.

2-کاتابولیسم داخلی که عبارت است تجزیه موادی که قبلا در عمل آنابولیسم به بافتهای بدن تبدیل شده اند. (بمبئی چی ،1387)

2-1-1-1 اهمیت غذا از نظر تامین کالری

جهت تامین اعمال حیاتی بدن مانند تنفس، گردش خون و حرکات عضلانی و انجام کار و فعالیتهای روزانه، انسان نیاز به انرژی دارد. کالری واحد انرژی محسوب می‌گردد، و به آن دسته از عوامل مغذی که قادر به تولید انرژی باشند نیز عوامل مغذی کالری زا گفته می‌شود. این عوامل عبارتند از کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها. انرژی مورد نیاز سلول زنده از اکسیداسیون عوامل مغذی کالری زا حاصل می‌شود. از اکسیداسیون هر گرم کربوهیدرات و پروتئین حدود 4 کیلو کالری و هرگرم چربی 9 کیلو کالری انرژی حاصل می‌شود.

مواد غذایی برحسب تامین انرژی به دو دسته تقسیم می‌شوند: مواد غذایی انرژی زا و یا مواد آلی که عبارتند از کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها و مواد غذایی غیر انرژی زا که وجودشان برای بدن ضروری است عبارتند از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آب. که البته از آنجایی که موضوع پژوهش در خصوص کربوهیدرات‌ها می‌باشد به جهت جلوگیری از اطاله کلام، صرفا به مبحث کربوهیدرات‌ها خواهیم پرداخت. البته قبل از ورود به بحث اصلی، یادآوری برخی نکات ضروری به نظر می‌رسد. (مرگان، 1384)

2-1-1-2 نحوه استفاده بدن از غذا

غذا برای انسان اعمال بسیاری انجام می‌دهد، در موقع غذا خوردن بدون توجه به خاصیت و اهمیت تغذیه‌ای آنها با توجه به عواملی مثل سیر شدن و ارزش روانی آنها، نوع و مقدار و زمان مصرف غذاها را تعیین می‌نماییم. اعمال اصلی مواد غذایی عبارتند از : 1- تولید انرژی 2- رشد و ترمیم بافت‌ها 3- تنظیم اعمال بدن.

مواد غذایی در بدن به لحاظ تقسیم بندی وظایف به شرح زیر عمل می‌نمایند:

1-منبع انرژی : مواد غذایی که در تامین انرژی در بدن نقش دارند عبارتند از کربوهیدارت‌ها، لیپیدها، پروتئین‌ها، ،ویتامین‌ها و مواد معدنی.

2-رشد و ترمیم بافتها.

3-تنظیم فرایندها. (بمبئی چی ،‌1387)

2-1-1-3 ترکیب و هضم و جذب مواد غذایی

به طور کلی انسان به انواع مواد غذایی احتیاج دارد و مطالعه ترکیبات متنوع غذاها به خوبی نشان می‌دهد که میان غذا و احتیاجات مداوم بدن انسان تناسب کامل وجود دارد.

باکتری‌ها در روده، ‌مواد غذایی هضم نشده باقیمانده را که تنها حدود پنج درصد مواد غذایی مفید دارد تخمیر می‌کند. باکتری‌های موجود در روده، مقدار کمی ویتامین‌های K و بیوتن می‌سازد که در مرحله بعد جذب خون می‌شود. تخمیر باکتریایی روزانه حدود 500 میلی لیتر گاز تولید می‌کند. این گاز شامل: هیدروژن، نیتروژن، متان، ‌سولفید هیدروژن و دی اکسید کربن است. میزان کم این گازها تاثیرات جسمانی خاصی بر بدن ندارند اما گازهای اضافی می‌تواند باعث دردهای شدید شکمی شود که اغلب در اثر مصرف مقدار زیاد حبوبات با محصولات لبنی به وجود می‌آیند. چنین غذاهایی به شکل قندهای هضم، به مقدار بیشتر از حد طبیعی گازهای روده‌ای ایجاد می‌کند. کیموس تنها ترشح مهم روده بزرگ است. که از دیواره روده‌ای محافظت کرده و به حفظ حالت مدفوع نیز کمک می‌کند. (برونر،1383)

2-1-1-4 هورمون کنترل کننده عمل هضم

چهار هورمونی که عمل هضم را تنظیم می‌کند عبارتند از: گاسترین، سکرتین، کوله سیستوکینین و پپتید مهار کننده گاستریک، ‌بقیه جنبه‌های مهم عملکرد روده – معده‌ای را کنترل می‌کنند. این ترکیبات مختلف از سلول‌ها با پایانه‌های عصبی در کل مجرای معده – روده‌ای پخش می‌شوند و تاثیر خود را بر سلول‌های نزدیک می‌گذارند.

هیدرولیز نشاسته وقتی شروع می‌شود که غذا وارد دهان می‌شود. غدد بزاقی که در زیر فک قرار گرفته اند دائما مواد کیموس نرم کننده‌ای ترشح می‌کند که با ذرات غذا در حین جویدن ترکیب می‌شود. آنزیم الفا – آمیلاز بزاقی یا پتیالین به نشاسته حمله کرده و آن را به مولکول‌های گلوکزی با اتصال کوچکتر و دی ساکارید ساده تر که آنزیم مالتوز را تشکیل می‌دهد، می‌شکند. وقتی مخلوط غذا – بزاق وارد معده بسیار اسیدی شد، نشاسته اضافی شکسته می‌شود. اما این عمل خیلی زود پایان می‌یابد. زیرا آمیلاز بزاق در PH پایین مایع معده بی اثر می‌شود. (براری ،1387)

غذای وارد شده به محیط قلیایی، در بخش دوازدهه و روده کوچک به آمیلاز لوزالمعده برخورد می‌کند آنزیمی قوی که از پانکراس آزاد شده است. این آنزیم در اتصال به آنزیم‌های دیگر، هیدرولیز نشاسته را به رشته‌های انشعابی کوچکتر مولکول‌های گلوکز تبدیل می‌کند. عمل آنزیم بر سطح سلول‌های مربوط به لبه تماس لومن روده ای، مرحله پایانی هضم کربوهیدرات را کامل می‌کند تا آن را به شکل مونوساکارید ساده دربیاورد. برای مثال، آنزیم مالتاز را به جای گلوکز می‌شکند. ساکاراز، ساکاروز، را به قندهای ساده گلوکز و فروکتوز تجزیه می‌کند. لاکتاز، لاکتوز را به گلوکز می‌شکند. انتقال فعال در پرزها و میکروپرزهای روده ای، مونو ساکاریدها را جذب می‌کند. جذب گلوکز و گالاکتوز به وسیله فرایند انتقال فعال وابسته به سدیم صورت می‌گیرد. اختلاف الکتروشیمایی که با انتقال سدیم ایجاد شده جذب این مونوساکاریدها را افزایش می‌دهد. (براری،1387)

اگر آنزیم‌های روده‌ای و پرزهای آنها مبتلا به بیماری شوند، شاید چند هفته طول بکشد تا عملکرد طبیعی خود را شروع کنند. برای مثال وقتی مقدار آنزیم هضم کننده تغییر کند؛ کربوهیدرات‌ها نمی توانند کاملا شکسته شوند. یک فرد در حال بهبود بیماری اسهال تحمل به لاکتوز موقتی را تجربه می‌کند و بایستی از مصرف فراورده‌های لبنی که حاوی لاکتوز هستند منع شود. میزان غلظت لاکتوز مناسب که در حال تشکیل مجدد است به شخص این امکان را می‌دهد تا بدون هیچ مشکل و عوارضی دوباره از این قند استفاده کند. حدود 70 درصد از جمعیت جهان از مقدار کاهش یافته لاکتاز روده‌ای رنج می‌برند که به هضم قندهای موجود در شیر کمک می‌کند.

سلول‌های اپی تلیال روده کوچک، مونوساکاریدها را به داخل جریان خون تخلیه می‌کند و به کمک مویرگها به سیاهرگ کبدی که مستقیما به کبد ریخته می‌شود، انتقال می‌یابد. کبد بخش بزرگی از گلوکز و معمولا کل گالاکتوز و فروکتوز را جذب می‌کند بافت‌های احشایی جانبی تحت تاثیر انسولین، گلوکز باقیمانده را جذب می‌کنند. (محمدی‌ها،1374)

انتقال جریان خون از مجرای معدی – روده‌ای از طریق مسیر باب کبدی صورت می‌گیرد. جریان خون انشعابی از روده کوچک مستقیما از قلب عبور نمی کنند. در عوض گردش خون روده‌ای تا کبد جریان می‌یابد. و قبل از آنکه وارد جریان خون اصلی شوند، تغییراتی بر مواد غذایی ایجاد می‌کند. جریان خون باب کبدی نیز خون را از پروتئین‌های موجود در معده و پانکراس به سمت خود می‌کشد.

کولون، خط پایان کربوهیدرات‌ها از جمله مواد فیبری می‌باشد. بیشتر هضم و جذب آب در این نقطه انجام می‌گیرد. سپس حرکت‌های کرمی شکل محتویات نیمه جامد باقیمانده (مدفوع) را به طرف مقعد می‌کشاند تا مدفوع از مقعد خارج شود. مصرف فیبر غذایی بسیار زیاد می‌تواند باعث شود مدفوع کاملا نرم شود. به طوریکه استفاده از فیبر غذایی نامناسب مدفوع را فشرده تر می‌کند. فشار زیاد حین تخلیه مدفوع از مقعد می‌تواند به بافت‌های نرم آسیب برساند و سپس پارگی رگ‌های خونی در ناحیه مقعد شود. که به آن بواسیر یا همروئید گفته می‌شود. که در اثر اتساع واریسی شبکه سیاهرگی بواسیری بالایی یا پایینی به وجود می‌اید و ممکن است خونریزی و هموروئیدی نیاز به جراحی داشته باشد. افزایش مواد غذایی فیبری غالبا سبب کاهش یبوست و علائم هموروئیدی می‌شود. (محمدی‌ها،1374)

2-1-2 جایگاه تغذیه در ورزش

یکی از مهم ترین جنبه‌های تغذیه‌ای در ارتباط با ورزشکاران،‌ که از اولین مسابقات یونان باستان به آن توجه شده است، نیاز فزاینده به انرژی است. ورزشکاران درگیر در فعالیت‌های سنگین بدنی در مقایسه با افراد کم تحرک یا غیر فعال، به مواد غذایی بیشتری نیاز دارند. هزینه انرژی یک مرد یا زن بزرگسال کم تحرک، روزانه در حدود 1800 تا 2800 کالری است. فعالیت بدنی از طریق تمرین یا مسابقه، هزینه انرژی روزانه را از 500 تا بیش از 1000 کیلو کالری در ساعت بسته به آمادگی جسمانی، مدت، ‌نوع و شدت ورزش، افزایش می‌دهد. به همین دلیل، ورزشکاران برای تامین انرژی لازم، باید از طریق افزایش مصرف مواد غذایی بر اساس سطح هزینه انرژی روزانه، نسبت به انرژی مصرفی خود سازگاری پیدا کنند. افزایش مصرف مواد غذایی باید از نظر درشت مغذی‌ها (کربوهیدارت‌ها، چربی و پروتئین ) و ریز مغذی‌ها (ویتامین‌ها، مواد معدنی و عناصر کمیاب) از سطح متعادلی برخوردار باشد. با این حال این کار همیشه سازنده نیست. ویژگی تعداد زیادی از رویدادهای ورزشی شدت بسیار بالای آنها می‌باشد. در نتیجه، هزینه انرژی در طول یک دوره کوتاه ممکن است بی نهایت بالا باشد. برای مثال هزینه انرژی دوی ماراتن در حدود 2500 تا 3000 کیلوکالری است.(نیوشلمن[5]،1983).

با توجه به زمان مورد نیاز برای اتمام دوی ماراتن، چنین فعالیتی می‌تواند در ورزشکاران آماتور یا غیر حرفه‌ای حدود 750 کیلوکالری در ساعت، و در ورزشکاران حرفه‌ای که تقریبا 2 تا 5/2 ساعت می‌دوند، معادل 1500 کیلوکالری در ساعت هزینه انرژی ایجاد کند. یک مسابقه دوچرخه سواری حرفه‌ای مانند تور فرانسه حدود 6500 کیلو کالری در روز هزینه انرژی دارد. این رقم هنگام رکاب زدن در کوهستان تا حدود 90000 کیلو کالری در روز افزایش خواهد یافت. (براری،1389)

به دلیل اینکه درزمان فعالیت‌های بدنی شدید، فرایندهای هضم و جذب مختل می‌شوند، جبران چنین هزینه انرژی بالایی از طریق خوردن مواد غذایی معمولی برای ورزشکاران درگیر در این رقابتها مشکلاتی را در پی خواهد داشت. این مشکلات به روزهای مسابقه محدود نمی شوند بلکه در خلال روزهای تمرین شدید نیز هزینه انرژی بالاست. در چنین شرایطی ورزشکاران تمایل زیادی به خوردن غذاهای بین وعده‌ای دارند که غالبا از وعده‌های غذایی کوچک و سرشار از انرژی تشکیل شده اند. اما از نظر پروتئین و ریزمغذی‌ها دارای سطح پایینی می‌باشند. بنابراین در بیشتر موارد رژیم غذایی نامتعادل می‌شود. مواد غذایی و نوشیدنی‌ها که به آسانی قابل هضم اند و به سرعت جذب می‌شوند، شاید بتوانند این مشکل را حل کنند.( برونس،1388 ).

هنگام فعالیت‌های ورزشی استقامتی، بدن از ذخایر انرژی (چربی ذخیره شده در بافت چربی و کربوهیدرات‌های ذخیره شده به شکل گلیکوژن در کبد و عضله) نیز استفاده می‌کند. علاوه بر این به به دلیل استرسهای متابولیکی و مکانیکی مقادیر اندکی پروتئین (در کبد، مسیرهای روده ای- معده‌ای و عضله ) تجزیه خواهد شد. که قاعدتا این گونه از دست رفتن مواد از بدن باید از طریق جایگزین کردن مواد مغذی لازم جبران شوند. هم زمان گرما تولید خواهد شد که به میزان زیادی از طریق ترشح و تبخیر عرق دفع خواهد شد. در نتیجه مایعات و الکترولیت‌ها از دست خواهند رفت.

تعریق زیاد بدن و در نتیجه کم آبی شدید، موجب اختلال گردش خون و انتقال گرما می‌گردد. که نهایتا به درماندگی گرمایی منجر می‌شود و ممکن است برای سلامتی بدن مضر باشد. عدم جایگزین کافی کربوهیدرات‌ها ممکن است به هیپوگلیسمی، خستگی مرکزی ، و درماندگی منجر شود. البته دریافت ناکافی پروتئین باعث از دست رفتن پروتئین، به ویژه پروتئین عضله شده متعاقبا باعث تعادل منفی نیتروژن و کاهش عملکرد می‌شود. (برونس ،1388)

این نتایج نشان میدهد که نیاز به مواد غذایی و مایعات، باید بر اساس سطح فعالیت بدنی و فعالیت ورزشی تامین شوند. نوع، شدت و مدت فعالیت ورزشی تعیین خواهد کرد که کدام شاخص تغذیه‌ای و کدام نوع رژیم غذایی به ویژه در مرحله آماده سازی رقابت و بازسازی می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.

مشکلات مرتبط با افزایش نیاز به مواد غذایی و نوشیدنی‌ها، و میزان غذای لازم برای تامین این نیاز، نه تنها برای ورزشکاران حرفه ای، بلکه برای افراد عادی نیز یک نگرانی به حساب می‌آید. این موضوع در فعالیت با شدت‌های مطلق یکسان، ‌به ویژه برای گروه دوم (افراد عادی) اهمیت دارد. چرا که آنها در معرض استرس و تعریق بیشتری قرار دارند، از کربوهیدرات (CHO) به عنوان سوخت عضلانی بیشتر استفاده می‌کنند. پروتئین بیشتری تجزیه و مصرف می‌کنند و آهسته تر به حالت اولیه برمی گردند. افراد بسیار ورزیده در مقایسه با افراد عادی، مقرون به صرفه تر فعالیت می‌کنند و انرژی کمتری برای به دست آوردن یک برون ده کاری معین صرف می‌کنند. بنابراین فردی که تلاش می‌کند بهترین حالت خود را به دست آورد و در بالاترین سطح ظرفیت عملکردی خود که حداکثر نیاز متابولیکی را ایجاد می‌کند فعالیت نماید، باید نیاز به انرژی را با ظرفیت موجود به بهترین نحو برآورده سازد. چنین حالتی هم برای ورزشکاران المپیکی و هم ورزشکاران تفریحی که تمام تلاش خود را برای انجام دوی ماراتن به کار می‌برند، صدق می‌کند. ورزشکاران بسیار ورزیده ظرفیت متابولیکی توسعه یافته تر و بر اساس آن قابلیت بهتری برای سریع تر دویدن دارند و زودتر به حالت اولیه بر می‌گردند. با این حال، ‌ورزشکار حرفه‌ای نیز هنگام فعالیت ورزشی با سرعت (ظرفیت) بیشینه، در زمان مشخصی دچارتحلیل انرژی، کم آبی و خستگی می‌شود. در نتیجه، از نقطه نظر کیفی، راهنماییهای تمرین و فعالیت ورزشی از جمله شاخص‌های تغذیه ای، برای ورزشکاران حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای یکسان است. مواد غذایی که باید به فاصله کوتاهی قبل و هنگام فعالیت ورزشی، یا در استراحت‌های کوتاه بین دوره‌های فعالیت استفاده شوند، باید با شرایط ویژه هضم و گوارش سازگار باشند و این موضوع به ماهیت و شرایط ورزش بستگی دارد. برای مثال، ‌نیازهای تغذیه‌ای برای ورزشکارانی که در دوچرخه سواری، دویدن یا شنا رقابت می‌کنند، کاملا متفاوت است.

گروهی از ورزشکاران در برخی از رشته‌های ورزشی رقابت می‌کنند که برای اجرای بهتر یا رقابت در یک گروه وزنی معین، داشتن وزن کم ضروری است. این ورزشکاران از یک سو مداوم و به شدت تمرین می‌کنند و انرژی زیادی صرف می‌کنند و از سوی دیگر، باید مراقب مصرف مواد غذایی پر انرژی باشند تا وزن بدن خود را در سطح پایین حفظ کنند. در چنین شرایطی، با مصرف پایین انرژی ممکن است مواد غذایی ضروری همچون پروتئین، آهن، کلسیم، ‌روی، منیزیم و ویتامین‌ها کمتر تامین شود و نیاز به مصرف نسبتا زیاد کربوهیدارت برای حفظ تعادل کربوهیدرات مصرف شده در کار عضلانی نیز ممکن است مختل شود. از آنجا که ورزشکاران جوان هستند و در دوره رشد و تکامل قرار دارند، این نکات باید مورد توجه خاص قرار گیرد. (موری وهمکاران ،1989)

با توجه به نوع ورزش و تمرین، می‌توانیم ورزشکارانی را که در معرض خطر کمبود مصرف مواد غذایی قرار دارند، دسته بندی کنیم این ورزشکاران و ورزشکارانی که تمرین‌های سنگین را با برنامه‌های کاهش وزن ترکیب می‌کنند، باید به منظور بهره مندی از راهبردهای تغذیه‌ای برای بهینه کردن تغذیه، ‌حتما مشاوره شوند. (جدول 1-2) امکان مصرف مواد غذایی به استانداردهای موجود، ‌توصیه‌های علمی و مقررات قانونی بستگی دارد. افرادی که توجه ویژه به آمادگی جسمانی و تندرستی دارند، باید زیر نظر متخصصان حرفه ورزش و تندرستی از نقش تغذیه در نوع ورزش خود آگاه شوند.

به ویژه در رشته‌های استقامتی، ورزشکاران باید بتوانند از مواد غذایی مختلفی که در دسترس آنها قرار گرفته، مناسب ترین را انتخاب کنند. در آموزش‌های تغذیه‌ای ورزشکاران، مربیان آنها باید این جنبه را مورد توجه قرار دهند. برخلاف این موضوع که آگاهی درباره اهمیت تغذیه، روند رو به رشدی دارد و مقالات متعددی در این زمینه به طور منظم در مجلات ورزشی منتشر می‌شود، مطالعات نشان داده است آگاهی ورزشکاران درباره استفاده درست از مواد غذایی اندک است.(برونس،1388)

در مورد آن دسته از مواد غدایی که نیازهای ویژه‌ای را در شرایط خاص برآورده می‌کند، مانند فراورده‌های غذایی رژیمی برای افراد بیمار یا دیگر افراد دارای شرایط فیزیولوژیکی خاص، قوانین مجاز غذایی وجود دارد. ولی در مورد فراورده‌های غذایی ورزشی و مکمل‌های ورزشی هنوز چنین قوانین وجود ندارد.

هدف مقررات درباره فراورده‌های غذایی، ایجاد شرایط قابل پذیرش از نظر علمی است تا اطمینان حاصل شود آن فراورده‌های غذایی دارای استاندارد کیفی قابل قبول است. از طرفی نیز ادعاهایی که در مورد این محصول (فواید آنها ) اظهار شده باید مبنای علمی داشته باشد از نظر عموم معتبر و قابل پذیرش باشد. این موضوع باید در مورد فراورده‌های غذایی که به عنوان فراورده‌های غذای ورزشی معرفی می‌شوند نیز به کار می‌رود. یکی از مشکلات اساسی در این میان این است که توصیه‌های متداول مصرف مواد غذایی نسبت به سن، ‌جنس و فعالیت روزانه برای افراد متفاوت است. و ممکن است برای ورزشکاران یا در مورد تعداد زیادی از مواد مغذی مناسب نباشد. (برونس،1388)

1-carbohydrates

2-sucrose , fructose , glucose

[3]-Aeberli 2011

[4]-jinmazium

[5]-Newshelman

برای خرید و دانلود اینجا کلیک کنید

مصرف سه نوع مکمل کربو هیدراتی ضربان قلب پایان فعالیت word دانلود پایان نامه

زینب پنج‌شنبه 6 مهر 1396 ساعت 08:07

فور کیا

فور کیا