تحلیل فضایی بلوارهای شهری ( مطالعه موردی بلوار شهید انصاری رشت)

فهرست مطالب

عنوان شماره صفحه

چکیده 1

مقدمه 2

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1) بیان مسأله5

1-2) اهمیت و ضرورت تحقیق6

1-3) اهداف تحقیق6

1-4) فرضیه‌های تحقیق7

1-5) محدودیت ها و موانع تحقیق7

1-6) مفاهیم و واژه ها7

1-7) متغیرهای تحقیق12

فصل دوم: مرور منابع/ ادبیات تحقیق/ پیشینه تحقیق

2-1) فرایند شکل گیری سیستم منظر شهری...........................................................................14

2-2) جنبش های نخستین پیرامون تلفیق شهر با طبیعت........................................................ 15

2-3) جایگاه طبیعت در شهرسازی نیمه اول قرن بیستم..........................................................16

2-4) عوامل موثر بر شکل گیری طراحی شهری در قرن 21...................................................17

2-5) بلوارهای شهری در ایران ...............................................................................................18

2-6) بلوارهای اولیه در جهان..................................................................................................19

2-7) پیشینه تحقیق..................................................................................................................20

2-7-1) سبزراه های داخلی.....................................................................................................20

2-7-1-1) بلوار کشاورز – تهران...........................................................................................20

2-7-1-2) بلوار میرداماد – تهران...........................................................................................20

2-7-1-3) بلوار پیروزی – مشهد...........................................................................................21

2-7-1-4) بلوار چمران – شیراز........................................................................................... 21

2-7-2) سبزراه های خارجی....................................................................................................22

2-7-2-1) سایت لادفانس "La Defence" در پاریس............................................................22

2-7-3-2) سبزراه قاهره- مصر ................................................................................................23

2-7-4-3) پارک بلوار "Park Avenue" منهتن – نیویورک...................................................24

2-8) ویژگی های بلوارهای شهری..........................................................................................25

2-8-1) مفرح بودن.................................................................................................................. 25

2-8-1-1) گیاهان.....................................................................................................................25

2-8-1-2) آب..........................................................................................................................26

2-8-1-3) تابش آفتاب.............................................................................................................27

2-8-1-4) سایه........................................................................................................................27

2-8-2) فضاهای نشستن..........................................................................................................28

2-8-3) وسعت دید..................................................................................................................30

2-8-4) ایمنی در کنش میان پیاده و سواره...............................................................................31

2-8-5) روان بودن....................................................................................................................35

2-9) ضوابط طرح بهسازی و نوسازی بلوار..............................................................................41

2-9-1) فواصل..........................................................................................................................41

2-9-2) کاربری ها و فعالیت ها................................................................................................41

2-9-3) حرکت پیاده و سواره...................................................................................................42

2-9-4) شکل بلوار....................................................................................................................45

2-9-5) بدنه ها و جداره ها.......................................................................................................45

2-9-6) کف...............................................................................................................................45

2-9-7) مبلمان شهری...............................................................................................................46

2-9-8) نور................................................................................................................................47

2-9-9) پوشش گیاهی...............................................................................................................48

فصل سوم: روش اجرای تحقیق/ مواد و روش­ها

3-1) روش تحقیق و فرایند آن ................................................................................................50

3-1-1) نوع روش تحقیق........................................................................................................50

3-1-2) روش گردآوری اطلاعات...........................................................................................50

3-1-3) ابزار گردآوری اطلاعات.............................................................................................50

3-1-4) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات..................................................................................50

3-2) متغیرهای تحقیق..............................................................................................................51

3-2-1) متغیر مستقل................................................................................................................51

3-2-2) متغیر وابسته................................................................................................................51

3-3) ویژگی‌های جغرافیای طبیعی...........................................................................................51

3-3-1) موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی......................................................................51

3-3-1-1) شهرستان رشت................................................................................................................51

3-3-1-2) شهر رشت ...................................................................................................................... 54

3-3-2) ویژگی‌های اقلیمی.......................................................................................................56

3-3-2-1) دمای هوا ...............................................................................................................57

3-3-2-2) رطوبت نسبی..........................................................................................................58

3-3-2-3) بارندگی..................................................................................................................58

3-3-3) منابع آب......................................................................................................................62

3-3-4 ) شیب شهر و جهت توسعه..........................................................................................63

3-4) ویژگی‌های جغرافیای تاریخی..........................................................................................65

3-4-1) وجه تسمیه و سابقه سکونت.......................................................................................65

3-4-2) بررسی مراحل رشد شهری شهر رشت........................................................................67

3-5) ویژگی‌های جغرافیای انسانی ..........................................................................................70

3-5-1) تعداد و توزیع جمعیت...............................................................................................70

3-5-2) نرخ رشد جمعیت.......................................................................................................73

3-5-3) بُعد و تراکم خانوار.....................................................................................................73

3-5-4) ترکیب سنی.................................................................................................................74

3-5-5) وضعیت سواد..............................................................................................................76

3-5-6) ویژگی‌های اقتصادی...................................................................................................76

3-5-7) وضعیت اشتغال...........................................................................................................77

3-5-8) مناطق، نواحی و محله‌های شهر رشت......................................................................78

3-5-9) ویژگی های کالبدی و فضایی....................................................................................79

3-5-10) طرح های توسعه شهر رشت در آینده....................................................................80

3-6) وضع شبکه بندی خیابان ها و معابر پیاده شهر.................................................................81

3-7) معرفی محدوده مورد مطالعه...........................................................................................85

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و یافته­های تحقیق

4-1) مقدمه................................................................................................................................91

4-2) سوالات عمومی پرسشنامه..............................................................................................92

4-2-1) جنسیت......................................................................................................................92

4-2-2) میزان سن...................................................................................................................93

4-2-3) وضعیت تاهل..............................................................................................................94

4-2-4) سطح سواد................................................................................................................. 95

4-2-5) وضعیت اشتغال.......................................................................................................... 96

4-2-6) میزان تردد پاسخگویان در بلوار شهید انصاری رشت..................................................97

4-3) بررسی فرضیه اول: بلوار شهید انصاری سرسبزی، امکان تفریح و دلبازی

لازم را ندارد............................................................................................................................ 98

4-3-1) مناسب بودن سرسبزی و پوشش گیاهی موجود در بلوار شهید انصاری رشت......... 98

4-3-2) میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در بلوار شهید انصاری رشت.........100

4-3-3)تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری به تشویق شهروندان در

گذراندن اوقات فراغت خود و قدم زدن در آن........................................................................101

4-3-4) فضاهای نشستن در بلوار شهید انصاری رشت............................................................104

4-3-5) مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت.............................105

4-4) بررسی فرضیه دوم: بلوار شهید انصاری از ایمن بودن سواره در برابر

پیاده و از ایمن بودن پیاده در برابر سواره برخوردار نیست......................................................108

4-4-1) چگونگی تعیین گذر عرضی عابرین در سواره رو در بلوار شهید انصاری رشت........108

4-4-2) میزان تاثیر پوشش گیاهی در برقراری ایمنی در بلوار شهید انصاری رشت علاوه

بر نقش زیباسازی آن................................................................................................................108

4-4-3) لزوم ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت.....................................110

4-5) بررسی فرضیه سوم: بلوار شهید انصاری از وضوح مسیر و امکان حرکت

بی وقفه سواره برخوردار نیست...............................................................................................112

4-5-1) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت..................................112

4-5-2) طراحی مسیرهای جداگانه برای دوچرخه ها در بلوار شهید انصاری رشت................113

4-5-3) وجود پارکینگ کافی با توجه به تنوع کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت...........................................................................................................................114

فصل پنجم : بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) آزمون فرضیه ها...............................................................................................................117

5-1-1) فرضیه اول: بلوار شهید انصاری سرسبزی، امکان تفریح و دلبازی

لازم را ندارد.............................................................................................................................117

5-1-2) فرضیه دوم: بلوار شهید انصاری از ایمن بودن سواره در برابر

پیاده و از ایمن بودن پیاده در برابر سواره برخوردار نیست..................................................... 117

5-1-3) فرضیه سوم: بلوار شهید انصاری از وضوح مسیر و امکان حرکت

بی وقفه سواره برخوردار نیست.................................................................................................118

5-2) نتیجه گیری.......................................................................................................................119

5-3) پیشنهادات....................................................................................................................... 120

فهرست منابع.............................................................................................................................123

فهرست جداول

عنوان شماره صفحه

جدول2-1) مفرح بودن بلوارهای شهری....................................................................................38

جدول2-2) ایمنی بلوارهای شهری........................................................................................... 39

جدول 2-3) روان بودن بلوارهای شهری...................................................................................40

جدول 3-1) دمای هوای شهر رشت.........................................................................................57

جدول 3-2) رطوبت نسبی شهر رشت......................................................................................58

جدول 3-3) میانگین دما و بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی....................60

جدول 3-4) رشد جمعیت شهر رشت از طی سالهای 1355 تا 1390......................................70

جدول 3-5) نرخ رشد جمعیت شهر رشت طی سالهای 1390 – 1335 ................................73

جدول 3-6) تعداد خانوار و بعد خانوار در سالهای 1390- 1355............................................74

جدول 3-7) ترکیب سنی جمعیت شهر رشت در سرشماری سال 90......................................74

جدول 3-8) درصد باسوادان شهر رشت در سرشماری 1390 به تفکیک جنس.......................76

جدول 3-9) وضعیت اشتغال شهر رشت در سرشماری 1390 به تفکیک جنس.....................77

جدول 3-10) ویژگی های بلوار شهید انصاری در یک نگاه ...................................................89

جدول 4-1) جنسیت.................................................................................................................92

جدول 4-2 ) میزان سن ...........................................................................................................93

جدول 4-3) وضعیت تاهل ................................................................................................... 94

جدول 4-4) سطح سواد............................................................................................................95

جدول 4-5) وضعیت اشتغال....................................................................................................96

جدول 4-6) میزان تردد در بلوار شهید انصاری رشت..............................................................97

جدول 4-7) میزان سرسبزی و پوشش گیاهی بلوار شهید انصاری رشت................................ 99

جدول 4-8)میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در بلوار شهید انصاری رشت.....100

جدول 4-9) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان.................103

جدول 4-10) میزان مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت............106

جدول 4-11 ) میزان ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت.........................111

جدول 4-12 ) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت........................112

فهرست نمودارها

عنوان شماره صفحه

نمودار 3-1) میانگین دما برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی.................................57

نمودار 3-2) میانگین بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی.............................58

نمودار 3-3 ) میانگین دما و بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی..................61

نمودار3-4) جمعیت شهر رشت در سرشماری 1390...............................................................71

نمودار 4-1) جنسیت.................................................................................................................92

نمودار 4-2 ) میزان سن.............................................................................................................93

نمودار 4-3) وضعیت تاهل.......................................................................................................94

نمودار 4-4) سطح سواد............................................................................................................95

نمودار 4-5) وضعیت اشتغال....................................................................................................96

نمودار 4-6) میزان تردد در بلوار شهید انصاری رشت..............................................................97

نمودار 4-7) میزان سرسبزی و پوشش گیاهی بلوار شهید انصاری رشت..................................99

نمودار 4-8) میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در بلوار شهید..........................100

نمودار 4-9 ) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان..............103

نمودار 4-10 ) میزان مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت.........107

نمودار 4-11 ) میزان ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت.........................111

نمودار 4-12 ) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت........................113

فهرست شکل

عنوان شماره صفحه

شکل 2-1) سیستم منظر شهری در فرایند تعامل انسان-محیط.................................................15

شکل 2-2) فضاهای نشستن در بلوارهای شهری......................................................................28

شکل 2-3 ) نحوه چیدمان پیاده رو و سواره روی کندرو و تندرو در بلوارهای شهری............42

شکل2-4) نمایی کلی از plan یک بلوار...................................................................................43

شکل2-5) ایجاد باند مخصوص دوچرخه سواری در حاشیه باند کندرو.................................44

فهرست عکس

عنوان شماره صفحه

عکس 2-1) نمونه ای از جداسازی مسیر رفت و برگشت در بلوار زند شیراز......................33

عکس2-2) ایجاد باند مخصوص دوچرخه سواری در حاشیه باند کندرو..............................44

عکس 2-3) نمایی از فضای نشستن در بلوار کشاورز تهران...................................................47

عکس 2-4) نمایی از بلوار طاق بستان در کرمانشاه.................................................................48

عکس 3-1) نمایی از بوستان ملت واقع در بلوار شهید انصاری رشت....................................88

عکس 3-2) احداث کمپینگ در بوستان ملت شهر رشت........................................................89

عکس 4-1) نمایی از بوستان ملت واقع در بلوار شهید انصاری رشت....................................91

عکس4-2) نمونه ای از سرسبزی و پوشش گیاهی در بلوار شهید انصاری رشت...................98

عکس 4-3) نمونه ای از انواع تنوع و تناسب کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت (1) .................................................................................................................102

عکس 4-4) نمونه ای از انواع تنوع و تناسب کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت (2) .................................................................................................................102

عکس 4-5 ) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان.............104

عکس4-6 ) پیاده رو در بلوار شهید انصاری رشت (1)...........................................................105

عکس 4-7) پیاده رو در بلوار شهید انصاری رشت (2)...........................................................106

عکس 4-8)ناکافی بودن پوشش گیاهی موجود در بلوار شهید انصاری در ایجاد امنیت (1)....109

عکس 4-9) ناکافی بودن پوشش گیاهی موجود در بلوار شهید انصاری در ایجاد امنیت (2)...110

عکس4-10 ) عدم وجود پارکینگ کافی در بلوار شهید انصاری رشت در حوزه منطقه 1.......115

عکس4-11) عدم وجود پارکینگ کافی در بلوار شهید انصاری رشت در حوزه منطقه 3........115

فهرست نقشه ها

عنوان شماره صفحه

نقشه 3-1) نقشه شهرستان رشت به تفکیک دهستان ها و بخش ها..........................................52

نقشه 3-2) نقشه تقسیمات استان گیلان به تفکیک شهرستان در سال 1390.............................53

نقشه 3-3) نقشه کل رشت..................................................................................................................55

نقشه 3-4) نقشه اقلیم شهرستان رشت...............................................................................................56

نقشه 3-5) سطوح همباران شهرستان رشت.......................................................................................59

نقشه3-6) درصد و جهت شیب معابر.......................................................................................64

نقشه 3-7) مراحل توسعه شهر رشت......................................................................................69

نقشه 3-8) تراکم جمعیتی.........................................................................................................72

نقشه 3-9) مراحل توسعه شهر رشت در دوره های مختلف.....................................................83

نقشه 3-10) بلوار شهید انصاری رشت(1)................................................................................86

نقشه 3-11) بلوار شهید انصاری رشت(2)................................................................................87

چکیده

با توجه به موقعیت و جایگاه خاص بلوارها در محیط های شهری علاوه بر کارکردی که به لحاظ عبور و مرور و حمل و نقل در شهر دارا می باشند، این مسیرهای شهری باید دارای پتانسیل های مطلوب زیست محیطی چون فضاهای سبز، پیاده راه ها و سواره راه های مناسب و ایمن ، مسیری دلباز و مفرح و مواردی از این دست باشند. اما از طرفی با رشد روز افزون شهرنشینی و افزایش جمعیت شاهد کمرنگ شدن نقش فضاهای سبز در بلوارهای شهری شده ایم و از طرف دیگر عدم توجه مسئولین و کمبود و یا نبود دانش لازم به ویژگی های خاص بلوارهای شهری موجب شده تا امروز بلوارهای شهری در ایران از لحاظ زیبایی، وضوح مسیر و ایمنی و دیگر خصایص خاص بلوارهای شهری هیچ گونه تناسبی با اصول شهرسازی بلوارها نداشته باشند.

این تحقیق نیز با توجه به اهمیت بلوارها در فضاهای شهری به تحلیل فضایی بلوار شهید انصاری رشت پرداخته است. روش تحقیق در پایان نامه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد و بخش عمده داده های استفاده شده از طریق مشاهدات میدانی، مطالعات کتابخانه ای و تهیه پرسشنامه جمع آوری شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که بلوار شهید انصاری رشت مانند بسیاری از دیگر بلوارهای موجود در شهر رشت تنها نام بلوار را یدک می کشد و فاقد ویژگی ها و استانداردهای یک بلوار شهری می باشد.

کلید واژه ها: بلوارهای شهری، فضاهای سبز، وضوح مسیر، ایمنی

مقدمه

روند شهرنشینی و کلان شهرگرایی به مراتب با رشد سریع تر از جمعیت جهان در حال اتفاق است. به ویژه رشد شهرهای بزرگ به یکی از مهمترین چالش های بزرگ شهری در کشورهایدرحال توسعه بدل شده است (آخوندی، 1387،16) . فن آوری های نوین و تراکم جمعیت در شهرها باعث توسعه شهر و رشد فیزیکی آن می باشد. امکانات روزافزون زندگی از جمله فعالیت های صنعتی و خدماتی در شهر باعث جذب جمعیت و مهاجرت نیروهای جویای کار شده و شکل جدیدی را در توسعه های شهری ایجاد می نماید. در جریان این روند تغییر شکل و توسعه فضایی، فضاهای سبز بلعیده شده و همواره از وسعت آن کاسته می شود.

بلوارهای شهری که زاییده از همین روند شدید توسعه شهری در دهه های اخیر هستند امروزه به عنوان یکی از عناصر غیرقابل انکار در هر فضای شهری خودنمایی می کنند. بدیهی است توجه به استمرار جریان و ترافیک شهری در عین توجه به منظر شهری حاشیه این شریان ها می توانند در مسیر نیل به فضای شهری پایدار همواره مفید واقع شود. با توجه به آنکه پیاده روی در نوع خود قدیمی ترین شکل جابه جایی انسان در فضاست، می توان آن را به عنوان حق طبیعی استفاده کنندگان از فضای شهری دانست (Bohl، 2000، 786).

با توجه به التقاط و حضور دو دیدگاه پیاده محور و اتومبیل محور در مبانی شهرسازی و نقش و تاثیر پارکها و فضاهای سبز عمومی در زندگی شهری و علی الخصوص التزام تبیین این دو عرصه در کنار هم که لزوما در شریان هایی چون بزرگراه ها و بلوارها و خیابان ها شکل می گیرد (معین، 1386، ص17) توجه به این موارد بیش از پیش احساس می شود. بلوارهای شهری از جمله بخش های مهم و اثرگذار در بحث منظر شهری هستند که می بایست همواره و در تمام عرصه ها مورد توجه قرار گیرد.

پایان نامه حاضر تلاشی است جهت بیان تعریف دقیقی از بلوار ، ویژگی ها و خصوصیات آن و به همراه مطالعه موردی بلوار شهید انصاری رشت. در کل مطالب این پایان نامه در پنج فصل به شرح زیر خلاصه می شود:

فصل اول: این فصل طرح تحقیق را بیان می کند و شامل اهداف، فرضیه ها، روش تحقیق، اهمیت و ضرورت می باشد. واژه ها، مفاهیم و محدودیت ها و موانع تحقیق نیز در این فصل ذکر شده است.

فصل دوم: در این فصل چهارچوب نظری پژوهش، مشکلات و کمبودها، بایدها و نبایدها مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل سوم: در این فصل مشخصات جغرافیایی محدود مورد نظر و شناخت وضع موجود مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل چهارم: این فصل شامل یافته های تحقیق می باشد. در کل اطلاعاتی که از طریق تکمیل پرسشنامه، مشاهده مستقیم محدوده و بررسی عکس ها به دست می آید را بیان می دارد.

فصل پنجم: این فصل شامل ارائه نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مطالب جمع آوری شده، نتیجه گیری و ارائه راهکارها و پیشنهادات می باشد.

فصل اول:

کلیّات تحقیق

1-1) بیان مسأله

کلمه بلوار امروزه به لفظی به ظاهر آشنا تبدیل شده است. شهردار هر شهر بزرگ یا کوچکی علاقه وافری به ایجاد معابری به این نام از خود نشان می دهد ولی متاسفانه اکثر بلوارهای شهری فقط تابلوی بلوار را یدک کشیده و اثری از مشخصات واقعی و حال و هوای مورد انتظار در آن به مشام نمی رسد.

هر کجا که مسیری را امتدا می دهند و زمین های اطراف اجازه تعریض شدید آن را می دهد و آن را به خیابان سریع السیری تبدیل می کند، برای جلوگیری از تصادفات خودروها، باندهای رفت و برگشت را توسط موانع فیزیکی بتنی از یکدیگر جدا می کند، بلوار می نامند. شاید دلیل اصلی فقدان یک تصویر ذهنی درست، ناشی از آن است که معبری با مشخصات ویژه یک بلوار در ذهن مدیران و مهندسان ما وجود ندارد و به استثنای چند خیابان چهارباغ در تاریخ خود با چنین فضایی برخورد ملموس نداشته اند. بنابراین در هنگام تصمیم سازی و تصمیم گیری جهت پیاده سازی یک بلوار شهری عناصر آن از جمله وجود بناهای درشت دانه، سرسبزی بلوار، حضور پیاده در حال گردش، آرامش بلوار، تنوع نسبی فعالیت ها و غیره را فراموش کرده و به احداث فضائی می پردازند که کوچکترین شباهت و سنخیتی با مفهوم بلوارهای روز دنیا ندارند.

سیر تحول تدریجی در غرب این فرصت را در اختیار شهروندان قرار داد که تصویر ذهنی خود از این فضای شهری را همگام با تغییرات آن به هنگام نگاه دارند. اما در ایران بدون طی چنین مراحلی مستقیما از آنچه امروز در غرب بلوار خوانده می شود گرته برداری گردید و جالب تر اینکه این گرته برداری نیز ناقص صورت گرفت تا جایی که هر شهروند مسیری را که سه ردیف درختکاری شده است، بلوار تلقی می کند و بالعکس هر مدیر شهری، محور پهنی را که خودروها بتوانند با سرعت زیاد در آن حرکت کنند، بلوار می نامند. نه حضور حیاتی پیاده در آن مدنظر قرار می گیرد و نه تاثیر کاربری های همجوار آن مورد توجه قرار دارد. حاصل این بی توجهی ها معابری هستند که نه سرسبز می باشند و نه محل حضور مردم. پیاده روها کم عرض اند و به خاطر وجود کاربری های ریزدانه تجاری، شلوغ و مغشوش هستند.

بلوارها در تعریف درست شهری‌شان، معمولا در یک راستای مستقیم از یک نقطه مهم شهری شروع و به نقطه مهم دیگر می‌رسند و باید میان این دو نقطه شروع و پایان آن پیاده رویی مناسب برای پیاده‌روی که حرکت غالب در بلوار است، وجود داشته باشد. در واقع پیاده روهای کم عرض و مهجور در شان هیچ فضای شهری نیست چه برسد به بلوار اما متاسفانه چون فرض نادرست بر عدم حضور مردم و عدم گذر عرضی از خیابان است، از پیاده رو ها کاسته شده و به باند سواره اضافه شده است. نه از تندرو و کندرو خبری است و نه از درختان سرسبز و بلندی که دالان بهشت را تداعی نماید. علاوه بر این رانندگان نیز از اوضاع بلوارهای ما راضی نیستند. آنها نمی دانند که در یک بزرگراه شهری در حال رانندگی هستند یا در یک تفرجگاه. هر لحظه خطر پریدن کودک یا عابری به وسط خیابان وجود دارد.

بلوار شهید انصاری رشت که در سال 1370 به شکل بلوار درآمده است، از طرفی چون مسیر رفت از این بلوار به سمت جاده انزلی از قبل احداث شده بود و از طرف دیگر برای کم کردن مخارج در زمان توسعه و بهبود شرایط این مسیر، بلوارسازی تنها در یک سمت از این مسیر اجرا شد.بنابراین با این شرایط این سوال پیش می آید که آیا بلوار شهید انصاری رشت کارکرد یک بلوار شهری را دارد؟

1-2) اهمیت و ضرورت تحقیق

با توجه به موقعیت و جایگاه خاص بلوارها در محیط های شهری علاوه بر کارکردی که به لحاظ عبور و مرور و حمل و نقل در شهر دارا می باشند، هم اکنون دیگر عملکردها نیز در حاشیه آنها صورت می پذیرد. این مسیرهای شهری گاها در صورت دارا بودن پتانسیل های مطلوب زیست محیطی در حاشیه خود چون فضای سبز، پیاده راه ها، آب و هوای مناسب، عرصه های باز و چند عملکردی و مواردی از این دست، می توانند در قالب محورهای سبز در بافت های شهری نیز ایفای نقش کنند. چنین عملکردی مازاد بر کارکرد اولیه، خود لزوم ساماندهی و طراحی بافت سبز در حاشیه بلوارهای شهری را بارز می نماید.

در زمینه علل و ضرورت انجام تحقیق به طور خاص می توان به بحث منظر شهری در کلان قضیه و پارک حاشیه های بلوارهای شهری در خرد موضوع اشاره نمود. بدیهی است مفاهیم و واژگانی چون منظر شهری، فضای سبز، پیاده راه ها و مواردی از این دست به طور غیر مستقیم با موضوع در ارتباطند. (پ.بقائی، ه.اخوت، م.انصاری، د.فرقانی ،1390،227- 228)

امروزه به دلیل حاکمیت شعور عام در موضوع شبکه های دسترسی و خاصه بلوارهای شهری موجب مسائل و مشکلات عدیده حمل و نقل درون شهری شده است. این پایان نامه در راستای شناساندن نقش و اهمیت و رسالت اصلی بلوارهای شهری می باشد تا شاهد بهبود فضاهای شهر باشیم.

1-3) اهداف تحقیق

بهبود وضعیت فضاهای شهری موجود، بر مبنای اصول زیباشناختی و مبانی و روش­ها و فنون طراحی شهری، در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان نقش بسزایی داشته و سطح رضایت­ مندی و سلامت روحی و جسمی جامعه را افزایش می­دهد. این امر با بهره­ مندی از تجارب برجسته در موارد مشابه و براساس شناخت صحیح از فضای شهری، و تحلیل درست فضا امکان­پذیر بوده است (برگرفته شده از وبسایت انجمن طرفداران توسعه بندرانزلی) که به ویژه این موضوع در بلوارهای شهری اهمیت خاص خود را دارد. از این لحاظ تعدادی از اهداف این پایان نامه بدین شرح است:

ü بیان تعریفی جامع و روشن از مفهوم بلوار و ایجاد ذهنیت درست از آن

ü معرفی بلوار به عنوان مکانی ایمن ، سرسبزی و مفرح و روان برای پیاده ها و سواره ها

ü شناخت و تجزیه و تحلیل بلوار شهید انصاری از نظر فرم، کاربری و معنا

1-4) فرضیه‌های تحقیق

1-5-1: بلوار شهید انصاری سرسبزی، امکان تفریح و دلبازی لازم را ندارد.

1-5-2: بلوار شهید انصاری از ایمن بودن سواره در برابر پیاده و از ایمن بودن پیاده در برابر سواره برخوردار نیست.

1-5-3: بلوار شهید انصاری از وضوح مسیر و امکان حرکت بی وقفه سواره برخوردار نیست.

1-5) محدودیت ها و موانع تحقیق

v نبود نقشه های مورد نیاز از محدوده که شامل پیاده رو، سواره رو، عناصر مبلمان شهری و تمامی جزئیات باشد

v عدم وجود منابع و اطلاعات دسته بندی شده در خصوص کاربری عناصر موجود

v ضعف همکاری بعضی از سازمانها و ادارات در ارائه اطلاعات

1-6) مفاهیم و واژه ها

شهر: مجموعه ای از احجام و فضاهایی که بر روی هم کالبدی منسجم و پیوسته را تشکیل می دهند.(محمودی،1381،ص59)

مفهوم شهر عموماً برای توصیف پدیده­های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بکار رفته است. (فیالکوف،1383،ص 13)

شهرزیستگاهی است انسان ساخت و در زیر یک قدرت سیاسی مشخص،که تمرکز جمعیتی نسبتاً پایداری را درون خود جای می دهد، فضاهایی ویژه بر اساس تخصص­های حرفه­ای به وجود می آورد، تفکیکی کمابیش مشخص و فزاینده میان بافت های مسکونی و کاری ایجاد می کند و فرهنگی خاص را به مثابه حاصلی از روابط درونی خویش پدید می آورد که درون خود خرده فرهنگ های بی شمار را حمل می کند (فکوهی،1383،ص 29).

فضا: از نظر ارسطو، فضا مجموعه ای از مکان هاست و زمینه ای است پویا با اعراض کیفی متفاوت. این اعراض و آن زمینه، فضا را با اصالت عمل تنظیم کرده و اسلوب می بخشد (نوربرگ شولتز،1354،ص 80).

فضا حجم مکانی و زمانی مجموعه ای از تمام فعالیتهایی است که انسان در راه تسلط بر طبیعت و برای بقای خود انجام می دهد به عبارتی دیگر منظور فضایی است اقتصادی و اجتماعی که منعکس کننده تمام هستی جوامع انسانی است(اشکوری،1385،ص20).

لوفبور فضا را یک تمامیت تاریخی و یک تولید اجتماعی می داند که از یک سو تجربه تاریخی و از سوی دیگر تجربه زندگی روزمره ماست (فکوهی،1383،ص 239).

تحلیل فضایی : تحلیل فضایی دانش قانونی«Nomthetique» است. بدین معنی که هویت شکل خارجی فضاهایی را که تکرار می‌شوند و ساختارهایی که در بسیاری از مکان‌ها و یا در سطوح متفاوت وجود دارند، مورد آزمون قرار می‌دهد و از همین جا سعی می‌کند با گذر از الگوها و نمونه‌ها به شکل بندی قوانین عمومی، حداقل به اصول سازمان دهی فضایی برسد و با تکیه بر اندیشه و تفکر تئوریکی و هر چند که بدون شناخت تباین قوی فضایی نباشد، خود را از رویکردهای جزء نگاری «Idiographique» که ویژگی‌ها و خصوصیات فضایی را مشخص می‌کند، جدا سازد.( ژان ژاک باوو، دکتر یداله فرید، 1386)

تحلیل فضا یا space study شاخه‌ای نوظهور از تحلیل گفتمان است که به جای تحلیل ساختارها و گوهرهای معنایی یک متن‏، یک موقعیت عینی تجلی یافته در یک فضای کالبدی را موضوع مطالعه قرار می‌دهد. پیش از هر چیز، ضروری است مفهوم فضا و تفاوت آن با مکان را تشریح کنیم. هنگامی که از مکان سخن می‌گوییم‏‌، عموماً یک فضای کالبدی صرف را مد نظر داریم؛ مثلاً یک دانشگاه، یا مسجد از حیث نوع معماری و ساختارهای کالبدی. اما هنگامی که از فضا سخن می‌گوییم، تعاملات پیچیده میان آن کالبد و ارتباطات اجتماعی و قواعد و ارزش‌های و نگرش‌های منتشر در مکان یاد شده را نیز مد نظر قرار می‌دهیم. یک تفاوت مهم دیگر میان فضا و مکان، موقعیت و جایگاه سوژه کنشگر است. در مقوله مکان، همه چیز مستقل از سوژه‌های بازیگر در موقعیت مد نظر قرار می‌گیرند. مثلاً هنگامی که مکان یک مسجد سخن به میان می‌آید، نمازگزاران چندان مد نظر نیستند، مگر به منزله اشغال کنندگان موقعیت‌های خاص در مکان. اما در مقوله فضا، همه چیز از منظر و ترجیحات حسی سوژه‌های بازیگر مورد توجه قرار می‌گیرد. مثلاً در یک مسجد، چند و چون فضا، از چشم بازیگران مد نظر است. حتی ابعاد یک مسجد در تحلیل فضایی، از چشم بازیگران و مشارکت کنندگان در فضا مد نظر است.

تحلیل فضا که به تازگی در مطالعات فرهنگی و به منزله شاخه‌ای از تحلیل گفتمان مد نظر قرار گرفته است‏‌، رویکرد مکملی است که می‌تواند جایگاه موقعیت‌های انسانی را در چند و چون مناسبات انسانی و از آن جمله مناسبات قدرت، بازنمایی کند. (دکتر محمد جواد غلامرضاکاشی استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی)

فضای شهری: فضای شهری از جمله عناصر بافت شهری است که در ادوار مختلف به همراه تاریخ یک ملت به وجود می آید، شکل می گیرد و دگرگون می شود. (پ.بقائی، ه.اخوت، م.انصاری، د.فرقانی، ص 42،1390)

فضای شهری درواقع چیزی نیست جزء فضای زندگی روزمره شهروندان که هر روز به صورت آگاهانه و ناآگاهانه در طول راه از منزل تا محل کار ادراک می شود(پاکزاد،1376،32). همچنین فضای شهری ساختاری سازمان یافته و واجد نظم که بصورت بستری کالبدی برای فعالیت های انسانی درآمده و قابلیت حمل روابط اجتماعی و اهداف فرهنگی را داراست (شیخی،1380).

فضای باز شهری: به فضایی گفته می شود که داخل محدوده اراضی شهری واقع و دارای کاربری تعریف شده باشد. این فضا باید قابل دسترس بوده و توسط یک نهاد مسئول اداره شود و یا تحت نظارت باشد. (Woolley، 2003)

فضای سبز شهری: فضای سبز شهری بخشی از فضای باز شهری است که عرصه های طبیعی یا اغلب مصنوعی آن زیر پوشش درختان، درختچه ها، بوته ها، گلها، چمن ها و سایر گیاهانی است که بر اساس نظارت و مدیریت انسان، با درنظرگرفتن ضوابط، قوانین و تخصص های مرتبط با آن برای بهبود شرایط زیستی، زیستگاهی و رفاه شهروندان، حفظ و نگهداری یا احداث می شود. (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،1380)

بهطورکلیرستنیهایسبزرویزمینرابهدوصورتطبیعیومصنوعی تقسیممیکنند:

الف: فضاهایسبزطبیعیشاملچمنزارهاوجنگلها

ب: فضاهایسبزمصنوعی. (آشناییبافضایسبزشهری،شماره4 ،137)

مبلمان شهری: عبارتاستازپوششزمین،الماننشستن،روشنایی ها،تابلوهایاطلاعرسانی، محدودکنندهسایبان ها،کیوسکهاوسازه هایهنری کهسببآسایش، اطلاع ، راحتی،تردد،ایمنی،سرگرمیواستراحتشهروندانمیگردند. (شهرداری مشهد،واژه ها و تعاریف حوزه خدمات شهری،1389)

بلوار: ( Boulevard ) لغتی فرانسوی است که معادل Bollwerk آلمانی و Bulwork انگلیسی به معنای دیوار دفاعی شهر می باشد. این اصطلاح نخستین بار زمانی به کار رفت که لوئی چهاردهم در نیمه دوم قرن هفدهم دستور احداث بلوار را در محل دیوار دفاعی پاریس که برچیده شده بود صادر کرد. (پاکزاد، 1391،187)

بلوارها در تعریف درست شهری‌شان، معمولا در یک راستای مستقیم از یک نقطه مهم شهری شروع و به نقطه مهم دیگر می‌رسند. بلوارها معمولا طول خیلی زیادی ندارند، چون باید میان این دو نقطه مهم مناسب برای پیاده‌روی که حرکت غالب در بلوار است، باشند. بلوارها باید مسیرهایی مناسب برای حرکت‌های پیاده و سواره باشند، ضمن آنکه ظرفیت لازم برای حرکت‌های فرعی مثل دوچرخه‌سواری و حتی درشکه‌سواری را هم داشته باشند. به همین دلیل است، که عرض آنها به خصوص در نسبت با طول‌شان چندان کم نیست.

اهمیت بلوارها در همه دنیا، به مناسبات اجتماعی است که درون آنها اتفاق می‌افتد و رفت‌وآمد و برقراری ارتباط میان پیاده‌ها و سواره‌ها تا حدی است که بلوار را متفاوت از هر معبر و گذر شهری دیگری می‌کند.

پیاده راه:خیابان های پیاده برای نخستین بار در اواخر دهه 1940 در شهرهای اروپا به وجود آمده پس از جنگ جهانی دوم و در جریان بازسازی خرابی های جنگ و نوسازی مراکز تاریخی شهرها اندیشه جداسازی معابر پیاده و سواره شکل گرفت. (پاکزاد، 1391، 273)

پیادهرو،مهمترینشبکهدسترسیاست. اینشبکهازآنجهتمهماستکه درمقیاسحرکتانسانقرارداردوازاینروبایدازدیدگاهسهولتدر حرکت،کاملاًبیمانعباشد. (کتابسبزشهرداری، طراحیفضاهاومبلمان شهری،جلددوازدهم، وزارتکشور،سازمان شهرداریها،ص 137)

در بسیاری از مناطق شهری ، نظیر نواحی تجاری ، مراکز خرید و مکان تفریحی ، وقتی طول سفر کوتاه و جابه جایی راحت باشد ، وجود پیاده رو اهمیت دارد.اصولاً تعداد عابران در شهرها از افرادی که از وسایل نقلیه استفاده می کنند بیشتر است. این مورد در بلوارهای شهر هم صدق می کند.

در میان کلیه سفرهای انجام شده در یک شهر، سفرهای پیاده همیشه مهمترین روش انجام سفر بوده و خواهد بود. پیاده روی بخشی از انجام تمامی سفرهای روزانه شهروندان است. طبق آمار ارایه شده در شهرهای بزرگ ایران 50% و در شهرهای کوچک و متوسط 75% سفرها پیاده انجام می شود. لذا عابرین پیاده بایستی به عنوان عنصر اصلی سیستم های حمل و نقل درون شهری در طراحی ها مدنظر قرار گیرند. (پاکزاد، 1391، 272)

سواره رو: قسمتیازسطحراه است کهبرایترددیاتوقفوسایلنقلیهاختصاصیابد. (آییننامهراهنماییو رانندگیمناطقآزاد تجاری - صنعتی جمهوریاسلامیایران9/7/1373، مصوبهییتوزیران)

سوارهرو،قسمتىازسطحنهایىروسازىراه (شنى،آسفالتىیابتنى)استکهبراىحرکتوعبوروسایلنقلیهبکارمىرود. اینقسمتازکفراه،ازشانهکهمعمولاًبهتوقفیاعبوراضطرارىخودروهااختصاصدارد،متمایزاست. درراههایىکهسوارهروآسفالتىیابتنىدارد،شانه،اعمازآنکهرویهداریابدونرویهباشد،بهصورتنوارىدرکنارسوارهروقرارداردوازآنمتمایزاست،ولىدررویههاىشنى،سراسرکفراه(شانهوسوارهرو)یکپارچهاستونوارواحدىراتشکیلمىدهد. (آیین نامه طرح هندسی راه های ایران، نشریه شماره 415)

1-7) متغیرهای تحقیق

بلوارهای شهری : متغیر مستقل

تحلیل فضایی : متغیر وابسته

 فصل دوم:

مرور منابع/ ادبیات تحقیق/ پیشینه تحقیق

2-1) فرایند شکل گیری سیستم منظر شهری

برای ابهام زدایی از مفهوم "منظر شهری" و دیگر مفاهیم مرتبط لازم است جایگاه این مفهوم در فرایند تعامل میان انسان و محیط تشریح گردد. مدل ذهنی روابط میان انسان و محیط نشان می دهد که یک رابطه دو طرفه میان ویژگی های محیط شهری از یک سو و ادراک، شناخت و ارزیابی و رفتار انسانی از سوی دیگر وجود دارد (رضازاده،55،1385). در مرحله نخست محیط شهری، هندسه و ویژگی های مملوس خود، نظیر ویژگی های بصری، صوتی، بو و غیره را در معرض حواس پنجگانه انسان قرار می دهد. در این مرحله اصطلاحا محیط شهری توسط فرد مورد "ادراک" قرار می گیرد. محصول تعامل در این ادراک یا (Perception) مرحله پدیده هایی است که از آن با لفظ منظر شهری نام برده می شود که به منظور عدم اختلاط با (Cityscape) دیگر مفاهیم مرتبط، در این مطالعه از اصطلاح "منظر عینی شهر" استفاده می نماییم.

در مرحله دوم محیط شهری توسط فرد مورد شناخت قرار می گیرد. در این مرحله ذهن فرد بر اساس داده های محیطی، طرح واره های ذهنی، تجارب و خاطرات قبلی تصویری از محیط ساخته و معنای معینی را به محیط الصاق می نماید. محصول تعامل میان محیط شهری و ذهن فرد، پدیده ای است که با لفظ" منظر ذهنی" از آن نام می بریم.

در مرحله سوم City Image یا همان منظر ذهنی شهر، شهر ذهن فرد بر اساس شناختی که از محیط به دست آورده و بر مبنای فرایندهای تاثری و ارزیابانه، نسبت به محیط واکنش عاطفی مثبت یا منفی پیدا می کند. محصول تعامل محیط شهری و ذهن ارزیابانه فرد، پدیده ای است که از آن با اصطلاح ذهنی- ارزیابانه شهر ( City Evaluation Image) یاد می شود ( Hubbard,1989,122).

نهایتا در مرحله چهارم از تعامل میان محیط شهری و انسان، فرد بر مبنای محتویات ذهنی- ارزیابانه خود که نشان دهنده احتمال رویدادهای محتمل الوقوع در محل می باشد، به رفتار معینی دست می زند. از بررسی رابطه میان محیط شهری و انسان می توان نتیجه گرفت که منظر شهری یک "سیستم" است که از تلفیق سه زیر سیستم "منظر عینی شهر"، "منظر ذهنی شهر" و "منظر ذهنی- ارزیابانه شهر" شکل می گیرد. (گلکار،97،1387)

شکل 2-1: سیستم منظر شهری در فرایند تعامل انسان-محیط

ادراک شناخت ارزیابی رفتار محیط منظر عینی شهر Cityscape منظر ذهنی شهر City Image منظر ذهنی- ارزیابانه شهر City Evolution- Image

ماخذ:گلکار،97،1387

2-2) جنبش های نخستین پیرامون تلفیق شهر با طبیعت

با وقوع انقلاب صنعتی در غرب، شهرها رفته رفته به سمت صنعتی شدن و ایجاد کارخانه ها پیش رفتند. در شهرهای پاریس و لندن، این سرعت فوق العاده زیاد بود و روز به روز بر میزان آلودگی شهرها افزوده می گشت و به علت رشد جمعیت در شهرها، میزان ساخت و سازهای شهری افزایش و توجه به جایگاه طبیعت در شهرها نقشی کمرنگ تر می یافت. از این رو، مسئله ایجاد پارک های وسیع و بلوارهای پردرخت در شهرها مطرح گردید؛ در شمال و جنوب اروپا معماران باروک نیمه دوم قرن هجدهم در ترکیب طبیعت و معماری سعی بسیار مبذول داشتند و این اهتمام که صورت تازه ای به شهرسازی می دهد، سالها در قرن نوزدهم ادامه یافت. هرچند از آغاز، شهرهای صنعتی که در اطراف محلات پست و کثیف به وجود آمدند، فاقد این سنت قرن هجدهم بودند. ( بحرینی،143،1380)

یکی از نمونه های منظرسازی شهری در این دوره خیابان ریولی در پاریس بود. این خیابان که هنوز یکی از زیباترین خیابان های پاریس است، فقط در یک جانبش ساختمان ها قرار داشتند و جانب دیگر آن رو به سوی باغ تویلری و خیابانی در کنار باغ با ردیفی از درختان، باز می گشت.(Tuner,1996,23)

در اواخر قرن نوزدهم، فکر ایجاد شهرهای باغ مانند که توسط ابنزر هاوارد در انگلستان پیشنهاد شد، راه حلی بود که برای بسیاری از مسائل سکونت در شهر مطرح گردید. اساس این فکر این بود که مالکیت زمین های بایر به شهر تعلق گیرد و عوائد حاصل از افزایش قیمت زمین از آن شهر باشد تا گسترش شهر دست خوش سودجویی زمین خواران نشود. در کتاب هاوارد موسوم به "فردا، راهی مسالمت آمیز به سوی رفرمی حقیقی" که در سال 1898 منتشر شد، رهایی از جنبه های مضر انقلاب صنعتی و از میان برداشتن محلات فقیرنشین و پرجمعیت که زائیده بسط لجام گسیخته صنعت بود، پیشنهاد شده بود. به گفته هاوارد تمامی این امور بایستی به گونه ای صورت می گرفت که دشمنی هیچ دسته ای حتی مالکین را برنیانگیزد. وی می خواست ثروت عمومی را با تغییر کامل ارزش املاک اعتلا دهد. طرح هاوارد برای ایجاد شهرهای باغ مانند شامل چند دایره متحدالمرکز بود که بناهای عمومی شهر در مرکز این دوایر و گرد میدانی قرار داشتند. (گیدیون،665،1374)

در امریکا در اواخر قرن نوزدهم، جنبشی تحت عنوان شهر زیبا به وقوع پیوست که بانیان آن دانیل المستد و دانیل برنهام بودند. آن ها تفکرات شهرسازی باروک و رنسانس را ادامه دادند و در آن به ساختمان های عمومی، بلوارها، پارک ها وسیع و میدان های بزرگ توجه کردند. آن ها با استفاده از این نظریات، طرح جامع شهر زیبا را تهیه کردند که دارای فضای سبز وسیع، پارک ها و بلوارهای پردرخت و زیبا بود و میزان آلودگی در شهر به حداقل رسیده بود. در سال 1858 المستد در سنترال پارک نیویورک، پلی از سنگ را برای عبور پیاده ها بر جاده ای که مخصوص وسایل نقلیه بود، احداث کرد که نقطه آغازی برای احداث پارک وی ها در قرن بیستم گردید. (گیدیون،669،1374)

2-3) جایگاه طبیعت در شهرسازی نیمه اول قرن بیستم

با افزایش جمعیت در شهرها در اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم، به تدریج بر ساخت و سازهای شهری بیش از پیش افزوده گشت. به طوری که مجددا طبیعت، اهمیت و نقش اساسی خود را در شهرها از دست داد. در دهه 1920، لوکوربوزیه که فقدان فضای باز قابل دسترسی را در شهرهای اروپا از نزدیک تجربه کرده بود، در طرح شهر ایده آل خود معروف به "شهر درخشان" زندگی در آپارتمان های 60 طبقه و ساختمان های متراکم را پیشنهاد کرد. (محمدی،1378،46) هدف وی از این پیشنهاد، آزاد سازی زمین برای دسترسی و استفاده شهروندان بود؛ به طوری که پیشنهاد می کرد 80 الی 90 درصد زمین به صورت ساخته نشده باقی بماند و تنها 10 الی 20 درصد زمین تحت پوشش ساختمانی قرار گیرد. بدین ترتیب علی رغم افزایش تراکم جمعیت، فضای باز کافی در اختیار شهروندان قرار می گرفت. در امریکا نیز فرانک لوید به منظور افزایش ارتباط شهر و طبیعت، طرح شهر پهن دشتی را ارائه داد. در طرح شهر ایده آل وی، هر خانوار در حدود 2 هکتار زمین در اختیار داشت که می توانست در آن به کشاورزی پرداخته و مسکن خود را نیز در همان جا بنا کند (رضازاده،1385،88). بدین ترتیب ارتباط شهروندان با طبیعت به نحو قابل توجهی افزایش می یافت. طرح شهر پهن دشتی با کاهش تراکم جمعیت و تکیه بر حمل و نقل موتوری، فرم شهری گسترده و پراکنده را پیشنهاد می کرد؛ بدین ترتیب ضمن کاهش قابل توجه تراکم جمعیت، فضای باز کافی در اختیار شهروندان قرار می گرفت. هرچند طرح های لوکوربوزیه و فرانک لوید به لحاظ تراکم جمعیت پیشنهادی کاملا در مقابل هم هستند، اما هر دو ایده بر تامین فضای باز و ارتباط شهروندان با طبیعت تاکید می ورزد. علاوه بر آن ایده احداث پارک وی، که ریشه های آن در قرن نوزدهم توسط المستد گذاشته شد، در قرن بیستم جایگاه مهمی را در شهرهای امریکایی یافت. پروفسور هابارد در نشریه شهرسازی دانشگاه هاروارد پارک وی را بدین گونه تعریف کرده است: "جاده ایست که در دو جانب آن باغ احداث شده باشد؛ بنابراین از پارک وی اساسا عبور و مرور استفاده می شود. اما این عبور و مرور بیش تر به منظور گردش و سیاحت است." (hubbard,1989,141)

2-4) عوامل موثر بر شکل گیری طراحی شهری در قرن 21

طراحی شهریبافضاهاییسروکارداردکهانواعفعالیت هادرچارچوبهایمتفاوتدرآناتفاق میافتدودرحقیقت بهاینفضاهامعنیومفهوممیدهد. بااینکهفعالیتهایانسانییابهعبارتبهتر الگوهایرفتاریبیشازآنکهتحتتاثیر عواملمحیطیباشند،تحتتاثیرعواملفرهنگیقراردارند،امانمیتوانتاثیرعواملمحیطیرابر آنهادرفضایشهری انکارکردوایننکتهازنظرطراحیشهریاهمیتفوقالعادهزیادیدارد،چراکهبااستفادهازطراحیمیتوانفعالیتهارا تحتتاثیرقراردادهوفضاهایشهریرابه گونهایشکلدادکهضمنایجادزمینهبروزالگوهایرفتاریمناسب،مانعازانجام رفتارهاینامطلوبازسویشهروندانباشند.

تعدادشهرهادرجهان(بویژهدرکشورهایدرحالتوسعه)روزبهروزبیشترمیشودوشهرهابهمرکزمسائلومشکلاتودرعینحالفرصتهایگرانبهاتبدیلمیشون. بهنظرمیرسدچنین تغییراتیدردهههایپیشرویقرنبیستویکمابعادوسیعتریپیدا خواهدکرد. ازهمینرو،شناساییسازوکارهایاثرگذار،تحلیل راهبردها،آیندهپژوهیوارائهبرنامههایپایدارسازیتوسعهشهریبه ضرورتیاجتنابناپذیرتبدیلمیشود (ماهنامهتخصصیشهرومنظر/ سال سوم، شهریور و مهر 92).