فور کیا

عنوان : رابطه بین ریسک اعتباری و ریسک اجزای سود (نقدی و تعهدی) در بانکها

چکیده

مفهوم ریسک در بازارهای مالی نقش کلیدی ایفا می کند بنابراین باید آن را شناخت و اندازه گیری کرد، ریسک لزوما پدیده منفی نیست به همراه هر فرصتی ریسک نیز وجود دارد. یکی از حائز اهمیت ترین ریسکها، ریسک سود نقدی و تعهدی می باشد که این ریسک ها می تواند منجر به ورشکستگی واحد اقتصادی گردد اما از بین ریسک های تاثیر گذار بر روی ریسک اجزای سود می توان ریسک اعتباری را نام برد که این ریسک می تواند ریسک سود نقدی و تعهدی را تحت تاثیر قرار دهد، بنابراین در این پژوهش به بررسیرابطه بین ریسک اعتباری و ریسک اجزای سود (نقدی و تعهدی) در بانکهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است. در این پژوهش تعداد 10 بانک پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1392-1386 بررسی گردید. جهت آزمون فرضیه ها از مدل رگرسیونی خطی چندگانه (تلفیقی) استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد، که در حالت کلی بین ریسک اعتباری و ریسک سود تعهدی رابطه مثبت اما بین ریسک اعتباری و ریسک سود نقدی رابطه معناداری وجود ندارد.

کلمات کلیدی

ریسک سود تعهدی، ریسک اعتباری، ریسک سود نقدی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده...........

فصل اول: کلیات پژوهش............... 9

1-1- مقدمه....... 10

1-2- تشریح و بیان مساله...... 10

1-3- ضرورت انجام پژوهش ....... 13

1-4- پرسش پژوهش .......... 13

1-5- اهداف پژوهش ....... 13

1-5-1- اهداف علمی پژوهش ................. 13

1-5-2- اهداف کاربردی پژوهش .......... 14

1-6- تبیین فرضیه های پژوهش .............. 14

1-7- قلمرو پژوهش .............. 14

1-7-1- قلمرو موضوعی پژوهش ................... 14

1-7-2- قلمرو زمانی پژوهش .......... 14

1-7-3- قلمرو مکانی پژوهش ................ 14

1-8- متغیرهای پ‍ژوهش................ 15

1-9- ساختار کلی پژوهش .................. 15

1-10- خلاصه فصل.............. 16

فصل دوم: مروری بر ادبیات و پیشینه پژوهش................ 17

2-1- مقدمه..................... 18

2-2- مفاهیم و تعاریف ریسک............. 19

2-3- عوامل ریسک ..................... 21

2-4- دسته بندی ریسک........ 22

2-5-انواع ریسک........ 23

2-5-1- ریسک غیر سیستماتیک.................. 24

2-5-2- ریسک سیستماتیک........... 24

2-5-2-1- ریسک بنیادیندر برابر ریسک سیستماتیک.................................................. 25

2-5-2-2- ضریب بتا بعنوان شاخص ریسک سیستماتیک............................................... 26

2-6- تخمین بتای تاریخی............................................................................................ 27

2-6-1- صحت بتای تاریخی....................................................................................... 29

2-7- بتای اساسی........................................................................................................ 30

2-8- ثبات ضریب بتا بعنوان شاخص ریسک سیستماتیک................................................ 31

2-9- ریسکهای ناشی از شرکت.................................................................................... 31

2-9-1- ریسک تجاری................................................................................................ 31

2-9-1-1- عوامل موثر در ریسک تجاری..................................................................... 32

2-9-2- ریسک مالی................................................................................................... 32

2-9-3- ریسک ورشکستگی........................................................................................ 33

2-9-4- ریسک کاهش قیمت سهام............................................................................... 33

2-10- ریسک اعتباری................................................................................................. 34

2-11- اندازه‌گیری ریسک اعتباری................................................................................ 35

2-12- رتبه‌بندی اعتباری.............................................................................................. 36

2-13- ارزیابی ریسک اعتباری..................................................................................... 36

2-14- کنترل وپاسخ ریسک......................................................................................... 39

2-15- راه های متفاوت ارزیابی ریسک اعتباری............................................................. 41

2-16- برخی از فنون اندازه گیری ریسک اعتباری.......................................................... 43

2-17- فنون اقتصاد سنجی اندازه گیری ریسک اعتباری................................................... 43

2-18- اعتبارسنجی و مدیریت سبد اعتباری................................................................... 43

2-19- اهداف توسعۀ نظام اندازه‌گیری و مدیریت ریسک اعتباری..................................... 45

2-20- متدولوژی اجرایی............................................................................................. 47

2-20-1- اعتبارسنجی................................................................................................. 47

2-20-2- مدیریت سبد وام.......................................................................................... 48

2-21- زیر‌ساخت‌های لازم برای اجرای طرح در بانک.................................................... 48

2-22- پیشینه پژوهش................................................................................................. 48

2-22-1- پیشینه خارجی پژوهش................................................................................. 48

2-22-2- پیشینه داخلی پژوهش.................................................................................. 50

2-23- نگاره ای از پژوهش ها انجام شده...................................................................... 54

2-24- خلاصه فصل.................................................................................................... 56

فصل سوم: روش شناسی پژوهش................................................................................. 57

3-1- مقدمه................................................................................................................. 58

3-2- تعریف پژوهش.................................................................................................. 59

3-3- روش پژوهش.................................................................................................... 59

3-4- فرضیه‌های پژوهش............................................................................................. 60

3-5- جامعه و نمونه آماری پژوهش ............................................................................. 60

3-5-1- روش نمونه‌گیری............................................................................................ 61

3-6- تعداد نمونه گیری................................................................................................ 61

3-7- ابزار جمع آوری داده های مورد نیاز تحقیق........................................................... 62

3-8- قلمرو پژوهش ................................................................................................... 62

3-8-1- قلمرو موضوعی پژوهش ................................................................................ 62

3-8-2- قلمرو زمانی انجام پژوهش ............................................................................ 62

3-8-3- قلمرو مکانی پژوهش .................................................................................... 62

3-9- روشها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها................................................................... 63

3-10- متغیرهای پژوهش و تعاریف عملیاتی آنها........................................................... 63

3-10-1- متغیرهای وابسته........................................................................................... 64

3-10-2- متغیر مستقل................................................................................................ 64

3-10-3- متغیر کنترلی................................................................................................ 65

3-11- روش تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها................................................... 65

3-11-1- رگرسیون چند متغیره.................................................................................... 66

3-11-2- آزمون فروض کلاسیک................................................................................. 67

3-11-2-1- نبود خود همبستگی................................................................................. 67

3-11-2-2- واریانس ناهمسانی جملات باقیمانده و اصلاح آن...................................... 69

3-11-2-3- هم خطی اصلاح آن................................................................................. 70

3-11-3- روشهای آزمون فرضیات............................................................................... 71

3-11-4- ضریب تعیین و ضریب تعیین تصحیح شده.................................................... 72

3-11-5- آزمون معنادار بودن در الگوی رگرسیون.......................................................... 74

3-11-5-1- آزمون معنادار بودن در معادله رگرسیون..................................................... 74

3-11-5-2- آزمون معنادار بودن ضرایب...................................................................... 74

3-11-6- روش استفاده از داده‌ها................................................................................. 75

3-11-6-1- آزمون ها................................................................................................. 76

3-11-6-1-1- آزمون F لیمر..................................................................................... 76

3-11-6-1-2- آزمون هاسمن..................................................................................... 78

3-11-6-2- مزایای استفاده از داده های تلفیقی............................................................. 78

3-12- خلاصه فصل.................................................................................................... 79

فصل چهارم: تحلیل یافته‌ها........................................................................................... 80

4-1- مقدمه................................................................................................................. 81

4-2- آمارتوصیفی داده ها............................................................................................. 81

4-3- آزمون نرمال بودن داده ها..................................................................................... 82

4-4- همبستگی بین متغیرها.......................................................................................... 83

4-5- نتایج آزمون ریشه واحد ...................................................................................... 84

4-6- نتایج آزمون فرضیه اول........................................................................................ 85

4-6-1- آزمون وایت................................................................................................... 85

4-6-2- آزمون براش گادفری....................................................................................... 86

4-6-3- نتایج آزمون رگرسیون...................................................................................... 86

4-7- نتایج آزمون فرضیه دوم....................................................................................... 87

4-7-1- آزمون وایت................................................................................................... 87

4-7-2- آزمون براش گادفری....................................................................................... 88

4-7-3- نتایج آزمون رگرسیون...................................................................................... 88

4-8- خلاصه نتایج تحقیق............................................................................................ 90

فصل پنجم: نتیجه‌گیری، بحث و پیشنهادات................................................................... 91

5-1- مقدمه................................................................................................................. 92

5-2- تحلیل و تفسیر نتایج آزمون فرضیه ها................................................................... 92

5-2-1- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه اول..................................................................... 92

5-2-2- تحلیل و تفسیر نتایج فرضیه دوم..................................................................... 93

5-3- بحث و نتیجه گیری کلی...................................................................................... 93

5-4- نتایج جانبی حاصل از پژوهش ............................................................................ 94

5-5- پیشنهادات پژوهش ............................................................................................ 94

5-6- پیشنهادات برای پژوهش آینده.............................................................................. 95

5-7- محدودیت ها و موانع پژوهش ............................................................................ 95

فهرست منابع................................................................................................................ 96

پیوست ها..................................................................................................................... 96

چکیده انگلیسی.............................................................................................................

فصل اول

کلیات پژوهش

بیان مسئله

ضرورت انجام تحقیق

پرسش تحقیق

اهداف تحقیق

تبیین فرضیه های تحقیق

قلمرو تحقیق

تعریف مفاهیم و متغیرها

ساختارکلی تحقیق

خلاصه فصل

1-1- مقدمه

مطالعهدرچگونگیبهدستآوردنحداکثرستاندهازمنابعمحدود،ماهیتعلوم مالی و اقتصادی استوتخصیصبهینهمنابعمحدود، هدفاینعلمبهشمارمیرود. سودنیزدرسادهترینبیانحداکثرساختنستاندهباتوجهبهنهادهمعیندرمقیاساقتصادیخردوکلاناست(ابرهیمی و همکاران،1390). از طرفی هرگونهاقدامیدرجهتبهبودوارتقاکاراییسیستمبانکداری،موجبخواهدشدکهجریانپسانداز،سرمایهگذاریوتخصیصمنابع،بهبودیابدوامکاناتبالقوه،پراکندهونهفتهدرکشوربرایپیشرفتورفاهعمومیبهکارگرفتهشود. یکیازمهمترینمباحثدرصنعتبانکداری،مبحثسودوریسک می-باشد. هرجاکهآیندهناشناختهباشد،ریسکوجود دارد. ازاینرو،کسانیمیتوانندآیندهایمطمئنرابرایخودوسازمانخویشرقمبزنندکهبتوانندبابرنامهریزیوتحلیلهایصحیح،شناختخودراافزایشدهند(خوش سیما و شهیکی،1391). لذاامروزهوقتیدرموردمدیریتریسکصحبتمیشود،هدفازبینبردنریسکنیست،بلکهشناساییوتعیینهزینههایناشیازآناست، ایندرحالیاستکهمدیریتریسکخودبهتنهاییمعناییرادربرنداردزیراریسک،متغیریاستکهمیتواندبردیگرشرایطبنگاهمانندسود،کاراییو... تاثیربگذارد. بنابراین برای اینکه به سوال های تحقیق پیشرو پاسخ داده شود در این تحقیق ابتدا بیان مساله، ضرورت انجام تحقیق، فرضیات تحقیق و در نهایت قلمرو تحقیق و... ارائه می شود.

1-2- تشریح و بیان مساله

مفهوم ریسک در بازارهای مالی نقش کلیدی ایفا می کند بنابراین باید آن را شناخت و اندازه گیری کرد، ریسک لزوما پدیده منفی نیست. به همراه هر فرصتی ریسک نیز وجود دارد و اصولا نمی توان کلیه ریسک ها ر ا از بین برد، چرا که کلیه فرصت ها نیز بدین ترتیب از بین می رود(کارل السون[1]،2002). اما نوع دیگری از ریسک را می توان ریسک جریان نقدی و سود دانست به نظر هیو و همکاران[2](2010) کاهش در وجوه نقد عملیاتی منجرب به تغییر عمده در هزینه های واحد تجاری و سرمایه گذاری ها می شود. همچنین موجب می شود که واحد تجاری بیشتر خطر زیان را احسان کند.

همچنین به نظر جری و همکاران[3](2011) ریسک اجزای سود می تواند در آینده منجرب به افزایش ریسک عدم پرداخت دیون و ریسک ورشکستگی شود که این امر می تواند موجب افزایش رویکرد محافظه کارانه مدیران در گزارشگری مالی و سرمایه گذاران شود.

اما از طرفی دیگر بسیاری از کشورها در دو دهه اخیر با بحران مواجه بوده اند که به تبع آن تعداد قابل ملاحظه ای از موسسات فعال در کشورهای مزبور، مجبور به توقف فعالیت و یا تجدید ساختار گردیده اند. مطالعات بانک های جهانی مبین آن است که وقوع بحران های یادشده منجر به تحلیل میزان قابل توجهی از منابع مالی کشورها گردیده است. بحران های یادشده اهمیت تبیین ارتباط بین شرایط اقتصادی و سلامت سیستم بانکی را روشن می نماید چرا که در دوران بحران سطح مطالبات غیر جاری به شدت افزایش یافته، حجم قابل ملاحظه ای از منابع بانکی تحلیل می رود(اسپینزا و پرساد[4]،2010).

تبیین رابطه فوق که در دوران بحران مالی از اهمیت بیشتری برخوردار است منجر به شناسایی مقاومت سیستم بانکی علی الخصوص از نقظه نظر نکول تسهیلات پرداختی در زمان بحران های بانکی می گردد (بهرانی،1389). علاوه بر موارد فوق توجه به این نکته ضروری است که یکی از مهمترین چالش های فراروی نطام بانکی کشور در چند سال اخیر، سیر فرآیند مطالبات معوق بوده است این امر با توجه به بانک محور بودن بازار پولی و مالی کشور و برخورداری بانک ها از قسمت عمده نقدینگی کشور، به یک چالش ملی مبدل شده است(ابرهیمی و همکاران،1390).

در حال حاضر اکثر بانک های ایران با حبس منابع به عنوان مطالبات معوق مواجه هستند که با توجه روند فزاینده معوق شدن تسهیلات، روز به روز از قدرت اعتباردهی بانک ها و در نهایت کسب درآمد آنها کاسته می شود. این در حالی است که نسبت مطالبات معوق به تسهیلات در برخی از بانک ها به چندین برابر حد نصاب قابل (2 درصد) افزایش یافته است (همان منبع). با عنایت به موارد مطروحه پرواضح است شناسایی و بررسی عوامل موثر بر ریسک اعتباری در بانک ها و موسسات مالی از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که میتوان از وقوع زیان قصور وام ها به تبع آن بحران بانکی جلوگیری نماید.

همانطور که ریسک نقدینگی به عنوان یک کاهنده سود به نظر می رسد، ریسک اعتباری نیز بر ریسک جریانات نقدی تاثیر گذاشته و منجر به کاهش جریانات نقدی می شود(درماین[5]، 1986). در تئوری، ریسک نقدینگی و اعتباری باید همبستگی مثبتی با هم دارند. این فرضیه توسط متون واسطه گری مالی تئوریک مانند مدلی که توسط بریانت در سال 1980 و همچنین دیاموند و دایبویگ در سال 1983ارائه شد حمایت می شود. توسعه ی این مدل ها نشان می دهد که دارایی های ریسک پذیر بانک ها که همراه با عدم قطعیت می باشد دارای ریسک نقدینگی اقتصادی نیز می باشد(سامارتین[6] 2003 و ایر و پیوری در سال 2012).

بر اساس این مدل ها ریسک نقدینگی و اعتباری باید رابطه مثبتی داشته باشند و مشترکا به بی ثباتی بانکی کمک کنند. ایده ی رابطه مثبت بین ریسک نقدینگی و اعتباری توسط یکسری از متون جدید حمایت می شود که همچنین بر بحران مالی سال 2007/2008 تمرکز می کنند. برخی از این متون عبارتند از: دیاموند و راجان (2005) ، آچاریا و ویس وانتان(2011) ، گورتون و متریک(2011) و هی و زیانگ(2012)[7]. بر اساس توسعه ی مدل دیاموند و راجان (2001) دریافت اگر بسیاری از پروژه های اقتصادی تحت فشار که با وام های بانکی تامین می شود نمی تواند تقاضای سپرده گذاران را بر آورده کند. اگر ارزش این دارایی ها کاهش یابد سپرده گذاران بیشتر و بیشتری پول خود را مطالبه می کنند که نتیجه ی اصلی ریسک اعتباری بالاتر همراه با ریسک نقدینگی بالاتر از طریق تقاضای سپرده گذار است.

یک دیدگاه متفاوت در مورد رابطه بین ریسک نقدینگی و اعتباری توسط گورتون و متریک[8](2011) ارائه شد. تجزیه و تحلیل تجربی آنها نشان داد که در بانکداری تضمین شده مدرن امروزی در مقابل بانکداری سنتی شواهد می باشد که در بحران مالی اخیر ریسک اعتباری در وام بدون پشتوانه موجب افزایش قابل ملاحطه نرخ بهره در تجارت بانک های داخلی گردیده. به نظر آچاریا و نکوی[9](2012) اگرچه این تحقیقات بیشتر بر جنبه های خاص نقدینگی (از قبیل دارایی های خاص یا سپرده ها) و ویژگی های خیلی خاص ریسک اعتباری (از قبیل تعهدات وام) یا فقط بر موقعیت های اقتصادی خیلی خاص تمرکز کرده اند. اما در یک بنیان وسیع و در یک مجموعه داده از بانک های کوچک و متوسط در طول شرایط خوب اقتصادی رابطه مثبت بین ریسک اعتباری و نقدینگی وجود دارد. با توجه به این که ریسک اعتباری از اهمیت زیادی برخوردار بوده و میتواند وقوع زیان وام ها و به تبع به بحران بانکی منجر شود. و همچنین با توجه به اهمیت ریسک اجزای نقدی و تعهدی سود این تحقیق به بررسی رابطه بین ریسک اعتباری و ریسک اجزای سود (نقدی و تعهدی) در بانکهای ایرانی می‌پردازد.

1-3- ضرورت انجام تحقیق

ضرورت انجام این پژوهش به قرار زیر است:

انگیزه تحقیق ما ناشی از تلاش های تحقیقات دانشگاهی اخیر در مورد ریسک اعتباری و ریسک اجزای سود در بانکهای ایرانی می باشد. بر همین اساس عوامل متعددی می تواند منجر به افزایش ریسک شود. همچنین از آنجایی که بخش اعظمی از اقتصاد و منابع مالی ایران در بخش بانکداری می باشد بر همین اساس این تحقیق در راستای نیاز به غنی تر نمودن پژوهش های حسابداری در این خصوص و همچنین آگاهی بخشیدن به سرمایه گذاران و صاحبان سود در مورد این موضوع است که آیا بین ریسک اعتباری و ریسک اجزای سود (نقدی و تعهدی) در بانکهای ایرانی رابطه وجود دارد یا خیر؟ بدینترتیبپژوهشدربابکاراییازجملهدرسطحبنگاهها،یکیازمهمترینابعادپژوهشدرمطالعههایمالی و اقتصادیبهشمارمیرود.

1-4- پرسش تحقیق

مطالعات اولیه و بررسی متون نظری موجود و مطالب ارائه شده در قسمت تشریح و بیان مسئله سؤالات متعددی را به ذهن متبادر می کند. در تحقیق حاضر به دنبال پاسخ به پرسش های زیر به عنوان سؤالات اصلی این تحقیق هستیم:

1- بین ریسک اعتباری و ریسک سود تعهدی چه رابطه ای وجود دارد؟

2- بین ریسک اعتباری و ریسک سود نقدیچه رابطه ای وجود دارد؟

1-5- اهداف تحقیق

1-5-1- اهدف علمی تحقیق

اولین کاربرد هر تحقیق جنبه نظری و توسعه رشته مورد تحقیق می باشد که زمینه لازم را برای توسعه تئوری های آن رشته و حرکت به سمت سیستم های سازگارتر و کاراتر را مهیا می سازد. هدف کلی این تحقیق بررسی رابطه بین ریسک اعتباری و ریسک اجزای سود (نقدی و تعهدی) در بانکهای ایرانی می باشد. جهت دستیابی به این هدف کلی، آن را به اهداف جزئی ذیل تفکیک و در طول انجام تحقیق، این اهداف پیگیری می شود.

1- بررسی رابطه بین ریسک اعتباری و ریسک سود تعهدی

2- بررسی رابطه بین ریسک اعتباری و ریسک سود نقدی

1-5-2- اهدف کاربردی تحقیق

اولین کاربرد هر تحقیق جنبه نظری و توسعه رشته مورد تحقیق می باشد که زمینه لازم را برای توسعه تئوری های آن رشته و حرکت به سمت سیستم های سازگارتر و کاراتر را مهیا می سازد اما نتایج این تحقیق با توجه به هدف کلی آن می تواند اهداف کاربردی، برای گروه های زیر داشته باشد:

- تحلیل گران مالی: نتایج این تحقیق می تواند جهت تحلیل بانک هایی که دارای ریسک اعتباریهستند، مفید واقع شود.

- سرمایه گذاران و سازمان بورس اوراق بهادار: ریسک اعتباریهم برای مدیران ها و هم برای سرمایه گذاران حائز اهمیت خاصی است. بنابراین اخذ بهترین سیاست در مورد سرمایه گذاری در بانک هایی که ریسک اعتباری هستند، حائز اهمیت است.

- بانک ها و اعتبار دهندگان: نتایج این تحقیق می تواند جهت تحلیل بانک هایی که دارای ریسک اعتباریهستند، مفید واقع شود. زیرا بانک ها و اعتبار دهندگان می توانند از نتایج این تحقیق برای اعطای وام به بنگاهای اقتصادی استفاده نمایند.

1-6- تبیین فرضیه های تحقیق

با تعمق در تحقیقات انجام شده در دنیا جهت پاسخگویی به پرسش های مطرح شده و دستیابی به هدف تحقیق، فرضیه های زیر تدوین شده است:

1- بین ریسک اعتباری و ریسک سود تعهدی رابطه وجود دارد.

2- بین ریسک اعتباری و ریسک سود نقدیرابطه وجود دارد.

1-7- قلمرو تحقیق

1-7-1- قلمرو موضوعی تحقیق

قلمرو موضوعی تحقیق حاضر به بررسی تاثیر ریسک اعتباری بر ریسک اجزای سود (نقدی و تعهدی) می پردازد.

1-7-2- قلمرو زمانی انجام تحقیق

قلمرو زمانی انجام تحقیق از سال 1386 تا سال 1392 در نظر گرفته شده است.

1-7-3- قلمرو مکانی تحقیق

اطلاعات مورد نیاز این نوشتار مربوط به بانکهای ایرانی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار است و به دلیل جامعیت و سهولت دسترسی به بورس اوراق بهادار قلمرو مکانی این تحقیق تهران می باشد.

1-8- تعریف مفاهیم و متغیرهای تحقیق

ریسک اعتباری:

ریسک ناشی از عدم پرداخت بدهی اعتبار گیرندگان که پرداخت بدهی های خود را رعایت نمی کنند معمولا به عنوان ریسک اعتباری اشاره شده، در این تحقیق ریسک اعتباری از نسبت ذخیره مطالبات مشکوک الوصول محاسبه می شود.

ریسک سود تعهدی:

عبارت است از انحرافاستانداردسود تعهدی طی3دوره قبلازسالموردنظر می باشد.

ریسک جریانات نقدی:

عبارت است از انحرافاستانداردجریانوجهنقدناشیازفعالیتهایعملیاتیطی3دوره قبلازسالموردنظر می باشد.

اندازه بانک:

معیارهای مختلفی برای اندازهگیری متغیر «اندازه بانک» وجود دارد که عبارتند از: مقدار کل داراییها، میزان فروش و تعداد کل کارکنان.در این تحقیق اندازه بانک با استفاده از ln مقدار فروش محاسبه می شود.

اهرم بدهی:

بر مبنای نسبت بدهی های بلندمدت به جمع دارایی های بانک سنجیده می شود.

نسبت رشد دارایی ها:

این متغیر از تغییر دارایی ها نسبت به دارایی اول دوره بدست می آید.

نرخ بازده دارایی ها:

این متغیر از تقسیم سود خالص به کل دارایی های پایان دوره بدست می آید.

1-9- ساختار کلی تحقیق

تحقیق حاضر در پنج فصل ارائه خواهد شد:

در فصل اول ما به بیان مساله، ضرورت و اهمیت انجام تحقیق، اهداف علمی و کاربردی تحقیق و به صورت خلاصه به بیان چارچوب نظری و تعاریف واژهها و اصطلاحات تخصصی بکار رفته در تحقیق پرداختیم.

در فصل دوم ضمن مروری فشرده بر ادبیات موضوع تحقیق ومبانی نظری، سوابق داخلی و خارجی انجام شده در این زمینه مورد بررسی قرار میگیرد.

در فصل سوم اختصاص دارد به روش شناسی تحقیق شامل توضیحات در زمینه جامعه و نمونه آماری، روش تحقیق و روش تجزیه و تحلیل دادهها و در آخر فصل سوم به تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق و روش آماری آزمون فرضیات خواهیم پرداخت.

در فصل چهارم به تجزیه و تحلیل اطلاعات و آزمون فرضیههای تحقیق توسط روشهای آماری مناسب پرداخته خواهد شد.

در فصل پنجم ضمن بیان خلاصهای از موضوع تحقیق و روش تحقیق، نتایج آزمون فرضیات تحلیل خواهد شد. همچنین پیشنهاداتی که میتواند در تحقیقات آتی مورد استفاده قرار گیرد، ارئه میشود.

1-10- خلاصه فصل

در انجام هر پژوهشی یکی از مهمترین بخشها، ارائه طرح تحقیق (کلیات) مناسب میباشد. در این فصل سعی شده تا با بیان قسمتهای مختلف مطالعه انجام شده، طرحی از آن ارائه گردد. بدین منظور، در این فصل با بیان مقدمهای کلیات طرح تحقیق مشخص گردیده و در ادامه به بیان مسئله و چارچوب نظری، اهداف علمی و کاربردی تحقیق، دلایل و ضرورت انجام تحقیق و فرضیات پرداخته شده است. در انتها تعاریف واژگان کلیدی و ساختار کلی تحقیق ارائه شده است.

2-1- مقدمه

رقابت در محیط تجاری مستلزم توانمندی‌ شرکتهای تجاری برای جذب بهینه منابع محدود محیطی اعم از مشتری، نیروی انسانی شایسته و منابع بهینه مالی است. مصرف بهینه این منابع، دومین عاملی است که از نقش موثری در کسب مزیت رقابتی برای شرکتها برخوردار است. در این راستا، با وجود تمام برنامه‌ریزیها و دقت‌نظرهایی که توسط کارشناسان و متخصصان شرکتها در این زمینه صورت می‌گیرد، اماهنوز برخی عوامل خارج از کنترل شرکتها وجود دارد که با درجات مختلفی از احتمال، امکان دست نیافتن شرکتها به هریک از اهداف عملیاتی را می‌تواند افزایش دهد. در این راستا،‌ احتمال عدم دسترسی به اهداف از پیش تعیین شده،‌ تحت عنوان ریسک مطرح است. بر مبنای اهدافی که تحت تاثیر ریسک قرار می‌گیرد و همچنین از نظر عوامل موثر بر احتمال دستیابی به هدف، ریسک حاکم بر شرکتها را به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌کنند. از آن جمله می‌توان به ریسک مالی، ریسک تجاری، ریسک سیستماتیک، و... اشاره کرد.

درسراسرجهان،صنعتبانکدارییکیارکانبسیارمهماقتصادهرکشوربهشمارمیرودوبهدلیلارائهخدماتمتنوعمالیواعتباری،نقشتعیینکنندهایرادرتوسعهورشداقتصادیکشورهاایفامیکندومیتوانازآنبهعنواننیرویمحرکه،شتابدهنده،متعادلکنندهوسامانبخشاقتصادیادکرد. نگاهیبهتاریخچهبانکمویدایناستکهایننهادهاعلاوهبرنقشپول،دردادوستدهایدرونیوبرونیمسئولیتمبادلاتمالیوپولیرابهعهدهداشتهوازبدوتاسیسوشکلگیریهمامینمردموهمآسانکنندهمبادلاتپولی بودهوتاثیربسزاییدراقتصادداشتهاند؛بنابراینتوسعهوبهبودفعالیتهایبانکیبویژهاعطایتسهیلاتبههمراهنظامیکارآمد،نقشعمدهایدرتوسعهوپیشرفتاقتصادوصنعتبانکداریکشورخواهدداشت. تسهیلاتاعطایی،اززمرهمهمترینوباارزشترینداراییهایبانکمحسوبمیشوندوبخشعمدهایازدرآمدبانکهامیتواندازطریقاعطایتسهیلاتبهوقوعبپیوندداماگردشپولوسرمایهدرجامعه،نهادمالیرادرمعرضانواعریسکهاقرارمیدهد،تنوعاینریسکهاوگاهیشدتآنهابهحدیاستکهاگرنهادمالینتواندآنهارابهنحوصحیحکنترلومدیریتکندروبهنابودیوحتیورشکستگیخواهدرفت.

بنابراینباتوجهبهافزایشتقاضایتسهیلاتوریسکموجوددراینگونهفعالیتها،اعتبارسنجیمتقاضیانتسهیلاتوارائهالگوییمناسببراینحوهپرداختتسهیلاتیکیازاساسیتریناصولمدیریتریسکاعتباریدربانکهاوموسساتمالیبشمارمیرود،بهطوریکهاستفادهازابزارهایمدیریتریسکاعتباریبالاخصاعتبارسنجی،بهبانکهااینامکانرامیدهدتابااطمینانخاطربیشتریدرخصوصاعطایتسهیلاتتصمیمگیریکنند.

دراینپژوهشابتداجایگاهریسکدرسیستمبانکیکشوروسایرکشورهاتبیینوسپسبهمفهومریسک،طبقهبندیریسکهایتاثیرگذاربرنهادهایمالیبویژهبانکها،بررسیمدلهایمحاسبهریسکاعتباریپرداختهشدهاست.

2-2- مفاهیم و تعاریف ریسک

تصمیمات مربوطبهتامینمالیوتعیینترکیببهینهساختارسرمایهازیکطرفوتوجهبهریسکشرکت ازطرفدیگرازجملهمسائلیاستکهدرتصمیمگیریمدیریت حائزاهمیتاست.

استفانراس اینطور بیان کرده که بخش پیشبینی نشده بازده ، یعنی بخش ناشی از اخبار غیر مترقبه ،ریسک واقعی هر نوع سرمایهگذاری است .مهمتر اینکه ،اگر همواره آنچه را که انتظار داریم ، بدست آوریم سرمایهگذاری کاملا قابل پیشبینی و بنابراین بدون ریسک خواهد بود . به عبارت دیگر ، ریسک یک دارایی از اخبار غیر مترقبه – اتفاقات پیش بینی نشده – ناشی میشود(جهانخانی و شوری، 1389). و به عبارتی سادهتر میتوان گفت ریسکیاعدماطمیناندرمعنایعاماشارهبهتحققنتیجهایمتفاوتبانتیجهموردانتظاردارد .

با توجه به آنچه ذکر شد ریسک در نتیجه عدم اطمینان ناشی از احتمال به دست آوردن بازده در یک بازه زمانی مشخص با ارزش ثابت ایجاد میگردد که اینچنین ریسکی بر دو نوع میباشد :

ریسک غیر سیستماتیک که در اثر عوامل خاص مربوط به یک پروژه یا شرکت مشخصی ایجاد میشود که طبق نظریه مدیریت پرتفولیو این ریسک را میتوان از طریق ایجاد یک پرتفولیو متنوع و بهینه شده به حداقل رساند.
ریسک سیستماتیک که در نتیجه عوامل اقتصادی و سیاسی و اجتماعی موثر بر پروژه سرمایهگذاری ایجاد میگردد و در نتیجه پروژه سرمایهگذاری نقشی در ایجاد این نوع از ریسک ندارد . لذا ریسک سیستماتیک بوسیله عوامل ذکر شده بر روی شرکت یا یک بخش از صنعت تاثیر گذار است(راعی،1386).

شاخص ریسک سیستماتیک در مدیریت پورتفولیو ضریب بتا است و زمانی که انتظار رشد شاخص بازار وجود داشته باشد ، سرمایهگذاران سهامهایی با بتای بالاتر را انتخاب میکنند و در شرایط انتظار کاهش شاخص بازار به انتخاب سهمهای با بتای منفی و پایین دست میزنند(همان منبع).

با مراجعه به منابع مختلف علمی، تعاریف متعددی از ریسک می‌توان یافت. که البته‌ هر کدام از این تعاریف بسته به بعد یا زاویه دید خود، تعریف متفاوتی از ریسک ارائه کرده‌اند.
در فرهنگ مدیریت رهنما، در تعریف ریسک آمده است :
«ریسک عبارت است از هرچیزی که حال یا آینده دارایی یا توان کسب درآمد شرکت، موسسه یا سازمانی را تهدید می کند.»
وستون و بریگام در تعریف ریسک یک دارایی می‌نویسند:
ریسک یک دارایی عبارت است از تغییر احتمالی بازده آتی ناشی از آن دارایی.

واژة ریسک در فرهنگ لانگمن چنین تعریف شده است: "ریسک عبارت از احتمال وقوع چیزی بد یا نامطلوب و یا احتمال وقوع خطر است".

«نیکلز» مفهوم ریسک را از ابعاد مختلف مدنظر قرار داده و آن را از نظر مفهومی به دو دسته تقسیم می‌کند. وی معتقد است واژه ریسک به احتمال ضرر، درجه احتمال ضرر، و میزان احتمال ضرر اشاره دارد. در این راستا ریسک احتمال خطر هم احتمال سود و هم احتمال زیان را دربر می‌گیرد. در حالی که ریسک خالص صرفاً احتمال زیان را در بر می‌گیرد و شامل احتمال سود نمی‌شود، مانند احتمال وقوع آتش(نیکلز[10]،1999).
لذا، با توجه به مجموعه تعاریف فوق، می‌توان ریسک را به صورت زیر تعریف کرد:
«ریسک عبارت است از احتمال تغییر در مزایا و منافع پیش‌بینی شده برای یک تصمیم، یک واقعه و یا یک حالت در آینده» منظور از احتمال این است که اطمینانی به تغییرات نیست. در صورتی که اطمینان کافی نسبت به تغییرات وجود داشت، تغییرات مطمئن در چارچوب منافع و مزایای پیش‌بینی شده پوشش پیدا می‌کرد در حالی که عدم امکان پیش‌بینی ناشی از احتمالی بودن تغییرات، آن را به ریسک حاکم بر منافع و مزایا تبدیل کرده است.

تغییر اشاره به هرگونه کاهش یا افزایش در منافع دارد. به این معنا که صرفاً تغییرات نامطلوب نیست که در چارچوب ریسک پوشش پیدا می‌کند. بلکه تغییرات مطلوب نیز در این معنا در چارچوب ریسک قرار دارد.
تصمیم، واقعه یا حالت اشاره به ارادی و غیر ارادی بودن شرایطی دارد که ریسک بر آن حاکم می‌شود. ممکن است تصمیمی به صورت ارادی گرفته شود، مزایا و منافع آن ارزیابی شود، و بر مزایا و منافع آن ریسک خاصی حاکم باشد. از طرف دیگر ممکن است واقعه یا حالتی در آینده به صورت غیر ارادی پیش‌آید و پیش‌بینی‌های مزایا و منافع آن تحت لوای احتمال تغییر قرار گیرد.

2-3- عوامل ریسک

درک فرآیند مدیریت ریسک مستلزم درک زمینه های عواملی است که منجر به ریسک های پروژه می شود.

در مدیریت پروژه تحقیقات در باره ی عوامل ریسک ها پراکنده بوده و بارها و بارها محققان بدون در نظر گرفتن ماهیت پروژه به همان عوامل ریسک بسنده کرده اند.

کیلو همکاران[11]در سال 1998 خاطر نشان کرده اند، شایع ترین عوامل ریسک در بین پروژه های سازگارعبارتند از:

- فقدان تعهد مدیران ارشد به پروژه

- عدم وجود تعهد کاربر

- عدم دخالت کافی کاربر

- عدم مدیریت پایان انتظلارات کاربر

یکی از نکته های ویژه و جالب در اینجا استفاده " تعهد " به جای " پشتیبانی " است. کیلو همکاران اشاره می کنند که این تمایز بسیار مهم است.این خیلی ساده است که حمایت یک پروژه بوسیله ی انتقال پول یا پر کردن جاهای خالی متفاوت است با نمایندگی که به طور فعالانه برای یک پروژه کار می کند و همچنان این کار را دز زمان طولانی انجام می دهند. مدیران پروژه نیاز به نوع دوم حمایت دارند.

در خلال این پرسش از ریسک ها ،جونز در 1994 اضافه کرد که پروژه های مربوط به اطلاعات و فن آوری به خصوص در معرض عوامل ریسک زیر قرار دارند:

- خیزش الزامات کاربری

- فشار بیش از حد برنامه به علت انجام کار زیاد در زمان خیلی کم

- کیفیت پایین کار به علت فشار بیش از حد

- تخطی از هزینه ها

- کنترل نا کافی اجزا

بسیاری اما نه همه از عوامل بالا ناشی از عدم ارزیابی کافی ریسک های ذاتی پروژه هاست.

2-4- دسته بندی ریسک

- مک کائل 1996 سلسله مراتبی از دسته های ریسک را که مدیران پروژه در هنگام برنامه ریزی پروژه باید به آن توجه داشته باشند برشمرد.با انجام این کار ممکن است آنها از ریسک های مشخص شده جلوگیری کنند.

- مک کائل عضو هیئت شناسایی در پژوهش خود چهار دسته از ریسک های مهم را دسته بندی می کند: وابستگی، الزامات، مسائل مربوط به مدیریت و عدم آگاهی و دانش

- یک مدیر پروژه می تواند ریسک های وابستگی را شناسایی و از آنها اجتناب کند ازجمله وابستگی ها:

- وابستگی های نرم افزاری

- وابستگی هایی که در سراسر توابع تقسیم به وجود می آید

- در دسترس بودن افراد در زمان مورد نیاز برای انجام وظایف

- روابط کار فرعی و قابلیت اطمینان از تحویل با توجه به برنامه

ریسک ها به طور معمول توسط عوامل زیر ایجاد می شوند:

- فقدان یک چشم انداز روشن برای پروژه

- عدم توافق بر سرنیاز، به ویژه در درون سازمان

- عدم اولویت بندی در کارها

- توسعه در یک محیط وبه سرعت درحال تغییر در پروژه های سفت و سخت

- فرآیند مدیریت تغییر که مستندات را نا کافی برای مراجعات بعدی ارائه می دهد.

ریسکهای مربوط به مدیریت اغلب خلاصه می شوند به دو دسته:

- برنامه ریزی کلی و کافی نبودن شناسایی وظایف درون پروژه

- دید نامناسب وغیر واقع به پروژه به علت ضعف مدیریت و اعضی پروژه

- مشخص نبودن مالکیت پروژه و فرآیند تصمیم گیری

- تعهدات غیر واقعی که منجربه انتظارات غیر واقعی می شود

- درگیری و ارتباط ضعیف بین کارکنان

جالب توجه است، فن آوری جزء این دسته بندی ریسک قرار نمیگیرد.

تنها در گذشته،عدم آگاهی به علت کمبود آموزش در فن آوری موجب ضعف در درک درست استفاده از ابزارها و تکنیک های فن آوری بوده است . علاوه براین ممکن است به علت نا آشنایی اعضای پروژه و کارشناسان با کاربرد نامناسب روبرو شوند.

2-5- انواع ریسک

اساس توسعه مدل قیمتگذاری دارایی سرمایهای ، را مارکوئیتز (1952) و توبین (1958) بنا نهادهاند نظریههای اولیه، ریسک یک اوراق بهادار منفرد را ، انحراف استاندارد از بازدههایش معرفی کردند که به عنوان یک معیار بی ثباتی بازده ارائه میشد، بدینگونه که انحراف استاندارد بیشتر ، نشاندهنده ریسک بالاتری است. ویلیام شارپ (1964) و ترینور (1961) و لینتر (1965) و بلک (1977) از جمله محققانی بودند که کوشیدند از نظریه مارکوئیتز برای مکانیزم قیمتگذاری اوراق بهادار به طور موثری استفاده کنند (لیزنبرگ 1976) . در این تئوری مارکوئیتز فرض خود را بر این گذاشت که سرمایهگذاران الزاما در پی به حداکثر رسانیدن بازده مورد انتظار نیستند چراکه اگر آنها تنها در پی به حداکثر رسانیدن بازده مورد انتظار بودند ، فقط در یک قلم دارایی که دارای بیشترین بازده مورد انتظار بود سرمایهگذاری میکردند.این درحالیست که با یک بررسی اجمالی میتوان به این نتیجه رسید که اکثر سرمایهگذاران (چه فردی و چه نهادی) معمولا دارای پرتفویهای سرمایهگذاریاند. در توجیه این رفتار میتوان عنوان کرد که سرمایهگذاران همزمان به دو پدیده ریسک و بازده توجه میکنند(چارلز پی جونز،ترجمه تهرانی،1386).

بادرنظر گرفتن تئوری پرتفولیو و تئوری قیمتگذاری داراییهای سرمایهای میتوان ریسک کل را به دو بخش ریسک سیستمانیک و ریسک غیرسیستماتیک تقسیمبندی کرد.

ریسک غیرسیستماتیک + ریسکسیستماتیک = ریسک کل

2-5-1- ریسک غیر سیستماتیک

همانطور که بیان شد بخش پیشبینی نشده بازده ، یعنی بخش ناشی از اخبار غیر مترقبه ،ریسک واقعی هر نوع سرمایهگذاری است، ریسک یک دارایی از اخبار غیر مترقبه – اتفاقات پیش بینی نشده ناشی میشود.نوعی از اخبار غیر منتظره ، ریسک غیر سیستماتیک نامیده میشود . ریسک غیر سیستماتیک آن است که یک سهم خاص یا سهم گروه کوچکی از شرکتها را تحت تاثیر قرار میدهد و از طریق تنوعبخشی میتوان آنرا کاهش داد. از آنجا که این نوع ریسکها منحصر به یک شرکت خاص هستند ، گاهی ریسکهای خاص یا منحصر به فرد نامیده میشوند. از عوامل مهم این ریسک میتوان کالاها و خدمات تولیدی شرکت یا صنعت ، نوع مدیریت ،فعالیت رقبا و ساختار هزینههای شرکت اشاره کرد ( جهانخانی و شوری،1389) .

2-5-2- ریسک سیستماتیک

ریسک سیستماتیکیکورقهبهادار،میزانحساسیتوتغییرپذیریبازدهآنورقهبهاداردرمقابلتغییراتبوجودآمده دربازاراست . بهبیانآماریاینریسکدرجهتغییراتبازدهیکدارایییاسرمایهگذاریخاصنسبتبه تغییرات بازده مجموعه سرمایهگذاری بازار است و با بتا (β) اندازهگیریمیشود به عبارتی ریسکسیستماتیکچگونگیعملیکسهامرادرارتباطباسهامبازارنشانمیدهد وبازدهانتظاریداراییبهسطحریسک سیستماتیک (بتا ) بستگیدارد. به بیانی ساده ، ریسک سیستماتیک یا ریسک غیرقابل کنترل آن بخش از ریسک کل سهام است که ناشی از عوامل بازار بوده و بطور همزمان بر قیمت کل اوراق بهادار تاثیر میگذارد. این ریسک را از طریق تنوعبخشی نمیتوان حذف نمود.از عوامل مهم این ریسک میتوان به تحولات سیاسی و اقتصادی ،چرخههای تجاری ، تورم و بیکاری اشاره کرد. در تحقیقات اخیر از ریسک سیستماتیک تقسیم بندی جدیدی نیز ارائه شده است که عبارت است از ریسک سیستماتیک نامطلوب و ریسک سیستماتیک مطلوب، دسته اول حساسیت بازدهی دارایی سرمایهای را هنگامی که بازار رو به پایین است،اندازه گیری میکند. به عبارت دیگر حساسیت بازدهی دارایی نسبت به بازار فقط در شرایط افت و کاهش بازار اندازهگیری می شود، دسته دوم حساسیت بازدهی دارایی سرمایه ای را هنگامی که بازار رو به بالا است اندازه گیری می کند(صادقی و همکاران،1389).

ریسک پرتفوی

نمودار زیر تاثیر افزایش تعداد اوراق بهادار (تنوع بخشی) بر ریسک مجموعههای سرمایهگذاری نشان داده شده است.

ریسک غیرسیستماتیک

ریسک سیستماتیک

تعداد اوراق بهادار در پرتفوی

نمودار(2-1) تاثیر افزایش تعداد اوراق بهادار در ریسک پرتفوی

ریسک سیستماتیک به عنوان هدف استراتژیک مستقیما بوسیله ترکیب بدهی به حقوق صاحبان سهام تحت تاثیر قرار میگیرد.تئوری کلاسیک مالی بیان میکند به دلیل آنکه سهامداران میتوانند ریسک سیستماتیک را کنترل کنند ،شرکت نباید با ایجاد تنوع در ساختار سرمایه بلند مدت تلاشی در جهت مدیریت ریسک انجام دهد ( همان منبع ).

پراسد در مقاله تحقیقی خود عنوان میکند که از طریق مدیریت ریسک سیستماتیک ساختار سرمایه بلند مدت ، مزایای بالقوه برای شرکت بدست میآید.سرمایهگذاران تلاش میکنند ریسک سیستماتیک موجود در پرتفویشان را کنترل کنند . در این تحقیق پراسد اشاره به تحقیق کیم و هیل واستن[12] میکند و در ادامه بیان میکند که ارتباط منفی میان بدهی و نوسانپذیری درآمدها وجود دارد .علاوه براین در بررسی هیل واستن نشان داد که ارتباط منفی بین بتا ،درآمدها و بازده وجود دارد.همچنین این مطالعه نشان داد که شرکتهای دارای بتای بالا، نوسان پذیری در آمدی بالائی نیز دارند و بنابراین ترجیح میدهند که نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام کمتری داشته باشند(جولای ،1388).

[1] Carl Olsson

[2] hui et al

[3] Gary et al

[4] Espinoza & Prasad

[5]Dermine

[6]Samartin

[7]He,and Xiong

[8]Gorton and Metrick

[9]Acharya, and Naqvi

[10]- NICKLES

[11] - Kill and et all

[12]- Kim & Waston

برای خرید و دانلود اینجا کلیک کنید

رابطه بین ریسک اعتباری ریسک اجزای سود (نقدی و تعهدی) دانلود پایان نامه word

زینب پنج‌شنبه 9 شهریور 1396 ساعت 11:36

0 نظر