مقایسه و بررسی محورهای زبان و اندیشه در آثار منیرو روانی پور و بیژن نجدی

چکیده

ادبیات آیینه تمام نمای زندگی اجتماعی، روحیات و احساسات مردم روزگار و اوضاع حاکم بر آن است. انسان هنرمند از رویدادهای پیرامون خود تاثیر می­پذیرد و بازتاب تأثیرات خود را از آنچه بر او گذشته است، در اثر هنری خود بازمی­نماید.

یکی از مهمترین مسائلی که امروزه در بررسی ادبیات از اهمیت ویژه برخوردار است. چگونگی بازتاب مسائل اندیشگی جهان معاصر در ادبیات است. در این میان نمی­توان از تأثیر جامعه، محیط و جنسیت بر نوع اندیشگی آفرینندگان آثار ادبی غافل بود. نویسنده در هرکجا که زندگی کند علاوه بر عناصر و عوامل مختلف مطمئناً شرایط محیطی و اقلیمی و جنسیت بر مبانی اندیشگی و زبان او نیز تأثیر­گذار است. منیرو روانی­پور نویسنده جنوبی است که نتوانسته خود را از تاثیر اقلیم و جنسیت برکنار دارد. آثار او در جهت کشف هویت زنان و دفاع از حقوق آنان با تاثیری پذیری از فرهنگ بومی به نگارش درآمده است. بیژن نجدی شاعر و نویسنده شمالی با بهره­گیری از محیط شمال و رویدادهای جهان معاصر و تاثیر­پذیری از زبان شعر، داستان­هایی شعرگونه به نگارش درآورده است. این پایان نامه، پژوهشی است درباره اندیشه و زبان این دو نویسنده و تأثیر جنسیت و جامعه بر مبانی اندیشگی و زبان آنها و همچنین تأثیری که اقلیم و محیط زندگی بر زبان و اندیشه آنان گذاشته است.

کلیدواژه: ادبیات داستانی، اقلیم، جنسیت، جهان معاصر، روانی­پور، بیژن نجدی

فهرست مطالب صفحه

فصل اول:

1-1 مقدمه----------------------------------------------------------------------------------- 6

1-2 اهداف اصلی طرح-------------------------------------------------------------------------- 9

1-3- ارایه فرضیات-------------------------------------- 9

1-4- پیشینه تحقیق و بررسی منابع------------------------ 9

1-5- روش کار------------------------------------------- 11

فصل دوم

2-1- پیشینه داستان نویسی ------------------------------------------------------------------- 12

2-1-1-ادبیات داستانی------------------------------------------------------------------------ 13

2-1-2-رمان---------------------------------------------------------------------------------14

2-1-3-داستان کوتاه-------------------------------------------------------------------------- 15

2-2- موضوع -------------------------------------------------------------------------------- 17

2-2-1- درونمایه -----------------------------------------------------------------------------17

2-2-2- اندیشه-------------------------------------------------------------------------------17

2- 3- لحن---------------------------------------------------------------------------------- 18

2-4- سبک----------------------------------------------------------------------------------19

فصل سوم

3-1- زندگی و آثار منیرو روانی­پور------------------------------------------------------------ 20

3-2- اندیشه‌ها و مضامین اجتماعی و روانی (روان‌شناختی)--- 22

3-2-1-اندیشه زنان------------------------------------- 22

3-2-1-1- سیمای مرد------------------------------------- 24

3-2-1-2- زنان روشنفکر---------------------------------- 28

3-2-1-2-1- طرد شدن زنان از خانواده--------------------- 29

3-2-1-2-2-نفرت از زندگی اشرافی ------------------------ 30

3-2-1-2-3- کار و نوشتن--------------------------------- 31

3-2-1-2-4-نداشتن خانه و سرپناه------------------------- 33

3-2-1-2-5- تنهایی------------------------------------- 34

3-2-1-3- زنان و خانواده-------------------------------- 34

3-2-1-4- فرزند و وابستگی به فرزند---------------------- 36

3-2-1-5- انتظار---------------------------------------- 39

3-2-1-6- ازدواج---------------------------------------- 42

3-2-1-6-1- ازدواج نامتناسب و اجباری- ------------------ 42

3-2-1-6-2- ازدواج پاک و متناسب------------------------- 43

3-2-1-6-3- ازدواج آزاد--------------------------------- 45

3-2-1-7- زنان و پیری----------------------------------- 46

3-2-1-8-آموزش و یادگیری-------------------------------- 46

3-2-1-9- اندیشه فمینیستی------------------------------ 47

3-2-2- اندیشه ناتورالیستی------------------------------ 53

3-2-3- فقر-------------------------------------------- 55

3-2-4- فساد-------------------------------------------- 57

3-2-5- کشف نفت----------------------------------------- 58

3-2-6-کمبود امکانات آموزشی----------------------------- 58

3-2-7- قاچاق------------------------------------------- 59

3-2-8- مهاجرت------------------------------------------ 59

3-2-9- تقابل سنت و مدرنیته----------------------------- 59

3-2-9- 1- طبیعت گرایی(عشق به طبیعت)------------------- 60

3-2-10- عشق-------------------------------------------- 62

3-2-10-1-عشق زمینی------------------------------------------------------------------------62

3-2-10-1-1- عشق و عصمت-------------------------------- 63

3-2-10-1-2 -عشق و عقل---------------------------------- 64

3-2-10-1-3- عشق یک نیاز------------------------------- 65

3-2-10-2- عشق آسمانی----------------------------------- 67

3-2-10-3- عشق به وطن(نوستالژی وطن)--------------------- 70

3-2-11- جبرگرایی--------------------------------------- 72

3-2-11-1-جبر تقدیر(تقدیرگرایی)------------------------- 72

3-2-11-2- جبر محیط------------------------------------- 73

3-2-11-3- جبر سنت­ها------------------------------------ 74

3-2-12- زندگی------------------------------------------ 75

3-2-13- مرگ------------------------------------------------------------------------------ 76

3-2-13-1- مرگ پذیری----------------------------------- 77

3-2-13-2- مرگ گریزی----------------------------------- 78

3-2-13-3- تناقض­های زندگی و زلالی مرگ------------------- 81

3-2-13-4- اندیشه پس از مرگ---------------------------- 82

3-2-14- انسان شناسی ---------------------------------- 82

3-3- اندیشه سیاسی-------------------------------------- 84

3-3-1- یاغی(مبارزان با استعمارگران)------------------- 84

3-3-2- حزب توده---------------------------------------- 89

3-3-3- درگیری­های سیاسی--------------------------------- 94

3-3-4- مسائل سیاسی دهه 70------------------------------ 97

3-3-5- سیاست و فرهنگ----------------------------------------------------------------------99

3-3-6- اندیشه جنگ------------------------------------------------------------------------101

3-4- اندیشه فرهنگی و اعتقادی-------------------------- 108

3-4-1-پیشگویی و طالع بینی----------------------------- 108

3-4-2- اعتقاد به موجودات وهمی و خیالی----------------- 110

3-4-2-1- یال------------------------------------------ 110

3-4-2-2- اجنه----------------------------------------- 110

3-4-2-3- بچه برو------------------------------------- 111

3-4-2-4-غولک------------------------------------------ 112

3-4-2-5- آبی----------------------------------------- 112

3-4-2-6-اهل غرق-------------------------------------- 113

3-4-2-7-بوسلمه---------------------------------------- 113

3-4-2-8- دی زنگرو------------------------------------ 114

3-4-3- آداب و رسوم------------------------------------ 115

3-4-3-1- مراسم باران خواهی --------------------------- 115

3-4-3-2- عزاداری-------------------------------------- 116

3-4-3-3- کِل زدن--------------------------------------- 116

3-4-4- باورهای خرافی---------------------------------- 118

3-4-5- اندیشه مذهبی----------------------------------- 121

3-5- زبان--------------------------------------------- 126

3-5-1-کاربرد زبان بومی------------------------------- 126

3-5-1-1- واژگان ------------------------------------- 127

3-5-1-2- فعل های بومی-------------------------------- 129

3-5-1-3- مکان های بومی------------------------------- 131

3-5-1-4-تشبیه بومی----------------------------------- 131

3-5-2- لحن ------------------------------------------ 132

3-5-3- سبک------------------------------------------- 132

3-5-4-تاثیر پذیری از بینش زنانه---------------------- 133

3-5-5-کاربرد صفت------------------------------------- 133

3-5-5-1-دادن صفت انسانی به اشیاء---------------------- 133

3-5-5-2- بسامد بالای برخی صفات------------------------ 134

3-5-6- نثر شاعرانه------------------------------------ 134

3-5-6-1- ایجاز---------------------------------------- 135

3-5-6-2- تقدیم صفت بر موصوف-------------------------------------------------------------- 135

3-5-6-3- درهم ریختگی اجزای جمله----------------------- 135

3-5-6-4- حذف فعل-------------------------------------- 135

3-5-7- فاعل قرار دادن اشیاء--------------------------- 136

3-5-8- توصیف------------------------------------------ 136

3-5-8-1- فضا سازی برای بیان اندیشه-------------------- 136

3-5-8-2- توصیف طبیعت--------------------------------- 138

3-5-8-3- توصیف شخصیت--------------------------------- 139

3-5-9- ویژگی زبان زنانه------------------------------ 139

فصل چهارم

4-1- زندگی و آثار بیژن نجدی---------------------------------------------------------------- 141

4-2- اندیشه‌های سیاسی--------------------------------------------------------------------- 143

4-2- 1- قیام جنگل------------------------------------ 144

4-2-2- حزب توده--------------------------------------- 147

4-2-3- حادثه پاسگاه سیاهکل---------------------------- 151

4-2-4-آشوب های اوایل انقلاب---------------------------- 151

4-2-4-1- کودتای 28 مرداد------------------------------- 152

4-2-4-2- ناامنی فضای سیاسی---------------------------- 152

4-2-4-3- زندان و زندانیان سیاسی----------------------- 154

4-2-4-4- ترور سیاسی---------------------------------- 157

4-2-4-5- سرخوردگی سیاسی------------------------------- 158

4-2-5- نفت-------------------------------------------- 159

4-2-6- جنگ-------------------------------------------- 159

4-3- اندیشه اجتماعی و روانشناختی---------------------- 162

4-3-1- تقابل سنت و مدرنیته---------------------------- 162

4-3-2- از خود بیگانگی و تنهایی انسان معاصر------------ 163

4-3-3- نگرش ناتورالیستی------------------------------- 165

4-3-4- انسان------------------------------------------ 166

4-3-4-1- جبرگرایی------------------------------------- 166

4-3-4-2- تنهایی و انتظار------------------------------ 167

4-3-4-3- یأس و اندوه--------------------------------- 168

4-3-5-آزادی------------------------------------------- 169

4-3-6- مرگ-------------------------------------------- 170

4-3-7-زن---------------------------------------------- 174

4-3-7-1-زن معمولی------------------------------------- 174

4-3-7-2-مادر----------------------------------------- 177

4-3-8- عشق------------------------------------------- 180

4-3-9- آنیما----------------------------------------- 181

4-3-9-1- آنیما و مادر-------------------------------- 181

4-3-9-2- آنیما و آب---------------------------------- 182

4-3-9-3- آنیما و تجلی در اندام------------------------ 183

4-3-10- پیری----------------------------------------- 183

4-3-11- بلوغ------------------------------------------ 184

4-3-12- فقر و ناتوانی--------------------------------- 185

4-3-13- زندگی----------------------------------------- 187

4-3-14- طبیعت گرایی----------------------------------- 188

4-4- اندیشه فرهنگی و اعتقادی-------------------------- 188

4-4-1- مذهب------------------------------------------- 188

4-4-1-1- زنان و مذهب---------------------------------- 189

4-4-2- آداب و رسوم و باورهای بومی-------------------- 189

4-5- زبان ------------------------------------------- 191

4-5-1- واژگان---------------------------------------- 191

4-5-2- آشنایی زدایی---------------------------------- 191

4-5-2-1- آشنایی زدایی موصوف و صفت-------------------------------------------------------- 192

4-5-2-2- آشنایی زدایی با استفاده از تصویرسازی--------------------------------------------------192

4-5-3- تصاویر----------------------------------------- 193

4-5-4-فاعل قرار دادن اشیاء---------------------------- 193

4-5-5- نثر شاعرانه----------------------------------- 194

4-5-5-1- جان بخشی------------------------------------------------------------------------194

4-5-5-2- حس آمیزی------------------------------------- 194

4-5-5-3- تشبیه----------------------------------------------------------------------------194

4-5-5- 4- حذف مضاف------------------------------------ 195

4-5-5-5- آوردن صفت برای مضاف-------------------------- 195

4-5-5-6- ترکیب وصفی مقلوب---------------------------- 195

4-5-6- شکستن روایت------------------------------------ 196

4-5-7- ترکیب سازی------------------------------------- 196

4-5-8- ایجاز------------------------------------------ 197

4-5-9-جابجایی ارکان جمله------------------------------ 198

4-5-10- تکرار---------------------------------------- 198

4-5-10-1- تکرار فعل---------------------------------- 198

4-5-10-2-تکرار کلمه --------------------------------- 198

4-5-10-3- تکرار قید---------------------------------- 199

4-5-11- توصیف---------------------------------------- 199

4-5-11-1-توصیف اشخاص---------------------------------- 200

4-5-12- لحن------------------------------------------- 200

فصلپنجم

5-1- مقایسه و بررسی---------------------------------- 201

5-2- نتیجه گیری-------------------------------------- 207

6- منابع -------------------------------------------- 210

 فصل اول

1- مقدمه و معرفی طرح :

در مورد نثر و انواع آن تعریف­­­ها و توضیحات زیادی در کتب مختلف سبک شناسی و نثر فارسی ارائه شده است. «نثر فارسی در مجموع شامل کلیه آثار منثوری است که از قرن چهارم تا دوران معاصر در زبان فارسی نوشته شده است» (روزبه،11:1384). این آثار منثور شامل قصه، داستان، رمان، داستان کوتاه و بلند ... می­شود که در جریان تحولات اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به نثر معاصر رسیده است. تجربه و آثار موجود در زبان­های مختلف بیانگر این موضوع است که در میان ملل و اقوام مختلف دوره کودکی نثر همزمان با دوره رسایی و بلوغ شعر است. یعنی آن زمان که شعر به اوج خود رسیده، نثر وارد دوره کودکی خود شده است. با همین شروع دیر هنگام تحولات زیادی را پشت سر گذاشت و به زودی به کمال و بلوغ رسید(ر.ک.صبور،37:1384).

نثر فارسی از آغاز تا امروز از لحاظ سبک و محتوا تحولات زیادی را پشت سر گذاشته است. نثر امروز حاصل تغییر و تحولات چهاردوره نثر است. دوره اول که نثر فارسی روان و ساده بود مثل تاریخ سیستان. دوره ی دوم نثر، نفوذ نثر عربی در فارسی و جملات طولانی و استشهاد به آیات قرآنی نثر را به سوی پیچیدگی کشاند همچون تاریخ بیهقی. در دوره سوم به دلیل تاثیرپذیری از زبان عربی ورود صنایع و تکلفات لفظی در زبان منجر به نثر فنی می­شود. کلیله و دمنه و مقامات حمیدی نمونه نثر مصنوع هستند. در قرن هفتم نثر دو سبک و طریقه را دنبال می­کند. سبک گلستان که نثر ساده و مرسل است، نثر فنی و مصنوع مانند تاریخ وصاف، نفثه المصدور. در قرن سیزدهم هجری به تقلید از سبک خراسانی ساده نویسی رواج می­یابد و در قرن چهاردهم به واسطه عوامل چندی چون تاسیس دارالفنون و ترجمه و....، تحولی عظیم در نثر به وجود می­آید و نثر رویکردی جدید را دنبال می­کند (ر.ک.رزمجو،1382؛175).

تاسیس دارالفنون در نخستین سالهای سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به همت و کوشش بزرگ مرد ایران، میرزا تقی خان امیرکبیر بی­تردید تنها نقطه روشن و چشم گیر فرهنگی در تاریخ ایران آن روزگار بود. ورود چاپخانه به ایران، آغاز روزنامه نویسی، گسترش کتاب و روزنامه باعث دگرگونی نثر فارسی از جهات شکل و محتوا شد.(ر.ک.صبور،185:1384). نثر در سال‌های تولد خود بیشتر در خدمت درباریان بود به همین دلیل از زبان درباری پیروی می­کرد. با شروع نهضت مشروطیت و تغییر و تحولات سریعی که بعد از انقلاب مشروطیت افتاد، نثر به زبان مردم نزدیک شد و از لباس فاخر خود بیرون آمد. نوشتن سفرنامه ، انتشار روزنامه و ترجمه­­­ کتابهای اروپایی به این تحولات دامن زد و گرایش به ساده نویسی و تغییر محتوا در نثر رواج یافت. نویسندگان مشروطه منشأ تحول و دگرگونی اساسی در ادبیات ایران شدند. نخستین نشانه­های تحول نثر را بعد از نثر منشیانه و سفرنامه­ای باید در ترجمه­های دوران قاجار دید. سیاحت نامه ابراهیم بیگ و مسالک المحسنین عبدالرحیم طالبوف، اولین جرقه­های رشد داستان نویسی هستند. در این دوران ایرانیان از راه ترجمه با سرچشمه­های ادب اروپا و نثر داستانی و مکاتب ادبی آشنا شدند. این آشنایی باعث تأثیر عظیمی بر ادبیات شد. اعزام محصلان به خارج از کشور و ورود چاپخانه توسط عباس میرزا از جمله اقدامات مفیدی بود که در جهت پیشرفت نثر و آشنایی ایرانیان با اروپا در ادبیات این مرز و بوم موثر واقع شد. (ر.ک.مهروز،55:1380).

آنچه که امروز تحت عنوان ادبیات داستانی رایج است حاصل تغییر و دگرگونی دوره­های گوناگون نثر است. «از مهمترین اشکال نثر خصوصا امروز شکل داستانی است» (روزبه،18:1384) داستان تجلیگاه اوضاع و احوال اجتماعی، عواطف، افکار، رنج ها، آداب و سنن و مسایل و مشکلات مردم شد. داستان نویسی در دوران معاصر سیر صعودی پشت سرگذاشته است. از 1315تا1340 ادبیات از خیالبافی وارد حوزه واقعیت و آغاز افشاندن بذر اندیشه شد. تحولات چشم­گیری هم در اندیشه و هم در زبان ایجاد شد. محورهای اساسی داستان در این دوره اوضاع اجتماعی و مسایل روستایی و ناحیه­ای باورهای خرافی مردم، آزاد اندیشی، فروپاشی ارزش­های انسانی، مرگ اندیشی، عشق و مصایب و مشکلات زنان است. در این دوران نویسندگانی چون صادق هدایت، چوبک، جلال آل احمد، سیمین دانشور و.... در عرصه نثر داستانی آثاری گرانبها به نگارش درآوردند. در همین دوره ادبیات اقلیمی با نویسندگانی چون ساعدی، دولت آبادی، امین فقیری، درویشان، صمد بهرنگی و آل احمد پا گرفت و ادبیات زنان با حضور زنانی چون دانشور، علیزاده، گلی ترقی، پارسی­پور و مهشید امیرشاهی روی کار آمد. این دوره تا سال 57 شکوفاترین دوره ادبیات معاصر ایران و عرصه ظهور برجسته­ترین دستاوردهای هنری در تمامی زمینه­هاست. به رغم شیفتگی روشنفکران عرصه مشروطه در برابر تمدن غرب و نیز برخلاف رویکردهای جهان وطنی دهه بیست، در دهه چهل، در واکنش به شبه مدرنیسم وارداتی غرب، اندیشه «بازگشت به خویشتن» خصوصاً از مجرای آراء و اندیشه­های جلال آل احمد (غربزدگی) و بعدها شریعتی در میان روشنفکران اوج گرفت. جست وجو در اعماق هویت شرقی و به تبع آن بازگشت به سرچشمه­های فرهنگ بومی و آیینی، وجهه همت اغلب اندیشمندان و قلم به دستان شد. از رهگذر همین گرایش بود که ادبیات اقلیمی رشد و گسترش یافت ( ر.ک.همان،77:1384).

«ادبیات اقلیمی در دهه چهل، زاده شرایط اجتماعی و باورهای روشنفکری خاصی چون اصلاحات ارضی و تبعات ناشی از آن بود. بخش عمده ادبیات اقلیمی حاصل سفرهای نویسندگان جوانی بود که به عنوان معلم یا پزشک روانه روستاها می­شدند» (میرعابدینی،83:1377). بخشی از این ادبیات حاصل ذوق روشنفکران بومی بود. داستان نویسانی که به ادبیات اقلیمی توجه نشان دادند هر کدام در محیط و جغرافیای خاص خود رشد و نمو کرده­اند (ر.ک.آژند، 167:1383). آنان با تأثیر پذیری از زندگی مردمی که در مناطق دور از پایتخت در فقر و بدبختی زندگی می­کردند و با بهره­گیری از فرهنگ بومی زندگی مردم روستاهای خود را به تصویر کشیدند.

«توجه به جریان بومی­گرایی در دهه 20 کمتر و در دهه40 به بعد شدت یافت. دهه 40 و 50 اوج توجه به بومی­گرایی است. نویسندگان با تأکید بر بیگانه ستیزی وتقابل سنت و مدرنیته، توجه به روستاها به این چهره از ادبیات پرداختند. تاثیر جریان­های روشنفکری وسیاست محمدرضا شاه و بر اصرار بر مدرن کردن کشور و مهاجرت­ها از دلایل به وجود آمدن ادبیات اقلیمی است» (صدیقی،99:1388)

داستان نویسی اقلیمی در دهه 60 و70 نیز تداوم یافت. مضمون این گونه آثار در این دوره نفوذ مدرنیسم در بطن جوامع سنتی و عقب مانده، سرگشتگی ناشی از این دوگانگی بود. عمده­ترین تفاوت آثار اقلیمی در این دوره با آثار مشابه در دهه 40 و50 جایگزینی تخیل به جای مستند نگاری است. از این رو با راه­گشایی به عمق باورهای اساطیری و افسانه­ای بومیان، غالبا جغرافیای ناشناخته و سرشار از افسون و افسانگی را مجسم ساختند. در حوزه جنوب روانی­پور، احمد محمود، نسیم خاکسار، اصغر عبدالهی، محمدرضا صفدری به اقلیم جنوب سوزان و جنگ زده پرداختند. در حوزه شمال مجید دانش آراسته، فرامرز طالبی و بیژن نجدی با تأثیرپذیری از اقلیم شمال دست به قلم شدند.(ر.ک.روزبه،101:1384).

از دیگر مسایل عمده دهه 60 حضور چشم­گیر زنان در عرصه ادبیات است. ورود گسترده زنان به عرصه ادبیات و فعالیت­های ادبی پس از انقلاب اسلامی، شکل گسترده­ا­ی به خود گرفت و با شدت بیشتری دنبال شد. «در این دوره نوشتن و مطرح شدن برای زنان به صورت یک ضرورت تاریخی درآمد» (یاحقی، 290:1375) از جمله زنان داستان نویس این دوره خاکسار، ترقی، آقایی، علیزاده، روانی­پور و .... است.

دهه 60 یا عصر انقلاب، عصر فعالیت احزاب و گروههای مختلف سیاسی است به همین دلیل فضای سیاسی شدید بر جامعه حکمفرماست. در این دوره حمله عراق به ایران و فضای سیاسی پر از کشتار و مصائب جنگ، پذیرش قطعنامه و همچنین رخدادهای مهم جهانی از قبیل فروپاشی کمونیسم روسی، ایده­های جهان تک قطبی، نگرش­های کثرت گرایانه از دیگر مسائل سیاسی است که فضای اجتماعی و سیاسی جامعه را به شدت تحت تأثیر قرار می­دهد و هریک به فراخور تاثیر عظیمی بر ذهن روشنفکران جامعه گذاشت. واقعه دوم خرداد 76، مسایل سیاسی معاصر همه و همه از مسائلی است که در آثار ادبی دهه 60 تاکنون انعکاس وسیعی پیدا کرده است (ر.ک.روزبه،96:1384).

روانی­پور و بیژن نجدی دو نویسنده مهم این دهه هستند. هردو نویسنده با تاثیر­پذیری از فرهنگ بومی و مسائل دهه 60 به بعد، آثاری مورد توجه به نگارش درآوردند. از آنجا که نویسندگان مورد پژوهش از دو حوزه جفرافیایی متفاوت هستند و هر ناحیه زبان مخصوص به خود دارد، مطمئناً از لحاظ نوآوری­های زبان وتاثیر­پذیری از واژگان بومی و زبان محلی و نوع کاربرد جملات و تصویر­سازی­ها و خلق تصاویر زیبا و بدیع می­توانند مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند.

هیچ نویسنده و شاعری بی­تاثیر از محیط اطراف خود نمی­تواند باشد، خواه ناخواه محیط زندگی وطبیعت بر جهان بینی و ایدئولوژی او اثر گذار خواهد بود. با توجه به اینکه نویسندگان مذکور از دو حوزه جغرافیایی شمال وجنوب هستند، مطمئناً جهان بینی وایدئولوژی متفاوتی خواهند داشت واز این لحاظ می­توانند مورد پژوهش قرار بگیرند.

جنسیت می­تواند عامل مهمی در نحوه نگرش آنان به جهان اطراف و زبان این دو نویسنده باشد، زبان نویسنده بسته به زنانه یا مردانه بودن متفاوت است. زبان لطیف و نرم یا خشن، توصیفات زنانه و مردانه بودن، ساده یا پیچیده نوشتن و نوع نگاه به جهان هستی، عواملی هستند که می­توان در آثار نویسندگان مورد بحث بررسی شود.

این پژوهش در پنج فصل تنظیم شده است. فصل اول مقدمه و طرح پژوهش است، فصل دوم به کلیات بحث می­پردازد. در فصل سوم زبان و اندیشه روانی­پور مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در فصل چهارم به زبان واندیشه بیژن نجدی پرداخته شده است و در فصل پنجم به مقایسه دو نویسنده از لحاظ موضوعات مورد بحث و همچنین نتیجه گیری اشاره شده است.

2- اهدافاصلی طرح:

اهداف اصلی این پایان نامه شناخت و معرفی منیرو روانی­پور به عنوان نویسنده جنوبی است که آثارش را با تأثیر­پذیری فرهنگ بومی، جنسیت و تحولات دهه 60 به نگارش درآورده است. همچنین معرفی بیژن نجدی نویسنده و شاعر شمالی که می­توانست جریان­ساز باشد و شناخت و معرفی مبانی فکری وسیر اندیشگی و ساختار زبانی هر دو نویسنده و مقایسه وبررسی آثار آنان و همچنین شناخت ومعرفی دو نویسنده از لحاظ موقعیت جغرافیایی وتاثیری که اقلیم بر مبانی فکری وساختار زبانی آنان داشته است.

3- ارائه فرضیات :

1.جریان فکری وسیر اندیشگی هر دو نویسنده از اوضاع اجتماعی آنان اثر پذیرفته است.

2. جنسیت می تواند عامل اثر گذار بر مضامین فکری و نوع زبان هر دو نویسنده باشد.

3.اقلیم ومحیط زندگی هردو نویسنده بر مضامین فکری وساختار زبانی آنان اثر گذار بوده است.

4- پیشینه تحقیق و بررسی منابع:

در هر تحقیق علمی مطالعه و بررسی تحقیقات وپژوهش­هایی که در ارتباط با موضوع انجام شده لازم وضروری است. چرا که بدون دست­یابی به نتایج پژوهش دیگران و توسعه و تکامل آنها، امکان رسیدن به پاسخ مناسب و تجزیه و تحلیل بهتر وجود ندارد. اما در ارتباط با موضوع این پایان نامه در حال حاضر هیچ تحقیق وپژوهش کاملی صورت نگرفته است، تنها بر تعدادی از آثار هر دو نویسنده نقد، بحث و بررسی­هایی انجام گرفته از جمله:

«نقد فمنیستی داستانهای بیژن نجدی، توسط الماس تاجریان، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، شماره31» که به بررسی نقش زن و دید نویسنده نسبت به زنان و حقوق زنان و دیدگاههای فمنیستی او اشاره کرده است.«عوامل شاعرانگی در داستان­های بیژن نجدی، دکتر حمید الهیان، فصلنامه علمی-پژوهشی دانشگاه الزهرا، شماره56،57» که عناصر شاعرانه در داستان­های بیژن نجدی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است.«اسباب وصور ابهام در داستانهای بیژن نجدی، علیرضا صدیقی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی زبان و ادبیات فارسی، شماره 12» به بررسی صور ابهام در داستان، توجه به رئالیسم جادویی وجریان سیال ذهن و همچنین استفاده از زبان شعر که به نوعی باعث ابهام در کلام نویسنده شده­اند اشاره کرده است. «ذهن و جریان آن در داستان­های بیژن نجدی، فرشته رستمی و مسعود کشاورز، نشریه ادب و زبان، شماره 27» مسائل روانشناسی در داستان (A+B) را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده است. «خوانشی نقادانه از تصویرها در داستان­های بیژن نجدی، فرشته رستمی، فصلنامه پژوهشهای ادبی، شماره 19»که تصویر سازی داستان­های نجدی و زیر ساخت تصویرسازی در داستان­های او مورد بررسی قرار داده است . «دکتر قدرت قاسمی­پور در کتاب درآمدی بر فرمالیسم در ادبیات» به تاثیر نظریه­های فرمالیسم­ها در داستان­های نجدی و نقد داستان «می­دانست دارد می­میرد» اشاره کرده است. علاوه بر این مباحث نقدها و گفتگوهای مختلفی که با نویسنده انجام گرفته است از منابعی است که به فهم بهتر داستان­ها کمک شایانی کرده است.

«یک کولی فمنیست،زهرا یزدان پناه،ادبیات داستانی،شماره 74» که نقدی بر رمان کولی کنار آتش است، از جنبه­های مختلف مورد نقد قرار گرفته و منتقد به برخی از معایب این رمان از جمله: مشخص نبودن نقطه عدم تعادل،گره­گشایی، نقطه اوج، نداشتن وحدت هنری و شخصیت پردازی ضعیف اشاره کرده است. نقد دیگری هم بر این رمان انجام گرفته است که « خانم حجازی در ماهنامه نافه،شماره 2» به نقاط قوت رمان و شیوه ریالیسم جادویی ،جریان سیال ذهن اشاره کرده است.«پست مدرنیسم و بازتاب آن در رمان کولی کنار آتش،ناصر نیکوبخت ومریم رامین نیا،مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد،شماره 148» در این مقاله به بررسی مولفه­هایی چون روان پریشی،گفتگو با قهرمان، روایت­های تودرتو ،جابجایی یا تناقض،که رنگ وبوی پست مدرنیستی به رمان داده پرداخته است. «بررسی شخصیت زن در رمان معاصر عنوان پایان نامه خانم گلپور» که در این پایان نامه شخصیت زن در رمان خانم علیزاده و منیرو روانی پور و دیدگاه­های نویسندگان در مورد زن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. همچنین «خانم فریبا عابدینی در پایان نامه تحت عنوان سیمای زن در ادبیات داستانی معاصر»با تکیه بر آثار صادق هدایت، هوشنگ گلشیری، سیمین دانشور، محمود افغانی و منیرو روانی­پور به بررسی شخصیت اجتماعی زنان در جامعه و نگاه زنان و مردان نویسنده به زنان پرداخته است. «خانم مریم رامین نیا در پایان نامه با عنوان نقد و بررسی آثار منیرو روانی­پور و بازتاب ریالیسم جادویی درآن» شیوه و سبک آثار روانی­پور و همچنین ویژگی­های بارز چون گرایش به ادبیات اقلیمی،خلق فضای وهم آلوده و جادویی به شیوه ریالیسم جادویی را مورد پژوهش و بررسی قرار داده است. «دکتر محمود حسن­آبادی در کتاب مکتب اصالت زن(فمینیسم) در نقد ادبی» به بعضی از گرایشات زنانه در داستان­های روانی­پور و نقد داستان شب بلند پرداخته است.

اما در حوزه زبان و اندیشه منیرو روانی­پور و بیژن نجدی و مقایسه دو نویسنده از لحاظ زبان و اندیشه تا کنون هیچ تحقیق و پژوهشی صورت نگرفته است. در این پایان نامه در نظر داریم دو نویسنده مذکور از لحاظ زبان و اندیشه و تأثیر اقلیم و جنسیت در نوع زبان و اندیشه آنان مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.

5- روش کار:

روش اجرای این پایان نامه به صورت توصیفی و تحلیلی در فضای کتابخانه­ای انجام شده است. در ابتدا منابع اصلی و مورد نیاز از جمله کتابهای زبانشناسی، ادبیات و همچنین آثار منیرو ­روانی­پور و بیژن نجدی جمع آوری و مورد مطالعه قرار گرفت که البته پژوهش در این قسمت به دلیل کمیابی کتا­بهای خانم روانی­پور و تجدید چاپ نشدن بعضی از آثار با مشکلات زیادی مواجه شد. در مرحله بعد از این منابع فیش برداری شد،در ادامه مطالب فیش برداری شده طبقه بندی و زیر نظر استاد راهنما و مشاور پایان نامه بر اساس اولویت، عنوان بندی گردید و پس از تجزیه وتحلیل تدوین گردید. در این پایان­نامه علاوه بر منابع اصلی ذکر شده مجلات وسایتهای مربوطه و پایان نامه­های که در ارتباط با موضوع پایان­نامه بود و همچنین نقد و بررسی‌هایی که بر آثار داستانی مشابه انجام شده بود به عنوان روش کار مورد استفاده قرارگرفت.