ارزیابی عملکرد شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای شاخص‌های شرکتی-رویکرد الگوریتم درخت تصمیم"

چک‍یده

تعیین عملکرد واحد تجاری با استفاده از تعداد محدودی از نسبت های مالی یک مسئله جالب و چالش برانگیز برای اکثر محققان بوده است. تشخیص فاکتورهایی که می تواند به درستی عملکرد واحد تجاری را پیش بینی کند برای هر تصمیم‌گیرنده بسیار جالب است. در سال های اخیر برای شناسایی چنیین فاکتور هایی، بیشتر از تحلیل‌های سنتی استفاده شده است. هدف این پژوهش بررسی ارتباط بالقوه میان عملکرد واحد تجاری و نسبت‌های مالی بااستفاده از الگوریتم درخت تصمیم به عنوان روشی جایگزین است. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل نمونه‌ای از 110 شرکت حاضر در بورس اوراق بهادار تهران به صورت شرکت-سال طی دوره زمانی 1380-1390 می باشد. در این راستا متغیر های وابسته بازده دارایی و بازده حقوق صاحبان سهام و متغیرهای مستقل نسبت‌های مالی درنظر گرفته شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها ابتدا تحلیل عاملی انجام شده است، سپس الگوریتم درخت تصمیم برای کل شرکت های نمونه و سپس برای هریک از صنایع منتخب به تفکیک اجرا شده است. نتایج تحلیل نشان داد که مهم‌ترین نسبت های مالی به ترتیب نسبت سود قبل از مالیات به حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود خالص و سود هر سهم هستند و صنعت تاثیر چندانی بر نتایج نداشت.

 کلید واژه ها: ارزیابی عملکرد، شاخص های شرکتی، الگوریتم درخت تصمیم، بازده دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام.

 فصل اول: کلیات پژوهش

1-1-مقدمه......... 2

1-2-مساله پژوهش....... 3

1-3-اهدف پژوهش...... 5

1-4-سوال های پژوهش...... 5

1-5-متغیرهای پژوهش. 6

1-5-1-متغیرهای مستقل. 6

1-5-2- متغیرهای وابسته. 9

1-6- روش پژوهش. 9

1-7- جامعه آماری. 9

1-8- محدوده زمانی. 10

1-9- روش گردآوری داده‌ها. 10

1-10- روش های آماریمورداستفادهدرپژوهش. 10

1-11- واژه‌های کلیدی. 10

1-12- ساختار پژوهش. 11

فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش

2-1- مقدمه......................................... .......................................................................................... 13

2-2- دیدگاه های مختلف ارزیابی عملکرد واحد تجاری. 13

2-2-1- روش هایی که در آن از اطلاعات حسابداری استفاده می شود.. 14

2-2-2- روش هایی که در آن از اطلاعات حسابداری و بازار استفاده می شود.15

2-2-3- روش هایی که در آن از داده های مدیریت مالی استفاده می شود.. 18

2-2-4- روش هایی که در آن از اطلاعات حسابداری و معیار های اقتصادی استفاده می شود. 19

2-3- نسبت های مالی. 21

2-3-1- معیارهایخوشهسودآوری:22

2-3-2- معیارهای فعالیت:. 24

2-3-3- معیارهای ساختار دارایی:. 26

2-3-4- معیارهای اهرم مالی:. 26

2-3-5- معیارهای نقدینگی:. 28

2-3-6- معیارهایخوشهرشد:29

2-3-7-معیارهایخوشهبازار:29

2-4- داده کاوی. 30

2-4-1- مفاهیم اساسی در داده کاوی. 31

2-4-2- تکنیک هایداده کاوی. 32

2-5- پیشینه پژوهش. 41

2-5-1- پژوهش‌های خارجی. 41

2-5-2- پژوهش‌های داخلی. 49

2-6- خلاصه فصل. 52

فصل سوم: روش پژوهش و آزمون فرضیه ها

3-1- مقدمه......................................... .......................................................................................... 54

3-2- روش انجام پژوهش. 54

3-2-1- تهیه اطلاعات در دو سطح صنعت و کل بورس. 55

3-2-2- انجام محاسبات نسبت های مالی و عملکرد شرکت در دو سطح صنعت و کل بورس 56

3-2-3- تحلیل عاملی اکتشافی در دو سطح صنعت و کل بورس. 56

3-2-4- اجرای مدل های درخت تصمیم در دو سطح صنعت و کل بورس. 64

3-2-5- ترکیب نتایج مدل های الگوریتم درخت تصمیم با کمک تحلیل حساسیت 68

3-3- سوالات پژوهش. 68

3-4- تعریف متغیرها. 68

3-4-1- متغیرهای مستقل. 69

3-4-2- متغیرهای وابسته. 75

3-5- جامعه پژوهش، روش نمونه‌گیری و محدوده زمانی. 75

3-5-1- صنایع منتخب. 76

3-6- روش هایآماریمورداستفادهدرپژوهش. 76

3-7- خلاصه فصل. 77

فصل چهارم: یافته‌ها و تجزیه و تحلیل آن ها

4-1- مقدمه......................................... .......................................................................................... 79

4-2- آزمون سوال‌ها. 79

4-2-1- تجزیه و تحلیل سوال اول- بررسی بورس اوراق بهادار تهران. 79

4-2-2- تجزیه و تحلیل سوال دوم- بررسی صنایع مختلف. 94

فصل پنجم:نتیجه‌گیری و پیشنهادها

5-1- مقدمه. 141

5-2- مروری بر نتایج پژوهش. 141

5-2-1- تعیین شاخص های شرکتی موثر بر ارزیابی عملکردشرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. 141

5-2-2- بررسی اثر نوع صنعت برتعیین شاخص های شرکتی موثر بر ارزیابی عملکردشرکت ها. 142

5-3- پیشنهادهای کاربردی پژوهش. 144

5-4- پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آتی. 144

5-5- خلاصه فصل. 144

فهرست منابع. 146

منابع فارسی. 146

منابع لاتین. 148

فهرست جدول ها

جدول3-1: جدول نمونه گیری غربالی (حذفی).. 76

جدول3-2: جدول صنایع مورد بررسی پژوهش.. 76

جدول 4-1: آمار توصیفی کل بورس اوراق بهادار.. 80

جدول 4-2:تست بارتلت وKMO برای کل بورس اوراق بهادار.. 81

جدول 4-3: کل واریانس توصیف شده برای کل بورس اوراق بهادار.. 82

جدول 4-4:ماتریس عوامل چرخش یافته برای کل بورس اوراق بهادار.. 83

جدول 4-5: میزان اهمیت هریک از متغیرهای مستقل در کل بورس.. 91

جدول 4-6: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 92

جدول 4-7: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 92

جدول 4-8: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 94

جدول 4-9: صنایع منتخب جهت تحلیل های این پژوهش.. 95

جدول 4-10: آمار توصیفی صنعت مواد و محصولات دارویی.. 95

جدول 4-11:تست بارتلت و KMO برای صنعت مواد و محصولات دارویی.. 96

جدول 4-12:کل واریانس توصیف شده برای صنعت مواد و محصولات دارویی.. 97

جدول 4-13:ماتریس عوامل چرخش یافته برای صنعت مواد و محصولات دارویی 98

جدول 4-14: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت دارویی.. 101

جدول 4-15: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 101

جدول 4-16: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 102

جدول 4-17: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 103

جدول 4-18: آمار توصیفی صنعت خودرو و ساخت قطعات.. 104

جدول 4-19:تست بارتلت و KMO برای صنعت خودرو.. 105

جدول 4-20:کل واریانس توصیف شده برای در صنعت خودرو.. 106

جدول 4-21:ماتریس عوامل چرخش یافته برای صنعت خودرو.. 107

جدول 4-22: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت خودرو و ساخت قطعات.. 110

جدول 4-23: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 110

جدول 4-24: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 111

جدول 4-25: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 112

جدول 4-26: آمار توصیفی صنعت فلزات اساسی.. 113

جدول 4-27:تست بارتلت و KMO برای صنعت فلزات اساسی.. 114

جدول 4-28: کل واریانس توصیف شده برای صنعت فلزات اساسی.. 115

جدول 4-29:ماتریس عوامل چرخش یافته برای فلزات اساسی.. 116

جدول 4-30: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت فلزات اساسی 118

جدول 4-31: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 119

جدول 4-32: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 119

جدول 4-33: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 121

جدول 4-34: آمار توصیفی صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر 122

جدول 4-35:تست بارتلت و KMO برای صنعت محصولات غذایی.. 123

جدول 4-36: کل واریانس توصیف شده برای صنعت محصولات غذایی.. 124

جدول 4-37:ماتریس عوامل چرخش یافته برای صنعت محصولات غذایی.. 125

جدول 4-38: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر.. 128

جدول 4-39: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 128

جدول 4-40: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 128

جدول 4-41: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 130

جدول 4-42: امار توصیفی صنعت سیمان، آهک و گچ.. 131

جدول 4-43:تست بارتلت و KMO برای صنعت سیمان، آهک و گچ.. 132

جدول 4-44:کل واریانس توصیف شده برای صنعت سیمان، آهک و گچ.. 132

جدول 4-45ماتریس عوامل چرخش یافته برای صنعت سیمان، آهک و گچ.. 134

جدول 4-46: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت سیمان، آهک و گچ 136

جدول 4-47: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 137

جدول 4-48: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 137

جدول 4-49: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 138

جدول 5-1: خلاصه نتایج.. 143

فهرست شکل ها

شکل 2-1 مراحل داده کاوی................................................................................................................................................................................31

شکل 2-2تحلیل عاملی تاییدی..........................................................................................................................................................................36

شکل 2-3 تحلیل عاملی اکتشافی.......................................................................................................................................................................38

شکل 3-1 مراحل انجام پژوهش..........................................................................................................................................................................55

شکل 4-1: مدل پیاده سازی الگوریتم در نرم افزار clementine............................................................................................................86

شکل 4-2: نمودار درخت CHAID.....................................................................................................................................................................87

شکل 4-3 نمودار درخت C&RT.........................................................................................................................................................................88

شکل 4-4 نمودار درخت QUEST......................................................................................................................................................................89

شکل 4-5 نمودار درخت C5.0............................................................................................................................................................................90

شکل 4-6 نمودار سود بورس................................................................................................................................................................................93

شکل 4-7 نمودار سود صنعت مواد و محصولات دارویی...............................................................................................................................102

شکل 4-8 نمودار سود صنعت خودرو و ساخت قطعات................................................................................................................................111

شکل 4-9 نمودار سود صنعت فلزات اساسی..................................................................................................................................................120

شکل 4-10 نمودار سود صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر..................................................................................129

شکل 4-11 نمودار سود صنعت سیمان، آهک و گچ.....................................................................................................................................138

 فصل اول

1-1- مقدمه

تحقیقات بسیار زیادی در سال‌های اخیر در مورد ماهیت و روش اندازه‌گیری عملکرد شرکت ‌ها انجام شده است. نتایج این تحقیقات از آن جهت ارزشمند است که می‌توان وضعیت فعلی شرکت ‌ها را درک نمود و چالش‌های آینده در زمینه اندازه‌گیری عملکرد را مورد بررسی قرار داد. امروزه صاحب‌نظران حوزه مدیریت بر اهمیت مدل‌های ارزیابی عملکرد به‌عنوان یکی از معتبرترین شاخص‌های توسعه‌یافتگی شرکت ‌ها تأکید می‌ورزند. از این رو، یکی از دغدغه‌های اساسی شرکت ‌های امروزی، دستیابی به یک شیوه ارزیابی کارا و انعطاف‌پذیر است تا با آن بتوان کلیه ابعاد عملکردی شرکت را مورد بررسی قرار داد. اگر اندازه‌گیری عملکرد را فرایند کمّی‌سازی کارایی و اثربخشی یک فعالیت تعریف کنیم، از جمله راه‌های تجزیه و تحلیل گزارش‌های مالی که از طریق آن می‌توان حجم بالای اطلاعات موجود در گزارش‌های مالی را خلاصه نمود و همزمان جنبه‌های مختلف فعالیت شرکت را مورد بررسی قرار داد، تهیه نسبت‌های مالی از اطلاعات گزارش‌های مالی است. نسبت‌های مالی، بیان‌کننده ارتباط بین دو یا چند رقم از ارقام صورت‌های مالی است که به صورت جزئی از کل یا درصدی از آن بیان می‌شود. زمانی که یک نسبت محاسبه می‌گردد، می‌توان گفت که عدد به‌دست آمده، محصول یک رابطه ریاضی و همبستگی آماری دو یا چند متغیر در مقطع خاصی از زمان است(تقی زاده،1390). مقابله با چالش‌های پیش‌روی شرکت ‌ها نیازمند آن می‌باشد که مدیران آنها الگوی مناسبی از اندازه‌گیری عملکرد داشته باشند تا بتوانند به بهبود مستمر در تمام زمینه‌ها دست یابند. اندازه‌گیری عملکرد، پیشرفت مداوم به سمت اهداف تعیین‌شده را ممکن می‌سازد و نقاط رکود و رونق را شناسایی می‌نماید. از جمله معیارهای مهم عملکرد، معیار مالی است که اندازه‌گیری آن از روش‌های گوناگون امکان‌پذیر است. تعیین عملکرد واحد تجاری با استفاده از یک سری نسبت های اندازه گیری مالی یک مسئله جالب و چالش برانگیز برای اکثر محققان می باشد. بطور کلی ارزیابی عملکرد شرکت ها و دانستن روش هایی جهت پیش بینی آن ها می‌تواند بر تصمیم های سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل شرکت اثرگذار باشد. این ارزیابی در تعیین موقعیت شرکت و حتی امکان وجود احتمال ورشکستگی نیز اثر دارد. تشخیص فاکتورهایی که می تواند به درستی عملکرد واحد تجاری را پیش بینی کند برای هر تصمیم گیرنده بسیار جالب است(درسان دیلن و همکاران ^[1]،2013). با این مقدمه، در این پژوهش قدرت برازندگی شاخص های شرکتی بر ارزیابی عملکرد واحد تجاری با استفاده از الگوریتم درخت تصمیم، مورد بررسی قرار می گیرد.

1-2- مساله پژوهش

مباحث ارزیابی عملکرد را می‌توان از زوایای متفاوتی مورد بررسی قرار داد. دو دیدگاه اساسی سنتی و نو در این باره وجود دارد. دیدگاه سنتی، قضاوت و یادآوری عملکرد و کنترل ارزیابی شونده را هدف قرار داده و سبک دستوری دارد. این دیدگاه صرفاً معطوف به عملکرد دوره زمانی گذشته است و با مقتضیات گذشته نیز شکل گرفته است. دیدگاه نو، آموزش، رشد و توسعه ظرفیت‌های ارزیابی شونده، بهبود و بهسازی افراد و شرکتو عملکرد آن، ارائه خدمات مشاوره‌ای و مشارکت عمومی ذینفعان، ایجاد انگیزش و مسئولیت‌پذیری برای بهبود کیفیت و بهینه‌سازی فعالیت‌ها و عملیات را هدف قرار داده و مبنای آن را شناسایی نقاط ضعف و قوت و تعالی شرکتی تشکیل می‌دهد. خاستگاه این دیدگاه مقتضیات معاصر بوده و با ارزیابی سیستمی عملکرد با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های مدرن، توسعه پیدا می‌کند. حوزه تحت پوشش اندازه‌گیری عملکرد می‌تواند سطح کلان یک شرکت، یک واحد، یک فرایند و کارکنان باشد. در الگوهای نوین ارزیابی عملکرد، مدل های کمی مثل معیار بهره‌وری با رویکرد ارزش افزوده، معیار کارآمدی با رویکرد اثربخشی و کارآیی و معیار سودآوری با رویکرد حسابرسی عملکرد؛ و مدل های کیفی، مثل معیار توصیفی و ارزشی با رویکرد تعهد شرکتی و اخلاق شرکتی و چند معیار دیگر بکار گرفته شده است. دست کم هفت مقیاس برای ارزیابی عملکرد یک شرکت وجود دارد که الزاماً متمایز از یکدیگر نیستند. این مقیاس‌ها عبارتند از: اثربخشی، کارایی، سود و سودآوری، بهره و بهره‌وری، کیفیت زندگی شغلی، خلاقیت و نوآوری و کیفیت(تولایی، 1386). تداوم فعالیت یک شرکت یکی از معیارهای رتبه بندی و از مفروضات بنیادی حسابداری است که بر اساس آن تمامی واحدهای اقتصادی،برای مدت نامحدودی به فعالیت خود در عرصه‌ی تجارت و خدمات یک جامعه، به تکاپو می‌پردازند. حال این شرکت‌ها درجات متفاوتی از نظر میزان کسب سود و امکان فعالیت مداوم دارا می‌باشند که از منظر افراد ذینفع، قدرت شرکت برای تداوم فعالیت، با پیش بینی ورشکستگی همبستگی متناسبی دارد و لذا برای تصمیم گیری‌های خود نیازمند ارزیابی عملکرد شرکت جهت اخذ تصمیم های مناسب می‌باشد. نگرانی‌های منطقی سرمایه گذاران از بازگشت اصل و سود سرمایه‌شان موجب تقاضای آن‌ها برای ارائه ابزارهای بهتری جهت ارزیابی میزان توانایی شرکت‌ها در تداوم فعالیتشان شده است. در این بین پیشگامان حسابداری و پژوهشگران مالی جهت پاسخ به این تقاضا سعی در ارایه مدل‌هایی دارند که از ترکیب این نسبت‌های مالی حاصل شده و قادر است عملکرد و توانایی پرداخت سود و تداوم فعالیت شرکت‌ها را مؤثرتر اندازه گیری کند(عبداللهیان، 1392). تهیه صورت‌های مالی، یکی از متداول‌ترین روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی است. هر گروه از استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی، موفقیت یک فعالیت در بورس را از دیدگاه خود بررسی می‌کند. یکی از معیارهای ارزیابی موفقیت یک صنعت یا فعالیت، نسبت‌های مالی است. این نسبت‌ها، در حقیقت، چکیده گزارش‌های مالی شرکت‌ها هستند که اطلاعات زیادی را درباره وضعیت درونی شرکت‌ها ارائه می‌دهند. نسبت‌های مالی، شاخص‌های خوبی برای سنجش عملکرد و موقعیت مالی بنگا‌ه‌ها هستند. این نسبت‌ها را می‌توان بر طبق اطلاعاتی که ارائه می‌کنند، طبقه‌بندی نمود. طبقه‌بندیهای مختلفی از نسبت‌های مالی وجود دارد(تقی زاده،1390). در کل کتاب های مالی و حسابداری، نسبت های مالی را به گروه های نقدینگی، سودآوری، توانایی پرداخت بدهی های بلندمدت و بهره وری دارایی یا نسبت های دوره گردش طبقه بندی می کنند. نسبت های نقدینگی، توانایی شرکت را برای پرداخت بدهی کوتاه مدت ارزیابی می کند درحالی که نسبت های پرداخت بدهی بلندمدت میزان ریسک و مخاطره سرمایه گذاری در واحد تجاری برای بستانکاران را بیان می کند. نسبت های سود آوری، توانایی ایجاد سود شرکت را بر پایه فروش، حقوق صاحبان سهام و دارایی ها آزمون می کنند. نسبت های بهره وری دارایی یا دوره گردش ارزیابی می کند که شرکت، چگونه با موفقیت از طریق بکارگیری دارایی، وصول حساب دریافتنی و فروش موجودی هایش، ایجاد درآمد می‌کند. مهمترین هدف نسبت‌ها در تجزیه و تحلیل‌ها، تسهیل و تفسیر گزارش‌های مالی است که با کاهش اعداد زیاد موجود در گزارش‌های مالی و تبدیل آنها به نسبت‌های مالی محدود انجام می‌گیرد. برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌های مختلف باید معیارهای ارزیابی ـ که معمولا مالی هستندـ را در اختیار داشته باشیم. نسبت‌های مالی معمولاً از ترازنامه، صورت سود و زیان، و صورت جریان نقدی به‌دست می‌آیند. با این حال، برخی نسبت‌های مالی، دارای ساختار و الگوی یکسان می‌باشند. برای اجتناب از ارزیابی مکرر نسبت‌های مالی مشابه، آنها را در دسته‌هایی خوشه‌بندی می‌کنند. در این بینبحث تبیین قدرت تداوم فعالیت و تعیین توانمندی در سودآوری و ایفای تعهدات یک شرکت همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا برای استفاده کنندگان از اطلاعات، سرمایه گذاران و اعتبار‌دهندگان داشتن ابزار مناسب برای پی بردن به میزان این توانایی در تداوم فعالیت بنگاه های اقتصادی بسیار با اهمیت است. در مطالعات اولیه، محققان روش های آماری را به کار می برند که برای فرضیات خطی و نرمالیزه غیر‌واقعی مهیا باشد. برای مثال آلتمن (1968) تحلیل مبین چندگانه^[2] به کار برد که داده ها را برای اجرای کوواریانس هم‌ارز و نرمالیزه و استقلال شرایط متغیرها فراهم می کند. برتری روش های درخت تصمیم ( تکنیک های داده کاوی رایج) این است که از این فرضیات محدود آزاد است. علاوه بر آن درخت تصمیم می تواند به آسانی با صفحات گرافیکی، قابل درک شود بطوری که برای مدیران شفاف و قابل استنباط باشد(درسان دیلن و همکاران،2013). بنابراین وجود ارتباط میان شاخص های شرکتی و شاخص های ارزیابی عملکرد شرکت تایید شده است و مطالعات اساسی تنها از جهت بسط و استفاده از متغیرهای متفاوت (نسبت های مالی) و یا کاربرد تکنیک های تحلیل با بقیه مطالعات متفاوت است ولی علیرغم اهمیت این ارتباط از روش های جدید برای توصیف آن استفاده نشده است. با عنایت به مراتب فوق مساله اصلی تحقیق حاضر که محقق به دنبال آن است به شرح زیر قابل تبیین است: بر مبنای الگوریتم درخت تصمیم کدامیک از شاخص های شرکتی، تصویر مناسبی از عملکرد را ارائه می کنند؟

1-3- اهدف پژوهش

با توجه به این که در این پژوهش شاخص های ارزیابی عملکرد شرکت، نسبت های ROE وROA در نظر گرفته شده است هدف، آن است که نسبت‌های مالی با توجه به قدرت برازش آن ها بر شاخص های ارزیابی عملکرد و با استفاده از الگوریتم جدید درخت تصمیم بررسی و طبقه بندی و یا اولویت بندی شوند.

1-4- سوال های پژوهش

باشکلگیریمبحثجداییمالکیتازمدیریتوپیدایشتضادمنافعبینمالکانو مدیران،ارزیابیعملکردشرکت هاومدیرانازموضوعاتموردتوجهاقشارمختلفمثل اعتباردهندگان،مالکان،دولتوحتیمدیراناست. بر اساس مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی کشورهای آنگلوساکسون و نیز ایران، سرمایه گذاران، اصلی ترین استفاده کنندگان صورت های مالی به شمار می روند. این گروه در پی اطلاعاتی هستند که به وسیلة آن ارزیابی مخاطره و بازده مورد انتظار سرمایه گذاری امکان پذیر شود. بنابراین، در این پژوهش تمرکز اصلی بر ارزیابی عملکرد از دیدگاه سهامداران است. متغیرهای انتخاب شده از این دیدگاه، شامل دو متغیر حسابداری؛ یعنی بازده دارایی ها و بازده حقوق صاحبان سهام است. دلیل عمده برای انتخاب بازده دارایی ها و بازده حقوق صاحبان سهام به عنوان متغیرهایی برای ارزیابی عملکرد شرکت این است که، این نسبت ها با استراتژی شرکت و عملکرد مدیریت رابطه مستقیم دارند. برای مثال، 80 درصد پژوهش هایی که به بررسی عملکرد شرکت ها پرداخته اند، «بازده دارایی‌ها» را به عنوان یک معیار مهم ارزیابی عملکرد انتخاب کرده اند. ضرورت ارزیابی عملکرد آنقدر بدیهی است که کسی در آن شک نمی کند و چون و چرا نمی آورد. اما در چگونگی کار بحث بسیار است. ادنان و دار در طی تحقیقی مقایسه ای دریافتند که تقریبا، 70% از 89 مدل تحلیلی ارزیابی عملکرد طی سال های 1967-2005 بر مبنای نسبت‌های مالی شکل گرفته اند و این اهمیت استفاده از نسبت های مالی (شاخص های شرکتی) با محتوای اطلاعاتی بالا در مدل‌های ارزیابی عملکرد را آشکار می سازد.