فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول :کلیات پژوهش
1.7.1. محدودیتهای در اختیار پژوهشگر. 8
2.7.1. محدودیتهای خارج از حیطة پژوهشگر. 8
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش
1.1.2. تعریف فرهنگ سازمانی. 10
2.1.2. عوامل موثر در فرهنگ سازمانی. 12
3.1.2. فرهنگ سازمانی و رفتار سازمانی. 15
4.1.2. فرهنگ سازمانی و توسعة منابع انسانی. 17
5.1.2. مدیریت فرهنگ سازمانی. 18
1.2.2. درآمدی بر کارآفرینی. 21
2.2.2. ویژگیهای کارآفرینان. 23
3.2.2. کارآفرینی در دنیای معاصر. 27
5.2.2. فرهنگ کارآفرینی مبتنی بر ارزشهای سازمان بینالمللی کار. 30
6.2.2. برنامههای آموزش کارآفرینی از دیدگاه سازمان بینالمللی کار. 31
3.3.2. ارزیابی عملکرد مدیران. 41
4.3.2. ملاکهای عملکرد مدیران. 43
1.4.2. پیشینة تحقیقهای داخل کشور. 44
2.4.2. پیشینة تحقیقهای خارج از کشور. 48
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
3.3. نمونه و روش نمونهگیری. 57
1.4.3. پرسشنامة فرهنگ سازمانی. 58
فصل چهارم :یافتههای پژوهش
2.4. آزمون طبیعی بودن توزیع دادهها66
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
2.5. محدودیتها و مشکلات تحقیق. 75
1.2.5. محدودیتهای در اختیار پژوهشگر. 76
2.2.5. محدودیتهای خارج از حیطة پژوهشگر. 76
1.3.5. پیشنهادهای مبتنی بر روش شناختی. 76
2.3.5. پیشنهادهای مبتنی بر یافتههای تحقیق. 76
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول 1.3. روایی محتوایی سؤالات مرتبط با پرسشنامة فرهنگ سازمان. 58
جدول 1.4: توزیع فراوانی متغیر«سن» در مدیران وکارکنان. 63
جدول 2.4. توزیع فراوانی وضعیت متغیر«جنسیت» در مدیران وکارکنان. 64
جدول 3.4. توزیع فراوانی متغیر«میزان تحصیلات» در مدیران وکارکنان. 65
جدول 4.4. توزیع فراوانی متغیر«سابقة کار» در مدیران وکارکنان. 65
جدول 5.4. آمارههای آزمون کولموگروف اسمیرنف جهت طبیعی بودن توزیع دادهها67
جدول 6.4. نتایج همبستگی چندگانه بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی با عملکرد مدیران. 68
جدول 7.4. نتایج تحلیل رگرسیون بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی با عملکرد مدیران. 68
جدول 8.4. نتایج همبستگی چندگانه بین مولفههای فرهنگ سازمانی با عملکرد مدیران. 69
جدول 9.4. نتایج تحلیل رگرسیون بین متغیر پیشبین مولفههای فرهنگ سازمانی با عملکرد مدیران 70
جدول 10.4. نتایج همبستگی چندگانه بین مولفههای کارآفرینی با عملکرد مدیران. 71
جدول 11.4. نتایج تحلیل رگرسیون بین متغیر پیشبین مولفههای کارآفرینی با عملکرد مدیران. 72
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل 1.4: توزیع فراوانی متغیر«سن» در مدیران وکارکنان. 63
شکل 2.4. توزیع فراوانی وضعیت متغیر«جنسیت» در مدیران وکارکنان. 64
شکل 3.4. توزیع فراوانی متغیر«میزان تحصیلات» در مدیران وکارکنان. 65
شکل 4.4. توزیع فراوانی متغیر«سابقة کار» در مدیران وکارکنان. 66
چکیده:
امروزه پیشرفت هر سازمانی به مدیریت آن سازمان بستگی دارد، میتوان اینگونه مطرح نمود که پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان میباشد. از مهمترین عواملی که نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و میتواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملکرد مطلوب مدیریت است؛ که عمکرد نیز تحت تاثیر عوامل گوناگون از جمله فرهنگ سازمانی، کارآفرینی است. تحقیق حاضرباتوجه به ابهامات گوناگونی پیرامون عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی صورت گرفت. در تحقیق فوق، به نظرسنجی از مدیران دانشگاههای آزادتربیت بدنی استان تهران پرداخته شد، بنابراین جامعة آماری پژوهش حاضر را کلیة مدیران آموزشی، پژوهشی، اداری، دانشجویی دانشگاههای تربیت بدنی استان تهران در بر گرفتند که 475نفر بودند. حجم نمونه باکمک جدول مورگان 159نفراز دانشگاهای علوم تحقیقات –واحدمرکز-قیام دشت وواحد جنوب پرسشنامههای فرهنگ سازمانی رابینز22گویه ای، کارآفرینی30گویه صمدآقایی و پرسشنامه 14گویه ایارزیابی عملکرد، هرسی و گلد اسمیت را تکمیل نمودند. تحقیق حاضر ازنوع توصیفی، همبستگی، حال نگر بوده است. پس از بررسی روایی –پایایی ابزارها تحلیل دادهها باکمک نرم افزار spss19صورت گرفت دادهها از طریق راه آماری رگرسیون بیانگرپیشبینی عملکرد مدیران از طریق فرهنگ سازمانی وکارآفرینی بوده است. وپیشنهاد میشود بروی متغیرکارآفرینی با ابزار دیگری، در میان گروهای مختلف تحقیق بیشتری صورت بگیرد.
فصل اول
(کلیات تحقیق)
در عصر حاضر به دلیل پیشرفتهای علمی و فنی، بازنمایی ذهنی بشر از کره زمین به دهکده جهانی مبدل شده است. از این رو عوامل همراه کننده با این بازنمایی بیش از پیش مورد توجه بشر قرار گرفته است. میتوان اینگونه مطرح نمود که پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان میباشد. از مهمترین عواملی که نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و میتواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملکرد مطلوب مدیریت است
با توجه به اینکه امروزه پیشرفت هر سازمانی به مدیریت آن سازمان بستگی دارد، میتوان اینگونه مطرح نمود که پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان میباشد. از مهمترین عواملی که نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و میتواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملکرد مطلوب مدیریت است؛ که عمکرد نیز تحت تاثیر عوامل گوناگون از جمله فرهنگ سازمانی، سلامت سازمانی، کارآفرینی، شیوههای تفکر مدیر و بسیاری از عوامل دیگر میباشد که هر کدام به تنهایی میتوانند اثرات مستقیمی را بر نحوه عملکرد مدیر اعمال نمایند. (یانگ[1]، 2011)
به عبارتی دیگر، امروزه سازمانها ومؤسسات مختلف، آموزش و توسعه منابع انسانی بخصوص مدیران را از حیاتی ترین وظایف خود در راه بهسازی ساختاری و سازمانی تلقی میکنند و با توجه به منابع قابل اهمیت آن، سرمایهگذاریهای بسیاری را در جهت افزایش عملکرد مدیران صورت میدهند.
از مهمترین عوامل موثر در بهرهوری، همانگونه اشاره گردید، فرهنگ سازمانی است، «فرهنگ از سازههایی بشمار میرود که به دلیل گستردگی طیف آن، تعاریف متفاوت و کثیری را به خود اختصاص داده است. روت بندیکت (1952) فرهنگ را «یک الگوی اندیشیدن و عمل کردن» تعریف نموده است و لوی استراس فرهنگ را «یک نظام نمادی مشترک میداند که آفریده ذهن انسان» میباشد. اتوکلاین برگ یکی از نظریه پردازان برجستهای است که بر تواناییهای اکتسابی تاکید داشته و فرهنگ را مجموعه عادات و تواناییهای اکتسابی بشر تعریف مینماید. (به نقل ازکیا، 2013)
همانگونه که مطرح شد فرهنگ به خودی خود طیف وسیعی را در بر گرفته و مقولههای گسترده آن با توجه به سازمانهای مختلف متفاوت بوده بگونهای که هر سازمان فرهنگ خاص خود را شامل میباشد. فرهنگ هر سازمان به منزله شخصیت آن سازمان بوده ودر برگیرنده سیستمی از استنباطهای مشترک در سازمان مربوطه است. فرهنگ هر سازمان ارزش و اعتقادات خاصی را در بر میگیرد و اعضای آن در صدد همسو و همرنگ کردن خود با مشخصههای آن فرهنگ میباشند. یکی از ارکان اساسی در ارزیابی عملکرد کارکنان، انطباق و هماهنگی عملکرد آنها با ویژگیهای فرهنگی آن سازمان میباشد. بنابراین، هر قدر میان شاخصهای فرهنگی یک سازمان و ویژگیهای عملکرد اعضای آن سازمان تطابق بیشتری وجود داشته باشد، بستر مناسبی جهت یکپارچگی و وحدت سازمان فراهم میگردد. این بستر مناسب زمینهساز روابط ایدهآل و شکوفاسازی استعدادهای بالقوه و همچنین تشکیل یک فرهنگ سازمانی مطلوب و ایجاد کارآفرینی بوده و باعث ارتقاء فرهنگ سازمانی و در نتیجه افزایش عملکرد مدیران میباشد.
فرهنگ سازمانی، سیستمی است متشکل از ارزشها و عقایدی که در تعامل متقابل با نیروی انسانی، ساختار سازمانی، سیستم کنترل و همچنین هنجارهای رفتاری بوده که در سازمان بنا نهاده میشود (کیا، 2013).
بنابراین، فرهنگ سازمانی اهمیت ویژهای را در راهبرد یک سازمان و عملکرد مطلوب در جهت پیشبرد اهدافش ایفا مینماید. بگونهای که بسیاری از متخصصان اعتقاد دارند که اهداف سازمان بر محور فرهنگ آن استوار است و اقدامات موثر در استای ارتقای رفتار شغلی، بدون تغییر فرهنگ سازمان و جایگزینی فرهنگی موثر واقع نمیشود. ازسویی دیگر، کارآفرینی نیز یکی از عوامل موثر بر عملکرد بوده و به عنوان نیروی هدایت کننده برای بنیانگذاری ایدههای تجاری، بسیج نیروهای انسانی، منابع مالی و فیزیکی، ایجاد و توسعة بنگاههای تجاری و اشتغالزایی است. در تمامی کشورها، پهنه وسیعی ازمشاغل به وسیله بنگاههای کوچک و متوسط در بخش خصوصی (مشتمل بر شرکتهای تعاونی) ایجاد شده است. اینگونه تجارتها یا کسب و کارها به طور معناداری به ایجاد مشاغل کمک میکند (دفتر بینالمللی کار، 2004).
براساس نظریه رابینز فرهنگ سازمانی بر مبنای شش بعد مطرح میشود. این ابعاد تحت عنوان همکاری گروهی، خلاقیت و نوآوری، دقت کاری، بهرهوری، انگیزه کاری و ارزشگذاری به کارمند تعریف میشود. با بررسی دقیق وضعیت فرهنگ سازمانی در ابعاد شش گانه میتوان به شناخت دقیق فرهنگ سازمانی و کارآفرینی با عملکرد، راهبردهای کاربردی را اتخاذ کرده و از این طریق بتوان عملکرد را افزایش داد و سازمانها و مراکز آموزشی به وسیلة فرهنگ سازمانی حاکم و کارآفرینی کارکنان، عمکرد مدیران را با هداف مورد نظر هماهنگ سازند.
ابهامات گوناگونی پیرامون عملکرد مدیران در دانشگاهها وجود دارد. بطوریکه بسیاری از محققان و پژوهشگران مطرح میکنند عملکرد از عوامل متعددی تاثیر میگیرد که از آن جملهاند: فرهنگ سازمانی، سلامت سازمانی، بهرهوری، شیوههای تفکر مدیران، شیوههای حل تعارض و بسیاری عوامل دیگر که میتوانند عملکرد مدیران را تحت تاثیر قرار دهند.
پترز و واترمن[2] (1998)، مطرح میکنند که سازمانهای اثربخش و سازمانهایی که دارای عملکرد مطلوبی میباشند، دارای فرهنگ سازمانی قوی بوده که تناسب محتوای فرهنگ با شرایط محیطی سازمان از اصول آن است و معتقدند که چنانچه فرهنگ سازمانی قوی باشد، میتواند عملکرد مطلوبی را به نمایش بگذارد. فرهنگ سازمان چیزهایی نظیر قابل قبول بودن غیبت، به موقع سرکار حاضر شدن و میزان تلاشی را که یک شخص باید داشته باشد، به کارکنان القا میکند (الوانی و دانایی فرد، 1381).
همچنین، در زمینة ارتباط بین کارآفرینی با عملکرد نیز تحقیقات فراوانی صورت گرفته است که از آن جمله میتوان به تحققیق کولمن و آنتونیوکسی[3] (1983)، اشاره نمود. آنها معتقدند که کارآفرینی در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی بسیار موثر بوده و یکی از عوامل موثر در زمینة مشارکت افراد، ارزیابی و پرورش احساس عزت نفس، افزایش مهارتهای فردی، اجتماعی و شغلی، توانمندیهای بالقوه و نگرش مثبت نسبت به خود و محیط اطراف خود و در نهایت از انگیزههای قوی برای کار، تلاش، کارآفرینی و بازدهی عملکرد مناسب میباشد. از اینرو، یکی از ویژگیهای مدیر خلاق و کارآفرین، احساس ارزشمندی و نشان دادن عملکرد بالا در سازمان میباشد (شریفی، 1392)
با مروری اجمالی به تحقیقات انجام شده در زمینه عملکرد مدیران و ارتباط آن با سایر متغیرها از قبیل فرهنگ سازمانی و کارآفرینی میتواندریافت که مدیران کارآفرین و مدیرانی که از فرهنگ سازمانی متناسبی برخوردار بوده و سازمان را به نفع مطلوبی هدایت میکنند، عملکرد مطلوبی را نیز به نمایش گذاشته و اثر بخشی و بهرهوری فزایندهای را نیز نشان میدهند.
با توجه به اینکه در تحقیق حاضر به بررسیی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران با عملکرد آنان پرداخته میشود و با تاکید بر تحقیقات انجام گرفته، مطرح میشود که منبع مسأله پژوهش حاضر را میتوان به عنوان خلاء نظری دریافت و سوال اصلی تحقیق حاضر را اینگونه عنوان نمود که آیا ارتباط معنیداری بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران با عملکرد آنان در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران وجود دارد یا خیر؟
اجرای این گونه تحقیقات میتواند اطلاعات مفید و سودمندی جهت برنامهریزیهای آتی مهیا سازد. کسب یافتههای تجربی بعنوان مهمترین گام در کنترل کیفی تولید شناخته میشودو از آنجایی که فرهنگ سازمانی و همچنین کارآفرینی مدیران به عنوان یکی از موثرترین عوامل در عملکرد مدیران شناخته میشود، نقش مهم و اساسی در مدیریت منابع انسانی بر جای میگذارد، باید تلاش کرد تا اطلاعات سودمند و جامعهی را نسبت به آن بدست آورده و از این طریق زمینههای افزایش عملکرد را ایجاد کرده و بستر مناسبی را برای بهرهوری و اثربخشی سازمان و مراکز آموزشی فراهم نمود.
همانگونه که مطرح گردید، فرهنگ سازمانی حاکم دریک سیستم و همچنین کارآفرینی مدیران، رابطه مستقیمی را با عملکرد مدیران نشان میدهد. به طوری که با افزایش و ارتقاء فرهنگ سازمانی و بهرهگیری از کارآفرینی مدیران میتوان شاهد عملکرد مدیران و افزایش بهرهوری در سازمان بود و به راحتی سیر صعودی توسعه منابع نیروی انسانی را مشاهده کرد. در مقابل، هنگامی که سازماندارای یک فرهنگ ویژه و قالب بر ارزشهای بنیادی نباشد، مشارکت در بین اعضاء کاهش یافته و تنها تخلفات اداری افزایش مییابد و در پی آن آسیبهای فراوانی به سیستمهای آموزشی وارد میآید.
از اینرو، با توجه به اهمیت فزاینده سازمان و بخصوص مراکز آموزشی از جمله دانشگاهها که به عنوان پروروش دهندگان نیروی انسانی و توسعه منابع انسانی شناخته میشوند، ضروری است تا به بررسی عوامل موثر بر عملکرد مدیران، یکی از افراد کلیدی که دیگری از قبیل فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران پرداخت تا از این طریق بتوان به بهرهوری سازمان و اثر بخشی آن نائل آمد.
بنابراین، عملکرد مدیران از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و باید تلاش کرد تا با کسب اطلاعات بنیادی و راهکارهای مناسب برای افزایش بازدهی و عملکرد مطلوب از یک سو و ایجاد یک فرهنگ سازمانی مناسب با ارزشها از سوی دیگر، زمینة مساعدی را برای افزایش عملکرد فراهم آورد. اجرای اینگونه تحقیقات میتواند گامی موثر در جهت کسب اطلاعات اولیه باشد تا از این طریق تصمیمگیریهای مدیریتی به گونه صحیح اتخاذ و اعمال شود.
در این پژوهش به صورت مقدماتی به شناسایی برخی از عوامل فرهنگی و سازمانی موثر بر عملکرد مدیران پرداخته شده و میتوان امیدوار بود که استفاده از نتایج این تحقیق، افزایش و توسعه منابع انسانی را در پی داشته و زمینههای تحقق اهداف بلند مدت توسعه منابع انسانی را فراهم آورد. این اقدام میتواند اطلاعات ضروری را برای مدیریت کاربردی در راستای تحول فرهنگ سازمانی، کارآفرینی و بهبود عملکرد فراهم نماید.
با توجه به موضوع تحقیق حاضر که به بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی با عملکرد مدیران دانشگاههای آزاد تربیت بدنی میپردازد، مطرح میشود که پژوهش فوق در حیطه تحقیقات کاربردی جای میگیرد.
با توجه به اینکه در تحقیقات بنیادی، هدف از تحقیق، افزایش دانش و معلومات بوده و گسترش علم یکی از اهداف تحقیق بنیادی است، در تحقیقات کاربردی، هدف بر طرف نمودن معضلات و مشکلات نظام آموزش و پرورش بوده و پژوهشگر خواهان رفع اینگونه مشکلات میباشد و اصلاً در پی افزایش دانش نیست. تحقیق حاضر نیز در حیطه تحقیقات کاربردی جای میگیرد و به صورت کلی میتوان هدف اصلی تحقیق حاضر را به شرح زیر تدوین نمود:
بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران با عملکرد آنها در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران
بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و زیرمجموعههای آن با عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران
بررسی ارتباط بین کارآفرینی مدیران و زیرمجموعههای با عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران
بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران با عملکرد آنها در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران وجود دارد؟
بین فرهنگ سازمانی و زیرمجموعههای آن با عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران رابطه معناداری وجود دارد.
بین کارافرینی و زیرمجموعههای آن با عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرهنگ سازمانی:رابینز(2004)فرهنگرابهعنواننظامیازمفاهیموعقایدمشترکبیناعضایسازمانکهتعینکنندهیرفتارآنها نسبتبه یکدیگروافرادخارجازسازمان میباشد، تعریف میکند.، (عملیاتی) فرهنگ سازمانی به صورت آشکار میتواند از راه اجتماعی کردن کارمندان تازه وارد، که از راه برخوردهای خرده فرهنگها و رفتار مدیریت بلندپایه آشکار میشود. برای مشاهده و تفسیر فرهنگ سازمانی یک پژوهشگر در دانشگاه هاروارد الگویی سودمند پدید آورد (درگاهی، 1389).
کارآفرینی عبارت است از فرآیند ایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصربهفردی از منابع بهمنظور بهرهگیری از فرصتها (شریفی، 1392. )کارآفرینی: ( عملیاتی)پیتردراکر میگوید، کارآفرینییکرفتاراستنهیکصفتویژهدرشخصیتفردکارآفرین. وی میگوید، کارآفرینیکاربردمفاهیمتکنیکهای مدیریتاستچراکهکشوریکهدارایتعدادزیادیکارآفرینباشدازمحرکهای اقتصادیقویتریبرخورداراست
عملکرد: عبارت است از حاصل فعالیتهای نیروی انسانی از لحاظ اجرای وظایف محوله پس از زمان معین که میتواند جنبة بهرهوری و کارایی داشته باشد (دفتر انتشارات کمک آموزشی وزارت آموزش و پرورش، 1390).
عملکرد مدیر: (کاویانی، 1392)مدیران علاوه بر وظایف مرسوم خود (برنامه ریزی، کنترل، نظارت، هدایت و هماهنگی)، 2 وظیفه مهم دارند، یکی رسیدگی به امورجاری و دوم، بهبود وضعیت موجود.
مدیریت بهره وری ارتباط مستقیم با وظیفه دوم دارد. لذا هر چه رسیدگی به امور جاری وقت بیشتری از مدیران ارشد سلب نماید به همان نسبت سازمان شانس رقابت پذیری و داشتن فردایی بهتر را به واسطه عدم اعمال مدیریت بهره وری از دست خواد داد. لذا مدیریت بهره وری اعمال نوعی مدیریت است که بتواند اندیشه، تفکر، باور و پرداختن به مساله بهبود را کنار وظایف جاری فراهم آورد. لذا برنامه ریزی، اجرا، هدایت و هماهنگی برنامههای بهبود را مدیریت بهره وری گویند. که تعریف عملیاتی واژه است. -5 محدودیتها و مشکلات تحقیق
در این تحقیق با دو نوع محدودیت تحت عنوان محدودیتهای در اختیار پژوهشگر و محدودیتهای خارج از حیطة پژوهشگر سروکار داشته که به شرح زیر مطرح میشوند:
1.7.1. محدودیتهای در اختیار پژوهشگر
ü عدم استفاده از مدلهای آماری پیشرفته از قبیل تحلیل عامل و تحلیل مسیر به دلیل حجم نمونه نامکفی
ü عدم کنترل متغیرهای مزاحم از قبیل سن، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، جنسیت و. . . و در نتیجه کاهش روایی درونی سؤالات.
2.7.1. محدودیتهای خارج از حیطة پژوهشگر
.
[1]-Young
[2]- Peters & Waterman
[3]- Colman & Antonioksy