فهرست مطالب
عنوان صفحه
1-7-1 ابزار گردآوری اطلاعات... 8
1-7-3 روش تجزیه و تحلیل داده ها. 8
1-8 مروری بر فصل های تحقیق.. 9
2 فصل دوم مبانی نظری و پیشینه تحقیق.. 10
2-3 دیدگاه های مختلف در مورد بهره وری.. 15
2-3-1 بهره وری از دیدگاه سیستمی.. 15
2-3-2 بهره وری از دیدگاه ژاپنی ها. 16
2-3-3 بهره وری از دیدگاه تاریخی.. 17
2-4 عوامل موثر بر بهره وری.. 17
2-5 عناصر تشکیل دهنده بهره وری.. 18
2-6 مدل های بهبود بهره وری.. 20
2-8 سیر تکاملی فناوری اداری.. 23
2-10 زیرسیستم های اتوماسیون اداری.. 25
2-11 تاثیر استفاده از سیستم اتوماسیون اداری.. 26
2-13 مدل مفهومی تحقیق و ارتباط اتوماسیون اداری و بهره وری.. 34
3 فصل سوم روش شناسی تحقیق.. 36
3-4 ابزار گردآوری اطلاعات... 38
3-7 روش تجزیه و تحلیل داده ها. 43
3-7-2 مدل معادلات ساختاری.. 44
4 فصل چهارم یافته های تحقیق.. 46
4-3-1 آزمون فرضیه های اصلی.. 50
4-3-2 آزمون فرضیه های فرعی.. 52
5 فصل پنجم بحث و نتیجه گیری.. 55
5-1-1 خلاصه آزمون فرض های اصلی.. 57
5-1-2 خلاصه آزمون فرضیه های فرعی.. 57
جدول 2‑1: برخی از تعاریف بهره وری.. 14
جدول 3‑1: دسته بندی سوالات بخش دوم و سوم پرسشنامه. 39
جدول 3‑2: ضرایب آلفای کرونباخ برای مولفههای بهرهوری.. 41
جدول 4‑1: توزیع فراوانی افراد از نظر جنسیت... 48
جدول 4‑2: شاخص های توصیفی سن و سابقه کاری پاسخ دهندگان.. 48
جدول 4‑4: نتایج حاصل از برآورد مدل مربوط به فرضیه های اصلی.. 50
جدول 4‑5: نتایج حاصل از برآورد مدل مربوط به فرضیه های فرعی.. 52
شکل 2‑1: برآبند کارایی و اثربخشی.. 20
شکل 2‑2:زیر سیستم های اتوماسیون اداری.. 26
شکل 2‑3: نمای ساده ای از مدل مفهومی تحقیق.. 35
شکل 3‑1: مدل مفهومی تحقیق.. 43
شکل 4‑1: نمودار مسیر مربوط به فرضیه های اصلی.. 50
شکل 4‑2: مدل نهایی مربوط به فرضیه های اصلی پس از اصلاح بر اساس شاخص های بهبود مدل.. 51
شکل 4‑3:نمودار مسیر مربوط به فرضه های فرعی.. 52
شکل 4‑4: مدل نهایی مربوط به فرضیه های فرعی پس از اصلاح بر اساس شاخص های بهبود مدل.. 53
چکیده
یکی از عواملی که نقش مهمی در افزایش بهرهوری ایفا میکند، فنآوری اطلاعات است. از عمده دلایل کاربرد تکنولوژی اطلاعاتی در محیطهای اداری، افزایش بهرهوری کسانی است که در این ادارات کار میکنند. اتوماسیون اداری، ایده نویین است که عمر آن در ایران به بیش از یک دهه نمیرسد. سیستم اتوماسیون اداری، مشتمل بر تمام سیستمهای الکترونیکی رسمی و غیررسمی بوده که به برقراری ارتباط اطلاعاتی بین اشخاص در داخل و خارج موسسه مربوط میشود.
در این مطالعهی پیمایشی، تاثیر استفاده از سیستمهای اتوماسیون اداری بر بهرهوری سازمانی و مولفههای تشکیلدهندهی آن (کارایی و اثربخشی) مورد ارزیابی قرار میگیرد.. جامعهی آماری تحقیق سازمان برق منطقهای یزد است که با استفاده از روش نمونهگیری تصادفی ساده، 100 نفر به عنوان نمونهی آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامهای سه بخشی بود. پس از جمعآوری اطلاعات تجزیه و تحلیل نهایی با استفاده از نرمافزارهایSPSS 16 و Amos 20 انجام شد.
ضریب مسیر برآورد شده نشان میدهند که استفاده از سیستم اتوماسیون اداری بر بهرهوری سازمان برق منطقهای یزد، تاثیر مثبت و معناداری داشته است. علاوه بر این، تاثیر استفاده از چنین سیستمهایی بر مولفهی کارایی بهرهوری نیز تایید شد. با این حال سیستمهای مذکور بر مولفهی اثربخشی بهرهوری تاثیر معناداری نداشته است. از بین متغیرهای جمعیتشناختی، تنها سن افراد، تاثیر معناداری را بر بهرهوری سازمانی نشان داد. این رابطه بین سن و مولفهی کارایی نیز مشاهده شد.
1 فصل اول کلیــــات
1-1 مقدمه
درسالهایاولیهقرنبیستویکم،رویدادهاییکهازاهمیتتاریخیبهسزاییبرخوردار بودهاند،چشماندازاجتماعیزندگیانسانرادگرگونساختهاند. یافتنمنابعرشدوتوسعه کشورها،بهعنوانیکیازمهمترینمباحثموردتوجهاقتصاددانانوسیاستگذارانمطرحبوده است .درهمینراستاانقلابفناوریاطلاعاتوارتباطات[1]،باهدفشکلدهیمجددبنیانمادیجامعه باسرعتیشتاباندرحالپیشرویاست (ماتولا، 2006).
فناوریاطلاعاتوارتباطاتازنقشدوگانهایدراقتصادبرخورداراست: نهادهبرایصنایعاستفادهکنندهوستاندهبرایاستفاده کنندگانفناوری.انقلابفناوریباشاخصهایبهبودسریعکیفیتتجهیزاتونرمافزاربههمراه کاهشبسیارزیادقیمتهاهمراهمیباشد (پاجولا، 2002).
باگسترشروزافزونارتباطاتو پیدایششکلهایمختلفجریاناتارتباطی،شبکههایارتباطیدرتمامیامورزندگیافرادسایه افکندهاست. اطلاعاتیکیازمنابعباارزشواصلیمدیرانیکسازماناست؛همانطورکه منابعانسانی،مواداولیهومنابعمالیدرروندتولیدنقشوارزشخاصیدارند،درعصراطلاعات وارتباطات،اطلاعاتنیزدارایارزشویژهایهستند.دراینراستابایستیسسیتمهاییرابرپاکردتابتواننداطلاعاتراتولیدوآنهارامدیریتکنند. هدفنهاییچنین سیستمهاییکسباطمینانازصحت،اعتبارورواییاطلاعاتدردسترسدرزمانموردنیازوبه شکلقابلاستفادهاست. سیستمهایاطلاعاتی،کهبهعنوانمنبعیارزشمندمحسوبمیشوند، تواناییمدیرانوکارکنانراافزایشدادهوامکانتحققاثربخشاهدافسازمانرابابهرهوری بالاموجبمیگردندیکیازپرکاربردترینانواعسیستمهایاطلاعاتیکه مدیرانرادرکنترلگردشاطلاعاتدرسازمانیاریمیدهد،سیستماتوماسیوناداری[2] است. اتوماسیوناداری،مشتملبرتمامسیستمهای الکترونیکرسمیوغیررسمیبودهکهبه برقراری ارتباط اطلاعات بین اشخاص در داخل و خارج موسسه و بالعکس مربوط می شود (رای و کالمر، 1995).
با توجه به اهمیت روزافزون استفاده از سیستمهای اتوماسیون اداری، در این پایان نامه تاثیر استفاده از سیستمهای مذکور بر بهرهوری سازمان برق منطقهای یزد بررسی میشود.
گسترش جمعیت و بوجود آمدن زندگی اجتماعی از جمله عواملی است که سبب ایجاد و توسعه پدیدهای به نام سازمان میگردند، سازمانها در ابتدا ساده بودند و کلیه عملیات آنها بصورت حضوری (رودررو) انجام می شد ولی به تدریج با افزایش شهرها و مهاجرت روستائیان به شهرها و همچنین پیچیده شدن زندگی اجتماعی، سازمانها کامل شدند و این تکامل در قرن 21 شدت بیشتری یافته است، بطوریکه قابل مقایسه با سازمانهای ابتدایی نیستند. با عمومیت یافتن سریع دسترسی به کامپیوترها و تکنولوژیهای نوین و رسانه های پیشرفته هیچ کشوری نمیتواند قرن 21 را بدون زیر ساخت الکترونیکی اداره کند (National science and Technology Council, 1999).
مراحل انجام عملیات در بسیاری از سازمانها به گونه ای است که فعالیتهایی که قبلاً در طی چند روز انجام می شد، امروز در چند دقیقه و حتی در چند ثانیه همراه با کیفیت بهتر صورت میگیرند و این نشان دهنده تاثیر فناوری در سازمانهاست، به این ترتیب انجام عملیات با حداقل زمان و هزینه و حداکثر سرعت و دقت به همراه تکنولوژی امن، توجه همه سازمانها را به خود جلب کرده است تا از این طریق یکپارچگی و نظم سازمانها و امکان تبادل اطلاعات فراهم گردد. از عوامل اساسی در توانمندی سازمان در برابر دیگر سازمانها، انجام عملیات با سرعت و دقت بالا می باشد، همچنین برای بقاء و پیشرفت نیاز به فناوری دارند که سیستمهای اتوماسیون اداری (OAS) می توانند از طریق ایجاد تکنولوژی های نوین این هدف را تحقق بخشند.
از سوی دیگر، از آن جا که منابع یک کشور محدود است، افزایش بهرهوری به عنوان یک ضرورت اساسی برای ارتقای استاندارد زندگی یک ملت اهمیت پیدا می کند. در جهان امروز با توجه به محدودیت عوامل مختلف تولید، نیاز به بهرهوری (چه در کشورهای پیشرفته و چه در کشورهای در حال توسعه) امری حیاتی و ضروری است. در همین راستا، یکی از مهمترین اهداف هر سازمان، ارتقای سطح بهرهوری آن است. آن چه در سازمان ها مزیت زقابتی ایجاد می کند، بهرهوری و ترکیب موثر منابع موجود در سازمان است. بهبود اثر بخش بهرهوری همانند سایر مولفه ها و فرایندهای نرم افزاری سازمانی از الزامات کار سازمانی است (نوروزیانقرهتکان و همکاران، 1390).
طی سالیان اخیر استفاده و بهره گیری از سیستمهای اتوماسیون اداری کشور ما را فرا گرفته است و بسیاری از سازمانها، تمایل زیادی برای بهرهگیری و استفاده از این سیستم ها را از خود نشان میدهند و حتی مبالغ زیادی را جهت راه اندازی و بکارگیری این سیستم ها پرداخت مینمایند، به همین جهت بحث سیستمهای اتوماسیون اداری که نوعی از سیستمهای اطلاعاتی است روز به روز اهمیت بیشتری می یابد.
با توجه به اهمیت موضوع در این تحقیق تاثیر سیستمهای اتوماسیون اداری را بر بهرهوری سازمان برق منطقهای یزد بررسی میکنیم. به این ترتیب مهمترین سوالی که در این پایاننامه به دنبال پاسخگویی به آن هستیم، عبارتست از:
«آیا از دیدگاه کارکنان سازمان برق منطقهای یزد، بین میزان استفاده از سیستمهای اتوماسیون اداری و بهرهوری سازمان ارتباط معناداری وجود دارد؟»
-3 اهمیت و ضرورت تحقیق
قرن بیست و یکم عصر جدیدی از انقلاب فناوری و عرصه نوآوری خواهد بود و در این میان فناوری اطلاعات به نحوی گوی سبقت را از سایر صنایع ربوده و در واقع جلوتر از همه وارد قرن بیست و یکم شده است. همگرایی قدرتمند رایانه و فناوریهای اطلاعات و ارتباطات موجب شکلگیری مدلهای جدیدی از کسب و کار شدهاند. با آغاز عصر فراصنعتی و ورود به قرن بیست و یکم، کار کردن با دادهها و اطلاعات لازمه کسب موفقیت است (صحراگردجهرمی، 1384).
به علت گسترش بیش از حد پیچیدگی کارها، سازمانها در سالهای اخیر توجه زیادی به فناوری دارند. پیچیدگی موجود کارها در سازمانها ناشی از عوامل اقتصادی، رقابت جهانی، پیشرفتهای فناوری و فشردگی زمان است. در همین راستا یکی از روشهایی که تحولاتی در سازمانهای کشور پدید می آورد بکارگیری سیستمهای اتوماسیون اداری میباشد تا از این طریق به اثر بخشی کارها در سازمانها کمک گردد. بدین ترتیب شاهد پیشرفت روزافزون و سریع بکارگیری کامپیوتر و ابزارهای گوناگون جهت یکپارچه کردن عملیات هستیم، همچنین رشد روز افزون وسایل ارتباطی سبب تاثیر بسیار زیادی بر توانمندی سازمانها شده است.
[1]Information and Communication Technology (ICT)
[2]Automations Systems Office
1-7- محدودیت ها وموانع تحقیق:. 9
1-8- تعاریف،مفاهیم ،واژه ها. 10
2-1-تعریف صنایع دستی (تعاریف متفاوت برای صنایع دستی). 13
2-2-1- تاریخچه صنایع دستی درایران. 14
2-2-2- نگاهی به تاریخچه صنایع دستی درقزوین درراه ابریشم. 15
2-4-ویژگیهای صنایع دستی ایران. 17
2-5-خصیصه های صنایع دستی ایران. 18
2-6-1-1-اثرات صنایع دستی دربالا بردن سطح اشتغال. 19
2-6-1- 2-اثرات صنایع دستی در ازدیاد درآمد سرانه. 20
2-6-1-3-اثرات صنایع دستی درتولید ملی. 20
2-6-1-4-اثرات صنایع دستی درتوسعه ی صادرات. 21
2-6-2-اثرات فرهنگی و هنری صنایع دستی. 22
2-6-3-اثرات اجتماعی صنایع دستی. 23
2-8-1-طبقه بندی صنایع دستی در ایران. 25
2-8-1-2-محصولات دستبافی (نساجی سنتی):. 25
2-8-1-7-سفال گری و سرامیک سازی:. 26
2-8-1-9-تولید فرآورده های پوست و چرم:. 27
2-8-1-10-ساختن محصولات فلزی و آلیاژ:. 27
2-8-1-11-قلم زنی، مشبک کاری و حکاکی روی فلزات و آلیاژها:. 27
2-8-1-12-سنگ تراشی و حکاکی روی سنگ:. 27
2-8-1-14-ریزه کاری و نازک کاری چوب:. 28
2-8-1-15-منبت کاری، کنده کاری و مشبک کاری چوب:. 28
2-8-1-22-ساخت اشیاء مستظرفه هنری:. 29
2-8-1-24-ساخت سایر فرآورده های دستی:. 29
2-9-1- تاثیر صنایع دستی در گردشگری. 30
2-9-1-1 -تاثیرگردشگری برصنایع دستی. 30
3-1-2-1- مرحله گردآوری اطلاعات:. 37
3-1-2-2-مرحله سازماندهی وطبقه بندی اطلاعات:. 37
3-1-2-3- روش تجزیه وتحلیل اطلاعات:. 37
3-1-2-4- جامعه آماری ،حجم نمونه ومتغیرهای تحقیق:. 37
3- 3-2-منابع آبهای زیرزمینی. 43
3-5-1-ویژگی های جمعیتی واجتماعی. 44
3-5-1-1- تعداد،توزیع وتراکم جمعیت. 44
3-5-1-2- تعداد و بعد خانوار. 46
3-5-1-3- ساخت جنسی وسنی جمعیت. 46
فصل چهارم(یافته های تحقیق). 51
4-1- گردشگری در شهرستان قزوین. 52
4-2- جاذبه های گردشگری درشهرستان قزوین. 53
4-2-2-1 بقعه متبرک شاهزاده حسین:. 55
4-2-3- جاذبه های تاریخی وفرهنگی:. 57
4-2-3-1 مجموعه سعدالسلطنه:. 57
4-3- تحلیل وضع موجود صنایع دستی شهرستان قزوین. 59
4-4-صنایع دستی شهرستان قزوین. 60
4-4-11-شیرینی های سنتی قزوین. 70
4-5- رشته های صنایع دستی فعال در شهرستان قزوین. 71
4-6- یافته های میدانی تحقیق. 71
4-6-1-ویژگیهای فردی وعمومی پاسخگویان. 71
4-6-2- صنایع دستی وتوسعه گردشگری ازدیدگاه گردشگران. 74
4-6-2-1- آشنایی با جاذبه های گردشگری قزوین. 74
4-6-2-2 علاقمندی برای مسافرت مجدد به شهرستان قزوین. 75
4-6-2-3 عوامل موثردرانگیزش گردشگران برای انتخاب شهرستان قزوین بعنوان مقصد گردشگری. 76
4-6-2-4 تاثیرگذاری تنوع صنایع دستی برتمایل گردشگران به مسافرت مجدد. 78
4-6-2-5 تاثیرتنوع صنایع دستی در انگیزه خرید. 79
4-6-2-6:میزان تبلیغات درموردمعرفی صنایع دستی. 80
4-6-2-7: تبلیغات وفروش صنایع دستی. 81
4-6-2-8: علاقمندی گردشگران برای خرید صنایع دستی ومحلی به جای صنایع دستی خارجی. 82
4-6- 2-9- علاقمندی گردشگران به خرید صنایع دستی قزوین بعنوان سوغات وهدیه. 83
4-6-2-10- علاقمندی گردشگران برای خرید صنایع دستی ازمناطق گردشگری شهرستان قزوین. 84
4-6-2-11- هزینه کردگردشگران برای خریدصنایع دستی. 85
4-6-2-12- صنایع دستی وتوسعه گردشگری. 86
4-6-2-13- صنایع دستی خریداری شده گردشگران درهنگام سفر به این شهرستان. 88
4-6-2-14- نقش صنایع دستی داخلی به جای صنایع دستی خارجی درتوسعه گردشگری. 89
4-6-2-15- نمایشگاههای بومی ومنطقه ای صنایع دستی وجذب گردشگران. 90
4-6-2-16- کیفیت وزیبایی ظاهری صنایع دستی و توسعه گردشگری. 91
4-6-2-17- نقش فرهنگی صنایع دستی درتوسعه گردشگری. 92
4-6-2-18- انواع صنایع دستی مورد تقاضای گردشگران. 93
4-6-2-19-انواع صنایع دستی موردپسندگردشگران. 94
4-6-2-20- راهکارهای گردشگران برای توسعه گردشگری شهرستان قزوین. 95
4-7-1-ترکیب مسئولین برحسب جنس. 95
4-7-2-ترکیب مسئولین برحسب میزان تحصیلات. 96
4-7-3-میزان شناخت وآگاهی مسئولین ازصنایع دستی شهرستان قزوین. 97
4-7-4-اقدامات انجام شده برای معرفی صنایع دستی شهرستان قزوین. 97
4-7-5- فعالیتهای مسئولین صنایع دستی برای شناخت ومعرفی صنایع دستی قزوین. 98
4-7-6-وجودقابلیتهاومهارتهای لازم برای رونق صنایع دستی شهرستان قزوین. 99
4-7-7-قابلیتهای هنری ومهارتهای لازم موجوددرشهرستان جهت رونق صنایع دستی. 100
4-7-8- وجود نیروی ماهر ومتخصص برای تولیدصنایع دستی درشهرستان قزوین. 101
4-7-9-نقش نیروی ماهرومتخصص در زمینه تولیدصنایع دستی شهرستان قزوین. 101
4-7-10-وضیعت تمایل مردم به سرمایه گذاری در بخش گردشگری. 102
4-7-11-تاثیرحضورگردشگران دررونق صنایع دستی شهرستان قزوین. 104
4-7-12- آموزش افرادبومی برای معرفی وتوسعه صنایع دستی شهرستان قزوین. 105
4-7-13-نقش صنایع دستی دراشتغالزایی وجذب گردشگر. 106
4-7-15- ارائه تسهیلات وتوسعه بخش صنایع دستی. 109
4-7-16-پررونق ترین صنایع دستی شهرستان قروین از نگاه مسئولین. 110
4-7-17-روند تغییر وضعیت تولید وعرضه صنایع دستی قزوین نسبت به سالهای گذشته. 111
4-7-18-روندتغییرتنوع تولیدات صنایع دستی قزوین نسبت به سالهای گذشته. 112
4-7-19-راهکارهای توسعه گردشگری شهرستان قزوین. 113
4-7-20-تاثیررشدوشکوفایی صنایع دستی شهرستان قزوین برسطح درآمد مردم. 114
فصل پنجم (بحث/نتیجه گیری/پیشنهادها). 115
جدول3-1:متوسط بارندگی سالانه شهرستان قزوین سال1390(میلی متر). 40
جدول3-2:متوسط دمای ماهیانه ایستگاه قزوین سال1390(درجه سانتیگراد) 41
جدول3-3:متوسط رطوبت نسبی ماهیانه ایستگاه قزوین سال1381(درصد). 42
جدول3-4:روند تغییرات جمعیت شهرستان قزوین از 1355تا1390. 45
جدول3-5:تعدادوبعدخانوارشهرستان قزوین(سال1390). 46
جدول3-6: ساخت جنسی جمعیت شهرستان قزوین(1385). 46
جدول3-7:ساخت سنی جمعیت شهرستان قزوین(سال1390). 46
جدول3-8:تعدادکارگاههای شهرستان قزوین(سال1381). 49
جدول3-9:تعدادونوع خدمات شهرستان قزوین(سال1391). 49
جدول3-10:طبقه بندی راههای شهرستان قزوین(سال1390). 50
جدول4-1:رشته های صنایع دستی فعال. 71
جدول42- -ترکیب پاسخ دهندگان برحسب جنس. 72
جدول4-3- ترکیب پاسخگویان برحسب سن. 73
جدول4-4-ترکیب پاسخ دهندگان برحسب میزان تحصیلات. 73
جدول4-5-آشنایی گردشگران باشهرستان قزوین. 75
جدول4-6- میزان علاقمندی گردشکران جهت مسافرت مجدد به شهرستان قزوین 76
جدول4-7- عوامل موثر درانتخاب قزوین بعنوان مقصدگردشگری. 77
جدول4-8- تاثیرتنوع صنایع دستی درمسافرت مجدد. 78
جدول4-9- تاثیرتنوع صنایع دستی درانگیزه خرید. 79
جدول 4-10- نقش تبلیغات درمعرفی صنایع دستی. 80
جدول4-11- نقش تبلیغات در فروش صنایع دستی شهرستان قزوین. 81
جدول4-12- میزان علاقمندی به خریدصنایع دستی محلی به جای خارجی. 82
جدول4-13- میزان علاقمندی گردشگران به خریدصنایع دستی بعنوان سوغات. 84
جدول4-14- تمایل گردشگران برای خریدصنایع دستی ازمناطق گردشگری الموت شرقی والموت غربی. 85
جدول4-15- میزان هزینه کرد گردشگران برای خرید صنایع دستی. 86
جدول4-16- میزان نقش صنایع دستی درتوسعه گردشگری. 87
جدول4-17- انواع صنایع دستی خریداری شده توسط گردشگران. 88
جدول4-18- میزان نقش صنایع دستی داخلی به جای صنایع دستی خارجی درتوسعه گردشگری. 89
جدول4-19- میزان نقش نمایشگاههای بومی ومنطقه ای درجذب گردشگر. 90
جدول4-20- میزان تاثیرکیفیت وزیبایی صنایع دستی در توسعه گردشگری. 91
جدول4-21- تامین خواسته های فرهنگی گردشگران ازطریق صنایع دستی قزوین. 92
جدول4- 22- انواع صنایع دستی موردتقاضای گردشگران. 93
جدول:4-23- آشنایی گردشگران باانواع صنایع دستی. 94
جدول4-24:ترکیب مسئولین برحسب جنس. 95
جدول4-25ترکیب مسئولین برحسب میزان تحصیلات. 96
جدول4-26:میزان آشنایی مسئولین شهرستان باصنایع دستی. 97
جدول4-27:نظرمسئولین درخصوص انجام اقدامات برای معرفی صنایع دستی قزوین. 98
جدول4-28:میزان تاثیرفعالیتهای مسئولین درشناساندن صنایع دستی قزوین. 98
جدول4-29:میزان موجودبودن قابلیتها ومهارتهای لازم برای رونق صنایع دستی. 99
جدول4-30:درجه تاثیرقابلیتهای هنری ومهارتی مردم دررونق صنایع دستی 100
جدول4-31:میزان وجودنیروی ماهر درتولید صنایع دستی در قزوین. 101
جدول4-32:میزان تاثیرنقش مهارت وتخصص برتولیدصنایع دستی. 102
جدول4-33:وضعیت تمایل مردم به سرمایه گذاری دربخش گردشگری. 103
جدول4-34:میزان تمایل مردم به سرمایه گذاری در بخش صنایع دستی. 103
جدول4-35:میزان تاثیرحضورگردشگران بررونق صنایع دستی. 105
جدول4-36:میزان نقش آموزش افرادبومی درمعرفی وتوسعه صنایع دستی. 106
جدول4-37:میزان تاثیر صنایع دستی دراشتغالزایی. 107
جدول4-38:میزان تاثیربرگزاری جشنواره بر فروش صنایع دستی. 108
جدول4-39:تاثیرتسهیلات وتوسعه صنایع دستی. 109
جدول4-40:میزان تاثیرتسهیلات درتوسعه صنایع دستی. 109
جدول4-41:صنایع دستی پررونق شهرستان قزوین. 110
جدول4-42:روندتغییرات وضعیت صنایع دستی. 111
جدول4-43:روندتغییرتنوع صنایع دستی. 112
جدول4-44:راهکارهای توسعه گردشگری. 113
جدول4-45:تاثیررشدصنایع دستی بردرآمد. 114
جدول5-1:مولفه های مورداستفاده جهت آزمون فرضیه اول. 118
جدول5-2:مولفه های مورداستفاده جهت آزمون فرضیه دوم. 119
شکل1-1-نقشه موقعیت جغرافیایی شهرستان قزوین. 9
شکل3-1: متوسط بارندگی سالانه شهرستان قزوین سال1390(میلی متر). 40
شکل3-2:متوسط دمای ماهیانه ایستگاه قزوین سال1390(درجه سانتیگراد). 41
شکل3-3:متوسط رطوبت نسبی ماهیانه ایستگاه قزوین سال1381(درصد). 42
شکل3-4:روند نرخ رشدجمعیت شهرستان قزوین از1355 تا1390. 45
شکل4-1:جاذبه های طبیعی شهرستان قزوین. 54
شکل4-2:نمایی از شاهزاده حسین(ع). 55
شکل4-5-قلعه الموت در شهرستان قزوین. 59
شکل4-6- نقشه پراکندگی صنایع دستی شهرستان قزوین. 62
شکل4-7 - بازارچه دائمی صنایع دستی قزوین1393. 62
شکل4-8-خوشنویسی هنرمندان قزوین. 63
شکل4-9- هنر موج بافی توسط احمد بامشاد1393. 64
شکل4-10- بازارچه دائمی صنایع دستی قزوین 1393. 64
شکل4-11- بازارچه دائمی صنایع دستی 1393. 65
شکل4-14- بازاچه دائمی صنایع دستی قزوین1393. 67
شکل4-16-بازارچه دائمی صنایع دستی 1393. 69
شکل4-17-گره چینی حسینیه امینی ها. 69
شکل4-20 ترکیب پاسخ دهندگان برحسب جنس. 72
شکل4-21 ترکیب پاسخگویان برحسب سن. 73
شکل4-22 ترکیب پاسخ دهندگان برحسب میزان تحصیلات. 74
شکل4-23 میزان آشنایی گردشگران با شهرستان قزوین. 75
شکل4-24 میزان علاقمندی گردشگران جهت مسافرت مجدد به شهرستان قزوین. 76
شکل4-25: عوامل موثر درانتخاب قزوین بعنوان مقصدگردشگری. 77
شکل4-26:تاثیرتنوع صنایع دستی درمسافرت مجدد. 78
شکل4-27:تاثیرتنوع صنایع دستی درانگیزه خرید. 79
شکل4-28:نقش تبلیغات درمعرفی صنایع دستی. 80
شکل4-29:نقش تبلیغات در فروش صنایع دستی شهرستان قزوین. 81
شکل4-30:میزان علاقمندی به خریدصنایع دستی محلی به جای خارجی. 83
شکل4-31:میزان علاقمندی گردشگران به خریدصنایع دستی بعنوان سوغات. 84
شکل4-32:تمایل گردشگران برای خریدصنایع دستی ازمناطق گردشگری الموت شرقی والموت غربی. 85
شکل4-33:میزان هزینه کرد گردشگران برای خرید صنایع دستی. 86
شکل4-34:میزان نقش صنایع دستی درتوسعه گردشگری. 87
شکل4-35:انواع صنایع دستی خریداری شده توسط گردشگران. 88
شکل 4-36 – میزان نقش صنایع دستی داخلی بجای صنایع دستی خارجی در توسعه گردشگری. 89
شکل4-37:میزان نقش نمایشگاههای بومی ومنطقه ای درجذب گردشگر. 90
شکل4-38:میزان تاثیرکیفیت وزیبایی صنایع دستی در توسعه گردشگری. 91
شکل4-39:تامین خواسته های فرهنگی گردشگران ازطریق صنایع دستی قزوین 92
شکل4-40:انواع صنایع دستی موردتقاضای گردشگران. 93
شکل:4-41:آشنایی گردشگران باانواع صنایع دستی. 94
شکل4-42:ترکیب مسئولین برحسب جنس. 96
شکل4-43: ترکیب مسئولین برحسب میزان تحصیلات. 96
شکل4-44:میزان آشنایی مسئولین شهرستان باصنایع دستی. 97
شکل4-45:میزان تاثیرفعالیتهای مسئولین درشناساندن صنایع دستی قزوین 99
شکل4-46:میزان موجودبودن قابلیتها ومهارتهای لازم برای رونق صنایع دستی. 100
شکل4-47:میزان وجودقابلیتهاومهارتهابرای رونق صنایع دسنی. 101
شکل4-48:میزان تاثیرنقش مهارت وتخصص برتولیدصنایع دستی. 102
شکل4-49:وضعیت تمایل به سرمایه گذاری. 103
شکل4-50:میزان تمایل مردم به سرمایه گذاری در بخش صنایع دستی. 104
شکل4-51:میزان تاثیرحضورگردشگران بررونق صنایع دستی. 105
شکل4-52:میزان نقش آموزش افرادبومی درمعرفی وتوسعه صنایع دستی. 106
شکل4-53:میزان تاثیر صنایع دستی دراشتغالزایی. 107
شکل4-54-جشنواره صنایع دستی سرای سعدالسلطنه. 108
شکل4-55:میزان تاثیربرگزاری جشنواره بر فروش صنایع دستی. 108
شکل4-56:میزان تاثیرتسهیلات درتوسعه صنایع دستی. 109
شکل4-57:صنایع دستی پررونق شهرستان قزوین. 110
شکل4-58:روندتغییرات وضعیت صنایع دستی. 111
شکل4-59:روندتغییرتنوع صنایع دستی. 112
شکل4-60:راهکارهای توسعه گردشگری. 113
شکل4-61:تاثیررشدصنایع دستی بردرآمد. 114
چکیده:
صنایع دستی تبلورعینی فرهنگ ومظاهرهنری وازنوع هنرهای کاربردی ومردمی به حساب می آید وازآنجا که هرفرآورده دستی بازگوکننده خصوصیات تاریخی،اجتماعی وفرهنگی محل تولید خود است،می تواند عامل مهمی درشناساندن فرهنگ وتمدن وهمچنین عاملی برای جذب گردشگران داخلی وخارجی محسوب شود.هدف ازانجام این تحقیق، بررسی نقش صنایع دستی درتوسعه گردشگری می باشد که درشهرستان قزوین انجام شد.روش تحقیق به کاررفته،توصیفی-تحلیلی بوده وروش جمع آوری اطلاعات،اسنادی ومیدانی بوده است.جامعه آماری این تحقیق راگردشگران بازدیدکننده ازشهرستان قزوین درایام تعطیلات نوروز1393وهمچنین مسولین سازمان صنایع دستی قزوین تشکیل می دهند.حجم نمونه بااستفاده ازجدول استاندارد مورگان 384 نفربرای جامعه آماری گردشگران و30 نفربرای جامعه مسولین سازمان صنایع دستی قزوین مشخص گردید.نتایج حاصله ازبررسی نشان می دهدکه حدود95.9 درصدنمونه مورد مطالعه،نقش صنایع دستی درتوسعه گردشگری شهرستان قزوین را زیادوخیلی زیاد می دانند.81.2درصدنیزبرتاثیربالای تنوع صنایع دستی درافزایش تعدادگردشگران شهرستان قزوین صحه می گذارند.
واژگان کلیدی:صنایع دستی،گردشگری،توسعه،قزوین،هنرهای سنتی
مقدمه
امروزه تولیدصنایع دستی که مزین به نقش آثارتاریخی،باستانی ویادمانهای ویژه هرکشوراست دردستورکارصنعتگران جهان قرارداردوتلاش می شود که حتی بخشی ازاین گونه آثارکه ازسنگ،چوب،فلزویابرروی سرامیک وپارچه پدید می آیدباقیمت های ارزان دراختیارگردشگران قرارگیرد.بایدتوجه نمود که تمامی ممالک جهان،اعتقادبه تاثیرمتقابل صنایع دستی وگردشگری دارند.چرا که درعمل وتجربه دریافته اند که هنرهای صناعی یکی ازعوامل بسیارموثردرجلب وجذب گردشگردرتمامی گرایش های ملی،منطقه ای وداخلی است ومتقابلا به این نتیجه هم رسیده اند که صنعت گردشگری می تواند به رشد،توسعه وگسترش صنایع دستی وبهبود کیفیت آن کمک کند.برپایه این اعتقاد وتجربیات حاصله تشکیلات صنایع دستی وگردشگری دربسیاری ازکشورها درهم ادغام ویا دررابطه ای هماهنگ ومنسجم باهم دیده شده اند که خوشبختانه درکشورمانیزگامهائ دراین زمینه برداشته شده است.این تحقیق درمحدوده جغرافیایی شهرستان قزوین انجام گرفته که دارای جاذبه های طبیعی،تاریخی،مذهبی وفرهنگی بیشماری می باشدبرخی ازاین آثارمانندامامزاده حسین(ع)وقلعه های تاریخی الموت ولمبسرازجایگاه ویژه ای درگردشگری برخوردارند.وبه علت تعددآثارتاریخی قزوین جزءده شهرتاریخی ایران به شمارمی آید.دراین تحقیق سعی شده است نقش صنایع دستی درتوسعه گردشگری شهرستان قزوین موردمطالعه وبررسی قرارگیردوهمچنین با معرفی صنایع دستی وتاکیدآن به رونق وتوسعه گردشگری شهرستان قزوین کمک شودتاازرکودآن درفصول کم رونق سال جلوگیری شود.
این پایان نامه در5فصل تدوین شده است که:
فصل اول کلیات تحقیق شامل بیان مسئله،اهمیت وضرورت تحقیق،سوال هاوفرضیه های تحقیق،محدوده موردمطالعه،محدودیتها وموانع تحقیق،تعاریف مفاهیم وواژه هامی باشد.
فصل دوم تحقیق( مرورمنابع/ادبیات تحقیق/پیشینه تحقیق) شامل تعاریفی ازصنایع دستی،اهمیت وجایگاه صنایع دستی درگردشگری،خصوصیات وویژگی های صنایع دستی وتاریخچه آن وپیشینه تحقیق موردبررسی قرارگرفته است.
فصل سوم تحقیق(روش اجرای تحقیق/مواد وروشها)به بررسی روش تحقیق ومراحل آن، محدوده جغرافیایی تحقیق ، وویژگی های طبیعی وانسانی شهرستان قزوین می پردازد.
درفصل چهارم(تجزیه وتحلیل داده ها ویافته های تحقیق) پرسشنامه های تکمیل شده ازسوی گردشگران ومسولین مورد تجزیه وتحلیل قرارگرفته است وجداول ونمودارهای مربوط به آن ترسیم شده است.
درفصل پنجم تحقیق بحث ،نتیجه گیری وپیشنهادهای لازم درارتباط باموضوع تحقیق آورده شده است.
|
1-1- بیان مسئله
صنایعدستی با ویژگیهایی چون کاربر بودن و ارزش افزوده بسیار بالا، تأمین مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی، نیاز به سرمایه اندک، برخورداری از ابزار کار ساده و بازار ساده فروش محصولات، سبب افزایش تولید ناخالص ملی، افزایش درآمد سرانه، توسعه صادرات، کسب درآمد ارزی، تأمین تعادل اجتماعی، تأمین اشتغال و تعادل بخشی بازار کار و جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها، ایجاد درآمد مکمل برای خانوار، توسعه توریسم و مبادلات فرهنگی و افزایش سطح مشارکت اقتصادی زنان میگردد.( علیپور، مجنون، 1391 ،1).
ایران یکی از کشورهای تولید کننده صنایع دستی در جهان است وتولید انواع صنایع دستی توانسته است تا ایران بعنوان یکی از کشورهای مهم ومعروف در این زمینه باشد.این صنایع که آمیخته با فرهنگ وهنرملت وقدمت تاریخی آن می باشد یکی ازجاذبه های مهم برای جلب توجه جهانیان به کشورمان می باشد.
توجه خاصی که در دودهه اخیر به صنایع دستی وتاثیرآن به عنوان موضوع اشتغال ودرآمدخانواده داده شده است،می تواند جایگاه مهم آن را در گردشگری وجذب گردشگر نشان دهد.(سایت صنایع دستی استان قزوین). گردشگری از دیدگاه فرهنگی دارای پیشینه طولانی است ولی از چشم انداز اقتصادی پدیده ای نسبتا جدید در مبادلات بین المللی است.این پدیده از چنان سرعت وکیفیتی برخوردار است که در مدتی بسیار کوتاه توانسته بخش بزرگی از مبادلات جهانی را به خود اختصاص دهد.
ازسوی دیگر،پژوهش ها نشان داده است رابطه مستقیمی بین تعداد گردشگران ودرآمد حاصل ازآن درکشورهای عمده تولید کننده صنایع دستی وجود دارد.صنایع دستی بیانگر صنعت وهنر نیاکان،وبیانگر هنروذوق مردم هر کشوراست و می توان آن راجلوه گاه آفرینش هنری مردم یک مرزوبوم وذوق وسلیقه معاصران دانست.
در پهنه بندی جغرافیایی،صنایع دستی ایران به پنج ناحیه تقسیم شده که ناحیه شمالغرب وغرب مشتمل برچندین استان می باشد،استان قزوین هم با قرارگرفتن دراین ناحیه با برخوداری ازصنایع دستی گوناگون نظیر،گلیم بافی،نازک کاری روی چوب،چاروق دوزی ساخت محصولات مسی،منبت کاری،چاقوسازی،سوزن دوزی،گبه بافی،دستبافی،خراطی ازفرصت های خوبی برای فعال سازی صنایع دستی وتوسعه گردشگری برخورداراست.
شهرستان قزوین به واسطه دارا بودن جاذبه های متنوع طبیعی وانسانی وتاریخی-فرهنگی واز همه مهمتر جاذبه های زیارتی متعدد(شاهزاده حسین)در این منطقه با دارا بودن محصولات کشاورزی متنوع،تولیدات صنایع دستی گوناگون همه ساله پذیرای گردشگران زیادی می باشد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول : کلیات
1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق و کاربرد نتایج آن5
1-3 پرسش اصلی تحقیق (سؤال تحقیق )6
1- 8 روش تجزیه و تحلیل اطلاعات7
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
2- 2 تاریخچه گردشگری........................................
2- 6 توسعه پایدار Sustainable development19
2- 8 آثار و پیامدهای گردشگری22
فصل سوم: داده ها و روشهای تحقیق
3-1 موقعیت جغرافیایی استان گیلان27
3-3 موقعیت جغرافیایی منطقه چاف و چمخاله29
3-3-4 پوشش گیاهی و حیات جانوری31
3-5 ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA)32
3-6 اهداف ارزیابی اثرات زیست محیطی35
3-13 چگونگی اثرات پروژه بر محیط زیست40
3-14 ارزیابی اثرات زیست محیطی و توریسم43
3- 15 روش ها و تکنیک های ارزیابی آثار زیست محیطی46
3-18 متدولوژی های تجزیه و تحلیل در ارزیابی اثرات زیست محیطی48
3-20 شناسایی و پیامدهای زیست محیطی مناطق ساحلی50
3-21 روش ماتریس ارزیابی اثرات سریع (RIAM)50
3-21-2 اجزاء تشکیل دهنده محیط53
فصل چهارم: یافته های تحقیق
4-1 وضعیت گردشگری منطقه ساحلی چاف تا چمخاله57
4-2 تفسیر یافته ها در جداول ماتریس پارامترهای محیطی64
فصل پنجم: جمع بندی، ارزیابی فرضیه ها و پیشنهادات
منابع..................................................... 75
فهـرست جداول
عنوان صفحه
جدول شماره 3-1 معیارهای مورد استفاده در روش ماتریس ارزیابی اثرات سریع .............................................. 52
جدول شماره 3-2 دامنه های مورد استفاده در روش ماتریس ارزیابی اثرات سریع ...................................... 55
جدول شماره 3-3 پارامترهای محیطی منطقه ............. 56
جدول شماره 4-1 ماتریس پارامترهای فیزیکی- شیمیایی... 59
جدول شماره 4-2 ماتریس پارامترهای بیولوژیکی- اکولوژیکی 60
جدول شماره 4-3 ماتریس پارامترهای اقتصادی- فنی ..... 61
جدول شماره 4-4 ماتریس پارامترهای اجتماعی- فرهنگی .. 62
جدول شماره 4-5 جمع بندی نهایی ماتریس .............. 64
فهـرست نمودارها
عنوان صفحه
نمودار شماره 4-1 تکرار دامنه ها در محیط فیزیکی- شیمیایی 66
نمودار شماره 4-2 تکرار دامنه ها در محیط بیولوژیکی- اکولوژیکی 66
نمودار شماره 4-3 تکرار دامنه ها در محیط اقتصادی- فنی 67
نمودار شماره 4-4 تکرار دامنه ها در محیط اجتماعی- فرهنگی 67
نمودار شماره 4-5 تکرار دامنه ها در پارامترهای محیطی 68
فهـرست تصاویر
عنوان صفحه
شکل 5-1: رشد ساخت و سازهای مسکونی و ویلا ........... 73
شکل 5-2: اماکن اقامتی و پذیرایی در حال بهره برداری . 74
فهـرست نقشهها
عنوان صفحه
نقشه شماره 3-1 موقعیت محدوده مطالعاتی ............. 29
اهمیت موضوع گردشگری به عنوان پدیده ای نوین و منبعی برای توسعه از ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی قابل بررسی است و آن یکی از اصلی ترین منابع درآمد کشورها در حال حاضر است. متأسفانه گسترش جریان های گردشگری با برنامه ریزی نامناسب به همراه ضعف زیرساخت ها و مدیریت گردشگری، اثرات زیست محیطی منفی زیادی در پی داشته است. یکی از روشهای ارزیابی اثرات زیست محیطی، روش ماتریس ارزیابی اثرات سریع (RIAM)است که این تحقیق براساس این روش با داده های استاندارد از معیارهای مهم ارزیابی انجام گرفته است. هدف از این تحقیق، شناخت و ارزیابی اثرات زیست محیطی ناشی از اماکن اقامتی و پذیرایی توریستی در منطقه ساحلی چاف تا چمخاله با استفاده از روش ماتریس ارزیابی اثرات سریع (RIAM)در فاز بهره برداری بر چهار محیط فیزیکی- شیمیائی، اکولوژیکی- بیولوژیکی، اجتماعی- فرهنگی و اقتصادی- فنی می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بر روی تمامی اجزاء محیط به غیر از محیط اقتصادی- فنی، اثرات منفی وجود دارد و اثرات مثبت، بعد از محیط اقتصادی- فنی در محیط اجتماعی- فرهنگی است که تنها اثر منفی ناچیزی در سطح بهداشت و ترافیک دیده می شود.
کلمات کلیدی: گردشگری، ماتریس ارزیابی اثرات سریع(RIAM)، منطقه ساحلی چاف تا چمخاله
مقدمه
از آنجایی که فعالیت های گردشگری اثرات چشمگیری در اقتصاد مناطق پذیرنده گردشگران بر جای میگذارد، توجه فراوانی به این زمینه از فعالیت معطوف گردیده است. درصد عمده ای از این فعالیت ها متکی بر طبیعت گردی است که بخش عمده ای از آن در نواحی ساحلی متمرکز شده است، که در صورت رعایت ضوابط و استانداردهای زیست محیطی و همچنین انجام ارزیابی های مستمر در طول زمان بهره برداری، توسعه گردشگری می تواند به عنوان عاملی در جهت حفاظت از محیط و افزایش کیفیت آن به شمار آید. (فروغی ابری و دیگران،1388،ص1)
به طور کلی اثرات زیست محیطی به تغییر فیزیکی، شیمیایی، بیوفیزیکی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محیط زیست بر اثر یک یا چند فعالیت اطلاق می شود و شناسایی اثرات زیست محیطی، بخش عمده و اصلی را در روند مطالعات زیست محیطی تشکیل می دهد. شناسایی آثار و پیامدها ممکن است مثبت یا منفی بوده، پس این موارد باید مورد شناسایی قرار گرفته و اهمیت هر نوع اثر با پیامد مشخص شده و منافع و مضرات آن به طور مستند و منطقی تشریح گردد. (www.tourismscience.ir)
در این میان، لزوم به کارگیری مدل EIA(Environmental Impact Assessment)ارزیابی اثرات زیست محیطی، در زمان معرفی یک پروژه برای مشخص کردن نوع اثرات و اندازه اثرات و راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی و ناسازگار با محیط زیست ارائه می دهد. لازم به ذکر است کهEIAتصمیم به اجرا شدن یا نشدن یک پروژه نمی گیرد، بلکه پیامدهای زیست محیطی را پیش بینی کرده، در پیش روی تصمیم گیران قرار می دهد.
در این تحقیق سعی شده است تا با مطالعه موردی منطقه ساحلی چاف تا چمخاله، تبیینی از نقش توریسم و توسعه آن به لحاظ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و محیطی به دست آید و عوامل و فاکتورهای متأثر از توسعه گردشگری مورد ارزیابی قرار گیرد. لذا با به کارگیری مدل EIAو نتایج به دست آمده از یک ماتریس ساده، امکان ثبت دائمی وقایع را در یک فرایند تصمیم گیری فراهم می آورد. در این تحقیق با استفاده از ماتریس ارزیابی اثرات سریع (RIAM) در فاز بهره برداری امکانات توریستی بر چهار محیط فیزیکی – شیمیایی، اکولوژیکی – بیولوژیکی، اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی- فنی می باشد.
1-1 بیان مسأله
گردشگری در یک کلیت، در بر گیرنده جریانی از سرمایه، انسان، فرهنگ و کنش متقابل میان آنهاست که در فضاهای جغرافیایی آثار مختلفی بر جای می نهد. رویکرد دیگری که در مورد تعریف گردشگری وجود دارد، این است که به عنوان یک سیستم تلقی می شود. در این رویکرد، گردشگری نه به عنوان صنعت بلکه به عنوان سیستمی پیچیده لحاظ می شود که از عوامل و مؤلفه های مختلفی تأثیر پذیرفته و بر عوامل و مؤلفه هایی مؤثر بوده و افراد و گروه های متعددی در آن نقش ایفا می کنند. در این نگاه، گردشگری یک پدیده ای کاملاً تأثیر گذار و در عین حال تأثیر پذیر نسبت به فرهنگ، اقتصاد، سیاست، تکنولوژی و محیط زیست می باشد. (دهقانی نژاد،sep2011،ص4)
بنابراین، با توجه به اینکه هر فعالیتی مستلزم بر گرفتن موادی از طبیعت و دفع موادی دیگر درآن است، کلیه فعالیت ها در راستای هر هدفی باید در چارچوب ظرفیت های محدود محیط زیست مورد بررسی قرار گیرد تا به بقا و پایداری محیط زیست لطمه ای وارد نگردد.
(همائی فر و دیگران،sep2011،ص1و2)
امروزه اکثر محققان و متخصصان اذعان دارند که گردشگری را باید به شیوه ای کنترل شده، یکپارچه و پایدار و بر اساس برنامه ریزی عقلایی توسعه داد و مدیریت کرد. (شاکری،1386،ص3) بر این اساس، اگرچه گردشگری دارای آثار منفی بر محیط زیست است و گردشگران مصرف کننده منابع می باشند، اما این صنعت استعداد جایگیری در فرایند توسعه پایدار را دارد.
در این میان، مناطق ساحلی به خصوص سواحل ماسه ای به طور ذاتی برای انسان ها جاذب و از پتانسیل لازم جهت اجتماع گردشگران برخوردار است. اما نکته ای که نباید فراموش شود این است که "اکولوژی محیط زیست ساحلی" خیلی حساس و آسیب پذیر بوده و فشار ناشی از فعالیت های توریستی می تواند تعادل اکولوژیکی محیط را برهم بزند. (رحمانی،1388)
در حال حاضر استفاده از مناطق ساحلی به یک معضل و مسأله تبدیل گردیده و عموم اشخاص اعم از دولتی وخصوصی به عناوین و شیوه های مختلف در صدد بهره برداری حداکثر از ساحل هستند، که بدون توجه به منافع و لزوم بهره برداری بهینه و جمعی صورت می گیرد.
یکی از روش های بررسی و ارزیابی تبعات مثبت و منفی و همچنین مدیریت و برنامه ریزی توسعه گردشگری قبل از اجرا، ارزیابی آثار زیست محیطی(EIA) می باشد. ارزیابی آثار زیست محیطی می تواند میزان مصرف منابع و پسرفت محیط زیست و اختلالات اجتماعی (که اغلب با توسعه اتفاق می افتد) را کاهش دهد.(شاکری،1386،ص3)EIA به عنوان یک ابزار کارا برای رسیدن به آینده پایدار زیست محیطی در گردشگری ساحلی، همچنین ICZM(مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی) که یک فرایند انعطاف پذیر و منطبق با مدیریت منابع برای توسعه پایدار زیست محیطی در نواحی ساحلی است و هدف کلی آن حداکثر کردن منافع حاصل از مناطق ساحلی و حداقل کردن تضادها و برخورد ها و اثرات مخرّب فعالیت های انسانی بر یکدیگر می باشد تا ضمن پررونق شدن صنایع گردشگری ساحلی در کشور، بستر آن نیز دچار معضلات زیست محیطی نگردد. (یزدانی،1388)
منطقه چاف تا چمخاله (از شهر چاف و چمخاله) از مناطق ساحلی و توریستی استان گیلان محسوب شده که از توابع شهرستان لنگرود به شمار می رود. استقرار بخش عظیمی از اراضی در کنار ساحل دریا که بدان جلوه خاصی داده است، از دیرباز مورد توجه بوده و بعد از ساحل شهرستان بندرانزلی دومین قطب توریستی از ساحل فعال درخطه گیلان به شمار می رود.
این منطقه به جهت توانایی های بالای خود دارای فرصت های قابل توجهی برای توسعه پایدار است. استفاده از فرصت های بی نظیر منطقه از آن جهت که بدون برنامه ریزی جامع و بدون توجه به توسعه پایدار بوده، خود به عاملی در جهت توسعه ناپایدار و تخریب و همچنین آلودگی محیط زیست بدل شده است. (ملکی،1388،ص280)
بنابراین، بررسی و مطالعه هر گونه عاملی که سبب کاهش توان (پتانسیل) محیط زیست و توریسم منطقه مورد مطالعه باشد، ضروری به نظر می رسد.
1-2 اهمیت و ضرورت تحقیق و کاربرد نتایج آن
انجام تحقیقات برای ارزیابی محیط طبیعی امری ضروری است، چرا که با ارزیابی نواحی مختلف، برنامه ریزان و طرح پردازان خواهند توانست با اطمینان خاطر با شناخت نواحی حساس، به خصوص نواحی حساس ساحلی به توسعه پایدار گردشگری دست یابند. این مهم هم باعث جذب گردشگر می شود و هم محیط را برای استفاده مناسب نسل های آینده حفظ خواهد کرد.
1-3 پرسش اصلی تحقیق (سؤال تحقیق )
- پیامدهای زیست محیطی توسعه توریسم، در ناحیه چاف - چمخاله چیست ؟
- تأثیر پیامدهای زیست محیطی توسعه توریسم با روشEIA در ناحیه چاف - چمخاله به چه میزان است؟
1-4 اهداف تحقیق
مهم ترین اهدافی که در پژوهش حاضر مدنظر قرار گرفته به شرح زیر می باشد:
ـ شناسایی انواع پیامدهای زیست محیطی
ـ ارائه راهکار برای تعدیل پیامدهای سوء و توسعه پیامدهای مثبت
1- 5 فرضیات تحقیق
ـ به نظر می رسد که توسعه توریسم در ناحیه مطالعاتی آثار زیست محیطی به همراه دارد.
ـ بین کیفیت محیط زیست و افزایش تعداد گردشگران در ناحیه مطالعاتی رابطه وجود دارد.
1- 6 روش تحقیق
در این تحقیق با بهره گیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و مدلEIA انجام شده که به بررسی وضع موجود پرداخته و ویژگی های منطقه را مورد مطالعه قرار داده و با توجه به اطلاعات موجود پیامدهای زیست محیطی منطقه مورد مطالعه، بررسی می شود. همچنین از نظر هدف، تحقیقی کاربردی محسوب میشود.
چکیده:
سازمان تامین اجتماعی به عنوان بزرگترین سازمان بیمه گر در ایران ، تنها عرضه کننده کامل حمایت های اجتماعی می باشد که می تواند در یک سازمان عملیاتی شود. مانند: مستمری بازنشستگی ، ازکارافتادگی بازماندگان ، تامین هزینه های درمان ، مقرری بیمه بیکاری ، کمک عائله مندی ،کمک هزینه ازدواج ، غرامت دستمزد ایام بیماری ودیگر انواع خدمات بیمه ای و درمانی. از سوی دیگر امروزه یکی از ارکان اساسی در سازمان های مشتری مدار، کسب رضایت مشتری است. زیرا محرک اصلی برای سازمان هایی که بدنبال بهبود عمده در مسیر پیشرفت خویش هستند همانا مشتریان آن سازمان می باشند. باتوجه به موضوع تحقیق حاضر (مقایسه تطبیقی میزان رضایت ارباب رجوع از عملکرد شعب و کارگزاریهای تامین اجتماعی استان گیلان ) فرضیه های این تحقیق به شرح زیر می باشند:
1- بین میزان رضایت ارباب رجوع از سهولت انجام کار در شعب مادر و کارگزاری های رسمی سازمان تامین اجتماعی تفاوت معنی داری وجود دارد.
2- بین میزان رضایت ارباب رجوع از سرعت انجام کار در شعب مادر و کارگزاری های رسمی سازمان تامین اجتماعی تفاوت معنی داری وجود دارد.
3- بین میزان رضایت ارباب رجوع از کیفیت پاسخ گویی در شعب مادر و کارگزاری های رسمی سازمان تامین اجتماعی تفاوت معنی داری وجود دارد.
4- بین میزان رضایت ارباب رجوع ازتکریم ارباب رجوع در شعب مادر وکارگزاری های رسمی سازمان تامین اجتماعی تفاوت معنی داری وجود دارد.
5- بین میزان رضایت ارباب رجوع ازرعایت نظم،آراستگی فردی و محیط کار در شعب مادر و کارگزاری های رسمی سازمان تامین اجتماعی تفاوت معنی داری وجود دارد.
روش تحقیق توصیفی- مقایسه ای ، جامعه آماری مراجعین این دو واحد ، ابزار سنجش پرسشنامه ، و روش آماری مورد استفاده ، آزمون t دو جمله ای وجهت تجزیه تحلیل اطلاعات ازنرم افزارspss بهره گرفته شده است . بعد از آزمون فرضیات ، مشخص شد که میانگین رضایت در هر دو واحد بیشتر از میانگین مورد انتظار بوده و بین میزان رضایت ارباب رجوع از بعد سهولت ، سرعت ، کیفیت پاسخگویی ، تکریم ارباب رجوع و نظم و آراستگی فردی و محیط کار در شعب و کارگزاریهای تامین اجتماعی استان گیلان تفاوت معنی داری وجود دارد، لیکن کارگزاری های رسمی درهمه ابعادمورد مطالعه دارای عملکرد بهتری ازشعب مادرمی باشد.
واژگان کلیدی: رضایت، سهولت، سرعت، تکریم،کیفیت پاسخ گویی،نظم وآراستگی فردی ومحیط کار
پیشگفتار:
این تحقیق شامل پنج فصل می باشد که در فصل اول به کلیات تحقیق و در فصل دوم به بررسی ادبیات و پیشینه تحقیق پرداخته می شود. در فصل سوم روش های تحقیق و ابزار گردآوری داده ها وروش های تجزیه تحلیل آن ها آورده ودر فصل چهارم به تجزیه تحلیل داده های گرد آوری شده می پردازد. در فصل پنجم نتیجه گیری و پیشنهادات آورده شده است.
1-1مقدمه
امروزه با پیشرفت سریع علم وتکنولوژی وسرعت در ارتباطات وبا تغییر وتحولاتی که در محیط و رسالت دولتها ایجاد شده رویکرد نویی درمدیریت پا به عرصه نهاده است . الگوی نوی مدیریت دولتی براستراتژیهای جدیدی مانند :نظریه حکمرانی ، دولت کارآفرین ،دولت پاسخگو وشهروند محورتاکید می کند .بنابراین درعصرحاضر ،ارزیابی ومدیریت عملکرد درسازمانهای دولتی با رویکرد ومعیارجدیدی به نام رضایت مندی مراجعان وشهروندان مورد تاکید قرارگرفته است .براساس نظریه های جدید،افزایش رضایت مندی شهروندان ،ضمن افزایش اعتماد ومشارکت عمومی ،همگرایی جامعه واقتدار ملی را سبب شده ، روند توسعه همه جانبه راساده می سازد." تغییر سلیقه ها،خواسته هاوتوقعات شهروندان سبب شده است که تحول ،از امری درون زا به امری برون زا تبدیل شود .درواقع پاسخگو بودن سازمانهای دولتی دربرابرشهروندان سبب شده است دولتها به افرادجامعه ازمنظری جدیدوبه مثابه مشتریان بخش خصوصی بنگرند وتلاش کنند حداکثر رضایتمندی رابرای آنان فراهم سازند" (خاکی ،1381: 26).
در مدیریت دولتی نوین، دولت ها با این پرسش مواجه اند که چگونه می توانند خدماتی سریعتر، بهتر، کم هزینه تر وبا کیفیت بالاتر ارائه دهند. در نظام اداری واجرایی کشورما نیز رضایت مردم از خدمات ارایه شده توسط دستگاه های دولتی به عنوان یکی از شاخص های اصلی سنجش کارآمدی ورشد وتوسعه نظام تلقی می گرددومولفه هایی از قبیل سرعت، دقت و صحت درانجام امور ارباب رجوع، کیفیت انجام امور، نحوه رفتار و بر خورد با خدمت گیرندگان، هزینه های انجام خدمات، شفافیت واطلاع رسانی مناسب عواملی هستند که ضمن جلب رضایت مردم در ارتباط با دریافت خدمات از دستگاه های دولتی، موجبات افزایش اعتماد عمومی که بزرگترین سرمایه وتکیه گاه برای نظام اداری می باشد را نیز فراهم می سازند.سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از سازمان های بزرگ که اکثریت مردم ایران مشتری آن می باشند از این قاعده مستثنی نمی باشد وبا توجه به اینکه روزانه مراجعه کننده های متفاوت و فراوانی دارد در این تحقیق مد نظر می باشد. این سازمان با تجدید نظر در ساختار سازمانی خود وایجاد کارگزاری ها وشعب اقماری وبرون سپاری خدمات خود در حال حرکت به سمت تجربه ای نوین در جهت ارائه خدمات هر چه بهتر به مراجعه کنندگان می باشد. امروزه اگر سازمانی تمایل دارد که به سمت ارائه خدمات با کیفیت بالا به ارباب رجوع حرکت کند ناگزیر است که ساختار خود را متناسب با این استراتژی تنظیم نماید.به هرصورت هر سازمانی دارای مشتری یا مشتریانی است که به طور بالقوه و یا بالفعل متقاضی مصرف کالا و یا خدمات آن سازمان یا مؤسسه می باشند، مسلماً شناخت رضایت ویا عدم رضایت مشتری و سعی در بر طرف کردن موانع موجود بر سر راه آن امری است که موجب ارتقاء ارایه خدمات و عملکرد سازمان ها می شود.در این تحقیق هدف مقایسه تطبیقی میزان رضایت مراجعین به کارگزاری ها وشعب سازمان تامین اجتماعی استان گیلان می باشد.
1-2بیان مساله
عصر حاضر را می توان دوره ای دانست که در این دوره نقش مؤسسات خدماتی در پی افزایش رفاه نسبی جامعه کاملاً محسوس و مشهود است.اکنون این مؤسسات و شرکت ها و حتی دولت ها هستند که نیازمند به مشتری می باشند و لازمه بقای آنان همین مشتریانی هستند در این میان می توان گفت یک رابطه برد-برد پیش می آید که از یک سو شرکت های بیمه مشتریان را در پی یافتن دومین سطح از سطوح سلسله مراتب نیازهای مازلو یعنی نیاز به ایمنی یاری نموده و آنها را با خاطری آسوده تر به سوی نیل به اهداف عالی و بلند مدت شان یاری می دهند و از سوی دیگر مشتریان که علت وجودی این شرکت ها می باشند می توانند سبب ایجاد منابع مالی و نیز اعتباری روز افزون برای شرکت ها شوند. لذا دانستن استراتژی های نوین ، توجه به نکات مهم در برقراری ، حفظ ، گسترش روابط با مشتری و تلاش برای جلب رضایت وی در کلیه مراحل از مرحله تحقیقات و بازار سنجی گرفته تا خدمات پس از فروش و سنجش میزان رضایت ،کارایی و اثر بخشی یک سازمان را در تحقق اهداف مشتری ـ محور افزایش می دهد و در بلند مدت پایگاهی از مشتریان وفادار را به ارمغان خواهد آورد (جباری،منتظری،1383،1)
سازمان تأمین اجتماعی یک سازمان عمومی،بیمه گر اجتماعی و غیر دولتی است که بخش عمده منابع مالی آن از محل حق بیمه ها (با مشارکت بیمه شده و کار فرما)تأمین می شود.اصول و مبانی بیمه گری این سازمان به نحوی تنظیم شده است که بین اهداف اصلی آن با اهداف کلان اقتصادی کشور همسویی کامل دارد.از یک سو رونق فعالیت های تولیدی و صنعتی موجب افزایش جمعیت تحت پوشش بیمه و تقویت منابع مالی این سازمان می شود و از سوی دیگر پوشش بیمه ای کارگران به افزایش اطمینان خاطر،ایجاد امنیت روحی و سلامت جسمی و در نهایت ارتقای بهره وری نیروی کار منجر می گردد
ازطرفی سازمان تامین اجتماعی ، بدونه رقیب درکشور ودارای تراکم کاری بالا و حجم ارباب رجوع بسیار زیاد بوده به طوری که ورودی های سازمان خیلی بیشتر از خروجی های آن می باشد0برای مثال اکثرشاغلین درشرکتها،ادارات،سازمانها،کارخانجات و000باپرداخت حق بیمه خود، عضوصندوق تامین اجتماعی بوده وعلاوه بردوران فعالیت کاری خوددردوران بازنشتگی ونیزتاپایان عمرشان خودوخانواده شان ازحمایتهای کوتاه مدت وبلندمدت سازمان استفاده وخدمات دریافت می نمایندونیززیرپوشش سازمان تامین اجتماعی می باشندبه همین دلیل خروجی سازمان خیلی کمتربوده وباورودی های بسیار زیادجمعیت تحت پوشش این سازمان حدوداََ40درصدجمعیت کل کشورراتشکیل می دهد درنتیجه باعث کاهش خدمات مطلوب می گردد0
بااین اوصاف برای ارایه خدمات مطلوب وباکیفیت نیازمبرم سازمان این است که بعضی ازوظایف غیرتخصصی رابرون سپاری نماید دراینراستاوبراساسمصوبهشماره12068/200 مورخ10/7/84 شورای عالی رفاه و تأمین اجتماعی مقرر گردید با توجه به گسترش روز افزون وظایف سازمان اجتماعی درمیان جامعه فعال کشور و نقش مهم این سازمان در فراهم نمودن رفاه حال وآینده بیمه شدگان آنان و اثرات سود بخش آشنایی بیمه شدگان و کار فرمایان با مفاهیم و تکالیف بیمه ای،کارگزاری های رسمی تأمین اجتماعی ایجاد و درچهار چوب معیارها و موازین جهت اجرای تمام یاقسمتی ازوظایف، واگذاری ازسوی سازمان فعالیت نمایند0 لذا درحال حاضر بیش از130کا رگزاری دراستانهای مختلف کشورمشغول فعالیت میباشند که نشان ازاهمیت موضوع دارد . بدون شک شناسایی این روابط وبررسی ابعاد مختلف رضایت ارباب رجوع میتواند نقاط قوت وضعف سازمان را بیش از پیش نمایان ساخته وموجبات اعتلای سازمان وتحقق عدالت اجتماعی درجامعه را فراهم نمایدواما مساله ای که منجر به انجام این تحقیق شده که درپایان معیاری جهت اتخاذ تصمیم درخصوص ادامه یاعدم ادامه همکاری باکارگزاریها می تواند باشد این است که با توجه به اینکه ازبدو ایجاد کارگزاریها تاکنون حدود هفت سال می گذرد،آیا آنان توانسته اند به نتایج قابل قبولی درزمینه پیشبرد سازمان دررسیدن به اهدافش (ازبعد رضایت ارباب رجوع )دست یابندیا خیر.
دراین خصوص سوالاتی به شرح زیر درزمینه اثربخش بودن امورشعب وکارگزاریهای رسمی سازمان مطرح می گردد:
-آیاتفاوت معناداری بین میزان رضایت ارباب رجوع ازلحاظ سهولت ارائه خدمات درشعب مادروکارگزاریها وجوددارد؟
- آیاتفاوت معناداری بین میزان رضایت ارباب رجوع ازلحاظ سرعت ارائه خدمات درشعب مادروکارگزاریها وجوددارد؟
-آیا تفاوت معناداری بین میزان رضایت ارباب رجوع ازلحاظ کیفیت پاسخگویی درشعب مادروکارگزاریها وجوددارد؟
- آیاتفاوت معناداری بین میزان رضایت ارباب رجوع ازلحاظ تکریم ارباب رجوع درشعب مادر وکارگزاریها وجوددارد؟
- آیاتفاوت معناداری بین میزان رضایت ارباب رجوع ازلحاظ رعایت نظم ،آراستگی فردی ومحیط کاردرشعب مادر وکارگزاریها وجوددارد؟
1-3اهمیت وضرورت تحقیق
الوین تافلرنویسنده وجامعه شناس مشهور آمریکایی در کتاب جابجایی در قدرت یکی ازمهمترین ویژگیهای عصرفراصنعتی رامشتری سالاری عنوان می کند وبراین باوراست که به علت سفارشی شدن تولید ،از دهه 90سده بیستم به بعد ،دیگرتولید انبوه وجود نخواهدداشت ،بلکه کالاها و خدمات براساس خواست ونیاز مشتری ارائه خواهدشد.یکی ازاستراتژیها و اولویتهای اول سازمانهای کمیاب و موفق در دنیای کنونی، مشتری مداری وجلب رضایت مراجعان است . سازمانهایی که به نیازها و خواسته های مراجعان و مشتریان خود بی اعتنایی می کنندو رویکرد محصول محوری را به جای مشتری محوری پیشه خود می سازند،ازصحنه رقابت حذف می شوند.
امروزه مشتری مداری فقط به سازمانها ی خصوصی وبازرگانی اختصاص نداشته ،بلکه بامطرح شدن نظریه مدیریت گرایی وشهروند محوری،مشتری مداری درسازمانهای دولتی نیزازاهمیت وجایگاه ویژه ای برخوردار بوده است .باتوجه به اینکه فلسفه و رسالت اصلی مدیریت دولتی ،تامین منافع و مصالح عموم جامعه می باشد بنابراین همه مردم و شهروندان به عنوان مشتری در سازمانهای دولتی قلمداد می شوند (هیوز،1377).
جلب رضایت شهروندان و مراجعان ،باعث افزایش اعتماد ووفاداری عمومی واقتدارملی می شود که دردنیای کنونی به مثابه شاخص های اصلی سنجش کارآمدی و توسعه نظام اداری و سیاسی محسوب می شوند(کاظمی ،1379) براین اساس ساختاراداری باید تابعی ازفضا وشرایط اجتماعی باشد وبکوشد تا به سلسله نیازهای اجتماعی پاسخ گوید.از نگاهی دیگرپاسخگویی حکومت و دولت به مردم بخشی از فرایند کلان توسعه سیاسی در هر جامعه است. اندیشمندان علوم سیاسی یکی ازمعیارهای توسعه سیاسی را پاسخ گوئی به مردم دانسته اند.وجامعه ای که درآن هیچ کنش و واکنش متقابل در روابط مردم وجود نداشته باشد،عقب مانده است. همانگونه که افراد مسئول اعمال خود هستند، دولت نیز در قبال اعمالی که انجام می دهد پاسخ گو است. پاسخگویی دولت در برابر مردم حس اعتماد وصمیمیت را درروابط متقابل آنان افزایش داده، رضایت مندی بیشترمردم را موجب می شود. بازخورداین رضایت مندی واعتماد به دوام و بقای دولت ها و سازمان ها می انجامد. واین اعتمادوصمیمیت بزرگترین سرمایه وتکیه گاه برای نظام اداری کشور محسوب می شود. از بعد دیگرمی توان نتیجه رضایت ارباب رجوع را بعنوان یک معیار برای تعیین میزان اثربخشی و کارایی سازمان درنظر گرفت. با توجه به مطالب گفته شده می توانیم بگوئیم که امروزه سازمان های دولتی جهت افزایش اعتماد عمومی در جامعه،کم کم از ساختارهای سنتی و دیوان سالارفاصله گرفته و به سمت ساختارهایی نوین با نگرش مشتری محوردر حال حرکت می باشند.ودر این میان بحث اصلاح ساختار سازمانی (به عنوان یکی از ابزار های اساسی در ایجادتشکیلات اداری مطلوب) از بحث های بسیار مهم روز در سازمان های دولتی می باشد. (محمد حسین فلاح،1384،ص3).به هر شکل بررسی رضایت ارباب رجوع می تواند این نکته راثابت کند که آیا سازمان توانسته با ایجاد ساختار های جدید وبرون سپاری خدمات ،موفق عمل کند.
1-4 اهداف تحقیق :
اهم این اهداف عبارتند از:
1-5چهارچوب نظری تحقیق:
چهارچوب نظری پایه ای است که تمام طرح یا پروژه تحقیقاتی برروی آن قرارداده می شود، یک شبکه منطقی ،توسعه یافته ،توصیف شده وکامل بین متغیرهایی است که از طریق فرایند هایی مانند مصاحبه ،مشاهده وبررسی ادبیات موضوع (پیشینه تحقیق )مشخص می شود(غلامرضاخاکی 1378،30).چهار چوب نظری یک الگوی مفهومی است مبنی برروابط تئوریک میان شماری از عواملی که در مورد مساله پژوهش بااهمیت تشخیص داده شده اند این نظریه بابررسی سوابق پژوهشی در قلمرو مساله به گونه ای منطقی جریان پیدا می کند .درآمیختن باورهای منطقی محقق با پژوهش های انتشاریافته به منظور ایجاد پایه علمی برای بررسی مساله موردتحقیق جایگاه اساسی داردچهارچوب نظری ازپیوندهای درونی میان متغیرهایی که سرانجام درپویایی موقعیت موردبررسی نقش دارند گفت وگو میکند. پدید آوردن چنین چهارچوب مفهومی که کمک می کندتاروابط خاصی رادرنظر گرفته ودرک محقق درزمینه پویایی های موقعیتی که قراراست پژوهش درآن صورت گیردبهبود بخشیده شود(سکاران،1386 ،81 ).
دراین تحقیق هدف سنجش رضایت مراجعه کنندگان به شعب مادر وکارگزاری های رسمی سازمان تامین اجتماعی ازخدمات ارایه شده و مقایسه آن دو می باشد که متغییر وابسته تحقیق را شامل میشود.البته در بخش دولتی هم مشتری تعریف خاص خود را دارد. منظور از مشتری یا ارباب رجوع در بخش دولتی شخص (ارباب رجوع،مردم) گروه کار، یا واحد اداری وبطور کلی گیرندگان خدمت ازسازمان های دولتی می باشد (کازرانی،1381، ص29). از سوی دیگر با مررور ادبیات رضایت مندی مشتریان در می یابیم که پژوهش گران علوم اجتماعی وروان شناختی طی 30 سال گذشته حداقل 20 تعریف در مورد رضایتمندی داشته اند. بررسی این تعاریف نشان داده است که بیشتراین تعاریف در مقایسه با هم دارای همپوشی هستند. با مرور نظریا ت محققان در مورد تعاریف رضایتمندی ملا حظه می شود که سه عامل اصلی درهمه تعاریف وجود دارندو مجموعه این عوامل می توا نند مبنای یک تعریف جامع از رضایتمندی را به دست دهند. این عوامل عبارتند از:
1)رضایت مشتریان، عکس العملی احساسی (عاطفی) و یا حالتی از درک متقابل و شناختی است.
2)رضایت مشتریان، پاسخی در ارتباط با تمرکز روی انتظارات از تولید و تجربه استفاده از خدمت ویا مصرف و غیره است.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول :کلیات طرح
1-7 تعریف دادهها و اصطلاحات پژوهش.. 9
فصل دوم :مبانی نظری و پیشینه تحقیق
2-1 بخش اول: مبانی نظری پژوهش.. 11
2-2-2 نقش آنزیمها در فعالیتهای بیولوژیکی. 11
2-2-5 عوامل مؤثر در سرعت واکنش آنزیم13
2-2-6-1آمینوترانسفرازها چه هستند ؟14
2-2-6-2به طور طبیعی آمینوترانسفرازها در کجا قرار دارند ؟14
2-2-6-3 آسپارات آمینو ترانسفراز (AST)14
2-2-6-5 آلانین آمینوترانسفراز (ALT) یا ترانس آمیناز پیرویک گلوتامیک سرم (SGPT)16
2-2-6- 7 آلکالین فسفاتاز (ALP)16
فصل سوم : روش شناسی تحقیق
3-7 آماده سازی عصاره آبی خارخاسک... 30
3-9 ابزار و روشهای اندازه گیری. 31
فصل چهارم : تجزیه و تحلیل آماری
4-1 تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها34
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
5-3-1 پیشنهادات برخاسته از پژوهش.. 81
5-3-2 پیشنهادات برای پژوهشهای آینده81
چکیده انگلیسی
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول 4-1. میانگین (±انحراف معیار) ALP، AST و ALT در کل. 34
فهرست شکلها
عنوان صفحه
چکیده پایان نامه (شامل خلاصه، اهداف، روشهای اجرا و نتایج به دست آمده) :
هدف از این پژوهش، مطالعه اثر ترکیب تمرین مقاومتی و عصاره آبی خارخاسک بر آنزیمهای کبد در رتهای نر سالم بود و با توجه به اهداف و ماهیت پژوهش 90 رت نر در 10 گروه نه تایی با شرایط استاندارد 12 ساعت نور و 12 ساعت تاریکی همراه با آب و غذا به شرح زیر تقسیم شدند. 1-گروه کنترل، 2-گروه دوز یک(5 میلی گرم عصاره آبی خارخاسک)، 3- گروه دوز دو(10 میلی گرم عصاره آبی خارخاسک)، 4- گروه دوز سه(15 میلی گرم عصاره آبی خارخاسک)، 5- گروه تمرین مقاومتی با دوزیک، 6- گروه تمرین مقاومتی با دوز دو، 7- گروه تمرین مقاومتی با دوز سه، 8-گروه داروی استانازول (دوز ثابت 2 میلی گرم به وزن بدن )، 9-گروه داروی استانازول با تمرین مقاومتی، 10-کنترل(ورزش). برنامه تمرینی شامل 8 هفته و 3 جلسه در هفته بود.نمونه برداری هموژنز کبد صورت گرفت. جهت آنالیز آماری برای کلیه فاکتورهای اندازه گیری شده در این پژوهش ابتدا با استفاده از آزمون کلموگروف-اسمیرنف (k-s) نرمال بودن دادهها تایید شد. سپس جهت مقایسه تغییرات بین گروهی ALP، AST و ALTاز آزمون تحلیل واریانس یک طرفه استفاده شدو در صورت معناداری جهت یافتن محل تفاوتها از آزمون تعقیبی LSD استفاده گردید.
نتایج برای اولین بار نشان داد که عصاره گیاهی خارخاسک در مدل حیوانی همراه با تمرین مقاومتی موجب کاهش رهایش آنزیمهای کبدی ASTو ALT در خون میشود.
کلمات کلیدی: ALP، AST ، ALT
فصل اول
(کلیات تحقیق)
مقدمه
اگر قرن اخیر را دوران پیشرفتهای خارقالعاده بدانیم نکته گزافی نیست. بشر در این دوران با اکتشافات و اختراعات و ابتکارات، دریچهای نو به سوی خود گشوده است. به یقین توسعه آگاهیهای انسان به مدد علم و پژوهش حاصل شده است. امروز گسترش رشتههای گوناگون علوم، زمینهای هموار برای شناخت پدیدههای نامعلوم دیگر را فراهم ساخته و بسیاری از مکشوفات جدید مرهون تأثیرگذاری پدیدههای مختلف بر یکدیگر است. در میان رشتههای متنوع علمی، حوزه تربیت بدنی و ورزش نیز دستخوش تحولاتی اساسی شده و در حال حاضر دنیایی از دانستنیها در این رشته علمی در پیش روی بشر قرار گرفته است. بدون شک عدم به کارگیری علوم گوناگون ورزشی، راه پیشرفت مستمر را چه در زمینه بهداشت ورزشی و چه در امر پرورش استعدادها فراهم نخواهد ساخت. فیزیولوژی ورزش از جمله شاخههای طب ورزشی است که به مطالعه علمی چگونگی پاسخها و سازگاریهای بدنی نسبت به تمرینات گوناگون ورزشی در محیطهای مختلف پرداخته و عواملی که فعالیت بدنی انسان را تحت تأثیر قرار میدهند مورد مطالعه قرار میدهد. فعالیت بدنی و ورزش با سازگاریهای فیزیولوژیکی همراه است. شناخت و بررسی این سازگایها به ویژه در سیستم آنزیمی که نقش مهمی در واکنشهای حیاتی بدن دارد بسیار مهم و قابل توجه است، زیرا در اثر انجام فعالیتها و تمرینهای گوناگون ورزشی، آنزیمها دچار تغییرات مختلفی میشوند که شناخت این تغییرات در تفسیر مکانیسمهای فیزیولوژیکی بدن مؤثر است. به هر حال ورزش در کنار نقش مثبتی که در ایجاد سازگاریهای فیزیولوژیکی دارد، میتواند با آسیب سلولی نیز همراه باشد، در کنار این پژوهشها ، مطالعاتی نیز در رابطه با بکارگیری گیاهان و تلفیق آن با ورزش صورت گرفته است. یکی از این گیاهان خارخاسک است. دارویی بودن این گیاه سبب استفاده وسیع آن برای درمان انواع بیماریها شده است. خارخاسک ترس تریس از خانواده گیاهان زیگوفیلاسیاز میباشد. از نظر ماهیتی در دمای گرم و نواحی گرمسیری در اروپای جنوبی، جنوب آسیا، سراسر آفریقا و استرالیا رشد مینماید. ریشه و میوه خارخاسک شیرین، خنک، ادرار آور، محرک جنسی ، اشتها آور، مسکن و ضدالتهاب میباشد(آنا[1] و همکاران،2011، تیلیکی[2]).
1-1 بیان مسئله
آنچه مسلم است فعالیتها و تمرینات بدنی، دستگاههای مختلف بدن را تحت تاثیر قرار داده و سبب تطابق این دستگاهها با احتیاجات خاص ارگانیسم به هنگام فعالیت و کار بدنی میگردد. عضلات، قلب و گردش خون، دستگاه تنفس و کلیهها از جمله سیستمهایی هستند که بر اثر فعالیت بدنی تغییراتی در نحوه کار آنها بوجود میآید. در این میان شناخت این اثر و همچنین مکانیسمهای کنترل کننده آنها برای طرح و تنظیم برنامههای تمرینی و نوع فعالیت ورزشی حائز اهمیت است. کبد به عنوان یک ارگان متابولیکی و مسئول در سم زدایی مواد مختلف است . تولیدات مضر متابولیکی تشکیل شده در ارگانهای دیگر میتوانند بطور غیر مستقیم بر آن اثر بگذارند. کبد محتوی پروتئینها و آنزیم هایی با ظرفیت آنتی اکسیدانی بزرگ است و فرض میشود که فشارهای اکسیداتیو توسط گونههای واکنش اکسیژن ROS ایجاد میشوند و این باعث آسیبهای متنوع کبدی میشود. فعالیت و رقابتهای ورزشی درکنار فوائد سودمند شان به علت ماهیت استرسی خود موجب برهم خوردن موقت هومئوستاز میشوند که در صورت عدم رعایت اصول علم تمرینی شاید آثار تخریبی نیز به همراه داشته باشد. به طور کلی انرژی مورد نیاز برای عملکرد ارگانهای مختلف بدن طی یک سری واکنشهای شیمیایی آزاد میشود که آنزیمها در تسریع این واکنشها موثرند. از جمله این آنزیمها در هنگام فعالیت ورزشی آسپارات آمینو ترنسفراز (AST) یا گلوتامات اگزالواستات ترانس آمیناز (SGOT) و آلانین آمینو ترنسفراز (ALT) یا گلوتامات پیروات ترنس آمیناز (SGPT) هستند که (AST) (به ترتیب غلظت) در کبد ، قلب، عضلات اسکلتی، کلیه، مغز، لوزالمعده، ریه، گلبولهای سفید و اریتروسیتها و (ALT) در کبد، کلیه و به مقدار کمتر در قلب و عضله و (ALP) در کلیه، کبد، استخوان، کمی هم در عضلات اسکلتی جفت، رودهی کوچک و لکوسیتها یافت میشود. این آنزیم در فعالیتهای شدید متابولیتها (مانند لیپیدها و اسید آمینه) را از غشاء سلول برای تولید انرژی اکسیداتیو انتقال میدهد(بشیر و همکاران، کلارکسون[3] و همکاران،2006). افزایش (ALP) پس از تمرین نشان دهندهی افزایش فعالیت کبد برای گلوکونئوژنز، پراکسیداسیون چربی و گاهی افزایش استخوان سازی که بستگی به مدت و شدت مسابقه دارد میباشد. این آنزیمها در انتقال آمین از آسپارات و آلانین به اسید گلوکوتاریک برای تولید اگزالواستیک و اسید پیروویک و تولید انرژی (ATP) در حضور اکسیژن در میتوکندری و گلوکونئوژنزنقش دارند. این آنزیمها به طور مستقیم آسیب سلولهای کبدی یا عضلانی یا افزایش نفوذ پذیری غشای سلولی در حین یا پس از فعالیت شدید و رها شدن این آنزیمها در گردش خون سیستمیک را نشان میدهند هرگاه نسبت AST/ALT بیشتر از یک باشد نشان دهندهی اضافه بار یا آسیب سلولهای کبدی یا عضلانی طی مسابقات میباشد.
خارخاسک به عنوان مدر، دفعکننده سنگهاى مجارى ادرارى و تقویت کننده قواى جنسى به کار مى رود.
در طب گذشته براى خارخاسک اثر مدر و دفع کننده سنگ هاى مجارى ادرارى و تقویت کننده قواى جنسى قائل بوده و از آن به عنوان درمان کننده عفونت و التهاب لثه استفاده مى شده است.
گیاه خارخاسک در طب سنتی ، خواص درمانی متفاوتی از جمله دفع سنگ کلیه و مثانه دارد . در طب سنتی ، از میوه این گیاه ، برای درمان دیابت استفاده میشود. شکل گیری سنگ در کلیه یکی از بیماریهای وسیع شناخته شده در مردان میباشد. بطور شیمیایی، سنگها حاوی کلسیم، منیزیم آمونیوم فسفات، اسید اوره و سیستئین میباشد. امروزه از عصاره آبی خارخاسک جهت درمان سنگ کلیه و مثانه استفاده میشود(پی کامبوج[4] و همکاران،2011).
استروئیدهای انابولیک بادخالت در متابولیسم پروتئینها و تحریکاشتها باعث تغییر ذخیره پروتئینمیشوند. همچنین با افزایش تولیداریتروپوئیتین(روحانی و همکاران، 2009) و افزایش میزان گلبولهایقرمز و هموگلوبین(جاگادیسن) باعث بهبود کم خونیمیشوند.
پژوهشهای مختلفی افزایش فعالیت این آنزیمها را بویژه پس از انجام فعالیتهای استقامتی نشان داده اند. هرچند در برخی از تحقیقات تغییرات فعالیت این آنزیمها پس از تمرینات مقاومتی بررسی شده است، اما تحقیقات کمی در خصوص بررسی پاسخ و سازگاریهای فیزیولوژیکی این آنزیمها پس از انجام انواع تمرینات مقاومتی وجود دارد.
با توجه به اطلاعات ضد و نقیض و اهمیتی که بررسی سطوح سرمی آنزیم های عضلانی در بحث مربوط به سازگاریهای تمرینی دارند، و با توجه به اینکه رابطهی انواع تمرین مقاومتی با این آنزیمها به خوبی دیده نشده است و روشن نشده که کدام تمرین مقاومتی، باعث سازگاریهای فیزیولوژیک و آنزیمی مطلوب تری میشود، توجه به این مهم از اهمیت زیادی برخوردار است. همچنین در خصوص بررسی پاسخ و سازگاریهای آنزیمها پس از انجام انواع تمرین مقاومتی پژوهشهای کمی وجود دارد. علاوه بر این بیشتر بررسیهای انجام شده در خصوص تغییرات اندوکرینی در اثر محرک ورزش مقاومتی بوده است، و مطالعات کمتری روی سطوح سرمی آنزیم های عضلانی و کبدی صورت گرفته است.
[1].Ana et al
[2]. Tylicki et al
[3]. Clarkson et al