فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول :کلیات پژوهش
1.7.1. محدودیتهای در اختیار پژوهشگر. 8
2.7.1. محدودیتهای خارج از حیطة پژوهشگر. 8
فصل دوم : مبانی نظری و پیشینه پژوهش
1.1.2. تعریف فرهنگ سازمانی. 10
2.1.2. عوامل موثر در فرهنگ سازمانی. 12
3.1.2. فرهنگ سازمانی و رفتار سازمانی. 15
4.1.2. فرهنگ سازمانی و توسعة منابع انسانی. 17
5.1.2. مدیریت فرهنگ سازمانی. 18
1.2.2. درآمدی بر کارآفرینی. 21
2.2.2. ویژگیهای کارآفرینان. 23
3.2.2. کارآفرینی در دنیای معاصر. 27
5.2.2. فرهنگ کارآفرینی مبتنی بر ارزشهای سازمان بینالمللی کار. 30
6.2.2. برنامههای آموزش کارآفرینی از دیدگاه سازمان بینالمللی کار. 31
3.3.2. ارزیابی عملکرد مدیران. 41
4.3.2. ملاکهای عملکرد مدیران. 43
1.4.2. پیشینة تحقیقهای داخل کشور. 44
2.4.2. پیشینة تحقیقهای خارج از کشور. 48
فصل سوم : روش شناسی پژوهش
3.3. نمونه و روش نمونهگیری. 57
1.4.3. پرسشنامة فرهنگ سازمانی. 58
فصل چهارم :یافتههای پژوهش
2.4. آزمون طبیعی بودن توزیع دادهها66
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
2.5. محدودیتها و مشکلات تحقیق. 75
1.2.5. محدودیتهای در اختیار پژوهشگر. 76
2.2.5. محدودیتهای خارج از حیطة پژوهشگر. 76
1.3.5. پیشنهادهای مبتنی بر روش شناختی. 76
2.3.5. پیشنهادهای مبتنی بر یافتههای تحقیق. 76
فهرست جدولها
عنوان صفحه
جدول 1.3. روایی محتوایی سؤالات مرتبط با پرسشنامة فرهنگ سازمان. 58
جدول 1.4: توزیع فراوانی متغیر«سن» در مدیران وکارکنان. 63
جدول 2.4. توزیع فراوانی وضعیت متغیر«جنسیت» در مدیران وکارکنان. 64
جدول 3.4. توزیع فراوانی متغیر«میزان تحصیلات» در مدیران وکارکنان. 65
جدول 4.4. توزیع فراوانی متغیر«سابقة کار» در مدیران وکارکنان. 65
جدول 5.4. آمارههای آزمون کولموگروف اسمیرنف جهت طبیعی بودن توزیع دادهها67
جدول 6.4. نتایج همبستگی چندگانه بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی با عملکرد مدیران. 68
جدول 7.4. نتایج تحلیل رگرسیون بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی با عملکرد مدیران. 68
جدول 8.4. نتایج همبستگی چندگانه بین مولفههای فرهنگ سازمانی با عملکرد مدیران. 69
جدول 9.4. نتایج تحلیل رگرسیون بین متغیر پیشبین مولفههای فرهنگ سازمانی با عملکرد مدیران 70
جدول 10.4. نتایج همبستگی چندگانه بین مولفههای کارآفرینی با عملکرد مدیران. 71
جدول 11.4. نتایج تحلیل رگرسیون بین متغیر پیشبین مولفههای کارآفرینی با عملکرد مدیران. 72
فهرست شکلها
عنوان صفحه
شکل 1.4: توزیع فراوانی متغیر«سن» در مدیران وکارکنان. 63
شکل 2.4. توزیع فراوانی وضعیت متغیر«جنسیت» در مدیران وکارکنان. 64
شکل 3.4. توزیع فراوانی متغیر«میزان تحصیلات» در مدیران وکارکنان. 65
شکل 4.4. توزیع فراوانی متغیر«سابقة کار» در مدیران وکارکنان. 66
چکیده:
امروزه پیشرفت هر سازمانی به مدیریت آن سازمان بستگی دارد، میتوان اینگونه مطرح نمود که پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان میباشد. از مهمترین عواملی که نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و میتواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملکرد مطلوب مدیریت است؛ که عمکرد نیز تحت تاثیر عوامل گوناگون از جمله فرهنگ سازمانی، کارآفرینی است. تحقیق حاضرباتوجه به ابهامات گوناگونی پیرامون عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی صورت گرفت. در تحقیق فوق، به نظرسنجی از مدیران دانشگاههای آزادتربیت بدنی استان تهران پرداخته شد، بنابراین جامعة آماری پژوهش حاضر را کلیة مدیران آموزشی، پژوهشی، اداری، دانشجویی دانشگاههای تربیت بدنی استان تهران در بر گرفتند که 475نفر بودند. حجم نمونه باکمک جدول مورگان 159نفراز دانشگاهای علوم تحقیقات –واحدمرکز-قیام دشت وواحد جنوب پرسشنامههای فرهنگ سازمانی رابینز22گویه ای، کارآفرینی30گویه صمدآقایی و پرسشنامه 14گویه ایارزیابی عملکرد، هرسی و گلد اسمیت را تکمیل نمودند. تحقیق حاضر ازنوع توصیفی، همبستگی، حال نگر بوده است. پس از بررسی روایی –پایایی ابزارها تحلیل دادهها باکمک نرم افزار spss19صورت گرفت دادهها از طریق راه آماری رگرسیون بیانگرپیشبینی عملکرد مدیران از طریق فرهنگ سازمانی وکارآفرینی بوده است. وپیشنهاد میشود بروی متغیرکارآفرینی با ابزار دیگری، در میان گروهای مختلف تحقیق بیشتری صورت بگیرد.
فصل اول
(کلیات تحقیق)
در عصر حاضر به دلیل پیشرفتهای علمی و فنی، بازنمایی ذهنی بشر از کره زمین به دهکده جهانی مبدل شده است. از این رو عوامل همراه کننده با این بازنمایی بیش از پیش مورد توجه بشر قرار گرفته است. میتوان اینگونه مطرح نمود که پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان میباشد. از مهمترین عواملی که نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و میتواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملکرد مطلوب مدیریت است
با توجه به اینکه امروزه پیشرفت هر سازمانی به مدیریت آن سازمان بستگی دارد، میتوان اینگونه مطرح نمود که پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان میباشد. از مهمترین عواملی که نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و میتواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملکرد مطلوب مدیریت است؛ که عمکرد نیز تحت تاثیر عوامل گوناگون از جمله فرهنگ سازمانی، سلامت سازمانی، کارآفرینی، شیوههای تفکر مدیر و بسیاری از عوامل دیگر میباشد که هر کدام به تنهایی میتوانند اثرات مستقیمی را بر نحوه عملکرد مدیر اعمال نمایند. (یانگ[1]، 2011)
به عبارتی دیگر، امروزه سازمانها ومؤسسات مختلف، آموزش و توسعه منابع انسانی بخصوص مدیران را از حیاتی ترین وظایف خود در راه بهسازی ساختاری و سازمانی تلقی میکنند و با توجه به منابع قابل اهمیت آن، سرمایهگذاریهای بسیاری را در جهت افزایش عملکرد مدیران صورت میدهند.
از مهمترین عوامل موثر در بهرهوری، همانگونه اشاره گردید، فرهنگ سازمانی است، «فرهنگ از سازههایی بشمار میرود که به دلیل گستردگی طیف آن، تعاریف متفاوت و کثیری را به خود اختصاص داده است. روت بندیکت (1952) فرهنگ را «یک الگوی اندیشیدن و عمل کردن» تعریف نموده است و لوی استراس فرهنگ را «یک نظام نمادی مشترک میداند که آفریده ذهن انسان» میباشد. اتوکلاین برگ یکی از نظریه پردازان برجستهای است که بر تواناییهای اکتسابی تاکید داشته و فرهنگ را مجموعه عادات و تواناییهای اکتسابی بشر تعریف مینماید. (به نقل ازکیا، 2013)
همانگونه که مطرح شد فرهنگ به خودی خود طیف وسیعی را در بر گرفته و مقولههای گسترده آن با توجه به سازمانهای مختلف متفاوت بوده بگونهای که هر سازمان فرهنگ خاص خود را شامل میباشد. فرهنگ هر سازمان به منزله شخصیت آن سازمان بوده ودر برگیرنده سیستمی از استنباطهای مشترک در سازمان مربوطه است. فرهنگ هر سازمان ارزش و اعتقادات خاصی را در بر میگیرد و اعضای آن در صدد همسو و همرنگ کردن خود با مشخصههای آن فرهنگ میباشند. یکی از ارکان اساسی در ارزیابی عملکرد کارکنان، انطباق و هماهنگی عملکرد آنها با ویژگیهای فرهنگی آن سازمان میباشد. بنابراین، هر قدر میان شاخصهای فرهنگی یک سازمان و ویژگیهای عملکرد اعضای آن سازمان تطابق بیشتری وجود داشته باشد، بستر مناسبی جهت یکپارچگی و وحدت سازمان فراهم میگردد. این بستر مناسب زمینهساز روابط ایدهآل و شکوفاسازی استعدادهای بالقوه و همچنین تشکیل یک فرهنگ سازمانی مطلوب و ایجاد کارآفرینی بوده و باعث ارتقاء فرهنگ سازمانی و در نتیجه افزایش عملکرد مدیران میباشد.
فرهنگ سازمانی، سیستمی است متشکل از ارزشها و عقایدی که در تعامل متقابل با نیروی انسانی، ساختار سازمانی، سیستم کنترل و همچنین هنجارهای رفتاری بوده که در سازمان بنا نهاده میشود (کیا، 2013).
بنابراین، فرهنگ سازمانی اهمیت ویژهای را در راهبرد یک سازمان و عملکرد مطلوب در جهت پیشبرد اهدافش ایفا مینماید. بگونهای که بسیاری از متخصصان اعتقاد دارند که اهداف سازمان بر محور فرهنگ آن استوار است و اقدامات موثر در استای ارتقای رفتار شغلی، بدون تغییر فرهنگ سازمان و جایگزینی فرهنگی موثر واقع نمیشود. ازسویی دیگر، کارآفرینی نیز یکی از عوامل موثر بر عملکرد بوده و به عنوان نیروی هدایت کننده برای بنیانگذاری ایدههای تجاری، بسیج نیروهای انسانی، منابع مالی و فیزیکی، ایجاد و توسعة بنگاههای تجاری و اشتغالزایی است. در تمامی کشورها، پهنه وسیعی ازمشاغل به وسیله بنگاههای کوچک و متوسط در بخش خصوصی (مشتمل بر شرکتهای تعاونی) ایجاد شده است. اینگونه تجارتها یا کسب و کارها به طور معناداری به ایجاد مشاغل کمک میکند (دفتر بینالمللی کار، 2004).
براساس نظریه رابینز فرهنگ سازمانی بر مبنای شش بعد مطرح میشود. این ابعاد تحت عنوان همکاری گروهی، خلاقیت و نوآوری، دقت کاری، بهرهوری، انگیزه کاری و ارزشگذاری به کارمند تعریف میشود. با بررسی دقیق وضعیت فرهنگ سازمانی در ابعاد شش گانه میتوان به شناخت دقیق فرهنگ سازمانی و کارآفرینی با عملکرد، راهبردهای کاربردی را اتخاذ کرده و از این طریق بتوان عملکرد را افزایش داد و سازمانها و مراکز آموزشی به وسیلة فرهنگ سازمانی حاکم و کارآفرینی کارکنان، عمکرد مدیران را با هداف مورد نظر هماهنگ سازند.
ابهامات گوناگونی پیرامون عملکرد مدیران در دانشگاهها وجود دارد. بطوریکه بسیاری از محققان و پژوهشگران مطرح میکنند عملکرد از عوامل متعددی تاثیر میگیرد که از آن جملهاند: فرهنگ سازمانی، سلامت سازمانی، بهرهوری، شیوههای تفکر مدیران، شیوههای حل تعارض و بسیاری عوامل دیگر که میتوانند عملکرد مدیران را تحت تاثیر قرار دهند.
پترز و واترمن[2] (1998)، مطرح میکنند که سازمانهای اثربخش و سازمانهایی که دارای عملکرد مطلوبی میباشند، دارای فرهنگ سازمانی قوی بوده که تناسب محتوای فرهنگ با شرایط محیطی سازمان از اصول آن است و معتقدند که چنانچه فرهنگ سازمانی قوی باشد، میتواند عملکرد مطلوبی را به نمایش بگذارد. فرهنگ سازمان چیزهایی نظیر قابل قبول بودن غیبت، به موقع سرکار حاضر شدن و میزان تلاشی را که یک شخص باید داشته باشد، به کارکنان القا میکند (الوانی و دانایی فرد، 1381).
همچنین، در زمینة ارتباط بین کارآفرینی با عملکرد نیز تحقیقات فراوانی صورت گرفته است که از آن جمله میتوان به تحققیق کولمن و آنتونیوکسی[3] (1983)، اشاره نمود. آنها معتقدند که کارآفرینی در فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی بسیار موثر بوده و یکی از عوامل موثر در زمینة مشارکت افراد، ارزیابی و پرورش احساس عزت نفس، افزایش مهارتهای فردی، اجتماعی و شغلی، توانمندیهای بالقوه و نگرش مثبت نسبت به خود و محیط اطراف خود و در نهایت از انگیزههای قوی برای کار، تلاش، کارآفرینی و بازدهی عملکرد مناسب میباشد. از اینرو، یکی از ویژگیهای مدیر خلاق و کارآفرین، احساس ارزشمندی و نشان دادن عملکرد بالا در سازمان میباشد (شریفی، 1392)
با مروری اجمالی به تحقیقات انجام شده در زمینه عملکرد مدیران و ارتباط آن با سایر متغیرها از قبیل فرهنگ سازمانی و کارآفرینی میتواندریافت که مدیران کارآفرین و مدیرانی که از فرهنگ سازمانی متناسبی برخوردار بوده و سازمان را به نفع مطلوبی هدایت میکنند، عملکرد مطلوبی را نیز به نمایش گذاشته و اثر بخشی و بهرهوری فزایندهای را نیز نشان میدهند.
با توجه به اینکه در تحقیق حاضر به بررسیی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران با عملکرد آنان پرداخته میشود و با تاکید بر تحقیقات انجام گرفته، مطرح میشود که منبع مسأله پژوهش حاضر را میتوان به عنوان خلاء نظری دریافت و سوال اصلی تحقیق حاضر را اینگونه عنوان نمود که آیا ارتباط معنیداری بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران با عملکرد آنان در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران وجود دارد یا خیر؟
اجرای این گونه تحقیقات میتواند اطلاعات مفید و سودمندی جهت برنامهریزیهای آتی مهیا سازد. کسب یافتههای تجربی بعنوان مهمترین گام در کنترل کیفی تولید شناخته میشودو از آنجایی که فرهنگ سازمانی و همچنین کارآفرینی مدیران به عنوان یکی از موثرترین عوامل در عملکرد مدیران شناخته میشود، نقش مهم و اساسی در مدیریت منابع انسانی بر جای میگذارد، باید تلاش کرد تا اطلاعات سودمند و جامعهی را نسبت به آن بدست آورده و از این طریق زمینههای افزایش عملکرد را ایجاد کرده و بستر مناسبی را برای بهرهوری و اثربخشی سازمان و مراکز آموزشی فراهم نمود.
همانگونه که مطرح گردید، فرهنگ سازمانی حاکم دریک سیستم و همچنین کارآفرینی مدیران، رابطه مستقیمی را با عملکرد مدیران نشان میدهد. به طوری که با افزایش و ارتقاء فرهنگ سازمانی و بهرهگیری از کارآفرینی مدیران میتوان شاهد عملکرد مدیران و افزایش بهرهوری در سازمان بود و به راحتی سیر صعودی توسعه منابع نیروی انسانی را مشاهده کرد. در مقابل، هنگامی که سازماندارای یک فرهنگ ویژه و قالب بر ارزشهای بنیادی نباشد، مشارکت در بین اعضاء کاهش یافته و تنها تخلفات اداری افزایش مییابد و در پی آن آسیبهای فراوانی به سیستمهای آموزشی وارد میآید.
از اینرو، با توجه به اهمیت فزاینده سازمان و بخصوص مراکز آموزشی از جمله دانشگاهها که به عنوان پروروش دهندگان نیروی انسانی و توسعه منابع انسانی شناخته میشوند، ضروری است تا به بررسی عوامل موثر بر عملکرد مدیران، یکی از افراد کلیدی که دیگری از قبیل فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران پرداخت تا از این طریق بتوان به بهرهوری سازمان و اثر بخشی آن نائل آمد.
بنابراین، عملکرد مدیران از اهمیت فراوانی برخوردار بوده و باید تلاش کرد تا با کسب اطلاعات بنیادی و راهکارهای مناسب برای افزایش بازدهی و عملکرد مطلوب از یک سو و ایجاد یک فرهنگ سازمانی مناسب با ارزشها از سوی دیگر، زمینة مساعدی را برای افزایش عملکرد فراهم آورد. اجرای اینگونه تحقیقات میتواند گامی موثر در جهت کسب اطلاعات اولیه باشد تا از این طریق تصمیمگیریهای مدیریتی به گونه صحیح اتخاذ و اعمال شود.
در این پژوهش به صورت مقدماتی به شناسایی برخی از عوامل فرهنگی و سازمانی موثر بر عملکرد مدیران پرداخته شده و میتوان امیدوار بود که استفاده از نتایج این تحقیق، افزایش و توسعه منابع انسانی را در پی داشته و زمینههای تحقق اهداف بلند مدت توسعه منابع انسانی را فراهم آورد. این اقدام میتواند اطلاعات ضروری را برای مدیریت کاربردی در راستای تحول فرهنگ سازمانی، کارآفرینی و بهبود عملکرد فراهم نماید.
با توجه به موضوع تحقیق حاضر که به بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی با عملکرد مدیران دانشگاههای آزاد تربیت بدنی میپردازد، مطرح میشود که پژوهش فوق در حیطه تحقیقات کاربردی جای میگیرد.
با توجه به اینکه در تحقیقات بنیادی، هدف از تحقیق، افزایش دانش و معلومات بوده و گسترش علم یکی از اهداف تحقیق بنیادی است، در تحقیقات کاربردی، هدف بر طرف نمودن معضلات و مشکلات نظام آموزش و پرورش بوده و پژوهشگر خواهان رفع اینگونه مشکلات میباشد و اصلاً در پی افزایش دانش نیست. تحقیق حاضر نیز در حیطه تحقیقات کاربردی جای میگیرد و به صورت کلی میتوان هدف اصلی تحقیق حاضر را به شرح زیر تدوین نمود:
بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران با عملکرد آنها در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران
بررسی ارتباط بین فرهنگ سازمانی و زیرمجموعههای آن با عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران
بررسی ارتباط بین کارآفرینی مدیران و زیرمجموعههای با عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران
بین فرهنگ سازمانی و کارآفرینی مدیران با عملکرد آنها در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران وجود دارد؟
بین فرهنگ سازمانی و زیرمجموعههای آن با عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران رابطه معناداری وجود دارد.
بین کارافرینی و زیرمجموعههای آن با عملکرد مدیران در دانشگاههای آزاد تربیت بدنی استان تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرهنگ سازمانی:رابینز(2004)فرهنگرابهعنواننظامیازمفاهیموعقایدمشترکبیناعضایسازمانکهتعینکنندهیرفتارآنها نسبتبه یکدیگروافرادخارجازسازمان میباشد، تعریف میکند.، (عملیاتی) فرهنگ سازمانی به صورت آشکار میتواند از راه اجتماعی کردن کارمندان تازه وارد، که از راه برخوردهای خرده فرهنگها و رفتار مدیریت بلندپایه آشکار میشود. برای مشاهده و تفسیر فرهنگ سازمانی یک پژوهشگر در دانشگاه هاروارد الگویی سودمند پدید آورد (درگاهی، 1389).
کارآفرینی عبارت است از فرآیند ایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصربهفردی از منابع بهمنظور بهرهگیری از فرصتها (شریفی، 1392. )کارآفرینی: ( عملیاتی)پیتردراکر میگوید، کارآفرینییکرفتاراستنهیکصفتویژهدرشخصیتفردکارآفرین. وی میگوید، کارآفرینیکاربردمفاهیمتکنیکهای مدیریتاستچراکهکشوریکهدارایتعدادزیادیکارآفرینباشدازمحرکهای اقتصادیقویتریبرخورداراست
عملکرد: عبارت است از حاصل فعالیتهای نیروی انسانی از لحاظ اجرای وظایف محوله پس از زمان معین که میتواند جنبة بهرهوری و کارایی داشته باشد (دفتر انتشارات کمک آموزشی وزارت آموزش و پرورش، 1390).
عملکرد مدیر: (کاویانی، 1392)مدیران علاوه بر وظایف مرسوم خود (برنامه ریزی، کنترل، نظارت، هدایت و هماهنگی)، 2 وظیفه مهم دارند، یکی رسیدگی به امورجاری و دوم، بهبود وضعیت موجود.
مدیریت بهره وری ارتباط مستقیم با وظیفه دوم دارد. لذا هر چه رسیدگی به امور جاری وقت بیشتری از مدیران ارشد سلب نماید به همان نسبت سازمان شانس رقابت پذیری و داشتن فردایی بهتر را به واسطه عدم اعمال مدیریت بهره وری از دست خواد داد. لذا مدیریت بهره وری اعمال نوعی مدیریت است که بتواند اندیشه، تفکر، باور و پرداختن به مساله بهبود را کنار وظایف جاری فراهم آورد. لذا برنامه ریزی، اجرا، هدایت و هماهنگی برنامههای بهبود را مدیریت بهره وری گویند. که تعریف عملیاتی واژه است. -5 محدودیتها و مشکلات تحقیق
در این تحقیق با دو نوع محدودیت تحت عنوان محدودیتهای در اختیار پژوهشگر و محدودیتهای خارج از حیطة پژوهشگر سروکار داشته که به شرح زیر مطرح میشوند:
1.7.1. محدودیتهای در اختیار پژوهشگر
ü عدم استفاده از مدلهای آماری پیشرفته از قبیل تحلیل عامل و تحلیل مسیر به دلیل حجم نمونه نامکفی
ü عدم کنترل متغیرهای مزاحم از قبیل سن، پایگاه اقتصادی- اجتماعی، جنسیت و. . . و در نتیجه کاهش روایی درونی سؤالات.
2.7.1. محدودیتهای خارج از حیطة پژوهشگر
.
[1]-Young
[2]- Peters & Waterman
[3]- Colman & Antonioksy
فهرست مطالب
عنوان صفحه
2-3- ساختار جمع کننده دیجیتال:8
2-4-1-3- جریان ناشی از مسیر مستقیم هنگام تغییر وضعیت ترانزیستورها:15
فصل سومروش های مطرح در طراحی تمام جمع کننده های دیجیتال. 17
3-2-1- منطق CMOS پویا، منطق پیش شارژ-ارزیابی. 20
3-2-1-1- مدار پویای چند طبقه. 22
3-2-2-1- سیکل زمانی منطق دومینو. 26
3-2-3- منطق CMOS NORA(NP-CMOS)(منطق دومینوNP)33
3-3- بررسی تعدادی از مدارهای تمام جمع کننده تک بیتی. 36
3-3-1- مدارات مطرح تمام جمع کننده تک بیتی پویا:36
3-3-1-1- مدار تمام جمع کننده تک بیتی 17 ترانزیستوری NP. 37
3-3-1-2- مدار تمام جمع کننده تک بیتی 16 ترانزیستوری.. 38
3-3-1-3- مدار تمام جمع کننده تک بیتی 16 ترانزیستوری PN.. 39
3-3-1-4- مدار تمام جمع کننده تک بیتی 18 ترانزیستوری.. 40
3-3-1-5- مدار تمام جمع کننده تک بیتی 15 ترانزیستوری.. 41
3-3-2- مدارات مطرح تمام جمع کننده تک بیتی ایستا:42
3-3-2-1- مدار تمام جمع کننده C-CMOS. 42
3-3-2-2- تمام جمع کننده TGA:43
3-3-2-3- تمام جمع کننده TFA:44
4-2- روش های بهبود مدار تمام جمع کننده47
4-2-2- استفاده از مزایای اشتراک بار. 48
4-2-3- استفاده از مزایای دیگر به منظور بهبود49
4-2-4- ساختار تمام جمع کننده تک بیتی بهبود یافته. 50
4-3- مدارات تمام جمع کننده پیشنهادی.. 52
4-3-1- مدار تمام جمع کننده پیشنهادی اول. 52
4-3-2- مدار تمام جمع کننده پیشنهادی دوم53
4-3-3- مدار تمام جمع کننده پیشنهادی سوم53
4-4-1-1-ارائه و مقایسه شکل موج های ورودی و خروجی. 55
جدول2- 1. جدول درستی نیم جمع کنند. 10
جدول2- 2. جدول درستی تمام جمع کننده11
نمودار4- 1. مقایسه توان مصرفی تمامی مدارات مطرح. 61
نمودار4- 2. مقایسه توان مصرفی مدارات با ساختار پیشنهادی و بدون ساختار پیشنهادی.. 61
نمودار4- 3. مقایسه تاخیر تمامی مدارات مطرح. 62
نمودار4- 4. مقایسه تاخیر مدارات با ساختار پیشنهادی و بدون ساختار پیشنهادی.. 62
نمودار4- 5. مقایسه PDP مصرفی تمامی مدارات مطرح. 63
نمودار4- 6. مقایسه PDP مدارات با ساختار پیشنهادی و بدون ساختار پیشنهادی.. 63
شکل2- 2. مدار تمام جمع کننده12
شکل2- 3. اتصال چهار تمام جمع کننده برای ایجاد یک جمع چهار بیتی. 12
شکل3- 1. پیاده سازی گیت منطقی پویای CMOS و نمایش فازهای ارزیابی و پیش شارژ. 21
شکل3- 2. نمایش مشکل اتصال پشت سر هم در منطق CMOS پویا22
شکل3- 3. نمودار عمومی مداری منطق دومینوی CMOS. 23
شکل3- 4. گیت منطق دومینوی CMOS. 24
شکل3- 5. پیاده سازی الف)منطق CMSO ایستا ب) منطق دومینوی CMOS. 25
شکل3- 6. بازه های فعالیت منطق دومینو. 26
شکل3- 7. روند فعالیت منطق دومینو. 27
شکل3- 8. اتصال متوالی گیتهای منطقی CMOS ایستا با گیتهای CMOS منطق دومینو. 27
شکل3- 9. نشان دهنده اشتراک بار بین خازن خروجی و گره میانی. 28
شکل3- 10. (الف) مدار NAND چهار خروجی (ب) سیستم آب رسانی معادل آن. 30
شکل3- 12. ترانزیستور بالابر ضعیف pMOS در بخشی از مدار. 32
شکل3- 14. نحوه اثر گذاری سیگنال کلاک در منطق CMOS NORA.. 34
شکل3- 15. پیاده سازی تابع F=AB+C در منطق CMOS NORA.. 35
شکل3- 16. مدار تمام جمع کننده تک بیتی 17 ترانزیستوری NP. 37
شکل3- 17. مدار تمام جمع کننده تک بیتی 16 ترانزیستوری.. 38
شکل3- 18. مدار تمام جمع کننده تک بیتی 16 ترانزیستوری PN.. 39
شکل3- 19. مدار تمام جمع کننده تک بیتی 18 ترانزیستوری.. 40
شکل3- 20. مدار تمام جمع کننده تک بیتی 15 ترانزیستوری.. 41
شکل3- 21. مدار تمام جمع کننده 28 ترانزیستوریC-CMOS. 42
شکل3- 22. مدار تمام جمع کننده 20 ترانزیستوری TGA.. 43
شکل3- 23. مدار تمام جمع کنندهTFA.. 44
شکل3- 24. مدار تمام جمع کننده CPL. 45
شکل4- 2.مدار بهبود یافته اولیه. 48
شکل4- 3. مدار بهبود یافته ثانویه. 49
شکل4- 4. ساختار تمام جمع کننده تک بیتی بهبود یافته. 50
شکل4- 5. مدار تمام جمع کننده پیشنهادی اول. 52
شکل4- 6. مدار تمام جمع کننده پیشنهادی دوم53
شکل4- 7. مدار تمام جمع کننده پیشنهادی سومError! Bookmark not defined.
شکل4- 8 . شکل موج های تمام جمع کننده CCMOS. 55
شکل4- 9. شکل موج های تمام جمع کنندهCPL. 55
شکل4- 10. شکل موج های تمام جمع کنندهTFA.. 56
شکل4- 11. شکل موج های تمام جمع کنندهTGA.. 56
شکل4- 12. شکل موج های تمام جمع کننده17 ترانزیستوری NP. 56
شکل4- 13. شکل موج های تمام جمع کننده15 ترانزیستوری.. 57
شکل4- 14. شکل موج های تمام جمع کننده16 ترانزیستوری PN.. 57
شکل4- 15. شکل موج های تمام جمع کننده 18 ترانزیستوری.. 57
شکل4- 16. شکل موج های تمام جمع کننده 16 ترانزیستوری.. 58
شکل4- 17. شکل موج های تمام جمع کننده پیشنهادی اول. 58
شکل4- 18. شکل موج های تمام جمع کننده پیشنهادی دوم58
شکل4- 19. شکل موج های تمام جمع کننده پیشنهادی سوم59
شکل4- 20. مقایسه شکل موج الف) مدار پیشنهادی اول ب) مدار17 ترانزیستوری NP. 59
شکل4- 21. مقایسه شکل موج الف) مدار پیشنهادی دوم ب) مدار 16 ترانزیستوری.. 59
شکل4- 22. مقایسه شکل موج الف) مدار پیشنهادی سوم ب) مدار 16 ترانزیستوری PN.. 60
چکیده:
افزایش تقاضا برای سیستم های قابل حمل، منجر به توجه ویژه صنعت الکترونیک به مصرف توان به عنوان معیاری مهم شده است. جمع کنندهها از عناصر مهم در بسیاری از سیستمهای دیجیتال هستند. به همین سبب جمع کننده های گوناگون دیجیتال در عصر کنونی مطرح شده اند که هر یک دارای مزایا و معایب مشخصی هستند. در این پایان نامه، یک ساختار برای تمام جمع کنندههای پویا ارائه شده است. این ساختار توسط تکنیک NP-CMOS و دومینو و اصول منطق پویا طراحی شده است. ساختار ارائه شده در عین حال که دارای مصرف توان قابل قبولی میباشد، سرعت عملکرد مناسبی نیز دارد. به منظور مقایسه، این مدار از بین منابع متعدد موجود در زمینه طراحی مدار های تمام جمع کننده، با توجه به تعداد مراجعات در مقالات دیگر انتخاب شده و از نظر توان مصرفی، تاخیر وPDP با یکدیگر مقایسه شده اند. شبیه سازی مدارات موجود در این پایان نامه همگی در شرایط یکسان توسط نرم افزار HSPICE، با فناوری 180 نانومتر صورت گرفته است. نتایج شبیه سازی، برتری جمع کنندههای پیشنهادی را نسبت به دیگر مدل ها نشان میدهد.
واژه های کلیدی : تمام جمع کننده، PDP، منطق دومینو، منطق NP CMOS، منطق پویا
فصل اول
با نگاهی به تاریخ الکترونیک، ملاحظه میشود یکی از دلایل اولیه پیشرفت تکنولوژی، نیاز آیندگان به استفاده از تکنولوژی های جدید و پیچیده تر میباشد. مدارهای دیجیتال[1] نیز به دلیل سادگی در طراحی، قابلیت پیاده سازی با تکنولوژی های ارزان و مصرف توان کمتر نسبت به مدارهای آنالوگ [2]مزیت دارند (Navi, Moaiyeri, & Mirzaee, 2009). به همین علت سعی شد، همگام با پیشرفت تکنولوژی، مصرف انرژی نیز در مدارات از جمله مدارات CMOS، بهبود یابد.
تقریباً هر یک از مدارهای دیجیتالی در زمینه عملکرد کلی یکسان عمل میکنند. اما ممکن است نحوه عملکرد داخلی هر یک با دیگری متفاوت باشد. بنابراین یکی از عوامل تاثیر گذار در عملکرد مدارها، نحوه طراحی مدار میباشد. با توجه به این که هر مدار از اجزای متنوعی ساخته شده است. یکی از اجزای مهم در برخی از مدارها که با اندک تغییراتی باعث تغییر در عملکرد مدار میشود، جمع کننده[3] میباشد (صدیقی, ولی زاده, & مهدی پور, 1393). مدار جمع کننده، یکی از بلوک های اساسی تشکیل دهنده سیستم های VLSI[4] زیادی نظیر میکروپروسسورها و پردازنده های مختلف میباشد (شریفی, 1389). از آنجا که ویژگی های بلوک های جمع کننده و دیگر بلوک ها تعیین کننده میزان عملکرد سیستم VLSI میباشد، هدف اصلی طراحان بهینه کردن این بلوک ها است. از جمله عواملی که باعث بهینه سازی بلوک های مربوطه میشود طراحی های جدید متناسب با پیشرفت تکنولوژی جدید میباشد.
در طراحی یک تمام جمع کننده[5]، یکی از اهداف اصلی رسیدن به سرعت بالا میباشد. و در کل دارای عملکرد مطلوبی باشد. طراحی یک تمام جمع کننده با ساختار ساده و مصرف توان محدود میتواند، در ساده کردن مدار های دیجیتالی نقش خوبی داشته باشد.معیار های مشخصی برای طراحی بهتر تمام جمع کننده وجود دارد. مهم ترین معیار همان کاربرد مدار است. از معیارهای دیگر میتوان به توان مصرفی کم[6]، سرعت بالا[7]و سادگی مدار نام برد، که خود این معیار ها را میتوان اجزایی از معیار کاربرد در نظر گرفت.
یکی از کاربرد های بسیار ضروری تمام جمع کننده ها در وسایل ارتباطی و محاسباتی شخصی است (مقدم, 1390). با توجه به این که امروزه این وسایل تقریباً قابل حمل و کاملاً در دسترس قرار گرفته اند، دغدغه اصلی افزایش طول عمر باطری و کاهش نیاز به شارژ مجدد است (R. Faghih Mirzaee, 2010) . افزایش عملکرد یک جمع کننده مستقیماً به پیشرفت عملکرد سیستم مربوط است. بنابراین بسیاری از محققان به دنبال روشهایی جهت کاهش مصرف توان میباشند. در الکترونیک استفاده از دو منطق پویا[8] و ایستا[9] نقش عمده ای را ایفا میکنند. مدار های منطقی پویا نیز مزایای مشخصی را نسبت به مدارهای منطقی ایستا عرضه میکنند.
مدارهای منطقی ایستا، پیاده سازی توابع منطقی را بر اساس رفتار ایستا یا همان حالت پایدار ساختارهای pMOS و nMOS امکان پذیر میسازند. به عبارت دیگر هر گیت ایستا، متناسب با ولتاژ ورودی اعمال شده پس از سپری شدن یک تاخیر[10]مشخص، خروجی خود را تولید میکند و مادامی که ولتاژ منبع تغدیه برقرار است، سطح خروجی خود را حفظ میکند (مظاهری & هرندی, 1392) (Mano, 1979). اما عملکرد تمامی گیت های منطقی پویا مبتنی بر ذخیره موقت بار در خازن های گره است. در نتیجه مدارهای منطقی پویا به سیگنال های متناوب کلاک[11]’[12] جهت کنترل تازه سازی بار الکتریکی نیاز دارند. و هم چنین نکته مهم دیگر این است که پیاده سازی منطق پویای توابع پیچیده به مساحت سیلیکونی[13] کوچکتری نسبت به پیاده سازی منطق ایستا نیاز دارد. و از آنجایی که توان مصرفی با ظرفیت خازن های پارازیتی افزایش مییابد، مدارهای پویا در بسیاری حالات به خاطر داشتن مساحت کوچکتر، توان کمتری را در مقایسه با مدارهای ایستا مصرف میکنند (مظاهری & هرندی, 1392).اما منطق پویا علاوه بر داشتن مزیت های بیان شده، معایبی نیز دارد، از جمله این که طبقات منطقی پویای CMOS را که به وسیله کلاک تک فاز درایو میشوند نمیتوان در شکل ساده خود به طور متوالی بست. این مشکل را میتوان به وسیله راه حل های خوب و توسعه تکنیک های مناسب ازجمله منطق دومینو[14]و NP-COMS[15] و... رفع نمود. با استفاده از منطق پویا بجای منطق ایستا میتوان به نحو مشخصی تعداد ترانزیستورهای[16] بکار رفته برای تحقق هر تابع منطقی پیچیده ای را کاهش داد (صاحب الزمانی, فتحی, & صفایی, 1387).
هدف از این پایان نامه بررسی مدارهای منطقی پویا در سلول تمام جمع کننده و ارائه ساختاری پیشنهادی و نیز ارائه چند مدار پیشنهادی میباشد.
در این راستا، ضمن بررسی جمع کننده های ارائه شده، جمع کننده های دیگری نیز مورد بررسی قرار گرفته اند، که تمامی آنها به با استفاده از نرم افزار HSPICE، شبیه سازی شده اند. در ادامه ساختار پایان نامه به صورت زیر است:
فصل دوم به مفاهیم و پارامتر های بکار رفته در طراحی مدار پرداخته است. در فصل سوم چند منطق طراحی مدارهای دیجیتال بیان شده است. و از بین منابع متعدد در زمینه طراحی مدارهای تمام جمع کننده پویا تعدادی از آنها به منظور مقایسه انتخاب شده اند. در فصل چهارم ساختار پیشنهادی ارائه و چند مدار تمام جمع کننده ارائه شده است، در ادامه این فصل تمامی تمام جمع کننده های مطرح در این پایان نامه در شرایط یکسان توسط نرم افراز HSPICE شبیه سازی و مورد مقایسه قرار گرفته اند. و در نهایت فصل پنجم به نتیجه گیری پرداخته است.
دراین فصل به اهمیت تمام جمع کننده ها در طراحی مدارات دیجیتال و تاثیر آن پرداخته خواهد شد و انواع ساختار جمع دیجیتال نظیر نیم جمع کننده و تمام جمع کننده معرفی و پارامترهای مهم در طراحی این مدارات بیان میشوند.
جمع کنندهها، در وسایل دیجیتالی بسیاری کاربرد دارند. و عنصر اساسی در بسیاری از مدارهای محاسباتی محسوب میشوند (Foroutan, Navi, & Haghparast, 2008). امروزه با افزایش فراگیر استفاده از وسایل الکترونیکی؛ نیاز به جمع کنندهها، نیز افزایش پیدا کرده است. هرچه جمع کنندهها ویژگی های کیفی بهتری داشته باشند؛ تاثیر مستقیم آن در دستگاه مورد استفاده مشهود بوده و درنتیجه آن دستگاه با اقبال عمومی روبرو خواهد شد (J.Wang, 1994). به همین دلیل ارائه ساختارهای جدید برای این مدار مورد توجه طراحان مدارمجتمع قرار گرفته است. هدف اصلی در طراحی جمع کننده دیجیتال افزایش سرعت و کاهش توان مصرفی میباشد.
کامپیوترهای دیجیتال کارهای پردازش اطلاعات مختلفی را انجام میدهند (Mano, 1979). از کارهای پرکاربرد آنها میتوان به عملیات ریاضی اشاره کرد. پایهای ترین عمل ریاضی جمع دو عدد دودویی است. این جمع ساده از چهار عمل مطابق معادله (2-1) تشکیل میشود. سه عمل اول حاصل جمع، یک عدد ایجاد میکنند. اما عمل سوم حاصل جمع، عددی دو رقمی است. با ارزش ترین حاصل این جمع را رقم نقلی [17]مینامند. زمانی که دو عدد چند بیتی را با هم جمع کنیم، رقم نقلی حاصل از جمع دو بیت باید با رقمهای با ارزش بالاتر جمع شود. مدار ترکیبی به کار رفته برای جمع دو بیت نیم جمع کننده[18] نام دارد. جمع کننده ای که سه بیت را با هم جمع میکند (دو بیت و رقم نقلی قبلی) تمام جمع کننده[19] نامیده میشود. جمع کننده دودویی یک مدار ترکیبی است که عملیات ریاضی جمع را روی اعداد دودویی انجام میدهد. اتصال متوالی n تمام جمع کننده کامل یک جمع کننده دودویی برای دو عدد n بیتی به دست میدهد.
معادله(2-1) 0=0+0 ، 1=0+1 ، 1=1+0 ، 10=1+1
عمل جمع یکی از چهار عمل اصلی در مدارات دیجیتال است. در مدارات منطقی عمل جمع به دو صورت تمام جمع کننده و نیم جمع کننده انجام میگیرد.
همان گونه که گفته شد یک نیم جمع کننده تک بیتی، جمع بین دو بیت را انجام میدهد. این مدار دارای دو ورودی دودویی و دو خروجی دودویی دارد. متغییرهای ورودی عملوند[20]ها هستند که آنها را و در نظر میگیریم، متغییرهای خروجی نیز حاصل جمع و رقم نقلی هستند، که آنها را رقم جمع و یک رقم نقلی یا یا Carry مینامیم. که میتوان عبارت منطقی بیت را بصورت معادله (2-2)و عبارت منطقی بیت را بصورت معادله (2-3) نشان داد. این عبارت تنها زمانی یک است که هر دو ورودی یک باشد. جدول درستی برای نیم جمع کننده در جدول 2-1و مدار آن در شکل2-1 نشان داده شده است.
جدول2- 1. جدول درستی نیم جمع کنند
Ai |
Bi |
S |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
1 |
یکجمعکنندهکاملمداریترکیبیاستکهجمعحسابیسهبیترا انجاممیدهد.این مداردارایسهورودیودوخروجیاست.دومتغیرورودیکهبا و نشان دادهشدهاند، دوبیتی هستند که باید با هم جمع شوند.ورودیسوم رقم نقلی طبقه قبلی است که با نشان داده میشود. از حاصل جمع آنها یک رقم جمع و یک رقم نقلی بدست میآید. عبارت منطقی بیت را بصورت معادله (2-3) و عبارت منطقی بیت را بصورت معادله (2-4)نشان داده شده است. بیتهای ورودی و خروجی مدار در مراحل مختلف مسئله مقادیر متفاوتی دارند. از لحاظ فزیکی سیگنال های دودویی ورودی، رقم های دودویی در نظر گرفته میشوند که قرار است، جمع شوند و حاصل جمع دو رقم خروجی را ایجاد کنند. این مقادیر دودویی متغییرهای توابع بولی بیان شده اند که در جدول درستی برای نیم جمع کننده در جدول 2-2 نشان داده شده است. نمودار منطقی تمام جمع کننده به صورت شکل2-2 نشان داده شده است. این مدار از دو نیم جمع کننده و یک OR ساخته شده است.
جدول2- 2. جدول درستی تمام جمع کننده
S |
Ci |
Bi |
Ai |
|||
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
||
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
||
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
||
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
||
0 |
1 |
0 |
0 |
1 |
||
1 |
0 |
1 |
0 |
1 |
||
1 |
0 |
0 |
1 |
1 |
||
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
جمع کننده دودویی یک مدار دیجیتال است که جمع ریاضی دو عدد دودویی را انجام میدهد. این مدار را میتوان به صورت اتصال متوالی چند تمام جمع کننده ساخت و رقم نقلی هر یک را به ورودی رقم نقلی جمع کننده کامل بعدی داد (Mano, 1979). شکل 3-2 اتصال چهار تمام جمع کننده برای ایجاد یک جمع چهار بیتی را نشان میدهد. بیتهای A و B با زیر نویسهای عددی از راست به چپ نشان داده شده اند، رقم های نقلی زنجیروار در تمام جمع کنندهها منتقل میشوند. رقم نقلی ورودی جمع کننده است و به ترتیب به رقم نقلی خروجی منتقل میشود. خروجیهای S بیتهای حاصل جمع را تشکیل میدهند. یک جمع کننده n بیتی به n تمام جمع کننده نیاز دارد و رقم نقلی خروجی باید به رقم نقلی ورودی جمع کننده کامل بعدی وصل شود. (مظاهری & هرندی, 1392)
شکل2- 3. اتصال چهار تمام جمع کننده برای ایجاد یک جمع چهار بیتی
جمع موازی دو عدد مستلزم آن است که دو بیت ورودی به طور همزمان برای محاسبه موجود باشند (Mano, 1979). همانند هر مدار ترکیبی دیگری سیگنال باید از طریق دروازهها انتشار یابد و به خروجی برسد، تا در خروجی حاصل جمع معتبری وجود داشته باشد. کل زمان انتشار برابر حاصل ضرب انتشار یک دروازه نوعی و تعداد سطوح دروازهای مدار است. طولانی ترین تاخیر در جمع کننده، زمان انتشار رقم های نقلی در جمع کنندهها است (صاحب الزمانی, فتحی, & صفایی, 1387). دلیل آن این نکته است که هر بیت حاصل جمع خروجی به مقدار رقم نقلی ورودی بستگی دارد، خروجی را شکل 3-2 را در نظر میگیریم. ورودی های و به محض اعمال سیگنالهای ورودی به جمع کننده در دسترس هستند. ولی ورودی رقم نقلی تا زمانی که از طبقههای قبلی به مقدار ماندگار خود نرسده باشد، مقدار معتبری ندارد. و باید همانند منتظر بماند و به همین ترتیب تا . پس تنها پس از انتشار رقم رقم نقلی در تمام طبقات و مقدار درست نهایی خود را پیدا میکنند.
[1]Digital
[2] Analog
[3] Adder
[4] Very Large Scale Integration
[5] Full Adder
[6] Low Power
[7] High Speed
[8] Dynamic
[9] Static
[10]Delay
[11] ساعت
[12] Clock
[13] Silicon
[14] Domino Logic
[15] CMOS NORA Logic
[16]Transistor
[17] Carry
[18]Half Adder
[19]Full Adder
[20]Operand
عنوان فهرست مطالب صفحه
1- 2 ضرورت و اهمیت انجام تحقیق. 6
1- 6 تعاریف واژه ها و اصطلاحات.. 9
1- 6- 1 صندوق های سرمایه گذاری.. 9
1- 6- 3 بازده سرمایه گذاری.. 9
1- 6- 4 ریسک سرمایه گذاری.. 10
1- 6- 6 ریسک غیر سیستماتیک.... 10
فصل دوم :ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق.. 12
2- 1 تاریخچه و سیر تاریخی صندوق های مشترک سرمایه گذاری.. 14
2- 2 تعریف صندوق های سرمایه گذاری مشترک.. 15
2- 3 تفاوت صندوق های سرمایه گذاری با شرکتهای سرمایه گذاری.. 16
2- 4 ساختار صندوق های سرمایه گذاری.. 17
شکل شماره (2- 2): ساختار صندوق های سرمایه گذاری.. 17
2- 5 عواید حاصل از صندوق های مشترک سرمایه گذاری برای سرمایه گذار. 18
2- 6 مزایای صندوق های سرمایه گذاری مشترک.. 18
2- 6- 3 صرفه جویی ناشی از مقیاس.... 19
2- 6- 6 انعطاف پذیری و تنوع 20
2- 6- 7 ارائه خدمات به سهام داران.. 20
2- 6- 8 اطمینان از اقدامات مدیران.. 20
2- 7 معایب صندوق های مشترک سرمایه گذاری.. 21
2- 8 انواع صندوق های سرمایه گذاری.. 21
2- 8- 1 صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت... 22
2- 8- 2 صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر. 22
2- 8- 3 مقایسه صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت و صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر:23
2- 8- 4 انواع صندوق ها از نظر ابزارهای مورد استفاده. 24
2- 8- 4- 1 صندوق های بازار پول.. 24
2- 8- 4- 2 صندوق های اوراق قرضه. 24
2- 8- 4- 4 صندوق های ترکیبی.. 25
2- 9 صندوق های سرمایه گذاری در ایران. 25
2- 9- 1 فعالیت معاملاتی و سرمایه ای صندوق های سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران.. 26
2- 9- 2 تعداد و ترکیب سرمایه گذاران صندوق های سرمایه گذاری.. 26
2- 9- 3 ترکیب دارایی های صندوق های سرمایه گذاری.. 27
2- 9- 4 ضرورت گسترش صنعت صندوق های سرمایه گذاری در کشور. 27
2- 10 ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری.. 28
2- 11 پیشینه مدل قیمت گذاری داراییهای سرمایه ای.. 29
2- 11- 1 تئوری میانگین- واریانس مارکوییتز. 29
2- 11- 2 مرز کارا، برای پرتفوی اوراق بهادار مدل مارکوییتز. 30
2- 11- 3 نظریه بازار سرمایه. 30
2- 12 مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای.. 31
2- 12- 1 رابطه ریسک و بازده دارایی های منفرد بر طبق مدل CAPM... 32
2- 12- 2 ریسک در مدل CAPM... 33
2- 12- 3 مدل CAPM و صندوق های سرمایه گذاری.. 34
2- 13 معیارهای ارزیابی عملکرد تعدیل شده از بابت ریسک... 34
2- 13- 4- 1 ریسک نامطلوب... 39
2- 13- 7 شاخص نسبت اطلاعاتی.. 42
2- 14 مقایسۀ معیارهای ارزیابی عملکرد تعدیل شده بر حسب ریسک... 43
2- 15- 1 پیشینه تحقیق در ایران.. 49
3- 2 قلمرو زمانی و مکانی تحقیق. 55
3- 3 جامعه آماری و نمونه آماری.. 55
3- 4 روش گردآوری داده ها و اطلاعات.. 56
3- 5 ابزارهای گردآوری اطلاعات.. 57
3- 6 متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق. 58
3- 7 تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای تحقیق. 58
3- 7- 1- 2 تعریف مفهومی بازده. 60
3- 7- 2- 1 تعریف عملیاتی بازده. 61
3- 7- 2- 2 تعریف عملیاتی ریسک.... 61
3- 10 فرضیه صفر و فرضیه جایگزین.. 65
3- 11 روش تحلیل داده ها و آزمون فرضیات.. 66
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل و نتایج آزمون فرضیه های تحقیق.. 68
4- 1 تجزیه و تحلیل توصیفی و تحلیل ریسک و بازده صندوق های سرمایه گذاری.. 69
4- 2 تجزیه و تحلیل صندوق های سرمایه گذاری بر اساس معیارهای ارزیابی عملکرد هفت گانه. 70
4- 2- 7 شاخص نسبت اطلاعات... 74
4- 3 آمار استنباطی و آزمون فرضیات تحقیق. 75
4- 3- 1 نتایج آزمون فرضیه اول.. 76
4- 3- 2 نتایج آزمون فرضیه دوم. 77
4- 3- 3 نتایج آزمون فرضیه سوم. 79
4- 3- 4 نتایج آزمون فرضیه چهارم. 80
4- 3- 5 نتایج آزمون فرضیه پنجم.. 83
4- 3- 6 نتایج آزمون فرضیه ششم.. 85
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات... 88
5- 1 نتایج مربوط به بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری.. 89
5- 1- 1 نتایج مربوط به شاخص آلفای جنسن.. 90
5- 1- 2 نتایج مربوط به شاخص شارپ... 90
5- 1- 3 نتایج مربوط به شاخص ترینر. 91
5- 1- 4 نتایج مربوط به شاخص مودیلیانی.. 92
5- 1- 5 نتایج مربوط به شاخص فاما92
5- 1- 6 نتایج مربوط به شاخص سورتینو. 93
5- 1- 7 نتایج مربوط به شاخص نسبت اطلاعاتی.. 93
5- 2 برآیند کلی از عملکرد صندوق های سرمایه گذاری در ایران. 94
5- 3 بررسی نتایج مربوط به فرضیات تحقیق. 95
5- 3- 1 نتایج مربوط به آزمون فرضیه اول.. 96
5- 3- 2 نتایج مربوط به آزمون فرضیه دوم. 96
5- 3- 3 نتایج مربوط به آزمون فرضیه سوم. 98
5- 3- 4 نتایج مربوط به آزمون فرضیه چهارم. 98
5- 3- 5 نتایج مربوط به آزمون فرضیه پنجم.. 100
5- 3- 6 نتایج مربوط به آزمون فرضیه ششم.. 101
5- 4 نتیجه گیری نهایی از تحقیق. 102
5- 6- 1 پیشنهادات در راستای تحقیق.. 104
5- 6- 2 پیشنهادات در مورد تحقیقات آتی.. 105
تحقیق حاضر تلاش می کند تا مسئله نمایندگی را در قالب بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری، مورد آزمون قرار دهد. صندوق های سرمایه گذاری به این دلیل که مؤسسات مالی هستند که با پس انداز سرمایه گذاران و از جانب آنها اقدام به خرید و فروش و تشکیل پرتفوی می نمایند، نقش نمایندگی روشن و بی بدیلی را ایفا میکنند. بنابراین، بررسی عملکرد این صندوق های سرمایه گذاری میتواند شواهد روشنی را در راستای نحوۀ ایفای وظیفه نمایندگی و مباشرت این واسطه های مالی برای مالکان و سایر استفاده کنندگان فراهم کند. لذا در این پژوهش، محقق درصدد آن است تا با استفاده از هفت شاخص مشهور، عملکرد صندوق های سرمایه گذاری را در دوره زمانی 88- 87 بررسی نماید. این شاخصها عبارتند از شارپ، ترینر، جنسن، فاما، مودیلیانی، سورتینو و نسبت اطلاعات. لذا برای انجام این پژوهش از اطلاعات مربوط به 14 صندوق سرمایه گذاری استفاده گردید. با توجه به ماهیت متغیرهای تحقیق که ترتیبی بودند، لذا از روش ها و فنون ناپارامتریک برای تحلیل اطلاعات استفاده گردید.نتایج این تحقیق نشان داد که صنعت صندوق های سرمایه گذاری در ایران علی رغم بحران مالی جهانی به سرعت در حال رشد و رونق است و چشم انداز مناسبی را میتوان برای آن متصور بود. همچنین نتایج حاکی از این مطلب بود که چهار صندوق سرمایه گذاری آگاه، بانک تجارت، یکم ایرانیان و شاداب نه تنها توانستند بازده اضافی نسبت به بازده بازار کسب نمایند، بلکه به طور میانگین توانستند رتبه های اول را در رتبه بندی های صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص های هفت گانه ارزیابی عملکرد، به خود اختصاص دهند که این خود نشان از مهارت بالای مدیران پرتفوی این صندوق ها دارد.
همچنین نتایج مربوط به فرضیات تحقیق نشان داد که نمیتوان صرفاً از یک معیار جهت ارزیابی عملکرد پرتفوی استفاده نمود زیرا ممکن است اطلاعات گمراه کننده ای را در اختیار سرمایه گذارن قرار دهد. در بخش دیگری از نتایج فرضیات این تحقیق مشخص گردید که استفاده از متوسط نرخ بازده سالانه جهت بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری می تواند اطلاعات گمراه کننده ای را از عملکرد صندوق های سرمایه گذاری به سرمایه گذاران ارائه دهد و باید از معیارهای ارزیابی عملکردی که از بابت ریسک تعدیل شده هستند، جهت ارزیابی عملکرد پرتفوی استفاده نمود. همچنین این تحقیق نشان داد که عامل سن صندوق نمی تواند در عملکرد صندوق های سرمایه گذاری نقش قابل توجهی را به خود اختصاص دهد بلکه این دانش و مهارت مدیران است که میتواند باعث شود تا یک صندوق نسبت به صندوق های دیگر عملکرد بهتری را داشته باشد. در بخش دیگری از نتایج این تحقیق مشخص گردید که توزیع بازده صندوق های سرمایه گذاری از نوع غیر نرمال بوده و از چولگی منفی برخوردار است و به همین سبب استفاده از معیارهای ارزیابی عملکرد تئوری فرا مدرن پرتفوی مانند معیار سورتینو جهت ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری، بر دیگر معیارها برتری محسوسی دارد. همچنین مشخص گردید که استفاده از ریسک نامطلوب به جای ریسک کل و بتاهای نامطلوب به جای بتای سنتی، به دلیل غیر نرمال بودن توزیع بازدهی صندوق های سرمایه گذاری، قابل اتکاتر است.
واژه های کلیدی : صندوق های سرمایه گذاری، مدل های تعدیل شده از بابت ریسک، ریسک نامطلوب، مدل سورتینو
حفظوتوسعهتواناقتصادیهر جامعهایدرآیندهدرگروسرمایهگذاریامروزآنجامعهاست؛سرمایهگذاریموتورمحرکهتوسعهاقتصادیواجتماعیاست،اینرهیافتیاستکههیچمکتبونظاماقتصادیدرآنشک نداردوبههمیندلیلدر تمامی کشورهاشیوههاییبهکارگرفتهمیشودکهافرادوبنگاههابخشیازدرآمدخودرابهامرسرمایهگذاریتخصیصدهند. منتهی،دستیابیبهرشدبلندمدتومداوماقتصادینیازمندتجهیزوتخصیصبهینهمنابعدرسطحاقتصادملیاستواینمهمبدونکمکبازارهایمالی،بهویژهبازارسرمایهگستردهوکارآمد،امکانپذیرنمیباشد.ازطرف دیگر،درکنارکمیابیمنابعمالیدرهرجامعهای،سوقدادناینمنابع محدودبهسمتیکهمنجربهبالاترینبازدهیشود،خودمسالهایاست کهنیازمندمدیریتکارآمدوکارآ استواینمهمبدونارزیابیعملکردوبرخورداریازیکشاخصکهعملکردرابهدرستیبسنجد،امکانپذیرنمیباشد.
به طور کلی، زمانی که از سرمایه گذاری صحبت به میان می آید، سرمایه گذاری در کلیه دارایی ها، اعم از دارایی های واقعی و مالی،که چه به صورت قابل معامله و چه به صورت غیر قابل معامله است، را شامل میشود. لیکن، در مباحث مالی عمدتاً سرمایه گذاری در دارایی های مالی و به طور ویژه سرمایه گذاری در اوراق بهادار قابل معامله، مورد توجه و بحث قرار می گیرد. هر سرمایه گذار می تواند مستقیماً و یا به طور غیر مستقیم و از طریق واسطه های مالی در اوراق بهادار سرمایه گذاری نماید. صندوق های سرمایه گذاری از جملۀ این ابزارهای سرمایه گذاری غیر مستقیم محسوب می شوند. صندوق های سرمایه گذاری واسطه های مالی هستند که به عامه مردم سهام خود را می فروشند و عواید حاصل از آن را در سبد متنوعی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند. هر سهمی که فروخته می شود، نماینده نسبت متناسبی از پرتفوی اوراق بهاداری است که صندوق های سرمایه گذاری به وکالت از طرف سرمایه گذارانشان، مدیریت می کنند. صندوق های سرمایه گذاری دارای مزایای بالقوه ای هستند که سرمایه گذاران گاهی اوقات با وجود در اختیار داشتن منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه گذاری در پرتفویی متنوع، باز هم ترجیح می دهند که در این صندوق ها سرمایه گذاری نمایند. این مزایا عبارتند از: مدیرت حرفه ای، تنوع بخشی، صرفه جویی ناشی از مقیاس، نقدینگی، آسانی و سهولت، انعطاف پذیری و ... .
در فراگرد مدیریت سرمایه گذاری، ارزیابی عملکرد پرتفوی سرمایه گذاری ها، مرحله پایانی می باشد، لیکن از آن می توان به مثابه یک ساز و کار بازخوردی و کنترلی، به منظور اثر بخش تر نمودن فراگرد مدیریت سرمایه گذاری استفاده نمود. آنچه مسلم است، این است که در اختیار داشتن یک ابزار سنجش مناسب که عملکرد را درست و صحیح مورد سنجش قرار دهد، دارای اهمیتی است که بر هیچکس پوشیده نمی باشد.
یکی از مشکلات اساسی در بحث ارزیابی عملکرد، تمایل انسانی به تمرکز بر بازده پرتفوی و عدم توجه کافی به ریسک متحمل شده برای کسب بازده مورد نظر است. لذا ارزیابی عملکرد بایستی شامل شناسایی همزمان بازده و ریسک سرمایه گذاری باشد. نکته دیگری را که در این میان باید به آن توجه کرد، این است که عملکرد باید به صورت نسبی و نه به صورت مطلق، مورد ارزیابی قرار گیرد و لذا برای امر مقایسه، نیازمند یک مبنا یا شاخص هستیم. از آغاز دهه 1960 تاکنون پژوهشگران زیادی به این امر توجه کرده و همواره با مدل سازی و آزمون مدل های موجود درصدد آزمون کارآیی این مدل ها بر آمده اند. نتایج به دست آمده از این تحقیقات متنوع و مختلف است. در این تحقیق، محقق در نظر دارد تا عملکرد صندوق های سرمایه گذاری بورس اوراق بهادار تهران را با استفاده از مدل های موجود ارزیابی و بررسی نماید.
حفظوتوسعهتواناقتصادیهر جامعهایدرآیندهدرگروسرمایهگذاریامروزآنجامعهاست؛سرمایهگذاریموتورمحرکهتوسعهاقتصادیواجتماعیاست،اینرهیافتیاستکههیچمکتبونظاماقتصادیدرآنشک نداردوبههمیندلیلدر تمامی کشورهاشیوههاییبهکارگرفتهمیشودکهافرادوبنگاههابخشیازدرآمدخودرابهامرسرمایهگذاریتخصیصدهند. منتهی،دستیابیبهرشدبلندمدتومداوماقتصادینیازمندتجهیزوتخصیصبهینهمنابعدرسطحاقتصادملیاستواینمهمبدونکمکبازارهایمالی،بهویژهبازارسرمایهگستردهوکارآمد،امکانپذیرنمیباشد.ازطرف دیگر،درکنارکمیابیمنابعمالیدرهرجامعهای،سوقدادناینمنابع محدودبهسمتیکهمنجربهبالاترینبازدهیشود،خودمسالهایاست کهنیازمندمدیریتکارآمدوکارآ استواینمهمبدونارزیابیعملکردوبرخورداریازیکشاخصکهعملکردرابهدرستیبسنجد،امکانپذیرنمیباشد.
به طور کلی، زمانی که از سرمایه گذاری صحبت به میان می آید، سرمایه گذاری در کلیه دارایی ها، اعم از دارایی های واقعی و مالی،که چه به صورت قابل معامله و چه به صورت غیر قابل معامله است، را شامل میشود. لیکن، در مباحث مالی عمدتاً سرمایه گذاری در دارایی های مالی و به طور ویژه سرمایه گذاری در اوراق بهادار قابل معامله، مورد توجه و بحث قرار می گیرد. هر سرمایه گذار می تواند مستقیماً و یا به طور غیر مستقیم و از طریق واسطه های مالی در اوراق بهادار سرمایه گذاری نماید. صندوق های سرمایه گذاری از جملۀ این ابزارهای سرمایه گذاری غیر مستقیم محسوب می شوند. صندوق های سرمایه گذاری واسطه های مالی هستند که به عامه مردم سهام خود را می فروشند و عواید حاصل از آن را در سبد متنوعی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند. هر سهمی که فروخته می شود، نماینده نسبت متناسبی از پرتفوی اوراق بهاداری است که صندوق های سرمایه گذاری به وکالت از طرف سرمایه گذارانشان، مدیریت می کنند. صندوق های سرمایه گذاری دارای مزایای بالقوه ای هستند که سرمایه گذاران گاهی اوقات با وجود در اختیار داشتن منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه گذاری در پرتفویی متنوع، باز هم ترجیح می دهند که در این صندوق ها سرمایه گذاری نمایند. این مزایا عبارتند از: مدیرت حرفه ای، تنوع بخشی، صرفه جویی ناشی از مقیاس، نقدینگی، آسانی و سهولت، انعطاف پذیری و ... .
در فراگرد مدیریت سرمایه گذاری، ارزیابی عملکرد پرتفوی سرمایه گذاری ها، مرحله پایانی می باشد، لیکن از آن می توان به مثابه یک ساز و کار بازخوردی و کنترلی، به منظور اثر بخش تر نمودن فراگرد مدیریت سرمایه گذاری استفاده نمود. آنچه مسلم است، این است که در اختیار داشتن یک ابزار سنجش مناسب که عملکرد را درست و صحیح مورد سنجش قرار دهد، دارای اهمیتی است که بر هیچکس پوشیده نمی باشد.
یکی از مشکلات اساسی در بحث ارزیابی عملکرد، تمایل انسانی به تمرکز بر بازده پرتفوی و عدم توجه کافی به ریسک متحمل شده برای کسب بازده مورد نظر است. لذا ارزیابی عملکرد بایستی شامل شناسایی همزمان بازده و ریسک سرمایه گذاری باشد. نکته دیگری را که در این میان باید به آن توجه کرد، این است که عملکرد باید به صورت نسبی و نه به صورت مطلق، مورد ارزیابی قرار گیرد و لذا برای امر مقایسه، نیازمند یک مبنا یا شاخص هستیم. از آغاز دهه 1960 تاکنون پژوهشگران زیادی به این امر توجه کرده و همواره با مدل سازی و آزمون مدل های موجود درصدد آزمون کارآیی این مدل ها بر آمده اند. نتایج به دست آمده از این تحقیقات متنوع و مختلف است. در این تحقیق، محقق در نظر دارد تا عملکرد صندوق های سرمایه گذاری بورس اوراق بهادار تهران را با استفاده از مدل های موجود ارزیابی و بررسی نماید.
با توجه به پویائی دنیای کنونی و تغییر و تحولات سریعی که در ابداعات و اختراعات صورت می گیرد ، کشوری میتواند به اقتصاد سالم متکی باشد که پشتوانه آن بخش مالی گسترده به همراه بازار سرمایه کارآ باشد . عمده ترین عوامل یک بخش مالی، مؤسسه های مالی هستند که وظیفه آنها تخصیص بهینه سرمایه از وام دهندگان به وام گیرندگان است . در حال حاضر در اکثر کشورهای توسعه یافته، صندوق های سرمایه گذاری ، بعنوان هسته مرکزی بازار سرمایه ها محسوب می شوند و ماهانه مبالغ هنگفتی از سرمایه های سرگردان را به بخش های مولد و فعال جامعه هدایت می کنند. این صندوق ها با اتخاذ سیاست های مناسب می توانند در کاهش تورم ، افزایش تولید و بهبود کارائی مدیران نقش اساسی ایفا نمایند. از طرف دیگر این صندوق ها می توانند با جذب سرمایه گذاران مختلف با انگیزه های متفاوت و درجه های ریسک پذیری متعدد، مشوقی در سهیم کردن عموم مردم در مالکیت شرکت ها باشند . بدین ترتیب ، این صندوق های سرمایه گذاری با تکیه بر قوانین و مقررات و شرایط و امکانات مناسب از طریق ایجاد اطمینان در سرمایه گذاران داخلی و خارجی می توانند نقش بسیار حیاتی در رشد و توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را ایفا نمایند . در مقابل ، در صورتی که عملکرد این صندوق ها با مشکلات ساختاری توام باشد نه تنها مشکلی برطرف نمی شود ، بلکه مشکلات اقتصادی و مالی حادتر هم خواهد شد. در اینجا است که بحث ارزیابی عملکرد این صندوق ها مطرح می شود. یکی از مشکلات اساسی در بحث ارزیابی عملکرد، تمایل انسانی به تمرکز بر بازده پرتفوی و عدم توجه کافی به ریسک متحمل شده برای کسب بازده مورد نظر است. ریسک یا عدم اطمینان ناشی از بازده مورد انتظار برای سهامدار، به توانایی مدیران پرتفوی صندوق های سرمایه گذاری بستگی دارد. در واقع مدیران پرتفوی صندوق های سرمایه گذاری با اقدام به خرید دارایی های مالی، میزان ریسک پرتفوی خود را تعیین می نمایند. به عبارت دیگر هر دارایی علاوه بر بازده ، ریسک خاص خود را دارد که ناشی از عدم اطمینان بازده دارایی مورد نظر می باشد. بنابراین بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری مشترک دارای یک متغیر مستقل(بازده) و یک متغیر وابسته(ریسک) است. لذا بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری بایستی شامل شناسایی همزمان بازده و ریسک سرمایه گذاری باشد. یعنی در ارزیابی عملکرد، علاوه بر بازده، ریسک متحمل شده اوراق بهادار نیز مد نظر قرار بگیرد(استرانگ[1]، 2000) .
نکته دیگری را که در این میان باید به آن توجه کرد، این است که عملکرد باید به صورت نسبی و نه به صورت مطلق، مورد ارزیابی قرار گیرد و لذا برای امر مقایسه، نیازمند یک مبنا یا شاخص هستیم.
تحقیق حاضر تلاش می کند تا مسئله نمایندگی را در قالب بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری، مورد آزمون قرار دهد. صندوق های سرمایه گذاری به این دلیل که مؤسسات مالی هستند که با پس انداز سرمایه گذاران و از جانب آنها اقدام به خرید و فروش و تشکیل پرتفوی می نمایند، نقش نمایندگی روشن و بی بدیلی را ایفا میکنند. بنابراین، بررسی عملکرد این صندوق های سرمایه گذاری میتواند شواهد روشنی را در راستای نحوۀ ایفای وظیفه نمایندگی و مباشرت این واسطه های مالی برای مالکان و سایر استفاده کنندگان فراهم کند.
لذا در این پژوهش، محقق درصدد آن است تا با استفاده از هفت شاخص مشهور، عملکرد صندوق های سرمایه گذاری را بررسی نماید. این شاخصها عبارتند از شارپ، ترینر، جنسن، فاما، مودیلیانی، سورتینو و نسبت اطلاعات.
اهمیت این تحقیقرا می توان از منظر شرکتهای سرمایه پذیر، سرمایه گذاران، بازار بورس و کل اقتصاد، مورد توجه قرار داد. از منظر شرکتهای سرمایه پذیر، جایگزینی مالکیت عمده، از سرمایه گذاران انفرادی به سوی صندوق های سرمایه گذاری، مطلوب تر می باشد.زیرا سرمایه گذاران در قالب اشخاص حقوقی قادرند تصمیمات سرمایه گذاری، تأمین مالی و عملیاتی بهتری را اتخاذ نمایند. این در حالی است که، سرمایه گذاران جزء، غالباً تفکر بلند مدت و مشخصی ندارند. از منظر سرمایه گذاران نیز توان صندوق های سرمایه گذاری در کسب بازده های اضافی نسبت به بازار سرمایه، تمایل آنها را در خرید واحدهای سرمایه گذاری این صندوقها بیشتر میکند. از سوی دیگر، سرمایه گذاری از طریق صندوق های سرمایه گذاری، سبب خواهد شد که تصمیمات تخصصی تر و بهینه تری اتخاذ شود تا از نوسانات شدید قیمت سهام در بازار سرمایه جلوگیری شود و از این لحاظ، صندوق های سرمایه گذاری نقش برجسته ای در اقتصاد کشور ایفا میکنند و ارزیابی عملکرد آنها می تواند نتایج واجد ارزشی را به دنبال داشته باشد. اگر نتایج بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری رضایت بخش نباشد، باید علت آن مشخص گردد. از نظر شرکتهای سرمایه پذیر نیز نتایج چنین تحقیقی می تواند راهگشا باشد، بدین ترتیب که چنانچه نتایج تحقیق نشان دهد که صندوق های سرمایه گذاری، بازدهی اضافی برای سرمایه گذاران خویش کسب نموده اند، سرمایه گذاران تمایل بیشتری به خرید این صندوق ها خواهند داشت. در این صورت سرمایه گذاری مستقیم سرمایه گذاران، جای خود را به سرمایه گذاری غیر مستقیم و از طریق چنین صندوق های سرمایه گذاری خواهد داد که قادرند به طور دقیقتر منابع مالی را در بازار سرمایه تخصیص دهند.
تحقیق حاضر تلاش میکند تا مسئله نمایندگی را در قالب بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری، مورد آزمون قرار دهد. صندوق های سرمایه گذاری به این دلیل که مؤسسات مالی هستند که با پس انداز سرمایه گذاران و از جانب آنها اقدام به خرید و فروش و تشکیل پرتفوی می نمایند، نقش نمایندگی روشن و بی بدیلی را ایفا میکنند. بنابراین، بررسی عملکرد این صندوق های سرمایه گذاری میتواند شواهد روشنی را در راستای نحوۀ ایفای وظیفه نمایندگی و مباشرت این واسطه های مالی برای مالکان و سایر استفاده کنندگان فراهم کند.
لذا هدف اصلی این تحقیق بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری بر اساس هفت شاخص ارزیابی عملکرد شارپ، ترینر، جنسن، فاما، مودیلیانی، سورتینو و نسبت اطلاعاتی و رتبه بندی هر یک از صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص های مذکور، تعریف گردید. همچنین در کنار این هدف اصلی، اهداف فرعی دیگری نیز مد نظر قرار گرفت. از جمله این اهداف می توان به بررسی تأثیر عوامل اقتصادی بر عملکرد صندوق های سرمایه گذاری و بررسی کارآیی هر یک از این شاخص ها، اشاره نمود.
تحقیق حاضر، به دنبال پاسخگویی به سوالات زیر میباشد:
1- آیا رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص های هفت گانة ارزیابی عملکرد، یکسان است؟
2- آیا میان رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص شارپ و سورتینو همبستگی معنا داری وجود دارد؟
3- آیا میان رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر مبنای صرفاً نرخ بازده و رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر مبنای معیارهای جنسن و سورتینو، رابطه معنا داری وجود دارد؟
4- آیا بین رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس بتای سنتی و رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس بتای نامطلوب هارلو- رائو و استرادا ، رابطه معنا داری وجود دارد؟
5- آیا بین رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس ریسک نامطلوب(نیم انحراف معیار) و رتبه بندی آنها بر اساس ریسک کل(انحراف معیار) رابطه معناداری وجود دارد؟
6- آیا بین سن صندوق های سرمایه گذاری و رتبه بندی آنها بر اساس شاخص های سورتینو و جنسن، رابطه معناداری وجود دارد؟
فرضیات تحقیق را در یک تقسیم بندی کلی میتوان به دو گروه تقسیم کرد. گروه اول از فرضیات این تحقیق، به بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری و تفاوت در رتبه بندی آنها و بررسی عوامل مؤثر بر عملکرد صندوق های سرمایه گذاری میپردازند. این فرضیات عبارتند از:
1- به نظر می رسد رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص های هفت گانه یکسان نباشد.
2- به نظر میرسد میان رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر مبنای نرخ بازده سالانه و رتبه بندی آنها بر اساس مدل جنسن و سورتینو رابطه معنا داری وجود نداشته باشد.
3- به نظر می رسد عامل سن صندوق، تأثیری در رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص جنسن و سورتینو نداشته باشد.
دسته دیگر از فرضیات تحقیق به بررسی ارتباط بین دو نظریه مطرح در بین شاخص های ارزیابی عملکرد ، یعنی تئوری مدرن پرتفوی و تئوری فرا مدرن پرتفوی، می پردازد. در این گروه از فرضیات محقق به دنبال این مطلب است که آیا میان شاخص های ارزیابی عملکرد مبتنی بر نظریه های مدرن و فرامدرن پرتفوی ارتباط معناداری وجود دارد. این گروه از فرضیات عبارتند از :
1- به نظر می رسد میان رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص شارپ و سورتینو همبستگی معنا داری وجود داشته باشد.
2- به نظر می رسد میان رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس ریسک کل و ریسک نامطلوب رابطه معنا داری وجود داشته باشد.
3- به نظر می رسد میان رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص ریسک سیستماتیک در هر دو نظریه رابطه معنا داری وجود داشته باشد. به عبارت دیگر این فرضیه ارتباط میان رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری بر اساس بتای سنتی و بتای نامطلوب هارلو- رائو و استرادا را بررسی می نماید.
1- 6- 1 صندوق های سرمایه گذاری: صندوق های مشترک سرمایه گذاری به عنوان یکی از انواع شرکتهای سرمایه گذاری از جمله واسطه های مالی هستند که با فروش سهام خود به عامۀ مردم ، وجوهی را تحصیل و در ترکیب متنوعی از اوراق بهادار شامل سهام،اوراق قرضه،ابزارهای کوتاه مدت بازار پول و دارایی های دیگر با توجه به هدف صندوق، به طور حرفه ای سرمایه گذاری میکنند.
1- 6- 2 ارزش خالص دارایی ها[2] (NAV): صندوق های سرمایه گذاری، پیوسته سهام جدید منتشر می کنند تا از محل وجوه حاصل از فروش سهام جدید، در سایر اوراق بهادار سرمایه گذاری نمایند. سرمایه این صندوق ها متغیر بوده و صندوق هر لحظه آمادگی بازخرید سهام منتشره خود را به قیمت ارزش خالص دارایی ها دارد. ارزش خالص دارایی های صندوق با محاسبه ارزش بازار پرتفوی صندوق به قیمتهای پایانی بازار در هر روز تعیین میشود.
1- 6- 3 بازده سرمایه گذاری: هر سهم و یا هر پرتفویی از سهام، اگر در فاصله خاصی از زمان خریداری، نگهداری و فروخته شود، عایدی خاصی نیز نصیب دارندۀ آن می نماید. این عایدی، شامل تغییر در قیمت و منافع حاصل از مالکیت است. اصطلاح «نرخ بازده» یا نرخ عایدی، برای توصیف نرخ افزایش یا کاهش سرمایه گذاری در طول دورۀ نگهداری دارایی به کار می رود.(راعی و تلنگی، 1383)
1- 6- 4 ریسک سرمایه گذاری: بازده سهام در دوره های متفاوت، متغیر است و روند ثابت و یکنواختی را به همراه ندارد. بنابراین نوسان و تغییر پذیری، جزء لاینفک بازدهی سهام در طی زمان است. با توجه به تغییر پذیری و نوسان، بازده دوره های آتی نیز قابل اطمینان نیستند. عدم اطمینان نسبت به بازده های آتی سهام، سرمایه گذاری را با ریسک همراه می نماید. سرمایه گذار همواره به دنبال کاهش ریسک و افزایش اطمینان بازدهی است. (راعی، 1377)
امروزه اکثر پژوهشگران ریسک سرمایه گذاری را با انحراف معیار نرخ بازده، مرتبط می دانند؛ یعنی هر قدر بازده سرمایه گذاری بیشتر تغییر کند، سرمایه گذاری مزبور، ریسک بیشتری خواهد داشت.(هاگن[3]، 1997)
«ریسک سرمایه گذاری»، احتمال وقوع بازدهی واقعی، به غیر آنچه انتظار می رود است. لذا، هر اندازه تغییر پذیری نتایج، بیشتر باشد، سرمایه گذاری ریسک دار تر خواهد بود.(راعی و تلنگی،1383).
1- 6- 5 ریسک سیستماتیک: در سرمایه گذاریها ، نیروهایی که کنترل نشدنی و خارجی اند و اثر آن گسترده است، منابع ریسک سیستماتیک نامیده می شوند. به عبارت دیگر ریسک سیستماتیک توسط وقایع اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که بازده اوراق را تحت تأثیر قرار میدهند، ایجاد میشود.(هرینگتون، 1987)
1- 6- 6 ریسک غیر سیستماتیک: اینریسککهبهریسکخاصنیزمعروفاست،مختص سرمایهگذاریدرسهام خاصیاستو باافزایشتنوعسهامموجوددریکپرتفوی، میتوانازآناجتنابکرد . دراصطلاحفنیتر،اینریسکنشاندهندهآنقسمتاز بازدهیسهاماستکهباحرکاتبازارارتباطیندارد
1- 6- 7 ریسک نامطلوب: بهطورکلیدرموردریسکدودیدگاهمجزاوجوددارد:
دردیدگاهاولهرگونهنوسان(منفییامثبت)احتمالیبازدهاقتصادیدرآیندهبه عنوان ریسکمحسوبمیشودوبااستفادهازانحرافمعیارحولمیانگینبه دستمی آید. درحالیکهدردیدگاهدوممفهومریسکتغییرمیکندوبهعنوانانحرافاتنامطلوبو نامساعدنسبتبهمیانگینیانرخبازدهیهدفتعریفمیشودبه گونه ایکهنوسانات بالاترازمیانگین (یانرخبازدهیهدف)مساعدودرعوضنوساناتپایین تر ازمیانگین (یا نرخبازدهیهدف)نامطلوب یا نامساعدتلقیمیشود.ریسکنامطلوببهعنوانشاخص اندازهگیریریسک،تنهانوساناتمنفیبازدهیاقتصادیدرآیندهرادرمحاسبهریسک بهکارمیگیردوبهدوشیوه، نیمواریانس[4]زیرنرخمیانگین و نیمواریانسزیرنرخبازده هدف تعریفومحاسبهمیگردد. منطبقبردیدگاهاولشاخصشارپومنطبقبردیدگاهدومشاخصسورتینو، معیارهایمناسببرایارزیابیعملکردمیباشند.(عبده تبریزی و شریفیان، 1387)
فهرست مطالب
مقدمه.....1
فصل اول:کلیات.....2
1-1- بیان مساله:.....3
1-2- اهداف تحقیق:....4
1-3- اهمیت تحقیق:.....4
1-4- سوالات تحقیق :.....4
1-5- فرضیه های تحقیق.....4
1-6- چهارچوب نظری:..................................................................................4
1-7- مدل تحقیق:...........................................................................................6
1-8-مواد و روش تحقیق:...............................................................................6
1-9- جامعه آماری:.......................................................................................6
1-10-روش گرد آوری:...................................................................................6
1-11-روش تجزیه تحلیل:.............................................................................7
1_12-متغییرها و واژه های کلیدی:.................................................................7
فصل دوم: اوضاع جغرافیایی ،طبیعی وسیاسی شمال غرب ایران.....................8
2-1-موقعیت طبیعی وجغرافیایی شمال غرب ایران ......................................9
2-2- ناهمواری های شمال غرب ایران.........................................................10
2-3-آب و هوا و بارندگی در شمال غرب ایران:.........................................12
2-4باد های آذربایجان.................................................................................14
2-5-حوزه های آبریز و رودخانه های شمال غرب ایران :........................16
2-5-1-رودهای آذربایجان شرقی:.....................................................................................................16
2-5-2-رودهای آذربایجان غربی : ................................................................................................18
2-6-موقعیت جغرافیایی ،طبیعی،اجتماعی و سیاسی هریس:............................................................20
2-7-اوضاع طبیعی:...........................................................................................................................21
2-8-رودخانه زرنق:..........................................................................................................................21
2-9-لهجه و زبان:............................................................................................................................22
2-10-دین و مذهب.......................................................................................................................22
2-11-شهر زرنق............................................................................................................................23
2-12-اقلیم شهر زرنق: ..............................................................................................................24
2-13-برسی وضع توپوگرافی و شیب های اصلی شهر زرنق........................................................24
2-14-تصویر کلی از وضعیت اقتصادی منطقه : .......................................................................24
2-15-وزش باد در زرنق ............................................................................................................26
2-16-برسی وضعیت تاریخی شمال غرب ایران..........................................................................28
2-17-جغرافیای تاریخی شمال غرب ایران..................................................................................30
2-18-سابقه تقسیمات کشوری در شمال غرب ..........................................................................30
فهرست تصاویر فصل دوم.............................................................................................................38
فصل سوم: نگاهی به باستانشناسی شمالغرب ایران از آغاز تاپایان عصر مفرغ قدیم...................41
3-1-پیشینه باستان شناسی شمال غرب ایران از آغاز تا عصر برنز قدیم......................................42
3-2- نگاهی کوتاه به فرهنگ کورا ارس...........................................................................................42
3-2-1-منشاء فرهنگ کورا ارس.........................................................................................................47
3-2-2-دلایل مهاجرت.......................................................................................................................52
3-3-تقسیم بندی فرهنگ کورا ارس...................................................................................................55
3-4-مرحله II فرهنگ کورا ارس 2600/2700الی 3300 ق.م............................................................55
3-5-مرحلهIII فرهنگ کورا ارس از2000الی2200/2700ق.م ..........................................................56
3-6-سنت سفالگری فرهنگ کورا ارس.............................................................................................57
3-6-سنت سفالگری فرهنگ کورا ارس.............................................................................................58
3-8-معماری عصر مفرغ قدیم .........................................................................................................58
3-7-سفال ها ی نوع شکل گیری کورا ارس....................................................................................58
3-9-عصر مفرغقدیم فاز II:اواخر هزاره سوم تا میانه هزاره دوم ق.م............................................60
3-10-هنر های تجسمی فرهنگ کورا ارس....................................................................................61
3-11-فلزکاری................................................................................................................................61
محوطه های مربوط به فرهنگ کورا ارس در جمهوری آذربایجان عبارتند از:.................................54
3-19-محوطه های مربوط به فرهنگ کورا ارس(یانیق) در ایران عبارتند از:..................................67
3-67- محوطه های مربوط به فرهنگ کورا ارس در آناتولی.........................................................90
محوطه های مربوط به فرهنگ کورا ارس در ارمنستان...................................................................23
3-82-عصر مفرغ قدیم در گرجستان( کواتسخلبی).....................................................................110
تصاویر فصل سوم:.......................................................................................................................120
فصل چهار :گزارش حفاری تپه زرنق هریس..............................................................................136
4-1-موقعیت طبیعی وجغرافیایی شهرستان هریس و شهر زرنق................................................137
4-2-تپهباستانیزرنق(دوزده باغیر).............................................................................................139
4-3-اهداف و روش کاوش.........................................................................................................140
4-4-سوالات:..............................................................................................................................140
4-5-فرضیات:............................................................................................................................140
4-6-ب - روش کاوش.............................................................................................................141
4-7-روش کار.........................................................................................................................141
فصل پنج:تحلیل معماری تپه زرنق............................................................................................147
5-1- فاز Iدر شمال تپه زرنق در کارگاه E ............................................................................148
5-2-فاز II در شمال تپه زرنق در کارگاه E............................................................................149
5_3_فازIII در شمال تپه زرنق در کارگاه E..........................................................................153
5-4-فازIV در شمال تپه زرنق در کارگاه E..........................................................................153
جدول معماری کارگاه E.........................................................................................................157
5-5-کارگاه F.........................................................................................................................158
5-6-فازIکارگاه F.................................................................................................................158
5-7-فازIIکارگاه F...............................................................................................................158
جدول معماری کارگاه F......................................................................................................160
5-8-ترانشه4B..................................................................................................................161
5-9-کارگاه 5 B.................................................................................................................162
5-10-ترانشه 6 B..........................................................................................................163
5-11-ترانشه:V ...............................................................................................................165
جدول معماری کارگاه V.................................................................................................170
5-12-تکنیک ساخت مصالح معماری عصر مفرغ در تپه زرنق.......................................171
تصاویر فصل پنچ..............................................................................................174
نتیجه گیری......................................................................................................194
منابع................................................................................................................19
چکیده:
معماری و مصالح مربوط به آن یکی از داده های مهم باستان شناسی است.یکی از شاخصه های مهم معماری در عصرمفرغ قدیم ،معماری با پلان مدور می باشد که در خلال عصر مفرغ قدیم در شمال غرب ایران،قفقاز و لوانت و بیشتر محوطه های مربوط به کورا ارس شناخته شده است.
در این پایان نامه سعی شده است معماری مدور کورا_ارس درعصر مفرغ قدیم بطور کامل بررسی و نحوه ی انتقال این شیوه ی معماری از دوره مس و سنگ جدید به دوره مفرغ و چگونگی گسترش این گونه معماری در دوره مفرغ قدیم در تمامی محوطه های کورا_ارس مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد بطوریکه ویژگی معماری با پلان مدور عصر مفرغ قدیم در همه محوطه های حفاری شده در شمال غرب ایران ،قفقاز و لوانت را شامل می شود و لذا مناطق مذکور توضیح داده شده است.
اما آنچه در معماری با پلان مدور فرهنگ کورا-ارس اهمیت دارد فرضیات و نظرات باستان شناسان در زمینه های مهاجرت و نوع کاربری این ساختارها می باشد که در فصل پنج پایان نامه با تکیه بر مطالعات و کاوش های باستان شناسی تپه زرنق و مقایسه آن با سایر محوطه های کورا-ارسی در داخل و خارج ایران مورد برسی قرار گرفته است.
کلید واژه:عصر مفرغ قدیم،کورا_ارس،معماری با پلان مدور،شمال غرب ایران،قفقاز،تپه زرنق
مقدمه:
دوره مفرغ قدیم در مناطق مختلف ایران با توجه به فرهنگهای ناهمگونی که در این دوره وجود داشته است، شناخته میشود. این فرهنگها از لحاظ زمانی لزوماً با یکدیگر همخوانی ندارند و علاوه بر این مواد فرهنگی آنها نیز ناهمگون میباشد. در این میان دوره مفرغ قدیم شمالغرب ایران با توجه به سفال سیاه براق و معماری مدور بسیار شاخص میباشد. ظهور غریب این دادهها با توجه به اینکه در دوره مس و سنگ این منطقه شناخته نشده است و همچنین با توجه به اینکه ویژگی معماری شاخص این دوره در دوره دوم (خانههای مدور) و سفال با دسته نخجوانی گونههای اولیه آنها در منطقه قفقاز و شرق آناتولی شناخته شده است بنابراین در بررسی دوره مفرغ قدیم شمالغرب ایران باید آن را در یک چارچوب فرهنگی وسیعتری (کورا-ارس)مورد بررسی قرار داد.
واحد شمالغربی شامل مجموعه ناهمواریهایی است که در محدوده سیاسی آذربایجان، کردستان و زنجان تا مدار 35 درجه شمالی گسترده شدهاند.این ناهمواریها از سوی شمال، به وسیله فرورفتگی دره ارس از کوههای قفقاز و ارمنستان جدا شدهاند. مرز غربی را هم مرز سیاسی کشور با ترکیه تعیین میکند که در بیشتر مسیر، منطبق بر خطالرأس کوههای آذربایجانغربی است. در مشرق، ناهمواریهای شمالغرب توسط کوههای طالش محدود شدهاند. اما در جهت جنوبی، مرز مشخصی برای جداکردن آن از زمینهای مجاور نمیتوان یافت.
فصل اول:کلیات
1-1- بیان مساله:
جوامع در دوره مس_سنگ(مس سنگی) جدید در منطقه شمالغرب ایران همزمان با حسنلویVIII مانند محوطه گوی تپه، دستخوش تغییراتی بنیادین درعناصر فرهنگی خود کردند. بعضی از این جوامع پس از یک وقفه کوتاه مدت مجدد مورد سکونت قرار گرفت و برخی برای همیشه ترک گردید.
عصر مفرغ قدیم شمالغرب ایران را با توجه به فرهنگ های ناهمگون رایج در آن به سه دوره کوتاه تر قدیم،میانه،جدید تقسیم می شود.تنها محوطه ای که در شمالغرب ایران در بردارنده فاز یک کورا_ارس(یانیق) هستند گوی تپه لایهKI میباشد. از بارزترین مشخصات مادی این فرهنگ در مناطقی که یاد شد ودر حدود 1500 سال حضورپیوسته داشته اند ،می توان به خانه هایی ساخته شده از خشت و جگن و با پلان مدور،چهارگوش،اجاق هایی بشکل حیوان و انسان اشاره کرد، چارلز برنی برای این فرهنگ سه دوره تکاملی پیشنهاد کرده است: این سه دوره عبارت است از فرهنگ کورا-ارسI ،IIو III. در دوره یانیقIIپلان خانهها مدور است و بر روی ظروف سفالی تزئینات کنده دیده میشود که برنی به استناد نقشه دایرهای خانهها این مردمان را کوچرو میداند؛ در دوره کورا-ارس III پلان خانهها به صورت چهارگوش درآمده و تزئینات کنده بر روی ظروف سفالی از بین میرود.(رضالو 1386،3) تنها محوطهای که درشمالغرب ایران دربرگیرنده قدیمیترین دوران یعنی یانیقI میباشد گویتپه لایه kI میباشد.(Burney, C.A., Lang 1972 )
سفال های دست ساز سیقلی در رنگ های سیاه وخاکستری،قرمز و قهوه ای دیده می شوند.ابزارهای استخوانی و فلزی با ترکیب ارسنیک،مجسمه گلی حیوانات شاخدار کوچک و ابزارهای سنگی ساخته شده از سنگ چخماق ابسیدین اشاره کرد
1-2- اهداف تحقیق:
هدف از تحقیق بازنگری در مطالعات انجام شده در منطقه شمالغرب در قالب برسی و کاوش های باستان شناسی وگردآوری اطلاعات ناشی از کاوش های تپه زرنق است که می تواند به تببن عامل تغییرات در ساختار معماری،مسیر حرکت جوامع عصر مفرغ قدیم وارتباطات های منطقه ای و فرا منطقه باشد.پی بردن به وضیعت تبادلات و ارتباطات فرهنگی مابین اقوام موجود در شمال غرب ایران با مطالعه و کاوش تپه زرنق.
1-3- اهمیت تحقیق:
این موضوع بعد از گوی تپه،برای اولین بار در شمالغرب ایران صورت میگیرد و انجام آن گامی مهم در شناخت نوع معماری است که این کار میتواند راهگشای تحقیقات بعدی باشد.
1-4- سوالات تحقیق :
1_سیر تحول معماری مفرغ قدیم و دامنه گسترش آن در منطقه و فرا منطقه چگونه بوده است؟
2_ مصالح ساختمانی بکار گرفته شده در معماری مفرغ قدیم را چگونه می توان تحلیل نمود؟
1-5- فرضیه های تحقیق:
با توجه به دوره گذر از دوره مس وسنگ به مفرغ قدیم نقشه معماری از راست گوشه به مدور تبدیل می شود.
1-6- چهارچوب نظری:
فرهنگ عصر مفرغ شمال غرب ایران بخشی از یک فرهنگ گسترده تر بود که بخشهای وسیعی چون آسیای صغیر،منطقه لوانت(فلسطین،سوریه،اردن)جنوب روسیه و منطقه جنوب قفقاز را شامل می شود این فرهنگ با نامهای مختلف از جمله ماوراء قفقاز قدیم،یانیق و کورا_ارس شناخته شده است.این نامگذاری بخاطر این بود که محوطه های استقراری بیشمار این فرهنگ برای نخستین بار در میان دو رود کورا و ارس شناسایی شده است.فرهنگ موسوم به یانیق که در حقیقت بازگو کننده بقایای گونه از سفالهای به رنگ خاکستری و سیاه است،برای نخستین بار توسط کوفتین،کاوشگر روسی منطقه قفقاز،در طی دهه 40میلادی مطرح گردید و وی این فرهنگ را تحت عنوان کورا ارس نامگذاری کرد. این گونه سفالی در اوایل هزاره سوم پیش از میلاد در منطقه فرهنگی ماوراءقفقاز_کوهپایه های جمهوری آذربایجان،گرجستان و ارمنستان و نیز شرق آناتولی حضور داشته و تا کنون آثاری از آن در اثر کاوشهای باستان شناختی شناسایی شده است.
همان طور که از نام آن پیداست ،تصور بر این است که خاستگاه این فرهنگ،منطقه ای میان رودخانه های کورا در شمال و ارس درجنوب باشد.اما باید در نظر داشت که طی کاوش های باستان شناختی انجام یافته آثار و نشانه های این فرهنگ در دشت قزوین در لایه های مربوط به هزاره چهارمقبل از میلاد نیز وجود دارد.تعدادی از باستان شناسان شرق نیز بخاطر قدیمی ترین استقراگاه های این فرهنگ در گرجستان منشاء فرهنگ را در گرجستان جستجو می کنند. به هر حال این فرهنگ در اواخر هزاره چهارم و اوایل هزاره سومقبل از میلاد به داخل فلات ایران تا کرمانشاه و قزوین وتا دشت آموق در جنوب سوریه،لوانت،لبنان تا کوههای داغستان و چچن و اینگوش می رسد.براساس اعتقاد چالز برنی،مردمان فرهنگ کورا ارس دامداران نیمه کوچرو بودند.به اعتقاد وی این مردمان کوهپایه نشین بودند.هر چند که بر پایه پژوهشهای انجام یافته جغرافیای زیستی این مردمان دارای تنوع ویژه است.
چگونگی گسترش حیرت آور فرهنگ کورا ارس در این پهنه جغرافیایی وسیع هنوز بطور دقیق مشخص نشده است، از بارزترین مشخصه های مادی این فرهنگ که در برخی مناطق یاد شد در حدود1500 سال حضوری مداوم داشته اند می توان به خانه هایی با پلان مدور،چهارگوش که با استفاده از خشت و جگن ساخته شده و اندود شده بودند اشاره کرد همچنین اجاق هایی که به شکل انسان و حیوان ساخته شده،سفالهایی دست ساز صیقلی در رنگهای سیاه،خاکستری،قهوه ای و قرمز دیده می شوند.ابزار استخوانی ظریف،ابزار فلزی ساخته شده از مفرغ با ترکیب آرسنیک،مجسمه های گلی حیوانات شاخدار و ابزارهای سنگی ساخته شده از ابسیدین اشاره کرداقتصاد معیشتی فرهنگ کورا ارس عمدتا متکی بر کشاورزی و دامداری بوده است و در این دوران علاوه بر نواحی پست،نواحی کوهستانی نیز مسکونی شده و در کشاورزی این دوران پیشرفت فراوانی در شیوه ی آبیاری و شخم زنی حاصل شد.در نیمه اول هزاره سوم قبل از میلاد محوطه های استقراری فرهنگ یانیق به ناگهان متروک می شود شاید بتوان پایان عصر مفرغ قدیم را در حدود2100قبل از میلاد عنوان کرد (فاضلی نشلی وآجرلو1383)
طی کاوش های اخیر در تپه زرنق وکشفیات انجام شده در قسمت معماری،منجمله معماری مدور تپه زرنق راهگشای و روزنه های جدیدی در شناخت بهتر معماری فرهنگ یانیق را هموار کرده است.
1-7- مدل تحقیق:_
1-8-مواد و روش تحقیق:
این تحقیق دارای دو بعد میدانی و کتابخانه ای خواهد بود در بعد میدانی اطلاعات مربوط به کاوش های باستان شناختی تپه زرنق برسی و مطالعه گردیده است.
1-9- جامعه آماری:
برای تحقق این پایان نامه اطلاعات 20 ترانشه در ابعاد 5در5متر که در تپه زرنق ایجاد شده است مورد استفاده قرار گرفته است.
برآورد حجم نمونه و روش نمونه گیری(در صورت نمونه گیری)
1-10-روش گرد آوری:
در این تحقیق از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده در این مطالعه و تحقیق معماری بدست آمده از کاوش تپه زرنق مورد کندوکش قرار گرفته است
1-11-روش تجزیه تحلیل:
از جز به کل خواهد بود و با توجه به اینکه موضوع معماری است با آغاز از مصالح معماری تا پایان یافتن اثر ومطالعه کلیات آن پرداخت خواهد شد
فهرست مطالب
- چکیده
- مقدمه
- فصل یکم سینما و معنا صفحه 1
- فصل دوم سبک استعلایی در سینما صفحه 13
- فصل سوم نشانه شناسی سینمای معناگرا صفحه 24
- فصل چهارم سینمای معناگرا و ژانرهای سینمایی صفحه 42
- نتیجه گیریصفحه 46
چکیده
این پژوهش سعی دارد جریان سینمای روحانی و الوهی را که از سال 1383 در سینمای ایران با عنوان نادرست سینمای معناگرا مطرح شده، مورد بررسی قرار دهد. به دلیل معطوف به معنا بودن (معناگرا) تمام آثار هنری بطور اعم و آثار سینمایی بطور اخص و با این فرض که سینمای روحانی دارای نظام فکری و زبان خاص خود است، کوشش شده، این نظام، مورد مداقه قرار گیرد.
این رساله شامل یک مقدمه، یک مؤخره، چهار فصل، کتابنامه و Bibliography است.
فصل یک تحت عنوان سینما و معنا، به بررسی رابطه میان این دو می پردازد و نتیجه می گیرد که معنا جزء لاینفک هنر سینماست و همه ی فیلم ها معناگرا هستند. در فصل دو تحت عنوان سبک استعلایی در سینما، به آثار فیلمسازانی که از روش های مشابهی برای بیان عواطف معنوی مشابه بهره گرفته اند، اشاره می شود و نتیجه می گیرد که در این فیلم ها، طرح داستانی، مضمون، بازیگری و کارگردانی از خود فراتر می روند. در فصل سه تحت عنوان نشانه شناسی سینمای معناگرا، مفهوم نشانه شناسی را که بسیاری از روشهای بررسی فرهنک به مثابه یک زبان در بر می گیرد، بررسی می کند و نتیجه می گیرد باید امر قدسی را در ژرفای خودِ واقعیت پی جویی کرد. در فصل چهار تحت عنوان سینمای معناگرا و ژانرهای سینمایی، به ژانر به عنوان شیوه ای برای سازماندهی فیلم ها مطابق الگوهای شناخته شده اشاره می شود و نتیجه می گیرد سینمای معناگرا یک ژانر نیست بلکه نوعی گرایش است و ممکن است با توجه به چگونگی پرداخت اثر، یک فیلم به سوی معنا گرایی میل کند.
این پژوهش به عنوان نتیجه گیری کلی در مؤخره استدلال می کند که سینمای معناگرا (روحانی و الوهی)، به واقعیت های روزمره با توجه به معانی قدسی آن می نگرد.
مقدمه:
اصطلاح سینمای معناگرا از سال 1383 وارد گفتمان سینمایی کشورمان شد و از همان آغاز بحثهای جدی پیرامون آن برانگیخته شد که تا به امروز ادامه دارد. به نظر می رسد این نامگذاری، در ادامه سیاستهای هدایتی- حمایتی مسئولان امور سینمایی کشور قرار دارد که از اوایل دهه 60 آغاز شده است و هر از چند گاه موجی از تولیدات سفارشی را ایجاد می کند و به تبع آن در حیطه ی مطالعات نظری نیز تلاشهایی صورت می گیرد. لازم به یادآوری است که به دلیل معطوف به معنا بودن (معناگرا) تمام آثار هنری بطور اعم و آثار سینمایی بطور اخص، در این رساله هر جا این غلط مصطلح - سینمای معناگرا - به کار رفته منظور، سینمای روحانی و الوهی است.
ارائه تعریفی مشخص و روشن از سینمای معناگرا دشوار به نظر می رسد، زیرا هنوز بر سر موضوع مناقشه وجود دارد. واژه سینمای معناگرا برای نخستین بار در اوایل سال 1383، از سوی محمد مهدی حیدریان معاون وقت امور سینمایی و سمعی و بصری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استفاده شد؛ درست زمانی که تازه ترین خبرها در مورد بیست و سومین جشنواره فیلم فجر، به گوش رسید.آشکار است که چندوقتی هم به طور سربسته در میزگردها و نشست های بنیاد سینمایی فارابی بر سر این موضوع صحبت هایی شد؛ ولی نه فقط آن روز، که امروز هم به مشابه واژگانی که فرهنگستان زبان و ادب فارسی ، به عنوان معادل برای اصطلاحات جدید پیشنهاد می دهد ، هنوز اصطلاحی جدید تلقی می شود. (اسفندیاری، مجله فیلم نگار، شماره23، صص 19- 18)
عبدالله اسفندیاری که بعدها بعنوان مدیر حوزه سینمای معناگرا در بنیاد فارابی منصوب شد، گفتگویی با نشریه سینمایی فیلم نگار انجام داد که به عنوان « معطوف به رموز عالم غیب» به چاپ رسید. در همین گفتگو اسفندیاری از سینمای معناگرا سخن گفت. (اسفندیاری، مجله فیلم نگار، شماره23، صص 27- 25)
اسفندیاری در نوشته دیگری باعنوان «درآمدی بر سینمای معناگرا» سعی کرد با بر شمردن ویژگیهایی آنرا از سینمای دینی ، سینمای عرفانی ، سینمای اندیشه، سینمای شاعرانهو سینمای استعلایی متمایز سازد. وی به جای اصطلاح سینمای معناگرا ، سینمای فرانگر را پیشنهاد کرد. وی معتقد است سینمای معناگرا اگر به ماورا می پردازد اما زندگی زمینی را فراموش نمی کند. (اسفندیاری، روزنامه جام جم، شماره1612، ص 3)
مهرزاد دانش در مطلبی با عنوان «نشانه های آسمانی» به بررسی بیشتر ابعاد موضوع پرداخت (دانش، مجله فیلم نگار، شماره27، صص 44- 43)و سپس در مقاله ای با عنوان «اسرار نهان؛مقدمه ای بر تثبیت سینمای معناگرا » به چاپ رساند.(دانش، مجله فیلم ، شماره328، صص 102- 100)
وی در این دو مقاله سعی کرد پرسشهایی در حوزه سینمای معناگرا طرح کند. وی با مرزبندی سینمای اخلاقی و سینمای دینی با سینمای معناگرا تلاش کرد نخست در حیطه نظری و سپس در حیطه آزمون و خطا تعریفی از این شبه گونه سینمایی ارائه دهد .دانش حتی وجود عناصری از عالم غیب در سینما را شرط لازم برای سینماگران معنا دانست و خاطر نشان کرد که با توجه به تعریف دین، در بسیاری از معارف و جنبه ها، غیب، نقش محسوسی ندارد و این بخشی از معارف دینی در سینمای دینی است، اما در سینمای معناگرا نیست.
علی مصلح حیدرزاده در مطلب بسیار کوتاهی با عنوان «نکته ها؛ سینمای معناگرا و آینده» که در ماهنامه فیلم چاپ شد، اشاره می کند که سینمای معناگرا تعبیر امروزی تر همان سینمای دینی است که در گذشته بارها مطرح بوده است. (حیدرزاده، مجله فیلم، شماره327، ص34)
ابوالحسن علوی طباطبایی در مقاله «یادآوری تعهد از یاد رفته؛ سینمای معناگرا و تبیین عالم هستی» که در ماهنامه فیلم به چاپ رسید، سینمای معناگرا را معادل سینمای دینی می داند و معتقد است که این سینما اشاره به نوعی محتوای هستی شناسانه و اصیل بر پایه اندیشه های متعالی انسانی است که به سینمای بحران زده هشدار می دهد. (علوی طباطبایی، مجله فیلم، شماره328، صص 106- 103)
سپس مهرزاد دانش در مطلبی با عنوان «معنازدگی؛ معناگرایی درفیلم های ایرانی » به بررسی فیلم های نمایش داده شده در جشنواره بیست و سوم فجر می پردازد و به دلیل وجود عناصری از قبیل لوکیشن روستایی و غیر شهری، شخصیتهای ساده یا ابله، تم سفر و مهاجرت، فضاسازی به وسیله ی مه، دود و ... آنها را یادآور فیلمهای موسوم به عرفانی- فلسفی دهه 60 می داند.(دانش، مجله فیلم، شماره329، صص 34- 33)
تورج زاهدی نیز در مقاله ای که تحت عنوان «طریق رندی؛ ملاحظاتی درباره جشنواره 23 فجر» به چاپ رسید، عنوان معنا گرا را برای این فیلمها مناسب نمی داند و پیشنهاد می کند به جای آن از عبارت« سینما و عالم معنا» استفاده شود.(زاهدی، مجله فیلم، شماره330، صص 157- 156)
هیوا مسیح در مقاله ای با عنوان «در اندرون من خسته دل ...؛ درنگی در مفهوم سینمای معناگرا» به این گرایش در سینمای ایران با تردید می نگرد و می نویسد: « سینمای معناگرا نوید کشف تازه ای را می داد اما ناگهان دریافتیم که با عبارتی مبهم روبرو هستیم ». وی سپس با اشاره به نظریات پل ریکو اینگونه بیان می کند که لزوما معنای قطعی وجود ندارد و در نهایت همه آثار هنری دارای معنایی هستند.(مسیح، مجله دنیای تصویر، شماره141، صص 95- 94)
صرفنظر از درستی نامگذاری و جهت دهی تولید آثار سینمایی در قالب سینمای معناگرا و اطلاق این نام به دسته ای از فیلم ها و سپس راه انداختن سلسله مباحثی در این مورد ، نه از طرف حوزه های آکادمیک سینمایی، بلکه از سوی مدیران میانی بنیاد فارابی؛ از تعاریفی که تا به امروز از سینمای معناگرا ارائه شده می توان به این نکته پی برد که تجلی امر قدسی در این نوع فیلم ها اهمیت ویژه ای دارد.
میرچا الیاده در بررسی خود در زمینه جنبه اسطوره ای و آیینی دین ، مفهومی را مطرح ساخته که در پژوهش های یزدان شناسانه درباره فرهنگ و هنر اهمیت دارد. این مفهوم ، «تجلّی قدسی» است که الیاده آن را برای تعریف «فعل تجلی امر مقدس» به کار می برد. (برد، تأملاتی در باب سینما و دین، ص 13)
«تجلی قدسی» عبارت است از ظهور و انکشاف امر متعالی یا مقدس از خلالِ واقعیتِ مادی ؛ یعنی، تجلی چیزی از مرتبه ای کاملاً متفاوت که فراتر از واقعیت عالم مادی است و در عین حال در اشیایی ظاهر می شود که جزء جدایی ناپذیر و مکمل دنیای طبیعی و «خالی از قداست» ماست. (الیاده، مذهبی و الحادی، ص 11)
آنچه در بحثهای یزدان شناسانه ی سینما نیاز است، توجه به این نکته است که فیلم چگونه می تواند مکاشفه ی امر قدسی را مقدور سازد. فیلم، نوعی شکل هنری چند وجهی است و سهم تجزیه و تحلیل در فهم یک فیلم چندان است که مسئله ی معنا را برحسب فنون سینمایی پی می گیرد. هیچ شیوه ی معتبری از نقد فیلم نیست که بر پایه ساختار بصری خود فیلم بنا نشده باشد. بعلاوه ، هیچ یک از این روشها برای معنایی که در فیلم می توان یافت ، مانعی خود به خود به شمار نمی آید. کسی مجبور نیست که در فیلم معنایی ماورایی بیابد یا اینکه امکان وجود چنین معنایی را نا دیده بگیرد. خود فیلم با همه غنای دیداری و شنیداریش باید امکان تاویل را فراهم آورد.
استفن سایمون معتقد است ، «فیلم وسینما همچون پنجره ای است که انسان ها از ورای آن
می توانند به کاینات بنگرند.» این تعریف ، بیشتر از آن که به مقوله سینما و تصویر بپردازد، نشان دهنده ویژگی محتوایی و درونی در فیلم ها است، یعنی سوق دادن توجه بیننده به دنیایی غیر از دنیای ملموس پیرامونش. (سایمون، الهامات معنوی در سینما، ص 95)
در این پژوهش سعی شده است ضمن بررسی نسبت میان سینما و معنا، سبک استعلایی در سینما، نشانه شناسی سینمای معناگرا ، مضامین در سینمای معناگرا و سینمای معناگرا و ژانرهای سینمایی؛ این مفهوم، در راستای اعتلای مفاهیم نظری- کاربردی در حوزه ی فرهنگ ایران زمین تبیین گردد.
فصل یکم
سینما و معنا
این فصل به ارتباط میان سینما و معنا خواهد پرداخت و از خلال بررسی این ارتباط و مرور نظریات گوناگون در این مورد، پی خواهیم برد که آیا پر رنگ بودن عناصر روحانی و الوهی در دسته ای از آثار سینمایی میتواند موجب اطلاق سینمای معناگرا بر آنها باشد یا خیر؟
ذیلواژهمعنابه«قصدکردهشده» و «قصد»اشارهشدهاستیعنیطلب.اماطلبنهبهفحوایپوسته، بلکهجانرامعناگویند. (دهخدا، لغت نامه، جلد۱۴،صفحه۲۱۱۹۱)
ارسطو در تعریف مشهوری که از تراژدی به دست داده، تلویحاً استادش(افلاطون) را پاسخ گفته: هنر دراماتیک احساسات را دامن نمی زند، بلکه «شفقت و هراس را برانگیزد تا سبب تطهیر و تزکیه ی نفس انسان از این عواطف و انفعالات شود» و به این ترتیب موجب پالایش آنها می شود. ولی این رویا رویی به همینجا ختم نشده و تا روزگار ما ادامه یافته است و در رویارویی با اینهمه سکس و خشونت که بر پرده سینما و صحنه ی تئاتر و اخیراً بر صفحه ی تلویزیون دیده می شود، شمار فراوانی از افراد، نظر افلاطون را بدون درنگ برمی گزینند و احتمالآ حق با آنها ست - زیرا در این آثار دراماتیک، هدف فقط انگیزش احساسات است؛ انگیزش و بهره برداری وکاربرد این احساسات، فارغ از مقاصد زیبا شناختی و فارغ از توجه به معنا ست. ازسوی دیگر، وقتی احساساتمان فقط برای این برانگیخته شود که ما را به بصیرت برساند، پالایش می یابد. در این حالت، حق با ارسطوست. به عبارت دیگر دراینجا اشتیاق به معنا مطرح است - آنهم نه فقط طلب معنای زندگی شخصی یک نفر، بلکه معنای همه ی حیات. این اشتیاق و این خواست باید سایر احساسات ما را جهت دهد و مآلاً بر آنها تسلط یابد.(فرلیتا، تأملاتی در باب سینما و دین، ص 90)
نشانه ها برای انتقال معانی میان افراد به کار می روند. یک فرد پیامی را در ذهن خود می سازد، مجتمعی از معنا، یک فکر یا فرآیند اندیشه، که می خواهد آن را به شخصی دیگر منتقل کند. هر دو نفر آنها یک دستور زبان یا رمز مشترک دارند که آن را فرا گرفته اند. نفر اول، منبع، توسط این رمز، پیام خود را، مثلاً، به صورت کلامی آن، یک جمله تبدیل می کند. او سپس این جمله را به یک علامت، یک رشته اصوات که به آن یک شکل محسوس می دهد، مبدل می کند و این علامت را توسط یک مجرا منتقل می کند. نفر دوم، گیرنده، آن را دریافت می کند، سپس علامت را کشف رمز می کند و آنگاه پیام اصلی را در می یابد. یک فکر از یک ذهن به ذهن دیگر انتقال یافته است.در مورد این که آیا پیام اصلی به صورت کلمات بیان می شود یا در نوعی فرآیند فکری غیرملفوظ(مسئله ی معناشناسی) می آید، میان صاحبنظران اختلاف عقیده وجود دارد.(وولن، نشانه ها و معنا در سینما، صص 157- 156)
فیلم، شکلی از هنر دراماتیک است که کاملاً در خور ترسیم و نمایش اشتیاق به معناست. فیلم بنا به قدرت یکه اش در تقلید رویداد در زمان و مکان، می تواند با فنون خاصی که در اختیار دارد، جستجوی انسان را در طلب معنا به تصویر در آورد. این فنون عبارت است از: تصاویر دیداری و شنیداری، ترکیب بندی تصویر، حرکت دوربین و حرکت بازیگران درون کادر، تداوم کادر، تداوم بصری و سرانجام، تدوین. تعجبی ندارد که جستجوی معنا اغلب ظاهرسفر دارد. بنابراین جای شگفتی نیست که تصویر متحرک بهتراز همه ی هنرهای دراماتیک می تواند طی طریق انسان را نمایش دهد. بازجای شگفتی نیست که فیلم بهتر از همه ی هنرها می تواند جستجوی ما را در طلب معنا، خواه جستجوی مداوم و متصل و خواه منفصل و با فاصله، پشتیبانی کند.(فرلیتا، تأملاتی در باب سینما و دین، ص 91)