بررسی ویژگی¬های جمعیت¬شناختی، گرایش ،انگیره وموانع مردم برای مشارکت در ورزش شهروندی (مطالعه موردیشهرکرمانشاه)

 چکیده:

این تحقیق باهدف بررسی ویژگی­های جمعیت­شناختی،گرایش، انگیزه­ها وموانع شرکت مردم شهرکرمانشاه به ورزش شهروندی و بررسی رشته­های ورزشی موردعلاقه آنها انجام شد. به این منظور روش تحقیق توصیفی-پیمایشی استفاده شد و اطلاعات موردنیاز از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری گردید که روائی آن توسط چند تن از اساتید صاحب نظر و پایائی آن از روش آلفای کرونباخ (آلفا= ./95) تائید گردید. جامعه آماری تحقیق حاضر کلیه شهروندان شهر کرمانشاه می باشند. در پژوهش حاضر از روش نمونه­گیری تصادفی طبقه ای چندمرحله­ای استفاده شده است که شهر کرمانشاه را به 6 منطقه تقسیم نموده­ایم و سپس در هر منطقه 75 و در مجموع 450 پرسشنامه دربین افراد16 تا60سال توزیع نمودیم و در در پایان از داده های 420 پرسشنامه برای تجزیه و تحلیل استفاده گردید. پرسشنامه مشتمل بر52 سؤال رتبه بندی شده درزمینه بررسی ویژگی­های جمعیت­شناختی و گرایش مردم به ورزش وموانع شرکت آنان در ورزش و انگیزه­های انان برای شرکت در ورزش شهروندی و همگانی می­باشد. در تحقیق حاضر با استفاده از دو نرم افزار SPSS و LISREL از دو نوع آمار توصیفی و استنباطی برای تحلیل داده­ها استفاده شده است. در سطح توصیفی با استفاده از مشخصه­های آماری نظیر فراوانی، درصد، به رسم نمودارها و تجزیه و تحلیل اطلاعات پرداخته شد و در سطح استنباطی، از آلفای کرونباخ برای بررسی پایایی پرسشنامه، از روش مدل معادلات ساختاری برای رد یا تأیید فرضیات تحقیق، و برای بررسی میزان تبیین متغیرها توسط هر یک از سوالات مرتبط در پرسشنامه از تجزیه و تحلیل عاملی تاییدی استفاده شده است. نتایج نشان داد که جنسیت افراد وسن آنها ووضعیت تأهل ومقطع تحصیلی ومیزان سواد ودرآمدخانوار وهزینه­های خانواده وهزینه­های ماهیانه ورزش با میزان مشارکت آنها درفعالیت­های ورزشی تفاوت معنادار وجود دارد و مهمترین انگیزه مردم از ورزش کردن حفظ سلامتی می باشد و حدود 25 درصد مشغله زیاد و نداشتن وقت کافی را مانع اصلی در انجام و ادامه ورزش به صورت مستمر می­دانستند و 84 نفر نیز وجود هزینه بالای روزمرگی و مشکلات عمده مالی و 62 نفر نیز در دسترس نبودن و کمبود برخی لوازم و وسایل ورزشی را به عنوان موانع اساسی و عمده برای انجام فعالیت های ورزشی می­دانستند. ورزش فوتبال نیز بنا به دلایلی همچون پوشش کامل رسانه ها و هیجان بالای آن پرطرفدارترین ورزش و و سپس پیاده روی، بدنسازی و کوهنوردی و ورزش صبحگاهی در رتبه­های بعدی بوده­اند.

واژه­های کلیدی:ورزش همگانی،انگیزه­ها،موانع،رشته­های ورزشی

 فهرست مطالب

فصل 1:مقدمه معرفی تحقیق

1-1مقدمه..2

1-2بیانمسأله......3

1-3ضرورت و اهمیت تحقیق.......7

1-4اهداف تحقیق.....9

1-4-1هدف اصلی..9

1-4-2اهداف فرعی........9

1-5)سؤال های تحقیق.....10

1-5-1سؤال اصلی......10

1-5-2سؤال های فرعی....................................................................................................................................................10

1-6 محدوده پژوهش..........................................................................................................................................................10

1-6- 1 محدوده­ی مکانی................................................................................................................................................10

1-6-2 محدوده­ی زمانی...................................................................................................................................................11

2-6 محدودیت­های تحقیق..................................................................................................................................................11

1-7 تعریف واژه ها واصطلاحات........................................................................................................................................11

1-7-1 ورزش.................................................................................................................................................................11

1-7-2 ورزش همگانی....................................................................................................................................................11

1-7-3 گرایش.................................................................................................................................................................11

فصل 2:مبانی نظری وپیشینه تحقیق

1-2 مقدمه...........................................................................................................................................................................13

2-2 استان کرمانشاه.............................................................................................................................................................13

2-3 ورزش.........................................................................................................................................................................13

2-4 فعالیت های ورزشی.....................................................................................................................................................13

2-5 ورزش از دیدگاه اندیشمندان........................................................................................................................................14

1-5-2 ابن سینا................................................................................................................................................................14

2-5-2 خواجه نصیرالدین طوسی.....................................................................................................................................14

2-5-3 ابن خلدون...........................................................................................................................................................14

2-5-4 شجاع...................................................................................................................................................................15

2-5-5 افلاطون................................................................................................................................................................15

2-5-6 آندرهکرسون.......................................................................................................................................................15

2-6 دلایل اهمیت ورزش....................................................................................................................................................16

2-7 گرایش........................................................................................................................................................................16

2-8 عوامل مؤثربرگرایش مردم به ورزش.............................................................................................................................18

2-9 ورزش همگانی............................................................................................................................................................20

2-10 شاخص سنجش ورزش همگانی.................................................................................................................................20

2-10-1 تعداد شرکت کنندگان در ورزش همگانی.......................................................................................................20

2-10-2 سطح سلامتی جامعه..........................................................................................................................................20

2-11 ورزش همگانی وطبقه بندی آن..................................................................................................................................21

2-11-1 ورزش آموزشی.................................................................................................................................................21

2-11-2 ورزش غیر رسمی..............................................................................................................................................21

2-11-3 ورزش درون بخشی...........................................................................................................................................21

2-11-4 ورزش برون بخشی............................................................................................................................................22

2-11-5 ورزش باشگاهی................................................................................................................................................22

2-12 ورزش های بومی،محلی و سنتی.................................................................................................................................22

2-12-1 ورزش بومی......................................................................................................................................................22

2-12-2 ورزش های محلی.............................................................................................................................................23

2-13 ورزش های همگانی در جهان....................................................................................................................................23

2-14 سیر تکاملی ورزش های همگانی در جهان..................................................................................................................24

2-15 ورزش همگانی در ایران.............................................................................................................................................25

2-16 فدراسیون ورزش های همگانی...................................................................................................................................28

2-17 جایگاه فدراسیون ورزش های همگانی.......................................................................................................................29

2-18 شورای سازمان تربیت بدنی........................................................................................................................................30

2-19 اعضای شورای ورزش همگانی..................................................................................................................................31

2-20 اعضای شورای ورزش همگانی استان.........................................................................................................................32

2-21 اعضای شورای ورزش همگانی شهرستان....................................................................................................................33

2-22 تشکیلات وساختار فدراسیون ورزش همگانی.............................................................................................................33

2-23 شرح وظایف فدراسیون ورزش همگانی.....................................................................................................................34

2-24 فعالیت های ورزشی برای مقاطع سنی مختلف.............................................................................................................36

2-25 انجمن ها وکمیته های فدراسیون ورزش همگانی........................................................................................................36

2-26 شرح وظایف انجمن های ورزشی...............................................................................................................................36

2-27 انجمن ورزش های بومی و محلی و روستایی وعشایری فدراسیون ورزش همگانی.......................................................37

2-28 انجمن ورزش آمادگی جسمانی قدراسیون ورزش های همگانی..................................................................................38

2-29 انجمن ورزش های طبیعی فدراسیون ورزش همگانی...................................................................................................39

2-30 انجمن ورزش صبحگاهی فدراسیون ورزش همگانی...................................................................................................39

2-31 انجمن ورزشی بازیها و تفریحات فدراسیون ورزش همگانی........................................................................................40

2-32 انجمن ورزش بزرگسالان فدراسیون ورزش همگانی...................................................................................................40

2-33 انجمن اسکیت فدراسیون ورزش همگانی...................................................................................................................41

2-34 انجمن ورزشی کبدی فدراسیون ورزش همگانی.........................................................................................................42

2-35 انجمن ورزشی یوگا فدراسیون ورزش همگانی...........................................................................................................42

2-36 انجمن ورزشی کارمندان دولت فدراسیون ورزش همگانی..........................................................................................43

2-37 انجمن ورزشی بیماران پیوند اعضا فدراسیون ورزش همگانی......................................................................................43

2-38 اهداف ورزش های همگانی.......................................................................................................................................44

2-39 دستاوردهای ورزش و فعالیت بدنی.............................................................................................................................46

2-40 مروری بر تحقیقات داخلی.........................................................................................................................................51

2-41 تحقیقات خارجی.......................................................................................................................................................55

فصل 3:روش شناسی تحقیق

1-3 مقدمه...........................................................................................................................................................................59

2-3 روش تحقیق.................................................................................................................................................................59

3-3 جامعه آماری................................................................................................................................................................60

3-4 نمونه آماری.................................................................................................................................................................60

3-5 روش های جمع آماری داده ها واطلاعات.....................................................................................................................60

3-5-1 مطالعات کتابخانه ای.............................................................................................................................................60

3-5- 2 پرسشنامه.............................................................................................................................................................61

3-6 پایایی وروایی..............................................................................................................................................................61

3-6-1 بررسی پایایی ابزار تحقیق.....................................................................................................................................61

3-6-2 روایی پرسشنامه...................................................................................................................................................62

3-7 روش های آماری مورداستفاده......................................................................................................................................62

3-7-1 تجزیه وتحلیل عامل تأییدی..................................................................................................................................63

3-7- 2آ زمون تی نمونه مستقل ANOV..........................................................................................................................63

3 -7-3 جمع بندی...........................................................................................................................................................63

فصل 4:یافته های تحقیق

4-1 مقدمه...........................................................................................................................................................................65

4-2 توصیف داده های جمعیت شناختی...............................................................................................................................65

4-3 بررسی پایایی ابزار تحقیق.............................................................................................................................................77

4-4 تحلیل عاملی تأییدی.....................................................................................................................................................78

4-5 بررسی نرمال بودن فرضیه­ها..........................................................................................................................................81

4-6 بررسی فرضیات تحقیق.................................................................................................................................................80

4-21 جدول آماری جنسیت................................................................................................................................................81

4-22 آزمون نمونه های مستقل جنسیت................................................................................................................................81

4-23 آزمون ANOVA سن............................................................................................................................................84

4-24 آزمون فراوانی سن....................................................................................................................................................84

4-25 جدول فراوانی وضعیت تأهل......................................................................................................................................86

4-26 نمونه های مستقل وضعیت تأهل.................................................................................................................................86

4-27 آزمون ANOVAتحصیلات...................................................................................................................................87

4-28 آزمون فراوانی تحصیلات...........................................................................................................................................87

4-29 آزمونANOVAدرآمد........................................................................................................................................88

4-30 آزمون فراوانی درآمد................................................................................................................................................89

4-31 آزمون ANOVAهزینه کل....................................................................................................................................90

4-32 آزمون فراوانی هزینه................................................................................................................................................90

4-33 آزمون ANOVAهزینه ورزش...............................................................................................................................91

4-34 آزمون فراوانی هزینه ورزش......................................................................................................................................91

فصل 5:بحث و نتیجه گیری

5-1 مقدمه...........................................................................................................................................................................95

5-2 نتایج مربوط به فرضیاتتحقیق.....................................................................................................................................95

5-3 بحث............................................................................................................................................................................96

5-4 پیشنهادات وراهکارها برای حضور بیشتر در ورزشهمگانی..........................................................................................97

5-5 پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی......................................................................................................................................98

منابع و مأخذ........................................................................................................................................................................99

فهرست جداول و نمودارها

جدول 4-1 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب سن...........................................................................................................66

جدول 4-2 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب جنسیت......................................................................................................66

جدول 4-3 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب وضعیت تأهل.............................................................................................67

جدول 4-4 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تحصیلات..................................................................................................67

جدول 4-5 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب تعداد افراد خانواده....................................................................................68

جدول 4-6 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب درآمد........................................................................................................69

جدول 4-7 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب هزینه کل....................................................................................................69

جدول 4-8 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب هزینه ماهیانه ورزش....................................................................................70

جدول 4-9 توزیع فراوانی پاسخگویان بر حسب انگیزه ورزش............................................................................................71

جدول 4-10 توزیع فراوانی رشته های مورد علاقه شرکت کنندگان.................................................................72

جدول 4-11 توزیع فراوانی بر اساس موانع حضور در فعالیت های ورزشی...........................................................................73

جدول 4-12 توزیع فراوانی بر حسب مشوق های ورزشی.....................................................................................................74

جدول 4-13 توزیع فراوانی بر حسب نوبت ورزش در هفته..................................................................................................74

جدول 4-15 توزیع فراوانی بر حسب ایمنی مکان ورزشی.....................................................................................................75

جدول 4-16 توزیع فراوانی بر حسب مکان ورزشی.............................................................................................................75

جدول 4-17 توزیع فراوانی بر حسب فعالیت های ورزشی در منزل......................................................................................76

جدل 4-18 بررسی پایایی متغیرهای تحقیق...........................................................................................................................76

جدول4-19 عوامل متغیرهای مختلف به همراه ضرایب معناداری آن­ها..................................................................................81

جدول 4-20 آزمونبررسی نرمال بودن توزیع متغیرها.............................................................................................................82

جدول4-21 آزمون آماری جنسیت......................................................................................................................................83

جدول4-22 آزمون نمونه­های مستقل جنسیت.......................................................................................................................83

جدول 4-23 آزمونANOVA سن...................................................................................................................................84

جدول 4-24 آزمون فراوانی سن..........................................................................................................................................84

جدول4-25 فراوانی وضعیت تأهل.......................................................................................................................................86

جدول4-26 نمونه های مستقل وضعیت تأهل.......................................................................................................................86

جدول 4-27 آزمون ANOVAتحصیلات.........................................................................................................................87

جدول 4-28 آزمون فراوانی تحصیلات...............................................................................................................................87

جدول 4-29 آزمون ANOVAدرآمد...............................................................................................................................88

جدول 4-30 آزمون فراوانی درآمد......................................................................................................................................89

جدول 4-31 آزمون ANOVAهزینه کل.......................................................................................................................................91

جدول 4-32 آزمون فراوانی هزینه......................................................................................................91

جدول 4-33 آزمون ANOVAهزینه ورزش.....................................................................................................................92

جدول 4-34 آزمون فراوانی هزینه ورزش............................................................................................................................91

نمودار1 مدل مفهومی زمینه های اجتماعی موثربرگرایش شهروندان به ورزش همگانی..........................................................16

نمودار 2-1 ساختار فدراسیون ورزشهای همگانی جمهوری اسلامی ایران (غفرانی،1387).....................................................26

 فهرست اشکال

شکل 1-2 طبقه بندی پنج حیطه مربوط به ورزش همگانی و تفریحی...................................................................................22

 شکل 4-1 مدل تحلیل عاملی تأییدی(ضرایب معناداری)......................................................................................................82

شکل4-2 مدل تحلیل عاملی تأییدی(ضرایب استاندارد).......................................................................................................83

 _{فصل اول}

_{مقدمه ومعرفی تحقیق}

1-1مقدمه

به طور کلی ورزش در تمام دوران زندگی از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و موجب می شود، افراد مکان مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت خود داشته و در تامین سلامت جسمی و روانی آنان تاثیر بسیار زیادی دارد (معدن کن,69). بیش از 2000 سال قبل بقراط، پزشک یونانی در مورد نیاز انسان به فعالیت‌های حرکتی مستمر، اعلام داشت که فعالیت‌های بدنی برای سلامتی ضروری است و ارگان‌های بدن انسان در صورت داشتن تمرینات بدنی معتدل و مستمر، سلامتی خود را حفظ نموده، قوی شده، سرعت عمرشان کاهش پیدا کرده و عمرشان طولانی می‌گردد و چنانچه فعالیت حرکتی از زندگی روزمرهشان دور شود، دستگاه‌های بدن او تنبل و آماده پذیرش بیماری‌های گوناگون گردیده و سرعت رشد آنها کاهش و سرعت عمرشان افزایش یافته و پیری در انسان تسریع می‌شود (قره، 1383). نوع زندگی در قرن حاضرماشینی است پیشرفت های تکنولوژیکی امروزی در عین حال که رفاه و آسایش را برای بشر به ارمغان آورده است اما با کاهش حرکت و فعالیتهای بدنی، شیوه های نوینی را بر زندگی انسان ها حاکم کرده و آثار زیانبار ناشی از فقر وکاهش حرکت، زمینه ساز بروز بسیاری از مشکلات و ناراحتی­های جسمانی و روانی گردیده است. بدون تردید امروزه ورزش و تربیت بدنی به پدیده جهانی تبدیل شده است و در سال­های آغازین قرن بیستم به عنوان یک هنر و البته در راستای ایجاد جامعه سالم مورد توجه بوده است (دبورا، وست، چارلز و بوچر،1375). امروزه تربیت بدنی و ورزش به عنوان یک ضرورت انکار ناپذیر و یک نیاز اساسی زیربنایی برای تمام کشورها و جوامع محسوب می­شود و به طور چشمگیر و فزاینده مورد توجه همگان قرار گرفته است.از آثار مثبت این پدیده می­توان به تأمین سلامت و بهداشت جسمانی و روانی، کاهش هزینه­های درمانی و افزایش میزان تولید و بهره وری شهروندان اشاره کرد. مقوله ورزش و تربیت بدنی می­تواند به عنوان یک وسیله تفریح و گذران اوقات فراغت و ابزار مؤثر برای جلوگیری از انواع انحرافات اجتماعی به ویژه اعتیاد به سیگار و مواد مخدر باشد.علاوه بر این در دنیای معاصر که عصر هجوم ماهواره ها لقب گرفته است، پدیده ورزش می­تواند به عنوان ابزاری سالم و نسبتأ ارزان برای مقابله با انواع تهاجمات فرهنگی به کار گرفته شود(به نقل ازحمایت طلب1388). اختصاص دادن مدت کوتاهی از زندگی روزانه به فعالیتهای ورزشی و به ویژه در چارچوب ورزش همگانی، علاوه بر تاثیر آن در تأمین سلامت و نشاط فردی و ارتقای سلامت اجتماعی در پیشگیری از اشاعه برخی از آسیب های اجتماعی نیز مؤثر خواهد بود. از این رو توسعه ورزش همگانی و به صورت راهبردی برای ارتقای فرهنگ شهروندی و تقویت سرمایه اجتماعی و مشارکت مردم در امور زندگی شهری به شمار می­آید (ایازی، 1389). ورزش، این پدیده سازمان یافته اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 طی این دوران، ابعاد اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی به خود گرفته و از جنبه­های گوناگونی قابل بررسی است.یکی از مهمترین جنبه­های آن، همگانی بودن آن یا به تعبیری ورزش همگانی است. ورزش همگانی با هدف افزایش مشارکت تمام گروه­های اجتماعی و فراهم کردن تکثرگرایی ورزشی، تقویت ورزش قهرمانی ، ورزش رقابتی، تفریحات سالم و ورزش تفریحی پایه­گذاری شد. امروزه ورزش به ویژه ورزش همگانی از آنجا که موجب افزایش امید به زندگی از طریق ارتقای سلامت افراد جامعه می­شود، یکی از زیرشاخص­های توسعه انسانی در جوامع قلمداد می­گردد.همچنین به واسطه افزایش سلامت و نشاط در جامعه سبب کاهش هزینه­های درمانی و بهداشتی می­شود و بهره وری نیروی کار جامعه را بالا می­برد و از این راه به توسعه همه جانبه آن جامعه کمک می­کند. ورزش همگانی باوجودسادگی حرکات درزمینه سلامت شهروندان می تواندنقش مهمی را برعهده بگیرد. ازطرف دیگراین نوع ورزش رایگان است و نیازبه سرمایه آنچنانی شهروندان ندارد. به همین علت بررسی گرایش شهروندان مهم است تا برنامه ریزی صحیح دراین زمینه انجام شود (معین الدینی 1391). تربیت بدنی و علوم ورزشی یکی از حوزه­های معارف بشری است (جوادی پور وسمیع نیا،1392) و ورزش همگانی یکی از شاخه­های آن محسوب می­شود که در تأمین سلامت و بهداشت تن و روان انسان­ها از جایگاه ویژه ای برخوردار است (رضوی، 1381) اکثر روان شناسان معتقدند که تنها یک علت یا انگیزه سبب بروز رفتار نیست، بلکه عوامل مختلفی باعث گرایش یا عدم گرایش افراد به امر ورزش می شوند (شفیعی، 1373).از طرفی گرایش افراد به هر موضوعی چند بعدی است بنابراین گرایش به موضوعات باید از از زوایای مختلف ارزیابی شودتا بتوان با تقسیم نمره مرکب به نمرات کوچکتر سهم هر بعد یا هربخش از گرایش را اندازه گیری و اعتبار آن را محاسبه کرد. شناخت خصوصیات و موقعیت افراد و آگاهی ازگرایش­های افراد به فعالیت­های حرکتی و ورزشی نقش مهمی درتصمیم گیری های تربیتی وآموزشی و بهداشتی داردو می تواند دست اندرکاران ومتولیان ورزش رادرفراهم کردن امکانات متناسب باتمایلات وتوانایی­ها ونیازهای جسمی و روانی افراد به منظورایجاد زمینه­های لازم برای توسعه وگسترش فعالیت­های حرکتی و ورزشی وبرنامه ریزی واقع بینانه واصولی کمک کند.

1-2 بیان مسئله:

نوع زندگی در قرن حاضرماشینی است.پیشرفت تکنولوژی وتأثیر آن در پهنه زندگی انسان­ها، بشر را بافقرحرکتی روبه رو ساخته است (معتمدین، 1383). ازآنجایی که حرکت، زندگی و پویایی بشر است و عدم حرکت یا همان فقر حرکتی در هر سنی با عوارض جانبی چون چاقی، ضعف عضلات، بیماری­های دستگاه گردش خون، تنفس و اختلالات روانی همراه است، بنابراین می­توان گفت حرکت جزء جدانشدنی زندگی انسان­هاست (معتمدین وهمکاران،1388). کاهش تحرک و فعالیت بدنی در زندگی روزمره که به واسطه توسعه و گسترش امکانات و وسایل رفاهی و شیوه­های نوین زندگی به وجود می­آید ضرورت پرداختن به ورزش و تربیت بدنی را بیش از پیش ایجاب می­کند و انجام مستمر و منظم حرکات بدنی در این راستا، امری لازم و حیاتی به نظر می رسد (کاشف، 1379). عمده ترین وسیله ی تربیت همگانی درجامعه معاصر درکشورهای پیشرفته ورزش است (شعبانی وهمکاران،1390). امروزه تربیت بدنی و ورزش به عنوان یک ضرورت انکار ناپذیر و یک نیاز اساسی زیربنایی برای تمام کشورها و جوامع محسوب می شود و به طور چشمگیر و فزاینده مورد توجه همگان قرار گرفته است.از آثار مثبت این پدیده می­توان به تأمین سلامت و بهداشت جسمانی و روانی، کاهش هزینه­های درمانی و افزایش میزان تولید و بهره وری شهروندان اشاره کرد. مقوله ورزش و تربیت بدنی می­تواند به عنوان یک وسیله تفریح و گذران اوقات فراغت و ابزار مؤثر برای جلوگیری از انواع انحرافات اجتماعی به ویژه اعتیاد به سیگار و مواد مخدر باشد. علاوه بر این در دنیای معاصر که عصر هجوم ماهواره­ها لقب گرفته است، پدیده ورزش می­تواند به عنوان ابزاری سالم و نسبتا ارزان برای مقابله با انواع تهاجمات فرهنگی به کار گرفته شود(حمایت طلب،1388).اساساً توسعه ورزش در ارتباط با افزایش مشارکت و ترویج فرصت‌ها و مزایای حضور در فعالیت‌های ورزشی است. مشارکت در ورزش و فعالیت‌های بدنی دامنه گسترده‌ای از مفاهیم از قبیل حضور کودکان در بازی، مشارکت دادن زنان در ورزش، حضور جوانان در ورزش‌هایی که قانونمند بوده، و نهایتاً توسعه ورزش همگانی، حرفه‌ای و قهرمانی را به هم مرتبط می‌کند (کالیوپی، شیلبوری و کریستین، 2008).با وجود این همه اسناد و مدارک در خصوص ارزش و جایگاه ورزش و تربیت بدنی در توسعه سلامتی و تندرستی متأسفانه در کشور ما هنوز اهمیت و ضرورت ورزش در بین اقشار مختلف جامعه شناخته شده نیست و آن طور که باید و شاید به ارزش و جایگاه ورزش در سلامتی و تندرستی افراد جامعه پرداخته نشده است.عدم تحرک جسمانی یعنی محروم شدن از سلامتی و بهداشت جسمانی، روحی، روانی، شادابی و کارایی که یقینأ صدمات جبران ناپذیری بر کل اجتماع به دنبال خواهد داشت(حمایت طلب،1388). بر اساس نظر متخصصان امور اجتماعی و جامعه شناسان، علل عدم رشد، توسعه و ترویج هر مقوله در یک جامعه را می­توان از ابعاد فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و...بررسی کرد. ورزش به عنوان یکی از فعالیت­های فراغتی از نوع فعال، نقش تعیین کننده ای در حفظ سلامت جسمی وروحی انسان­ها دارد. داشتن زندگی سالم مستلزم تحرک و فعالیت­های ورزشی است.این موضوع بارها در پژوهش­های مختلف بیان شده است. آگاهی افراد از تاثیرات مطلوب فعالیت­های ورزشی بر دستگاه­های مختلف بدن، موجب شده تا گرایش به این امر روز به روز افزایش یابد (صفانیا،1380). تاکید مردم ازفعالیت­های رقابتی به سمت ورزش­های آزاد تغییر کرده است، این رویکرد در کشورهای دیگر نیز دیده می شود (غفوری و همکاران،1383). تحقیقات انجام شده در قاره اروپانشان می­دهد که رویکرد اصلی انها گسترش ورزش همگانی است (مظفری وهمکار،1384) نتایج رساله دکتری غفوری نیزبه افزایش سرمایه گذاری در ورزش همگانی ایران تاکید دارد (غفوری، 1382) چون این مسئله بر سلامت افراد بیشتری از جامعه تاثیر می­گذارد و سرمایه گذاری دولت، موجب بهبود چند برابری سلامت و بهداشت در جامعه می­شود (غفوری و همکاران، 1382). اختصاص دادن مدت کوتاهی از زندگی روزانه به فعالیت­های ورزشی و به ویژه در چارچوب ورزش همگانی، علاوه بر تاثیر آن در تأمین سلامت و نشاط فردی و ارتقای سلامت اجتماعی در پیشگیری از اشاعه برخی از آسیب­های اجتماعی نیز مؤثر خواهد بود. از این رو توسعه ورزش همگانی به صورت راهبردی برای ارتقای فرهنگ شهروندی و تقویت سرمایه اجتماعی و مشارکت مردم در امور زندگی شهری به شمار می­آید (ایازی، 1389).

بررسی تاثیر هوش رقابتی بر فروش محصولات بیمه ای مطالعه موردی نمایندگان فروش بیمه ایران استان کرمانشاهWORD

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول: کلیات طرح

1-1 مقدمه ........

2-1 بیان مسئله .......

3-1 اهمیت و ضرورت ..........

4-1 اهداف تحقیق .........

1-4-1 هدف کلی ...........

2-4-1 اهداف جزئی ........

3-4-1 اهداف کاربردی .....................................................................................................................................................

5-1 سئوالات پژوهش.........................................................................................................................................................

1-5-1 سئوالات اصلی ...............................................................................................................................................

2-5-1 سئوالات فرعی...................................................................................................................................................

6-1 فرضیه ها .............................................................................................................................................................

1-6-1 فرضیه اصلی ......................................................................................................................................................

2-6-1 فرضیه های فرعی ...........................................................................................................................................

7-1 مدل تحقیق ...........................................................................................................................................................

8-1 جنبه جدید بودن ونو آوری تحقیق .........................................................................................................................

9-1 قلمروموضوعی ...........................................................................................................................................................

10-1 قلمرو مکانی ......................................................................................................................................................

11-1 قلمرو زمانی .................................................................................................................................................................

12-1 تعاریف واژگان و اصطلاحات .................................................................................................................................

1-12-1 تعاریف مفهومی ...................................................................................................................................................

2-12-1 تعاریف عملیاتی ....................................................................................................................................................

فصل دوم: ادبیات تحقیق

1-2 مقدمه .............................................................................................................................................................................

2-2 مبانی نظری هوش رقابتی ............................................................................................................................................

1-2-2 تاریخچه ......... .......................................................................................................................................................

2-2-2 تعریف هوش سازمانی..............................................................................................................................................

3-2-2 تعریف هوش رقابتی ..............................................................................................................................................

4-2-2 ابعاد هوش رقابتی ......................... .......................................................................................................................

5-2-2 فرایند هوش رقابتی................ ..............................................................................................................................

6-2-2 مدل های هوشمندی رقابتی ...................................................................................................................................

1-6-2-2 مدل تحلیلی swot ......... .............................................................................................................................

7-2-2 رابطه هوش رقابتی با هوش تجاری........................................................................................................................

8-2-2 اهمیت هوش رقابتی ..............................................................................................................................................

9-2-2 خواص پنج گانه هوش رقابتی.................................................................................................................................

10-2-2 نقش هوش رقابتی در افزایش توان رقابی ...........................................................................................................

11-2-2 مدیریت هوش رقابتی ............................................................................................................................................

12-2-2 انواع هوشمندی رقابتی .........................................................................................................................................

13-2-2 هدف سیستم هوشمندی رقابتی................................................................................................................................

14-2-2 تکنولوژی کامپیوتری یا توانمندی های انسان .......................................................................................................

15-2-2 تاثیراطلاعات و هوشمندی بر تصمیم گیری استراتژیک.......................................................................................

16-2-2 هوشمندی رقابتی در عمل .................................................................................................................................

17-2-2 واحد های سازمانی برای هوشمندی رقابتی ..........................................................................................................

18-2-2 هوشمندی رقابتی و بازاریابی هوشمند چیست .......................................................................................................

19-2-2 تمایز هوشمندی رقابتی و بازار یابی هوشمند با جاسوسی صنعتی ونتایج ان ......................................................

20-2-2 دیدگاه های نادرست راجع به جمع اوری اطلاعات................................................................................................

21-2-2 اخلاق وهوشمندی رقابتی .....................................................................................................................................

22-2-2 وظایف متخصصین هوشمندی رقابتی .................................................................................................................

23-2-2 مقابله با هوشمندی ............... ................................................................................................................................

3-2 بخش دوم ............................... .....................................................................................................................................

1-3-2 تعریف بیمه ...............................................................................................................................................................

2-3-2 تعریف فنی بیمه ....................... ..............................................................................................................................

3-3-2 شرایط اساسی عقد بیمه .........................................................................................................................................

4-3-2 پیشینه بیمه وبیمه گری ............................. ...............................................................................................................

5-3-2 تاریخچه بیمه در ایران ..............................................................................................................................................

6-3-2 تاریخچه شرکت بیمه ایران ........................................................................................................................................

7-3-2 موضوع فعالیت ..................................................................................................................................................

8-3-2 شبکه فروش ...........................................................................................................................................................

9-3-2 تعریف نماینده بیمه .................................................................................................................................................

4-2 بخش سوم ...................................................................................................................................................................

1-4-2 پیشینه تحقیق .............................................................................................................................................................

فصل سوم : روش تحقیق

1-3 مقدمه .............................................................................................................................................................................

2-3 روش تحقیق....................................................................................................................................................................

3-3 روش وابزار گرد آوری اطلاعات ...................................................................................................................................

4-3 روایی پرسشنامه.... .........................................................................................................................................................

5-3 پایایی پرسشنامه .............................................................................................................................................................

6-3 مقیاس یا ابزار اندازه گیری ............................................................................................................................................

7-3 جامعه تحقیق .................................................................................................................................................................

1-7-3 جامعه آماری..............................................................................................................................................................

2-7-3 تعداد نمونه ................................................................................................................................................................

8-3 روش تجزیه وتحلیل اطلاعات .......................................................................................................................................

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل دادها

1-4 مقدمه .............................................................................................................................................................................

2-4 تحلیل توصیفی دادها .....................................................................................................................................................

1-2-4 بررسی متغیر های تعدیل کننده .................................................................................................................................

1-1-2-4 توصیف آماری جنسیت نمونه................................................................................................................................

2-1-2-4 توصیف آماری سن نمونه ....................................................................................................................................

3-1-2-4 توصیف آماری میزان تحصیلات نمونه .................................................................................................................

4-1-2-4 توصیف آماری سابقه خدمت نمونه ......................................................................................................................

2-2-4 متغیرهای پژوهش .....................................................................................................................................................

1-2-2-4 آگاهی از بازار ....................................................................................................................................................

2-2-2-4 آگاهی از رقبا ..................................................................................................................................................

3-2-2-4 آگاهی از راهبرها...............................................................................................................................................

4-2-2-4 آگاهی از فناوری................................................................................................................................................

5-2-2-4 هوش رقابتی ....................................................................................................................................................

6-2-2-4 فروش محصولات بیمه .....................................................................................................................................

3-4 آمار استنباطی ............................................................................................................................................................

1-3-4 آزمون کلموگروف اسمیرنوف ..............................................................................................................................

2-3-4 آزمون فرضیه اصلی ..............................................................................................................................................

3-3-4 آزمون فرضیه فرعی اول .......................................................................................................................................

4-3-4 آزمون فرضیه فرعی دوم ........................................................................................................................................

5-3-4 آزمون فرضیه فرعی سوم .....................................................................................................................................

6-3-4 آزمون فرضیه فرعی چهارم ...................................................................................................................................

7-3-4 آزمونT-Student..............................................................................................................................

8-3-4 نتایج آزمون فرید من ...........................................................................................................................................

فصل پنج : بحث و نتیجه گیری وپیشنهاد ها

1-5 مقدمه ......................................................................................................................................................................

2-5 نتایج پژوهش .............................................................................................................................................................

1-2-5 نتایج توصیفی پژوهش ..........................................................................................................................................

3-5 نتایج استنباطی پژوهش ..................................................................................................................................................

1-3-5 نتیجه گیری فرضیه اصلی ........................................................................................................................................

2-3-5 نتیجه گیری فرضیه فرعی اول ..................................................................................................................................

3-3-5 نتیجه گیری فرضیه فرعی دوم .................................................................................................................................

4-3-5 نتیجه گیری فرضیه فرعی سوم .................................................................................................................................

5-3-5 نتیجه گیری فرضیه فرعی چهارم ..............................................................................................................................

4-5 پیشنهاد های کاربردی حاصل از پژوهش .......................................................................................................................

5-5 پیشنهاد به پژوهشگران آتی ............................................................................................................................................

پیوست ها

فهرت منابع و مآخذ ...............................................................................................................................................................

ضمائم ..................................................................................................................................................................................

فهرست جداول

عنوان صفحه

1-3 جدول مقیاس متغیرها .........................................................................................................................................

2-3 جدول نحوه توزیع سوال ها میان فرضیه ها و متغیرها..............................................................................................

1-4 جدول توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب جنسیت آنها......................................................................

2-4 توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب سن آنها.............................................................................................

3-4 جدول توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب میزان تحصیلات آنها...............................................................

4-4 جدول توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب سابقه خدمت آنها...................................................................

5-4 توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب امتیاز مولفه آگاهی از بازار...............................................................

6-4 توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب مولفه آگاهی از رقبا..........................................................................

7-4 توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب آگاهی از راهبردها............................................................................

8-4 توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب مولفه آگاهی از فناوری...................................................................

9-4 توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب امتیاز در متغیر هوش رقابتی................................................................

10-4 جدول توزیع فراوانی و درصد آزمودنی ها بر حسب امتیاز در متغیر فروش محصولات بیمه ای.............................

11-4 جدول آزمون کلموگروف اسمیرونوف..................................................................................................................

12-4 جدول ضریب همبستگی بین هوش رقابتی و فروش محصولات بیمه ای ...............................................................

13-4 جدول ضریب همبستگی و ضریب تعیین رگرسیون .................................................................................................

14-4 جدول تحلیل واریانس رگرسیون (AVOVA ).....................................................................................................

15-4 جدول تحلیل رگرسیون......................................................................................................................................

 فهرست جداول

16-4 جدول ضریب همبستگی بین آگاهی از بازار و فروش محصولات بیمه ای ........................................................

17-4 جدول ضریب همبستگی و ضریب تعیین رگرسیون...............................................................................................

18-4 جدول تحلیل واریانس رگرسیون (AVOVA )......................................................................................................

19-4 جدول تحلیل رگرسیون.......................................................................................................................................

20-4 جدول ضریب همبستگی بین آگاهی از رقبا و فروش محصولات بیمه ای................................................................

21-4 جدول ضریب همبستگی و ضریب تعیین رگرسیون..............................................................................................

22-4 جدول تحلیل واریانس رگرسیون (AVOVA ).........................................................................................................

23-4 جدول تحلیل رگرسیون.............................................................................................................................................

24-4 جدول ضریب همبستگی بین آگاهی از فناوری و فروش محصولات بیمه ای..........................................................

25-4 ضریب همبستگی و ضریب تعیین رگرسیون.........................................................................................................

26-4 تحلیل واریانس رگرسیون (AVOVA )................................................................................................................

27-4 جدول تحلیل رگرسیون..........................................................................................................................................

28-4 جدول ضریب همبستگی بین آگاهی از راهبردها و فروش محصولات بیمه ای.......................................................

29-4 جدول ضریب همبستگی و ضریب تعیین رگرسیون..............................................................................................

30-4 جدول تحلیل واریانس رگرسیون (AVOVA )........................................................................................................

31-4 جدول تحلیل رگرسیون........................................................................................................................................

32-4 جدول نتایج آزمون t تک نمونه ای.........................................................................................................................

33-4جدول اولویت بندی تاثیر ابعاد هوش رقابتی بر فروش محصولات بیمه ای..................................................................

فهرست اشکال و نمودارها

عنوان صفحه

1-1مدل تحقیق ...........................................................................................................................................................

1-2 شکل ابعاد هوشمندی رقابتی .....................................................................................................................................

2-2شکل منابع ثانویه جمع آوری اطلاعات...............................................................................................................

3-2 شکل چرخه هوش رقابتی .....................................................................................................................................

4-2 شکل رابطه هوش رقابتی با هوش تجاری .............................................................................................................

1-4نمودار فراوانی جنسیت ........................................................................................................................................

2-4 نمودار فراوانی سن آزمودنی ها ..........................................................................................................................

3-4 نمودار فراوانی میزان تحصیلات آزمودنی ها...........................................................................................................

4-4 نمودار فراوانی سابقه خدمت آزمودنی ها...........................................................................................................

5-4 نمودار امتیاز هوش رقابتی مولفه آگاهی از بازار آزمودنی ها....................................................................................

6-4 نمودار امتیاز هوش رقابتی مولفه آگاهی از رقبا آزمودنی ها....................................................................................

7-4 نمودار امتیاز هوش رقابتی مولفه آگاهی از راهبردها و مسائل اجتماعی..................................................................

8-4 نمودار امتیاز هوش رقابتی مولفه آگاهی از فناوری آزمودنی ها................................................................................

9-4 نمودار امتیاز آزمودنی ها در متغیر هوش رقابتی.....................................................................................................

10-4 نمودار امتیاز آزمودنی ها در متغیر فروش محصولات بیمه ای.............................................................................

 فصل اول:

کلیات پژوهش

 1-1- مقدمه

باتوجهبهرشدروزافزونرقابتمیانشرکت ها چگونگیرویکردآنهامیتواندنقشمهمیدرپیروزییاشکستآنهاایفا کند دراینعرصهشرکتهاینوپاکهبهتازگیواردبازاررقابتشده اند،بیشتردرمعرضخطرقراردارند بنابراینلازماستآنهابادانستههایقبلیرقابتراآغازکرده تاشانسبیشتریدرپیروزیداشتهباشند. بدینمنظوربااستفادهازهوشرقابتیمیتواناحتمالپیروزیدررقابتهارابیشترکرد(مومنی وهمکاران، 1389،ص1)

امروزهسازمانهادانشرابه عنوان ارزشمندترینواستراتژیکترینمنبعبرایخود قلمدادمیکنندوبرایناعتقادندکهبرایحفظموقعیترقابتیخود بایدقابلیت ها ی فکری خود را مدیریت کنند ازاین روسازمانهاییموفقخواهندبودکهسهمبیشتریازدانشسازمانی رابه خوداختصاصدهند.درمحیطتکنولوژیکامروز،جمعآوریاطلاعاترقباکارمشکلینیست اطلاعات عمومی بازار را میتوان ازمنابع بی شماری جمع اوری کرد(چاوشی، 1390، ص1،2).

هوش رقابتی یک رویکرد نسبتا جدید نسبت به فرایند های عملکردی و راهبردی تصمیم گیری شرکت ها و سازمان ها است هوش رقابتی از بسیاری از شاخصهای دیگر مثل اقتصاد،بازار یابی،نظریه های نظامی ومدیریت استراتژیک کمک می گیرد.هوش رقابتی در سال 1980 شهرت و آوازه به دست اورد و آثار وکار پورتر، به عنوان یکی از اولین چهار چوب های که میتوان از هوش برای تصمیم گیری استراتژیک توسط سازمانها استفاده کرد،عنوان شد(اودندال و همکاران، 2004).

یکدلیلپیدایش ایندانش،انفجاراطلاعاتیاستکهبهوسیلهفزونیاطلاعاتوانعکاسدرتکثیروانتشارپایگاهدادههایتجاریجهانی،بهوجودآمدهبود.ازدیگردلایلرشداینعلم،شایدطبیعتزمانیاستکهمادرآنزندگیمیکنیم؛زمانتغییراتبزرگسیاسیواجتماعیجهانی،افزایشسرعتکسبوکار،افزایشرقابتجهانی،رقابت تهاجمیتروتغییراتسریعتکنولوژیکی(مومنی وهمکاران،

1389،ص1).

2-1- بیان مسئله تحقیق

امروزه داشتن توان رقابتی اساس بقای شرکتها است. از طرف دیگر، برخورداری و حفظ توان رقابتی بیش از هر چیزی نیازمند اطلاعات است در واقع اطلاعات به عنوان یکی از اقلام مهم دارایی ها ی استراتژیک و ابزار بازار یابی به شمار میرود .بنابر این در این شرایط، هوش رقابتی در این شرکت ها کمک میکند تا تصمیمات آگاهانه پیرامون همه امور خود ازجمله بازار یابی،تحقیق و توسعه، سرمایه گذاری و راهبردهای کسب کار اتخاذ کنند. هوش رقابتی فرایند مداومی است که اطلاعات قابل استفاده ای در اختیار تصمیم گیرنده قرار میدهد(تائووپرسکاد،2000 ).

هدف اصلی هوش رقابتی دست یابی به دادهها و اطلاعاتی در مورد محیط رقبا و بازار است از این رو هوش رقابتی موثر نه تنها نیازمند اطلاعاتی درباره سایر تمایلات محیطی از قبیل تمایلات صنعت، تمایلات قانونی و نظارتی، تمایلات بین المللی، تحولات فن آوری ،تحولات سیاسی و شرایط اقتصادی است(مارگارت،2003 ).

اگرچه تمرکز هوش رقابتی بر تصمیم گیری است ولی قلمرو آن گسترده است و در بر گیرنده پژوهش پیرامون موضوعاتی از قبیل قابلیت های رقبا،تحلیل اتحاد ویا سرمایه گذاری های مشترک با رقبا، برنامه های آتی رقبا ،راهبردهای بازار یا خطوط تولید خالص ،دلایل دگرگونی در شرکت ها و یا راهبرد واحدهای کسب کارو.....است. درحال حاظر نه تنها شرکت های بزرگ بلکه بسیاری از کسب کارهای کوچک نیز از مزایای حاصل از هوش رقابتی بهره میگیرند، بسیاری از این شرکت ها از هوش رقابتی برای دست یابی به سهمی از بازار و به دست آوردن سهم رقبای نا شناخته استفاده می کنند، آنها از هوش رقابتی برای

- شناخت محیط فعلی بازار

- پیش بینی محیط آتی بازار

- تحلیل عوامل سیاسی اقتصادی وفناورانه مرتبط با کسب کار خود

- شناسایی نقاط ضعف و یافتن راه حل های برای آن

- شناخت ضعف رقبا و شناخت راهی برای تهدید آانها

- شناخت ضعف شرکت که ممکن است رقبا از این فرصت استفاده کنند و ارائه گام ها و حرکت هایی برای از بین بردن آنها(نورای،1391،4-3).

خلاء مطالعاتی در این خصوص مربوط به بررسی تاثیر هوش رقابتی در فروش محصولات بیمه درشرکت بیمه ایران میباشد که محقق به دنبال پاسخ دادن به این سئوال و رفع این خلاء مطالعاتی است. با توجه به اینکه شرکت های بیمه نیز مانند شرکت های دیگر دارای پتانسیل مناسبی در زمینه هوش رقابتی میباشند لذا پژوهش علمی و سازمان یافته ای برای بیمه انجام نشده است و این نیاز را بیشتر تقویت می کند که این پژوهش صورت گیرد.

با توجه به مطالب فوق این پژوهش به دنبال این است که تاثیر هوش رقابتی بر فروش محصولات بیمه را بررسی نماید.

3-1- اهمیت موضوع

درخلالسالهایاخیر،هوشمندیرقابتیبهیکیازمفاهیممهممدیریتتبدیلشدهوبا فرهنگشرکت هایپیشروعجینگشتهاست.امروزهسازمانهاییدرمحیطرقابتیبرنده خواهندبودکهازحوزهفعالیتخوددرکوارزیابیعمیقتریداشتهوبرایخودمزیتهای رقابتیبیشتریفراهمسازند.دردنیایامروزباویژگیبازارهایروبهرشدسریع،تکیهبر اطلاعاتقدیمیبهکاهشبینشوازدستدادنفرصتهایپیشرویسازمانمنجرمیگردد. موفقیتفردادرعرصهکسبوکارازآنسازمان هاییاستکهبصیرتواطلاعاتبیشتری نسبتبهخودومحیطرقابتداشتهباشند. اطلاعاتبهعنوانیکیازاقلاممهمداراییهای استراتژیکوابزارهایبازاریابیبهشمارمیآید(کاتلر،1379،52).

گردآوریوارزیابیاطلاعاتمربوطبه شرکتهایرقیبدرامرتدویناستراتژیها،نقشیحیاتیدارد. هرقدرشرکتبتوانداز شرکتهایرقیباطلاعاتبیشتریبهدستآورد،احتمالآنکهاستراتژیهایاثربخشو موفقیتآمیزتدوینواجراکند،بیشتراست بنابراینردیابی،درکوواکنشبهرقبابهعنوان یکجنبهیویژهازفعالیتهایبازاریابیمطرحبوده ولازماستشرکتهایکبرنامه اثربخشبهنامهوشمندیرقابتیرابهاجرادرآورند(دیویدفردآر،1379،240).

صنعت بیمه ایراننیزدردهههایاخیربهسویرقابتیشدنپیشمیرود. عرصه رقابتیدرنظامبیمه پیچیدهودشوارمیگرددودرپیشبینی هایبازارآیندهوضعیتبس پچیده تر را ترسیم مینماید اینجاستکهاگربهعرصهرقابتیوراهکارهایمنطقیو هوشیارانهتوجهنشود، کمکمازصحنهرقابتحذفمیشوند از این رو لازم است که تمامی شرکت های بیمه به بخش بازار یابی وتحقیقات بازارتوجه ویژه داشته باشند.

الف) توجه به هوشمندی رقابتی در بین کارمندان ونمایندگان فروش شرکت های بیمه میتواند موجب افزایش پتانسیل منابع انسانی در مسیر تحقق استراتژی ها و چشم اندازهای شرکت باشد.

ب) چنانچه هوشمندی رقابتی در بین کارکنان، نمایندگان فروش و بازار یابان شرکت بیمه ایران به اجرا درآید میتواند در افزایش بهره وری وبالا رفتن میزان فروش موثر باشد.

ج) نتایج این پژوهش میتواند نگرش مدیران شرکت های بیمه را معطوف به هوشمندی رقابتی وضرورت آن جهت ارتقای آن در تخصیص بودجه و امکانات، راهبردی انبساطی پیش رو گیرند.

4-1- اهداف تحقیق

1-4-1- اهداف کلی

بررسی تاثیر هوش رقابتی بر فروش محصولات بیمه ای

2-4-1- اهداف جزئی:

1) تعیین رابطه آگاهی از بازار با فروش محصولات بیمه ای

2) تعیین رابطه آگاهی از رقبا با فروش محصولات بیمه ای

3) تعیین رابطه آگاهی از فناوری با فروش محصولات بیمه ای

4) تعیین رابطه آگاهی از راهبرد ها و مسائل اجتماعی با فروش محصولات بیمه ای

3-4-1- اهداف کاربردی

این پژوهش با بررسی تاثیر هوش رقابتی بر فروش نمایندگان بیمه ایران استان کرمانشاه در صدد است تا زمینه را برای بهبود عملکرد و بهره وری هر چه بیشتر سازمان مورد پژوهش و در نتیجه ارائه بهتر خدمات را به جامعه مساعد نماید.

بررسی ارتباط بین شاخص های آنتروپومتریک با برخی از عوامل آمادگی حرکتی والیبالیست‌های دختر نوجوان شهرستان دامغان

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده..................................................................................................................1

فصل اول کلیات تحقیق

1-1 مقدمه . 2

1ـ2 بیان مسئله . 3

1ـ3 ضرورت و اهمیت تحقیق .. 5

1ـ4 اهداف تحقیق .. 7

1ـ4ـ1 هدف کلی .. 7

1ـ4ـ2 اهداف ویژه.................7

1ـ4ـ3 هدف کاربری....7

1ـ5 فرضیه‌های تحقیق .. 8

1ـ6 محدودیتهایتحقیق .. 8

1-6-1 محدودیت‌های قابل کنترل . 8

1-6-2 محدوده غیر قابل کنترل . 8

1-7 متغیرهای تحقیق.. 9

1-7-1 متغیر مستقل.........9

1-7-2 متغیر وابسته.......9

1-8 تعریف واژهها....9

1-8-1آنتروپومتری..........9

1-8-2 استعدادیابی.........9

1-8-3 چابکی.......10

1-8-4 آزمون پرش عمودی سارجنت.......10

1-8-5 دورفت و برگشت9*4 متر.........................................................................................................10

1-8-6 دو 20 متر..................................................................................................................................11

فصل دوم ادبیات و پیشینه پژوهش

2-1 مقدمه . ......12

2-2 تعریف استعداد .. .....12

2-3-1 استعدادیابی .. ....13

2-4 تاریخچه استعدادیابی.. ......13

2-5 مزایای استعدادیابی .. ....14

2-6 آمادگی جسمانی و تعاریف آن . .......15

2-7 آنتروپومتری(ارزیابی تن سنجی) ..........17

2ـ8 چابکی .. ...........................................19

2-8-1تست دوی رفت و برگشت9*4 متر............................................................................................19

2-9 تست پرش سارجنت...........................................................................................................................20

2-10 سرعت و قدرت انفجاری...................................................................................................................20

2-10-1 دو 20 متر................................................................................................................................21

2-11 والیبال................................................................................................................................................21

2-12 مروری بر تحقیقات پیشین.................................................................................................................22

2-12-1 تحقیقات انجام شده در داخل کشور.......................................................................................22

2-12-2 تحقیقات انجام شده در خارج کشور.......................................................................................35

2-13 جمع بندی.........................................................................................................................................41

فصل سوم روش پژوهش

3ـ1 مقدمه . ......42

3-2روش تحقیق .. ........42

3-3آزمودنی های تحقیق ........42

3-4 جامعه آماری .. .......43

3-5 نمونه آماری ....... ...........43

3-6 ابزار جمع آوری اطلاعات... .....43

3-7 روش جمع آوری داده ها و مراحل انجام کار. .....44

3-7-1 شیوه اجرای اندازه گیری شاخص های آنتروپومتریکی .. ......44

3-7-2 شیوه اجرای آزمون دوی 9*4 متر . ......45

3-7-3 شیوه اجرای آزمون پرش سارجنت... ............45

3-7-4 شیوه اجرای آزمون دوی 20 متر . ..............46

3-8 روش تجزیه و تحلیل آماری .. ............46

فصل چهارم تجزیه و تحلیل یافته‌ها

4ـ1 مقدمه . ......47

4ـ2نتایج تحقیقات....... 47

4-3 آزمون فرضیات پژوهش...... 50

4-3-1 فرضیه اول .......... 50

4-3-2 فرضیه دوم .............. 51

4-3-3 فرضیه سوم............. 52

4-3-4-1 فرضیه چهارم:قد دست(طول بازو-طول ساعد).........54

4-3-5 فرضیه پنجم.......... 55

4-3-6 فرضیه ششم........ 56

فصل پنجم نتیجه‌گیری

5ـ1 مقدمه ........ 58

5ـ2 خلاصه تحقیق .. 58

5-3 بحث و بررسی .. 59

5-4 جمع بندی............................................................................................................................... 63

5-5 نتیجه گیری.. 64

5-6 پیشنهادات برای تحقیقات آتی..............................................................................................................64

5-7 پیشنهاد برخاسته از تحقیق....................................................................................................................64

منابع . .....65

 فهرست جداول

جدول 4ـ1 آمار توصیفی متغیرهای پژوهش... 48

جدول 4ـ2 آزمون همبستگی پیرسون. 51

جدول 4ـ3 آزمون همبستگی پیرسون. 52

جدول 4ـ4 آزمون همبستگی پیرسون. 53

جدول 4ـ5 آزمون همبستگی پیرسون. 54

جدول 4ـ6 آزمون همبستگی پیرسون. 55

جدول 4ـ7 آزمون همبستگی پیرسون. 56

جدول 4ـ8 آزمون همبستگی پیرسون. 57

فهرست نمودار

 نمودار 4ـ1 نمودار هیستوگرام سن بازیکنان........ 49

نمودار4-2-نمودار هیستوگرام وزن بازیکنان................................................................................................49

نمودار4-3-نمودار هیستوگرام قد بازیکنان...................................................................................................50

 چکیده:

هدف اصلی این پژوهش ارتباط بین شاخص های آنتروپومتریکی و عملکرد والیبالیست های نوجوان دختر شهرستان دامغان بود. بدین منظور 32 نفر از بازیکنان دختر والیبال در رده ی سنی نوجوان شهرستان دامغان(با میانگین سنی0.96±91/14 سال،قد4.6±161.72 سانتی متر و وزن10.62±54.23 کیلو گرم)با حداقل 3 سال سابقه بازی به طور داوطلبانه در این تحقیق شرکت نمودند.

آزمودنی ها پس از 5 دقیقه گرم کردن،آزمونهای چابکی و پرش سارجنت و دو سرعت 20 متر را انجام دادند. شاخص های آنتروپومتریکی(قد ایستاده،طول اندام فوقانی،طول اندام تحتانی،طول بازو،طول ساعد،عرض شانه و طول کف دست) اندازه گیری شد و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت.

برای بررسی روابط آن از ضریب همبستگی پیرسون، استفاده شد.رگرسیون چند متغییر تجزیه و تحلیل شد و داده ها بوسیله نسخه ی 21 نرم افزار SPSS انجام شد.

با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت که ویژگی های آنتروپومتریکی در عملکرد آمادگی جسمانی والیبالیست های دختر نوجوان تاثیر ندارد.ولی طول اندام تحتانی با چابکی و سرعت،طول بازو با چابکی و طول قد با چابکی ارتباط معنی داری دارد.

طول اندام فوقانی با سرعت ، عرض شانه با پرش سارجنت طول ساعد با چابکی و پرش سارجنت و طول کف دست با سرعت ارتباط معنی دار معکوس دارد.

کلمات کلیدی:

آنتروپومتری،استعداد یابی،چابکی،پرش سارجنت،20 متر سرعت،والیبال

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1-مقدمه

آگاهی از عوامل مؤثر در کسب پیروزی و موفقیت ورزشکاران به مطالعات و پژوهش های بسیاری نیاز دارد. در دنیای کنونی، برای رسیدن به قله های پیشرفت و ترقی، توجه به اصول علمی و ورزش ضروری است. زیاد بودن هزینه های زمانی و مالی تربیت ورزشکاران زبده، دست اندرکاران امور ورزشی را وادار کرده تا با در نظر گرفتن عوامل تعیین کننده، افراد برتر را در ورزش های ویژه شناسایی کنند. (گائینی، 1384)

والیبال سریع ترین ورزش جهانی است که در کوتاه ترین زمان به تلاش فیزیکی بالایی در طول تمرین و مسابقه احتیاج دارد. این رشته ی ورزشی با ویژگی های حرکتی مانند توان، چابکی و سرعت همراه است. بنابراین ورزشکاران برای افزایش عملکرد خود باید هماهنگی عصبی و عضلانی ویژه والیبال را بهبود بخشند. (حقیقی، 1387)

در زمینه ی کسب پیروزی و موفقیت برای ورزشکاران، دو عامل وراثت و محیط مطرح است. با توجه به این مسئله، دست یافتن به مقام های قهرمانی در سطوح مختلف نیز می تواند ریشه در رابطه انسان با عوامل مذکور داشته باشد، از این روش شناخت اختلافات فردی، لازم و ضروری است. رشته های ورزشی و مهارت های خاص هر رشته، مستلزم ترکیبی از عواملی همچون ساختار بدنی، قدرت، استقامت، توان، چابکی، سرعت واکنش و ... است. (حضرتی وند، 1375)

شاخص های آنتروپومتریک نیز از جمله عواملی است که به صورت ژنتیکی به هر انسان منتقل می شود. در ورزش قهرمانی نبود شاخص های آنتروپومتریک مطلوب آن رشته ورزشی تنها به اتلاف هزینه و وقت مربیان و حضور ورزشکاران منجر خواهد شد. (مهدیزاده، 1375)

1-2-بیان مسئله

موفقیت در رشته های مختلف ورزشی به عوامل متعددی وابسته است. سعی مربیان ورزشی بر آن است تا هرگونه تمرین و تجربه ای را برای موفقیت ورزشکاران به کار گیرند و تنها در صورتی که ویژگی های ورزشکاران و میزان تأثیر آنها بر موفقیت ورزشی را به خوبی بشناسند، می توانند شانس موفقیت ورزشکاران را بالا ببرند. از مهم ترین عوامل پیش بینی اجرای موفقیت آمیز ورزشکاران در یک رشته ی ورزشی خاص، تعیین سهم عوامل پیکری، فیزیولوژیکی و روان شناختی است.(اسمیت[1]، 1996)

در سال های اخیر، تحقیقات چندی در زمینه ی شناخت ویژگی های ورزشکاران (گابت[2]، 2007) و روشن شدن ارتباط بین این ویژگی ها با میزان موفقیت در برخی از رشته های ورزشی مانند بسکتبال، هندبال، شنا، کشتی، دو میدانی، بدمینتون و چند رشته ی ورزشی دیگر به اجرا در آمده است. (اسفرجانی، 1379)

نشان داده شده است که عوامل فیزیولوژیکی، پیکری و سطح مهارت بازیکنان، از جمله عواملی هستند که ممکن است توان بالقوه تاکتیکی و تکنیکی یک تیم والیبال را محدود سازند. (ویتاسالو[3]، 1991)

والیبال یک ورزش تناوبی شدید است که بازیکنان آن می بایست تمرینات و حرکات شدید کوتاه مدت را مکرراً به اجرا درآورنده؛ ضمن آنکه مدت بازی نیز طولانی است (حدود 90 دقیقه) و نیازمند بازیکنانی با ویژگی های توان عضلانی، چابکی، سرعت و توان هوازی بالا می باشد. (گابت، 2007)

در تربیت بدنی نیز به طور گسترده ای از آنتروپومتری و ترکیب بدنی استفاده می شود. امروزه کسب موفقیت در ورزش های مدرن شده کنونی تابع عوامل گوناگونی شده است. در بین این عوامل، کشف استعداد ذاتی، به عنوان مهمترین شناخته می شود. یکی از ساده ترین و ابتدایی ترین آزمون ها، در مرحله ی شناسایی استعداد، استفاده از آزمون پیکرسنجی برای غربال اولیه و در مرحله دوم استفاده از آزمون های آمادگی جسمانی است. بر همین اساس ویژگی های آنتروپومتری از شاخص های تعیین کننده ویژگی های جسمانی است و در آنالیز افراد به منظور توصیف رشد و ساختار بدنی اهمیت ویژه دارد. مطالعات نشان داده اند هر ورزشی به ورزشکاران با قابلیت های جسمانی از قبیل ویژگی های آنتروپومتریکی و فیزیولوژیکی و بیومکانیکی مشخص نیاز دارد. (نوروزیان قهفرخی، 1391).

آنتروپومتری کلمه ای یونانی است که از دو واژه (آنتروپو[4]) به معنی انسان (گونه انسان) و (متری[5])به معنی سنجش، تشکیل شده است. آنتروپومتری بررسی و مطالعه ابعاد، شکل، ترکیب بدن انسان برای استفاده، مقایسه و دسته بندی انسان شناختی است که شامل اندازه گیری های بدن (قد، وزن، طول، پهنا، محیط ها، درصد چربی و تیپ بدنی) می باشد از جمله مهمترین کاربردهای آنتروپومتری تعیین سوماتوتایپ یا تیپ بدنی) است که شامل سه جزء آندرمرفی (چاق پیکری) مزومورفی (عضلانی پیکری) و اکتوموفی(لاغری پیکری) می باشد.(امامی میبدی،1357)

در تحقیق حاضر، پژوهشگر به دنبال این موضوع است که آیا بین شاخص های آنتروپومتریک و برخی از عوامل آمادگی حرکتی والیبالیست ها ارتباطی وجود دارد یا خیر؟ با توجه به این مسئله پژوهشگر با در نظر گرفتن اندازه گیری های ابعاد بدن و بررسی و مطالعه کامل آن، تأثیر این عوامل را بر روی والیبالیست های شهرستان دامغان مورد مطالعه قرار می دهد تا چنانچه ارتباط خاصی بین این ابعاد و عوامل آمادگی حرکتی والیبالیست ها مشاهده شد بر اساس آن مشاهدات در آینده مربیان و بازیکنان والیبال از آن پارامترهای خاص در استعداد یابی استفاده نمایند تا زودتر به هدف اصلی که همان قهرمانی زود هنگام است دست یابند.

[1]Smith

[2]Gabbet

³Vitasalo

[4]Anthropo

[5]metry

تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان

 فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده .. 1

فصل اول: کلیات پژوهش

مقدمه ... 3

بیان مساله ... 4

اهمیت و ضرورت پژوهش..... 6

اهداف پژوهش.... 7

الف:هدف کلی... 7

ب: اهداف جزیی..... 7

متغیرهای پژوهش....... 8

سوال های پژوهش............................... 8

فرضیه های پژوهش.............................. 9

محدوده های پژوهش............................. 9

تعاریف واژه ها و اصطلاحات .................... 10

الف: تعاریف مفهومی(نظری).................. 10

ب: تعاریف عملیاتی(عملی)................... 10

فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش

مقدمه........................................ 12

قسمت اول: مبانی نظری پژوهش................... 13

فیریولوژی فعالیت بدنی ورزش در عصر حاضر....... 13

واکنش فیزیولوژیکی کوتاه مدت نسبت به ورزش 13

سازگاری های تدریجی فیزیولوژیکی با تمرین 14

اصول بنیادی تمرین............................ 14

انواع برنامه های تمرینی ..................... 16

تمرین مقاومتی................................ 16

تمرین تناوبی................................. 16

تمرین تداومی................................. 17

تمرین تداومی با شدت زیاد..................... 17

تمرین آهسته در مسافت طولانی .................. 18

تمرین فارتلک................................. 18

تمرین دایره ای............................... 19

سازگاری با تمرینات هوازی..................... 20

سازگاری های عضلانی............................ 20

نوع تار عضلانی................................ 20

فراهمی مویرگی................................ 21

ذخیره میوگلوبین.............................. 21

عمل میتوکندری................................ 22

آنزیم های اکسایشی............................ 22

سازگاری های موثر در منابع انرژی.............. 23

کربوهیدرات برای انرژی........................ 23

چربی برای انرژی.............................. 23

تمرینات دستگاه هوازی......................... 24

حجم تمرین.................................... 25

شدت تمرین.................................... 25

تمرین تناوبی................................. 26

سازگاری با تمرینات بی هوازی.................. 26

سازگاری های دستگاه ATP-Pcr.................... 27

سازگاری دستگاه گلیکولیتیک.................... 27

سایز سازگاری ها با تمرینات بی هوازی.......... 28

تمرین بیش از حد.............................. 29

بیش تمرینی................................... 32

اثرات بیش تمرینی............................. 32

دستگاه عصبی خودکار و بیش تمرینی.............. 33

پاسخ های هورمونی نسبت به بیش تمرینی.......... 34

سیستم ایمنی و بیش تمرینی..................... 35

ورزش و رشته های مختلف ورزشی.................. 36

کاهش تدریجی تمرین برای رسیدن به اوج عملکرد 36

بی تمرینی.................................... 37

انواع فعالیت های ورزشی....................... 38

تمرینات هوازی................................ 38

ورزش های بی هوازی............................ 39

طبقه بندی مهارت های ورزش..................... 39

رشته های ورزشی مرکب.......................... 40

ورزش های توپی................................ 40

ورزش بسکتبال................................. 40

تاریخچه بسکتبال.............................. 42

استانداردها در بسکتبال....................... 44

آسیب های ورزشی در بسکتبال.................... 45

قسمت دوم: پیشینه پژوهش....................... 47

الف) پیشینه پژوهش های انجام شده در داخل کشور 47

ب) پیشینه پژوهش های انجام شده در خارج کشور 51

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

مقدمه........................................ 61

روش تحقیق.................................... 61

جامعه آماری ................................. 61

حجم نمونه و روش نمونه گیری................... 61

روش گردآوری اطلاعات........................... 61

روش اجرا..................................... 62

ابزار پژوهش.................................. 62

روش تجزیه و تحلیل داده ها.................... 63

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

مقدمه........................................ 66

الف) تجزیه و تحلیل توصیفی داده ها............ 66

ب ) تجزیه و تحلیل استنباطی داده ها........... 69

فصل پنجم: جمع بندی، نتیجهگیری و پیشنهادها

خلاصه پژوهش................................... 84

یافته های پژوهش.............................. 84

بحث و نتیجه گیری............................. 86

محدودیت های پژوهش............................ 93

الف) محدودیت های در اختیار پژوهشگر........ 93

ب) محدودیت های خارج از کنترل پژوهشگر........ 93

پیشنهاد های پژوهش........................... 93

الف) پیشنهادهایی بر اساس نتایج پژوهش 93

ب) پیشنهادهایی بر اساس تجارت پژوهشگر 94

ج) توصیه به سایر پژوهشگران............... 95

منابع ....................................... 97

پیوست ....................................... 104

 فهرست جدول ها

عنوان صفحه

 جدول 4-1: جدول میانگین و انحراف استاندارد سن آزمودنی ها درگروه............................... 66

جدول 4-2: جدول میانگین و انحراف استاندارد وزن آزمودنی ها درگروه............................... 67

جدول 4-3: جدول میانگین و انحراف استاندارد قد آزمودنی ها درگروه.................................. 68

جدول 4-4: جدول آزمون K-S جهت بررسی نرمال بودن متغیرهای پژوهش..........................69

جدول 4-5: آزمونt وابسته؛ بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر حداکثر اکسیژن مصرفی وعادی.................................................................................................................70

جدول 4-6: آزمونt وابسته؛ بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر آستانه تهویه ای ..............................................................................................................................................71

جدول 4-7: آزمونt وابسته؛ بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر نقطه جبران تنفسی .......................................................................................................................................72

جدول 4-8: آزمونt وابسته؛ بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر زمان اجرای دو 3000 متر ...........................................................................................................................73

جدول 4-9: آزمونtوابسته؛ بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر اوج توان تولیدی..................... 74

جدول 4-10: آزمون t وابسته؛ بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسطبر میانگین توان تولیدی.............................................................................................................................75

 فهرست نمودارها

عنوان صفحه

 نمودار 4-1: نمودار ستونی میانگین سن آزمودنی ها در گروه ها ......................................66

نمودار 4-2: نمودار ستونی میانگین وزن آزمودنی ها در گروه ها ......................................67

نمودار 4-3: نمودار ستونی میانگین قد آزمودنی ها در گروه ها ........................................68

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیست انجام شد. روش پژوهش، شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون و جامعه آماری شامل کلیه بانوان بسکتبالیست شهرستان فیروزکوه در سال 1393 بود. تعداد20بانوی بسکتبالیست به صورت هدفمند و در در دسترس دراینمطالعهشرکت نمودند کهبهصورتتصادفیبهدوگروه ده نفره تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط تقسیم شدند. بر این اساس، میانگین سن، وزن و قد در گروه تمرین تناوبی شدید به ترتیب برابر 91/1 ± 10/21 سال، 53/3 ± 87 کیلوگرم و 44/3 ± 40/188 سانتی متر و در گروه تمرین تداومی متوسط نیز به ترتیب برابر 51/1 ± 40/21 سال، 51/1 ± 60/88 کیلوگرم و 13/2 ± 10/189 سانتی متر می باشد. روش تجزیه و تحلیل داده ها استفاده از روش های آمار توصیفی (محاسبه فراوانی، درصدها، میانگین و انحراف استاندارد) و آمار استنباطی (آزمون آماریt زوجی) بود. یافته ها نشان داد که تمرینات تناوبی شدید و تمرینات تداومی متوسط بر میزان حداکثر اکسیژنمصرفی (VO_2max)، آستانه تهویه ای (VT)، نقطه جبران تنفسی (RCP)، مدت زمان اجرای دو 3000 متر در دختران بسکتبالیست تاثیر دارد.همچنین، یافته ها نشان داد که بر خلاف تمرینات تداومی متوسط، تمرینات تناوبی شدید بر میزان اوج توان تولیدی (PPO) و میانگین توان تولیدی (MPO) دختران بسکتبالیست تاثیر دارد.

واژگان کلیدی:تمرینات تناوبی شدید، تمرینات تداومی متوسط، توان هوازی، توان بی هوازی.

 فصل اول

کلیات پژوهش

 مقدمه

امروزه ورزش یکی از اموری است که به عناوین مختلف در جهان مطرح شده و گروه زیادی به اشکال گوناگون با آن سرو کار دارند. برخی از مردم، ورزشکار حرفه ای اند و گروهی ورزشکار آماتور، گروهی طرفدار و علاقه مند به ورزش و دیدن برنامه ها، مسابقات و نمایش های ورزشی بوده و عده ای نیز از راه ورزش امور زندگی خویش را می گذرانند (شهابی کاسب، 1383). از این رو، ورزش از ضرورت های زندگی بشر امروز و عدم فعالیت بدنی سبب افزایش انواع مرگ و میر، دو برابر شدن خطر بیماری های قلبی- عروقی، سکته مغزی، دیابت نوع دو و چاقی می شود. همچنین خطر سرطان روده و سینه، بالا رفتن فشار خون، اختلال های چربی، استئوپروز، افسردگی و اضطراب را افزایش می دهد، اگرچه ورزشکاران و شرکت کنندگان در رشته های ورزشی، همواره در معرض خطر مواجهه با آسیب های ورزشی قرار دارند(شهابی کاسب، 1383).

مربیانومتخصصینعلمورزشدرتلاشبراییافتنراه هاییبرایافزایشکاراییبرنامه های تمرینیدریکبازهزمانیمحدودبراجرایورزشکارانهستند.مخصوصاًدررشته هایورزشیکهظرفیتهوازی،تنهابخشیازبرنامهتمرینیومسابقهراشاملمی شود. همچنین،محدودیتزمانیدرارتباطمربیباورزشکاردلیلدیگریبراینادعااست. درحالی کهورزشکارانازروش هایمختلفتمرینیبرایافزایشآمادگیهوازیوبی هوازی خوداستفادهمی کنند،تحقیقاتاخیرنشانداده اندکهشکلیازتمریناتکهباعنوانتمرینات تناوبیشدید[1] شناختهمی شوند،باعثبهبودسریعوهم زماناینمتغیرهادرمقایسهبا تمریناتتداومیباشدتمتوسط[2]می شوند (سیاهکوهیانو خدادادی، 1392).

از آنجا که بسکتبال یکی از ورزش‌های تهاجمی و پربرخورد و در عین حال جذاب و پرطرفدار در سراسر جهان است. حرکات پیچشی، برشی، پرش‌ها و فرودها جزء حرکات اصلی این رشتهء ورزشی‌ مهیج است که متاسفانه ریسک آسیب را در این رشته بالا می‌برد (بارانی و همکاران، 1388) .پژوهش حاضر به دنبال بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیستاست. این فصل به عنوان یکی از مهمترین فصلهای این پایان نامه با تشریح بیان مساله و ذکر فوائد آنی، آتی و لزوم انجام پژوهش در قسمت اهمیت و ضرورت پژوهش، آگاهی لازم را برای سایر پژوهشگران و علاقمندان جهت درک اهداف کلی و ویژه، فراهم می نماید. در ادامه این فصل به معرفی متغیرهای پژوهش پرداخته و در پایان با بیان تعاریف متغیرها بصورت مفهومی (نظری) و عملیاتی این فصل خاتمه می یابد.

بیان مساله

پیشرفت دانش فیزیولوژی ورزشی، توجه ویژه ای به امر توسعه و گسترش نیمرخ های فیزیولوژیک بدن پدید آورده است. چنین نیمرخ های فیزیولوژیک، درک بهتر و کاربرد واقع بینانه ی ورزش قهرمانی را فراهم ساخته است. بدین منظور پژوهشگران و مربیان مجرب، با تکیه بر آگاهی به دست آمده از متغیرهای فیزیولوژیکی، ورزشکاران را در صحنه های تمرین با رقابت های ورزشی به روشنی هدایت می کنند به طوری که بررسی سطح آمادگی و قابلیت های فیزیولوژیکی ورزشکاران برای برنامه ریزی و ارتقاء کمی و کیفی عملکرد ورزشی ورزشکاران رشته های مختلف ضروری است. مربیان و ورزشکاران همواره به دنبال به کارگیری بهترین شیوه ی تمرینی هستند که از پشتوانه علمی برخوردار باشد تا بتوانند به نتایج و پیروزی های ارزنده ای دست یابند (برگر[3]، 2006).

بسکِتبال یک ورزش گروهی است که با کمک یک توپ انجام می شود. به سبب ماهیت این رشته، متاسفانه ریسک آسیب پذیری در این رشته بالا است، به طوری که نوبلوچ‌ و همکاران[4] (2005)، در پژوهش خود گزارش کردند که در بین رشته‌های ورزشی پر برخورد مختلف، بیشترین میزان آسیب در بسکتبال اتفاق می‌افتد. از این رو، ورزشکاران این رشته باید اصول علم تمرین را رعایت کنند و تمام مراحل بدنسازی پیش از فصل را از مقدماتی تا پیشرفته و مهارتی پشت سر بگذارند. این آمادگی‌ها باید در زمینه استقامت هوازی، بی‌هوازی، کارهای سرعتی و مهارتی با توپ باشد. مطالعات نشان می دهد عملکرد استقامتی ورزشکاران، با توجه به نوع تمرین علاوه بر توان هوازی بیشینه از عواملی همچون کارآیی حرکتی، سازگاری های عصبی عضلانی، توان بی هوازی، سازگاری های سیستم آندوکراین، آستانه لاکتات و توانایی به تاخیر انداختن آن تاثیر می پذیرد (آقا علی نژاد، 1382).

بورگومستروهمکاران[5] (2005) آثار 6 جلسهبرنامۀتمرینیتناوبیشدید (7 – 4 تکرار 30 ثانیه ای رکابزدنرویدوچرخهکارسنجباشدتتماموبافاصلۀاستراحت4دقیقهبینهرتکرار)بر شاخصهای هوازیوبی هوازیراموردبررسیقراردادند.نتایجآنانحاکیازافزایشتوانبی هوازی، پتانسیلاکسیداتیوعضلهوظرفیتاجرایاستقامتیبدونتغییرمعنی داردرحداکثراکسیژن مصرفی[6]بودکهبهدنبالاجرایتقریباً15دقیقهازتمریناتتناوبیشدیددرطول 2 هفتهحاصلشد.

تاباتاوهمکاران[7](1996) آثار 6 هفتهتمریناتتناوبی شدید (8 – 7 تکراردویدن 20 ثانیهایباشدت 170 درصدحداکثراکسیژن مصرفی وبافاصلۀاستراحت 10ثانیهایبینهرتکرارو5جلسهدر

هفته)برظرفیتبی هوازیوحداکثراکسیژن مصرفی را مطالعهکردند.نتایجنشاندادگروهتمرینتناوبی،افزایش14 و 28 درصدیرابهترتیبدر حداکثراکسیژن مصرفی وظرفیت بی هوازیتجربهکردند،درحالی کهگروهتمرینتداومیتنهاافزایش10 درصدیدرحداکثراکسیژن مصرفی رابدونتغییرمعنی داردرظرفیتبی هوازینشاندادند.

نتایج به دست آمده در پژوهش های مختلف بیانگراین نکته است کهدررشتههایورزشیکهدر آن زمانیکعاملتعیین کنندهدرانتخابروشتمرینیاست،نکتۀمهمی کهبایدموردتوجهقراربگیرد،کلزمانتمرینتناوبیموردنیاز،برایایجادتغییراتمشابهدر مقایسهباتمرین هایتداومیاست.درهمینزمینهیکمطالعهگزارشکردهاستکهپیشرفت در حداکثراکسیژن مصرفی و زمان واماندگی حاصل از تمرینات تداومی شدید، بهطورمعنی داریبیشترازپیشرفت هاییاستکهبهدنبالتمریناتتداومیمتوسطحاصلمی شود (بورگومستروهمکاران، 2008).

برخی پژوهشها نیزدرافزایشظرفیتهوازیبهدنبالتمریناتتناوبیشدید،ناکاممانده اند.برایمثال، بیکاموهمکاران[8] (2004)باوجوداجرایبرنامۀتمرینتناوبیشدیددرطول 6 هفته(30 – 14 تکرارازدوهای 15 - 5ثانیهایباشدت100 – 90 درصدونسبتکاربهاستراحت 5:1کهبه3:1 کاهشمی یافت) نتوانستندتغییرمعنی داریدرحداکثراکسیژن مصرفی،آستانۀتهویهای[9]نشاندهند.

با توجه به فقدان اطلاعات و مطالعه در زمینه تاثیر تلفیق تمرینات تناوبی و تداومی از نوع هوازی و بی هوازی بر عملکرد ورزشکاران، این پژوهش درصدد است علاوه بر تعیین تاثیر اینگونه تمرینات بر عملکرد استقامتی دختران بسکتبالیست تمرین کرده، به نقش تمرینات مقاومتی به ویژه از نوع تناوبی که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، بپردازد. لذا از آن جا که هدف ورزشکاران از شرکت در برنامه های تمرینی، بهبود عملکردشان است، تعیین مهمترین ویژگی های فیزیولوژیکی در عملکرد استقامتی و چگونگی تاثیر انواع تمرینات بر این ویژگی ها در جهت ارائه برنامه های تمرینی مناسب از اهمیت و کاربرد خاصی برای مربیان و ورزشکاران برخوردار است. لذا با توجه به ماهیت ورزش بسکتبال، به عنوان یک ورزش گروهی شدید تناوبی، بازیکنان بسکتبال برای عملکرد بهتر در بازی نیاز به آمادگی جسمانی دارند که برای دستیابی به این هدف باید همیشه با انجام تمرینات مناسب، از لحاظ جسمانی در آمادگی کامل باشند. به همین منظور پژوهش حاضر در پی پاسخ این سوال است که آیا تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیست تاثیر دارد؟

 اهمیت و ضرورت پژوهش

نوع تمرین یکی از عوامل اصلی موفقیت در رشته های ورزشی می باشد و همچنین نقش تمرینات مقاومتی به ویژه روش تناوبی بر عملکرد استقامتی تا حدی ناشناخته است (نورشاهی، 1389). بهنظر می رسدبرنامه هایتمرینیموثر،مانندتمریناتتناوبیشدید،علاوهبراینکهمی تواند باصرفهجوییدرزمان،قابلیت هایفیزیولوژیکیمانندظرفیتهایهوازیوبیهوازیرا افزایشدهند،باعثمی شودتازمانکافیبرایبهبودمهارت هایضروریدیگرمانندمهارت هایتکنیکیوتاکتیکیمرتبطبا رشته هایورزشیمختلففراهمشود. علاوهبرکاربردبرنامۀتمرینتناوبیشدیددرطولفصلمسابقات،استفادهازاینروش تمرینیدرخارجازفصلمسابقاتنیزبرایجلوگیریازآثار مخرب بی تمرینیویاحتیبهبود قابلیت هایفیزیولوژیکی،بهدلیلکمتربودنزمانموردنیازتمرین،بسیارموردعلاقهاست.به دلیلجذابیتاستفادهازتمریناتباکیفیتبالاوباحجمکمتر،یافتنبرنامۀتمرینیباشدت، مدتوتکرارمناسبدراینزمینهکهبتواندپیشرفتهایسریعرادرظرفیتهایهوازیو بی هوازی،هم زمانودرمدتزمانکمتریحاصلکند،ازاهمیتویژهایبرخورداراست(سیاهکوهیانو خدادادی، 1392).

ویژگی بسیاری از ورزش های تیمی از جمله بسکتبال فعالیت تناوبی شدید با فواصل بازیافت کوتاه است. در این ورزشها توانایی تکرار فعالیتهای سرعتی از شاخصهای مهم آمادگی ورزشکار محسوب می شود. از این رو ورزشکار باید این قابلیت را داشته باشد که فعالیت تناوبی شدید را با حداقل افت در سرعت تا انتهای بازی ادامه دهد. توانایی حفظ سرعت مستلزم بازیافت مطلوب در تناوب فعالیت های سرعتی و مقاومت در برابر خستگی است. بسیاری از مربیان و دانشمندان علوم ورزشی بر این باورند که مقادیر زیاد آمادگی هوازی، پیش نیاز اجراهای شدید بی هوازی هنگام فعالیت های تناوبی طولانی است (میلانی فر و همکاران، 1386).

طبق پژوهشهای انجام شده در رابطه با توان هوازی و ظرفیت توانایی عملکردی، شدت فعالیت و تناوب های آن، مهمترین عوامل افزایش دهنده توان هوازی هستند (نیک رو و باران چشمه، 1392).از این رو، بررسی تاثیر تمرینات تناوبی شدید و تداومی متوسط بر توان هوازی و بی هوازی دختران بسکتبالیست، از آن رو اهمیت و ضرورت دارد که:

• از لحاظ نظری موجب افزایش دامنه علم در این حیطه خواهد شد.
• از لحاظ کاربردی در صورت وجود تفاوت های معنادار، محققان و پژوهشگران ورزشی میتوانند با انجام تحقیقات لازم در این زمینه و به ویژه در مورد زنان ورزشکار به روشن شدن بخشی از مکانیزمهای تاثیر اینگونه تمرینات از نظر جنبههای عصبی و عضلانی کمک نمایند.

[1]- High-intensity interval training

[2]- Moderate- intensity continuous training

[3]- Berger

[4]- Knobloch et al.

[5]- Burgomaster et al.

[6]- VO2max

[7]- Tabata et al.

[8]- Bickham et al.

[9]- Ventilatory Threshold (VT)

تحلیل فضایی بلوارهای شهری ( مطالعه موردی بلوار شهید انصاری رشت)

فهرست مطالب

عنوان شماره صفحه

چکیده 1

مقدمه 2

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1) بیان مسأله5

1-2) اهمیت و ضرورت تحقیق6

1-3) اهداف تحقیق6

1-4) فرضیه‌های تحقیق7

1-5) محدودیت ها و موانع تحقیق7

1-6) مفاهیم و واژه ها7

1-7) متغیرهای تحقیق12

فصل دوم: مرور منابع/ ادبیات تحقیق/ پیشینه تحقیق

2-1) فرایند شکل گیری سیستم منظر شهری...........................................................................14

2-2) جنبش های نخستین پیرامون تلفیق شهر با طبیعت........................................................ 15

2-3) جایگاه طبیعت در شهرسازی نیمه اول قرن بیستم..........................................................16

2-4) عوامل موثر بر شکل گیری طراحی شهری در قرن 21...................................................17

2-5) بلوارهای شهری در ایران ...............................................................................................18

2-6) بلوارهای اولیه در جهان..................................................................................................19

2-7) پیشینه تحقیق..................................................................................................................20

2-7-1) سبزراه های داخلی.....................................................................................................20

2-7-1-1) بلوار کشاورز – تهران...........................................................................................20

2-7-1-2) بلوار میرداماد – تهران...........................................................................................20

2-7-1-3) بلوار پیروزی – مشهد...........................................................................................21

2-7-1-4) بلوار چمران – شیراز........................................................................................... 21

2-7-2) سبزراه های خارجی....................................................................................................22

2-7-2-1) سایت لادفانس "La Defence" در پاریس............................................................22

2-7-3-2) سبزراه قاهره- مصر ................................................................................................23

2-7-4-3) پارک بلوار "Park Avenue" منهتن – نیویورک...................................................24

2-8) ویژگی های بلوارهای شهری..........................................................................................25

2-8-1) مفرح بودن.................................................................................................................. 25

2-8-1-1) گیاهان.....................................................................................................................25

2-8-1-2) آب..........................................................................................................................26

2-8-1-3) تابش آفتاب.............................................................................................................27

2-8-1-4) سایه........................................................................................................................27

2-8-2) فضاهای نشستن..........................................................................................................28

2-8-3) وسعت دید..................................................................................................................30

2-8-4) ایمنی در کنش میان پیاده و سواره...............................................................................31

2-8-5) روان بودن....................................................................................................................35

2-9) ضوابط طرح بهسازی و نوسازی بلوار..............................................................................41

2-9-1) فواصل..........................................................................................................................41

2-9-2) کاربری ها و فعالیت ها................................................................................................41

2-9-3) حرکت پیاده و سواره...................................................................................................42

2-9-4) شکل بلوار....................................................................................................................45

2-9-5) بدنه ها و جداره ها.......................................................................................................45

2-9-6) کف...............................................................................................................................45

2-9-7) مبلمان شهری...............................................................................................................46

2-9-8) نور................................................................................................................................47

2-9-9) پوشش گیاهی...............................................................................................................48

فصل سوم: روش اجرای تحقیق/ مواد و روش­ها

3-1) روش تحقیق و فرایند آن ................................................................................................50

3-1-1) نوع روش تحقیق........................................................................................................50

3-1-2) روش گردآوری اطلاعات...........................................................................................50

3-1-3) ابزار گردآوری اطلاعات.............................................................................................50

3-1-4) روش تجزیه و تحلیل اطلاعات..................................................................................50

3-2) متغیرهای تحقیق..............................................................................................................51

3-2-1) متغیر مستقل................................................................................................................51

3-2-2) متغیر وابسته................................................................................................................51

3-3) ویژگی‌های جغرافیای طبیعی...........................................................................................51

3-3-1) موقعیت جغرافیایی و تقسیمات سیاسی......................................................................51

3-3-1-1) شهرستان رشت................................................................................................................51

3-3-1-2) شهر رشت ...................................................................................................................... 54

3-3-2) ویژگی‌های اقلیمی.......................................................................................................56

3-3-2-1) دمای هوا ...............................................................................................................57

3-3-2-2) رطوبت نسبی..........................................................................................................58

3-3-2-3) بارندگی..................................................................................................................58

3-3-3) منابع آب......................................................................................................................62

3-3-4 ) شیب شهر و جهت توسعه..........................................................................................63

3-4) ویژگی‌های جغرافیای تاریخی..........................................................................................65

3-4-1) وجه تسمیه و سابقه سکونت.......................................................................................65

3-4-2) بررسی مراحل رشد شهری شهر رشت........................................................................67

3-5) ویژگی‌های جغرافیای انسانی ..........................................................................................70

3-5-1) تعداد و توزیع جمعیت...............................................................................................70

3-5-2) نرخ رشد جمعیت.......................................................................................................73

3-5-3) بُعد و تراکم خانوار.....................................................................................................73

3-5-4) ترکیب سنی.................................................................................................................74

3-5-5) وضعیت سواد..............................................................................................................76

3-5-6) ویژگی‌های اقتصادی...................................................................................................76

3-5-7) وضعیت اشتغال...........................................................................................................77

3-5-8) مناطق، نواحی و محله‌های شهر رشت......................................................................78

3-5-9) ویژگی های کالبدی و فضایی....................................................................................79

3-5-10) طرح های توسعه شهر رشت در آینده....................................................................80

3-6) وضع شبکه بندی خیابان ها و معابر پیاده شهر.................................................................81

3-7) معرفی محدوده مورد مطالعه...........................................................................................85

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها و یافته­های تحقیق

4-1) مقدمه................................................................................................................................91

4-2) سوالات عمومی پرسشنامه..............................................................................................92

4-2-1) جنسیت......................................................................................................................92

4-2-2) میزان سن...................................................................................................................93

4-2-3) وضعیت تاهل..............................................................................................................94

4-2-4) سطح سواد................................................................................................................. 95

4-2-5) وضعیت اشتغال.......................................................................................................... 96

4-2-6) میزان تردد پاسخگویان در بلوار شهید انصاری رشت..................................................97

4-3) بررسی فرضیه اول: بلوار شهید انصاری سرسبزی، امکان تفریح و دلبازی

لازم را ندارد............................................................................................................................ 98

4-3-1) مناسب بودن سرسبزی و پوشش گیاهی موجود در بلوار شهید انصاری رشت......... 98

4-3-2) میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در بلوار شهید انصاری رشت.........100

4-3-3)تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری به تشویق شهروندان در

گذراندن اوقات فراغت خود و قدم زدن در آن........................................................................101

4-3-4) فضاهای نشستن در بلوار شهید انصاری رشت............................................................104

4-3-5) مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت.............................105

4-4) بررسی فرضیه دوم: بلوار شهید انصاری از ایمن بودن سواره در برابر

پیاده و از ایمن بودن پیاده در برابر سواره برخوردار نیست......................................................108

4-4-1) چگونگی تعیین گذر عرضی عابرین در سواره رو در بلوار شهید انصاری رشت........108

4-4-2) میزان تاثیر پوشش گیاهی در برقراری ایمنی در بلوار شهید انصاری رشت علاوه

بر نقش زیباسازی آن................................................................................................................108

4-4-3) لزوم ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت.....................................110

4-5) بررسی فرضیه سوم: بلوار شهید انصاری از وضوح مسیر و امکان حرکت

بی وقفه سواره برخوردار نیست...............................................................................................112

4-5-1) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت..................................112

4-5-2) طراحی مسیرهای جداگانه برای دوچرخه ها در بلوار شهید انصاری رشت................113

4-5-3) وجود پارکینگ کافی با توجه به تنوع کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت...........................................................................................................................114

فصل پنجم : بحث، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1) آزمون فرضیه ها...............................................................................................................117

5-1-1) فرضیه اول: بلوار شهید انصاری سرسبزی، امکان تفریح و دلبازی

لازم را ندارد.............................................................................................................................117

5-1-2) فرضیه دوم: بلوار شهید انصاری از ایمن بودن سواره در برابر

پیاده و از ایمن بودن پیاده در برابر سواره برخوردار نیست..................................................... 117

5-1-3) فرضیه سوم: بلوار شهید انصاری از وضوح مسیر و امکان حرکت

بی وقفه سواره برخوردار نیست.................................................................................................118

5-2) نتیجه گیری.......................................................................................................................119

5-3) پیشنهادات....................................................................................................................... 120

فهرست منابع.............................................................................................................................123

فهرست جداول

عنوان شماره صفحه

جدول2-1) مفرح بودن بلوارهای شهری....................................................................................38

جدول2-2) ایمنی بلوارهای شهری........................................................................................... 39

جدول 2-3) روان بودن بلوارهای شهری...................................................................................40

جدول 3-1) دمای هوای شهر رشت.........................................................................................57

جدول 3-2) رطوبت نسبی شهر رشت......................................................................................58

جدول 3-3) میانگین دما و بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی....................60

جدول 3-4) رشد جمعیت شهر رشت از طی سالهای 1355 تا 1390......................................70

جدول 3-5) نرخ رشد جمعیت شهر رشت طی سالهای 1390 – 1335 ................................73

جدول 3-6) تعداد خانوار و بعد خانوار در سالهای 1390- 1355............................................74

جدول 3-7) ترکیب سنی جمعیت شهر رشت در سرشماری سال 90......................................74

جدول 3-8) درصد باسوادان شهر رشت در سرشماری 1390 به تفکیک جنس.......................76

جدول 3-9) وضعیت اشتغال شهر رشت در سرشماری 1390 به تفکیک جنس.....................77

جدول 3-10) ویژگی های بلوار شهید انصاری در یک نگاه ...................................................89

جدول 4-1) جنسیت.................................................................................................................92

جدول 4-2 ) میزان سن ...........................................................................................................93

جدول 4-3) وضعیت تاهل ................................................................................................... 94

جدول 4-4) سطح سواد............................................................................................................95

جدول 4-5) وضعیت اشتغال....................................................................................................96

جدول 4-6) میزان تردد در بلوار شهید انصاری رشت..............................................................97

جدول 4-7) میزان سرسبزی و پوشش گیاهی بلوار شهید انصاری رشت................................ 99

جدول 4-8)میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در بلوار شهید انصاری رشت.....100

جدول 4-9) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان.................103

جدول 4-10) میزان مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت............106

جدول 4-11 ) میزان ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت.........................111

جدول 4-12 ) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت........................112

فهرست نمودارها

عنوان شماره صفحه

نمودار 3-1) میانگین دما برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی.................................57

نمودار 3-2) میانگین بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی.............................58

نمودار 3-3 ) میانگین دما و بارش برای آب و هوای رشت در سال 2013 میلادی..................61

نمودار3-4) جمعیت شهر رشت در سرشماری 1390...............................................................71

نمودار 4-1) جنسیت.................................................................................................................92

نمودار 4-2 ) میزان سن.............................................................................................................93

نمودار 4-3) وضعیت تاهل.......................................................................................................94

نمودار 4-4) سطح سواد............................................................................................................95

نمودار 4-5) وضعیت اشتغال....................................................................................................96

نمودار 4-6) میزان تردد در بلوار شهید انصاری رشت..............................................................97

نمودار 4-7) میزان سرسبزی و پوشش گیاهی بلوار شهید انصاری رشت..................................99

نمودار 4-8) میزان تاثیر بوستان ملت در ایجاد روحیه تفرجی در بلوار شهید..........................100

نمودار 4-9 ) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان..............103

نمودار 4-10 ) میزان مناسب بودن کف سازی پیاده رو ها در بلوار شهید انصاری رشت.........107

نمودار 4-11 ) میزان ارتباط کاربری های دو طرف بلوار شهید انصاری رشت.........................111

نمودار 4-12 ) امکان حرکت بی وقفه خودروها در بلوار شهید انصاری رشت........................113

فهرست شکل

عنوان شماره صفحه

شکل 2-1) سیستم منظر شهری در فرایند تعامل انسان-محیط.................................................15

شکل 2-2) فضاهای نشستن در بلوارهای شهری......................................................................28

شکل 2-3 ) نحوه چیدمان پیاده رو و سواره روی کندرو و تندرو در بلوارهای شهری............42

شکل2-4) نمایی کلی از plan یک بلوار...................................................................................43

شکل2-5) ایجاد باند مخصوص دوچرخه سواری در حاشیه باند کندرو.................................44

فهرست عکس

عنوان شماره صفحه

عکس 2-1) نمونه ای از جداسازی مسیر رفت و برگشت در بلوار زند شیراز......................33

عکس2-2) ایجاد باند مخصوص دوچرخه سواری در حاشیه باند کندرو..............................44

عکس 2-3) نمایی از فضای نشستن در بلوار کشاورز تهران...................................................47

عکس 2-4) نمایی از بلوار طاق بستان در کرمانشاه.................................................................48

عکس 3-1) نمایی از بوستان ملت واقع در بلوار شهید انصاری رشت....................................88

عکس 3-2) احداث کمپینگ در بوستان ملت شهر رشت........................................................89

عکس 4-1) نمایی از بوستان ملت واقع در بلوار شهید انصاری رشت....................................91

عکس4-2) نمونه ای از سرسبزی و پوشش گیاهی در بلوار شهید انصاری رشت...................98

عکس 4-3) نمونه ای از انواع تنوع و تناسب کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت (1) .................................................................................................................102

عکس 4-4) نمونه ای از انواع تنوع و تناسب کاربری های موجود در بلوار شهید

انصاری رشت (2) .................................................................................................................102

عکس 4-5 ) تاثیر کاربری های موجود در بلوار شهید انصاری در حضور شهروندان.............104

عکس4-6 ) پیاده رو در بلوار شهید انصاری رشت (1)...........................................................105

عکس 4-7) پیاده رو در بلوار شهید انصاری رشت (2)...........................................................106

عکس 4-8)ناکافی بودن پوشش گیاهی موجود در بلوار شهید انصاری در ایجاد امنیت (1)....109

عکس 4-9) ناکافی بودن پوشش گیاهی موجود در بلوار شهید انصاری در ایجاد امنیت (2)...110

عکس4-10 ) عدم وجود پارکینگ کافی در بلوار شهید انصاری رشت در حوزه منطقه 1.......115

عکس4-11) عدم وجود پارکینگ کافی در بلوار شهید انصاری رشت در حوزه منطقه 3........115

فهرست نقشه ها

عنوان شماره صفحه

نقشه 3-1) نقشه شهرستان رشت به تفکیک دهستان ها و بخش ها..........................................52

نقشه 3-2) نقشه تقسیمات استان گیلان به تفکیک شهرستان در سال 1390.............................53

نقشه 3-3) نقشه کل رشت..................................................................................................................55

نقشه 3-4) نقشه اقلیم شهرستان رشت...............................................................................................56

نقشه 3-5) سطوح همباران شهرستان رشت.......................................................................................59

نقشه3-6) درصد و جهت شیب معابر.......................................................................................64

نقشه 3-7) مراحل توسعه شهر رشت......................................................................................69

نقشه 3-8) تراکم جمعیتی.........................................................................................................72

نقشه 3-9) مراحل توسعه شهر رشت در دوره های مختلف.....................................................83

نقشه 3-10) بلوار شهید انصاری رشت(1)................................................................................86

نقشه 3-11) بلوار شهید انصاری رشت(2)................................................................................87

چکیده

با توجه به موقعیت و جایگاه خاص بلوارها در محیط های شهری علاوه بر کارکردی که به لحاظ عبور و مرور و حمل و نقل در شهر دارا می باشند، این مسیرهای شهری باید دارای پتانسیل های مطلوب زیست محیطی چون فضاهای سبز، پیاده راه ها و سواره راه های مناسب و ایمن ، مسیری دلباز و مفرح و مواردی از این دست باشند. اما از طرفی با رشد روز افزون شهرنشینی و افزایش جمعیت شاهد کمرنگ شدن نقش فضاهای سبز در بلوارهای شهری شده ایم و از طرف دیگر عدم توجه مسئولین و کمبود و یا نبود دانش لازم به ویژگی های خاص بلوارهای شهری موجب شده تا امروز بلوارهای شهری در ایران از لحاظ زیبایی، وضوح مسیر و ایمنی و دیگر خصایص خاص بلوارهای شهری هیچ گونه تناسبی با اصول شهرسازی بلوارها نداشته باشند.

این تحقیق نیز با توجه به اهمیت بلوارها در فضاهای شهری به تحلیل فضایی بلوار شهید انصاری رشت پرداخته است. روش تحقیق در پایان نامه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی می باشد و بخش عمده داده های استفاده شده از طریق مشاهدات میدانی، مطالعات کتابخانه ای و تهیه پرسشنامه جمع آوری شده است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که بلوار شهید انصاری رشت مانند بسیاری از دیگر بلوارهای موجود در شهر رشت تنها نام بلوار را یدک می کشد و فاقد ویژگی ها و استانداردهای یک بلوار شهری می باشد.

کلید واژه ها: بلوارهای شهری، فضاهای سبز، وضوح مسیر، ایمنی

مقدمه

روند شهرنشینی و کلان شهرگرایی به مراتب با رشد سریع تر از جمعیت جهان در حال اتفاق است. به ویژه رشد شهرهای بزرگ به یکی از مهمترین چالش های بزرگ شهری در کشورهایدرحال توسعه بدل شده است (آخوندی، 1387،16) . فن آوری های نوین و تراکم جمعیت در شهرها باعث توسعه شهر و رشد فیزیکی آن می باشد. امکانات روزافزون زندگی از جمله فعالیت های صنعتی و خدماتی در شهر باعث جذب جمعیت و مهاجرت نیروهای جویای کار شده و شکل جدیدی را در توسعه های شهری ایجاد می نماید. در جریان این روند تغییر شکل و توسعه فضایی، فضاهای سبز بلعیده شده و همواره از وسعت آن کاسته می شود.

بلوارهای شهری که زاییده از همین روند شدید توسعه شهری در دهه های اخیر هستند امروزه به عنوان یکی از عناصر غیرقابل انکار در هر فضای شهری خودنمایی می کنند. بدیهی است توجه به استمرار جریان و ترافیک شهری در عین توجه به منظر شهری حاشیه این شریان ها می توانند در مسیر نیل به فضای شهری پایدار همواره مفید واقع شود. با توجه به آنکه پیاده روی در نوع خود قدیمی ترین شکل جابه جایی انسان در فضاست، می توان آن را به عنوان حق طبیعی استفاده کنندگان از فضای شهری دانست (Bohl، 2000، 786).

با توجه به التقاط و حضور دو دیدگاه پیاده محور و اتومبیل محور در مبانی شهرسازی و نقش و تاثیر پارکها و فضاهای سبز عمومی در زندگی شهری و علی الخصوص التزام تبیین این دو عرصه در کنار هم که لزوما در شریان هایی چون بزرگراه ها و بلوارها و خیابان ها شکل می گیرد (معین، 1386، ص17) توجه به این موارد بیش از پیش احساس می شود. بلوارهای شهری از جمله بخش های مهم و اثرگذار در بحث منظر شهری هستند که می بایست همواره و در تمام عرصه ها مورد توجه قرار گیرد.

پایان نامه حاضر تلاشی است جهت بیان تعریف دقیقی از بلوار ، ویژگی ها و خصوصیات آن و به همراه مطالعه موردی بلوار شهید انصاری رشت. در کل مطالب این پایان نامه در پنج فصل به شرح زیر خلاصه می شود:

فصل اول: این فصل طرح تحقیق را بیان می کند و شامل اهداف، فرضیه ها، روش تحقیق، اهمیت و ضرورت می باشد. واژه ها، مفاهیم و محدودیت ها و موانع تحقیق نیز در این فصل ذکر شده است.

فصل دوم: در این فصل چهارچوب نظری پژوهش، مشکلات و کمبودها، بایدها و نبایدها مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل سوم: در این فصل مشخصات جغرافیایی محدود مورد نظر و شناخت وضع موجود مورد بررسی قرار می گیرد.

فصل چهارم: این فصل شامل یافته های تحقیق می باشد. در کل اطلاعاتی که از طریق تکمیل پرسشنامه، مشاهده مستقیم محدوده و بررسی عکس ها به دست می آید را بیان می دارد.

فصل پنجم: این فصل شامل ارائه نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مطالب جمع آوری شده، نتیجه گیری و ارائه راهکارها و پیشنهادات می باشد.

فصل اول:

کلیّات تحقیق

1-1) بیان مسأله

کلمه بلوار امروزه به لفظی به ظاهر آشنا تبدیل شده است. شهردار هر شهر بزرگ یا کوچکی علاقه وافری به ایجاد معابری به این نام از خود نشان می دهد ولی متاسفانه اکثر بلوارهای شهری فقط تابلوی بلوار را یدک کشیده و اثری از مشخصات واقعی و حال و هوای مورد انتظار در آن به مشام نمی رسد.

هر کجا که مسیری را امتدا می دهند و زمین های اطراف اجازه تعریض شدید آن را می دهد و آن را به خیابان سریع السیری تبدیل می کند، برای جلوگیری از تصادفات خودروها، باندهای رفت و برگشت را توسط موانع فیزیکی بتنی از یکدیگر جدا می کند، بلوار می نامند. شاید دلیل اصلی فقدان یک تصویر ذهنی درست، ناشی از آن است که معبری با مشخصات ویژه یک بلوار در ذهن مدیران و مهندسان ما وجود ندارد و به استثنای چند خیابان چهارباغ در تاریخ خود با چنین فضایی برخورد ملموس نداشته اند. بنابراین در هنگام تصمیم سازی و تصمیم گیری جهت پیاده سازی یک بلوار شهری عناصر آن از جمله وجود بناهای درشت دانه، سرسبزی بلوار، حضور پیاده در حال گردش، آرامش بلوار، تنوع نسبی فعالیت ها و غیره را فراموش کرده و به احداث فضائی می پردازند که کوچکترین شباهت و سنخیتی با مفهوم بلوارهای روز دنیا ندارند.

سیر تحول تدریجی در غرب این فرصت را در اختیار شهروندان قرار داد که تصویر ذهنی خود از این فضای شهری را همگام با تغییرات آن به هنگام نگاه دارند. اما در ایران بدون طی چنین مراحلی مستقیما از آنچه امروز در غرب بلوار خوانده می شود گرته برداری گردید و جالب تر اینکه این گرته برداری نیز ناقص صورت گرفت تا جایی که هر شهروند مسیری را که سه ردیف درختکاری شده است، بلوار تلقی می کند و بالعکس هر مدیر شهری، محور پهنی را که خودروها بتوانند با سرعت زیاد در آن حرکت کنند، بلوار می نامند. نه حضور حیاتی پیاده در آن مدنظر قرار می گیرد و نه تاثیر کاربری های همجوار آن مورد توجه قرار دارد. حاصل این بی توجهی ها معابری هستند که نه سرسبز می باشند و نه محل حضور مردم. پیاده روها کم عرض اند و به خاطر وجود کاربری های ریزدانه تجاری، شلوغ و مغشوش هستند.

بلوارها در تعریف درست شهری‌شان، معمولا در یک راستای مستقیم از یک نقطه مهم شهری شروع و به نقطه مهم دیگر می‌رسند و باید میان این دو نقطه شروع و پایان آن پیاده رویی مناسب برای پیاده‌روی که حرکت غالب در بلوار است، وجود داشته باشد. در واقع پیاده روهای کم عرض و مهجور در شان هیچ فضای شهری نیست چه برسد به بلوار اما متاسفانه چون فرض نادرست بر عدم حضور مردم و عدم گذر عرضی از خیابان است، از پیاده رو ها کاسته شده و به باند سواره اضافه شده است. نه از تندرو و کندرو خبری است و نه از درختان سرسبز و بلندی که دالان بهشت را تداعی نماید. علاوه بر این رانندگان نیز از اوضاع بلوارهای ما راضی نیستند. آنها نمی دانند که در یک بزرگراه شهری در حال رانندگی هستند یا در یک تفرجگاه. هر لحظه خطر پریدن کودک یا عابری به وسط خیابان وجود دارد.

بلوار شهید انصاری رشت که در سال 1370 به شکل بلوار درآمده است، از طرفی چون مسیر رفت از این بلوار به سمت جاده انزلی از قبل احداث شده بود و از طرف دیگر برای کم کردن مخارج در زمان توسعه و بهبود شرایط این مسیر، بلوارسازی تنها در یک سمت از این مسیر اجرا شد.بنابراین با این شرایط این سوال پیش می آید که آیا بلوار شهید انصاری رشت کارکرد یک بلوار شهری را دارد؟

1-2) اهمیت و ضرورت تحقیق

با توجه به موقعیت و جایگاه خاص بلوارها در محیط های شهری علاوه بر کارکردی که به لحاظ عبور و مرور و حمل و نقل در شهر دارا می باشند، هم اکنون دیگر عملکردها نیز در حاشیه آنها صورت می پذیرد. این مسیرهای شهری گاها در صورت دارا بودن پتانسیل های مطلوب زیست محیطی در حاشیه خود چون فضای سبز، پیاده راه ها، آب و هوای مناسب، عرصه های باز و چند عملکردی و مواردی از این دست، می توانند در قالب محورهای سبز در بافت های شهری نیز ایفای نقش کنند. چنین عملکردی مازاد بر کارکرد اولیه، خود لزوم ساماندهی و طراحی بافت سبز در حاشیه بلوارهای شهری را بارز می نماید.

در زمینه علل و ضرورت انجام تحقیق به طور خاص می توان به بحث منظر شهری در کلان قضیه و پارک حاشیه های بلوارهای شهری در خرد موضوع اشاره نمود. بدیهی است مفاهیم و واژگانی چون منظر شهری، فضای سبز، پیاده راه ها و مواردی از این دست به طور غیر مستقیم با موضوع در ارتباطند. (پ.بقائی، ه.اخوت، م.انصاری، د.فرقانی ،1390،227- 228)

امروزه به دلیل حاکمیت شعور عام در موضوع شبکه های دسترسی و خاصه بلوارهای شهری موجب مسائل و مشکلات عدیده حمل و نقل درون شهری شده است. این پایان نامه در راستای شناساندن نقش و اهمیت و رسالت اصلی بلوارهای شهری می باشد تا شاهد بهبود فضاهای شهر باشیم.

1-3) اهداف تحقیق

بهبود وضعیت فضاهای شهری موجود، بر مبنای اصول زیباشناختی و مبانی و روش­ها و فنون طراحی شهری، در ارتقای کیفیت زندگی شهروندان نقش بسزایی داشته و سطح رضایت­ مندی و سلامت روحی و جسمی جامعه را افزایش می­دهد. این امر با بهره­ مندی از تجارب برجسته در موارد مشابه و براساس شناخت صحیح از فضای شهری، و تحلیل درست فضا امکان­پذیر بوده است (برگرفته شده از وبسایت انجمن طرفداران توسعه بندرانزلی) که به ویژه این موضوع در بلوارهای شهری اهمیت خاص خود را دارد. از این لحاظ تعدادی از اهداف این پایان نامه بدین شرح است:

ü بیان تعریفی جامع و روشن از مفهوم بلوار و ایجاد ذهنیت درست از آن

ü معرفی بلوار به عنوان مکانی ایمن ، سرسبزی و مفرح و روان برای پیاده ها و سواره ها

ü شناخت و تجزیه و تحلیل بلوار شهید انصاری از نظر فرم، کاربری و معنا

1-4) فرضیه‌های تحقیق

1-5-1: بلوار شهید انصاری سرسبزی، امکان تفریح و دلبازی لازم را ندارد.

1-5-2: بلوار شهید انصاری از ایمن بودن سواره در برابر پیاده و از ایمن بودن پیاده در برابر سواره برخوردار نیست.

1-5-3: بلوار شهید انصاری از وضوح مسیر و امکان حرکت بی وقفه سواره برخوردار نیست.

1-5) محدودیت ها و موانع تحقیق

v نبود نقشه های مورد نیاز از محدوده که شامل پیاده رو، سواره رو، عناصر مبلمان شهری و تمامی جزئیات باشد

v عدم وجود منابع و اطلاعات دسته بندی شده در خصوص کاربری عناصر موجود

v ضعف همکاری بعضی از سازمانها و ادارات در ارائه اطلاعات

1-6) مفاهیم و واژه ها

شهر: مجموعه ای از احجام و فضاهایی که بر روی هم کالبدی منسجم و پیوسته را تشکیل می دهند.(محمودی،1381،ص59)

مفهوم شهر عموماً برای توصیف پدیده­های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی بکار رفته است. (فیالکوف،1383،ص 13)

شهرزیستگاهی است انسان ساخت و در زیر یک قدرت سیاسی مشخص،که تمرکز جمعیتی نسبتاً پایداری را درون خود جای می دهد، فضاهایی ویژه بر اساس تخصص­های حرفه­ای به وجود می آورد، تفکیکی کمابیش مشخص و فزاینده میان بافت های مسکونی و کاری ایجاد می کند و فرهنگی خاص را به مثابه حاصلی از روابط درونی خویش پدید می آورد که درون خود خرده فرهنگ های بی شمار را حمل می کند (فکوهی،1383،ص 29).

فضا: از نظر ارسطو، فضا مجموعه ای از مکان هاست و زمینه ای است پویا با اعراض کیفی متفاوت. این اعراض و آن زمینه، فضا را با اصالت عمل تنظیم کرده و اسلوب می بخشد (نوربرگ شولتز،1354،ص 80).

فضا حجم مکانی و زمانی مجموعه ای از تمام فعالیتهایی است که انسان در راه تسلط بر طبیعت و برای بقای خود انجام می دهد به عبارتی دیگر منظور فضایی است اقتصادی و اجتماعی که منعکس کننده تمام هستی جوامع انسانی است(اشکوری،1385،ص20).

لوفبور فضا را یک تمامیت تاریخی و یک تولید اجتماعی می داند که از یک سو تجربه تاریخی و از سوی دیگر تجربه زندگی روزمره ماست (فکوهی،1383،ص 239).

تحلیل فضایی : تحلیل فضایی دانش قانونی«Nomthetique» است. بدین معنی که هویت شکل خارجی فضاهایی را که تکرار می‌شوند و ساختارهایی که در بسیاری از مکان‌ها و یا در سطوح متفاوت وجود دارند، مورد آزمون قرار می‌دهد و از همین جا سعی می‌کند با گذر از الگوها و نمونه‌ها به شکل بندی قوانین عمومی، حداقل به اصول سازمان دهی فضایی برسد و با تکیه بر اندیشه و تفکر تئوریکی و هر چند که بدون شناخت تباین قوی فضایی نباشد، خود را از رویکردهای جزء نگاری «Idiographique» که ویژگی‌ها و خصوصیات فضایی را مشخص می‌کند، جدا سازد.( ژان ژاک باوو، دکتر یداله فرید، 1386)

تحلیل فضا یا space study شاخه‌ای نوظهور از تحلیل گفتمان است که به جای تحلیل ساختارها و گوهرهای معنایی یک متن‏، یک موقعیت عینی تجلی یافته در یک فضای کالبدی را موضوع مطالعه قرار می‌دهد. پیش از هر چیز، ضروری است مفهوم فضا و تفاوت آن با مکان را تشریح کنیم. هنگامی که از مکان سخن می‌گوییم‏‌، عموماً یک فضای کالبدی صرف را مد نظر داریم؛ مثلاً یک دانشگاه، یا مسجد از حیث نوع معماری و ساختارهای کالبدی. اما هنگامی که از فضا سخن می‌گوییم، تعاملات پیچیده میان آن کالبد و ارتباطات اجتماعی و قواعد و ارزش‌های و نگرش‌های منتشر در مکان یاد شده را نیز مد نظر قرار می‌دهیم. یک تفاوت مهم دیگر میان فضا و مکان، موقعیت و جایگاه سوژه کنشگر است. در مقوله مکان، همه چیز مستقل از سوژه‌های بازیگر در موقعیت مد نظر قرار می‌گیرند. مثلاً هنگامی که مکان یک مسجد سخن به میان می‌آید، نمازگزاران چندان مد نظر نیستند، مگر به منزله اشغال کنندگان موقعیت‌های خاص در مکان. اما در مقوله فضا، همه چیز از منظر و ترجیحات حسی سوژه‌های بازیگر مورد توجه قرار می‌گیرد. مثلاً در یک مسجد، چند و چون فضا، از چشم بازیگران مد نظر است. حتی ابعاد یک مسجد در تحلیل فضایی، از چشم بازیگران و مشارکت کنندگان در فضا مد نظر است.

تحلیل فضا که به تازگی در مطالعات فرهنگی و به منزله شاخه‌ای از تحلیل گفتمان مد نظر قرار گرفته است‏‌، رویکرد مکملی است که می‌تواند جایگاه موقعیت‌های انسانی را در چند و چون مناسبات انسانی و از آن جمله مناسبات قدرت، بازنمایی کند. (دکتر محمد جواد غلامرضاکاشی استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی)

فضای شهری: فضای شهری از جمله عناصر بافت شهری است که در ادوار مختلف به همراه تاریخ یک ملت به وجود می آید، شکل می گیرد و دگرگون می شود. (پ.بقائی، ه.اخوت، م.انصاری، د.فرقانی، ص 42،1390)

فضای شهری درواقع چیزی نیست جزء فضای زندگی روزمره شهروندان که هر روز به صورت آگاهانه و ناآگاهانه در طول راه از منزل تا محل کار ادراک می شود(پاکزاد،1376،32). همچنین فضای شهری ساختاری سازمان یافته و واجد نظم که بصورت بستری کالبدی برای فعالیت های انسانی درآمده و قابلیت حمل روابط اجتماعی و اهداف فرهنگی را داراست (شیخی،1380).

فضای باز شهری: به فضایی گفته می شود که داخل محدوده اراضی شهری واقع و دارای کاربری تعریف شده باشد. این فضا باید قابل دسترس بوده و توسط یک نهاد مسئول اداره شود و یا تحت نظارت باشد. (Woolley، 2003)

فضای سبز شهری: فضای سبز شهری بخشی از فضای باز شهری است که عرصه های طبیعی یا اغلب مصنوعی آن زیر پوشش درختان، درختچه ها، بوته ها، گلها، چمن ها و سایر گیاهانی است که بر اساس نظارت و مدیریت انسان، با درنظرگرفتن ضوابط، قوانین و تخصص های مرتبط با آن برای بهبود شرایط زیستی، زیستگاهی و رفاه شهروندان، حفظ و نگهداری یا احداث می شود. (سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور،1380)

بهطورکلیرستنیهایسبزرویزمینرابهدوصورتطبیعیومصنوعی تقسیممیکنند:

الف: فضاهایسبزطبیعیشاملچمنزارهاوجنگلها

ب: فضاهایسبزمصنوعی. (آشناییبافضایسبزشهری،شماره4 ،137)

مبلمان شهری: عبارتاستازپوششزمین،الماننشستن،روشنایی ها،تابلوهایاطلاعرسانی، محدودکنندهسایبان ها،کیوسکهاوسازه هایهنری کهسببآسایش، اطلاع ، راحتی،تردد،ایمنی،سرگرمیواستراحتشهروندانمیگردند. (شهرداری مشهد،واژه ها و تعاریف حوزه خدمات شهری،1389)

بلوار: ( Boulevard ) لغتی فرانسوی است که معادل Bollwerk آلمانی و Bulwork انگلیسی به معنای دیوار دفاعی شهر می باشد. این اصطلاح نخستین بار زمانی به کار رفت که لوئی چهاردهم در نیمه دوم قرن هفدهم دستور احداث بلوار را در محل دیوار دفاعی پاریس که برچیده شده بود صادر کرد. (پاکزاد، 1391،187)

بلوارها در تعریف درست شهری‌شان، معمولا در یک راستای مستقیم از یک نقطه مهم شهری شروع و به نقطه مهم دیگر می‌رسند. بلوارها معمولا طول خیلی زیادی ندارند، چون باید میان این دو نقطه مهم مناسب برای پیاده‌روی که حرکت غالب در بلوار است، باشند. بلوارها باید مسیرهایی مناسب برای حرکت‌های پیاده و سواره باشند، ضمن آنکه ظرفیت لازم برای حرکت‌های فرعی مثل دوچرخه‌سواری و حتی درشکه‌سواری را هم داشته باشند. به همین دلیل است، که عرض آنها به خصوص در نسبت با طول‌شان چندان کم نیست.

اهمیت بلوارها در همه دنیا، به مناسبات اجتماعی است که درون آنها اتفاق می‌افتد و رفت‌وآمد و برقراری ارتباط میان پیاده‌ها و سواره‌ها تا حدی است که بلوار را متفاوت از هر معبر و گذر شهری دیگری می‌کند.

پیاده راه:خیابان های پیاده برای نخستین بار در اواخر دهه 1940 در شهرهای اروپا به وجود آمده پس از جنگ جهانی دوم و در جریان بازسازی خرابی های جنگ و نوسازی مراکز تاریخی شهرها اندیشه جداسازی معابر پیاده و سواره شکل گرفت. (پاکزاد، 1391، 273)

پیادهرو،مهمترینشبکهدسترسیاست. اینشبکهازآنجهتمهماستکه درمقیاسحرکتانسانقرارداردوازاینروبایدازدیدگاهسهولتدر حرکت،کاملاًبیمانعباشد. (کتابسبزشهرداری، طراحیفضاهاومبلمان شهری،جلددوازدهم، وزارتکشور،سازمان شهرداریها،ص 137)

در بسیاری از مناطق شهری ، نظیر نواحی تجاری ، مراکز خرید و مکان تفریحی ، وقتی طول سفر کوتاه و جابه جایی راحت باشد ، وجود پیاده رو اهمیت دارد.اصولاً تعداد عابران در شهرها از افرادی که از وسایل نقلیه استفاده می کنند بیشتر است. این مورد در بلوارهای شهر هم صدق می کند.

در میان کلیه سفرهای انجام شده در یک شهر، سفرهای پیاده همیشه مهمترین روش انجام سفر بوده و خواهد بود. پیاده روی بخشی از انجام تمامی سفرهای روزانه شهروندان است. طبق آمار ارایه شده در شهرهای بزرگ ایران 50% و در شهرهای کوچک و متوسط 75% سفرها پیاده انجام می شود. لذا عابرین پیاده بایستی به عنوان عنصر اصلی سیستم های حمل و نقل درون شهری در طراحی ها مدنظر قرار گیرند. (پاکزاد، 1391، 272)

سواره رو: قسمتیازسطحراه است کهبرایترددیاتوقفوسایلنقلیهاختصاصیابد. (آییننامهراهنماییو رانندگیمناطقآزاد تجاری - صنعتی جمهوریاسلامیایران9/7/1373، مصوبهییتوزیران)

سوارهرو،قسمتىازسطحنهایىروسازىراه (شنى،آسفالتىیابتنى)استکهبراىحرکتوعبوروسایلنقلیهبکارمىرود. اینقسمتازکفراه،ازشانهکهمعمولاًبهتوقفیاعبوراضطرارىخودروهااختصاصدارد،متمایزاست. درراههایىکهسوارهروآسفالتىیابتنىدارد،شانه،اعمازآنکهرویهداریابدونرویهباشد،بهصورتنوارىدرکنارسوارهروقرارداردوازآنمتمایزاست،ولىدررویههاىشنى،سراسرکفراه(شانهوسوارهرو)یکپارچهاستونوارواحدىراتشکیلمىدهد. (آیین نامه طرح هندسی راه های ایران، نشریه شماره 415)

1-7) متغیرهای تحقیق

بلوارهای شهری : متغیر مستقل

تحلیل فضایی : متغیر وابسته

 فصل دوم:

مرور منابع/ ادبیات تحقیق/ پیشینه تحقیق

2-1) فرایند شکل گیری سیستم منظر شهری

برای ابهام زدایی از مفهوم "منظر شهری" و دیگر مفاهیم مرتبط لازم است جایگاه این مفهوم در فرایند تعامل میان انسان و محیط تشریح گردد. مدل ذهنی روابط میان انسان و محیط نشان می دهد که یک رابطه دو طرفه میان ویژگی های محیط شهری از یک سو و ادراک، شناخت و ارزیابی و رفتار انسانی از سوی دیگر وجود دارد (رضازاده،55،1385). در مرحله نخست محیط شهری، هندسه و ویژگی های مملوس خود، نظیر ویژگی های بصری، صوتی، بو و غیره را در معرض حواس پنجگانه انسان قرار می دهد. در این مرحله اصطلاحا محیط شهری توسط فرد مورد "ادراک" قرار می گیرد. محصول تعامل در این ادراک یا (Perception) مرحله پدیده هایی است که از آن با لفظ منظر شهری نام برده می شود که به منظور عدم اختلاط با (Cityscape) دیگر مفاهیم مرتبط، در این مطالعه از اصطلاح "منظر عینی شهر" استفاده می نماییم.

در مرحله دوم محیط شهری توسط فرد مورد شناخت قرار می گیرد. در این مرحله ذهن فرد بر اساس داده های محیطی، طرح واره های ذهنی، تجارب و خاطرات قبلی تصویری از محیط ساخته و معنای معینی را به محیط الصاق می نماید. محصول تعامل میان محیط شهری و ذهن فرد، پدیده ای است که با لفظ" منظر ذهنی" از آن نام می بریم.

در مرحله سوم City Image یا همان منظر ذهنی شهر، شهر ذهن فرد بر اساس شناختی که از محیط به دست آورده و بر مبنای فرایندهای تاثری و ارزیابانه، نسبت به محیط واکنش عاطفی مثبت یا منفی پیدا می کند. محصول تعامل محیط شهری و ذهن ارزیابانه فرد، پدیده ای است که از آن با اصطلاح ذهنی- ارزیابانه شهر ( City Evaluation Image) یاد می شود ( Hubbard,1989,122).

نهایتا در مرحله چهارم از تعامل میان محیط شهری و انسان، فرد بر مبنای محتویات ذهنی- ارزیابانه خود که نشان دهنده احتمال رویدادهای محتمل الوقوع در محل می باشد، به رفتار معینی دست می زند. از بررسی رابطه میان محیط شهری و انسان می توان نتیجه گرفت که منظر شهری یک "سیستم" است که از تلفیق سه زیر سیستم "منظر عینی شهر"، "منظر ذهنی شهر" و "منظر ذهنی- ارزیابانه شهر" شکل می گیرد. (گلکار،97،1387)

شکل 2-1: سیستم منظر شهری در فرایند تعامل انسان-محیط

ادراک شناخت ارزیابی رفتار محیط منظر عینی شهر Cityscape منظر ذهنی شهر City Image منظر ذهنی- ارزیابانه شهر City Evolution- Image

ماخذ:گلکار،97،1387

2-2) جنبش های نخستین پیرامون تلفیق شهر با طبیعت

با وقوع انقلاب صنعتی در غرب، شهرها رفته رفته به سمت صنعتی شدن و ایجاد کارخانه ها پیش رفتند. در شهرهای پاریس و لندن، این سرعت فوق العاده زیاد بود و روز به روز بر میزان آلودگی شهرها افزوده می گشت و به علت رشد جمعیت در شهرها، میزان ساخت و سازهای شهری افزایش و توجه به جایگاه طبیعت در شهرها نقشی کمرنگ تر می یافت. از این رو، مسئله ایجاد پارک های وسیع و بلوارهای پردرخت در شهرها مطرح گردید؛ در شمال و جنوب اروپا معماران باروک نیمه دوم قرن هجدهم در ترکیب طبیعت و معماری سعی بسیار مبذول داشتند و این اهتمام که صورت تازه ای به شهرسازی می دهد، سالها در قرن نوزدهم ادامه یافت. هرچند از آغاز، شهرهای صنعتی که در اطراف محلات پست و کثیف به وجود آمدند، فاقد این سنت قرن هجدهم بودند. ( بحرینی،143،1380)

یکی از نمونه های منظرسازی شهری در این دوره خیابان ریولی در پاریس بود. این خیابان که هنوز یکی از زیباترین خیابان های پاریس است، فقط در یک جانبش ساختمان ها قرار داشتند و جانب دیگر آن رو به سوی باغ تویلری و خیابانی در کنار باغ با ردیفی از درختان، باز می گشت.(Tuner,1996,23)

در اواخر قرن نوزدهم، فکر ایجاد شهرهای باغ مانند که توسط ابنزر هاوارد در انگلستان پیشنهاد شد، راه حلی بود که برای بسیاری از مسائل سکونت در شهر مطرح گردید. اساس این فکر این بود که مالکیت زمین های بایر به شهر تعلق گیرد و عوائد حاصل از افزایش قیمت زمین از آن شهر باشد تا گسترش شهر دست خوش سودجویی زمین خواران نشود. در کتاب هاوارد موسوم به "فردا، راهی مسالمت آمیز به سوی رفرمی حقیقی" که در سال 1898 منتشر شد، رهایی از جنبه های مضر انقلاب صنعتی و از میان برداشتن محلات فقیرنشین و پرجمعیت که زائیده بسط لجام گسیخته صنعت بود، پیشنهاد شده بود. به گفته هاوارد تمامی این امور بایستی به گونه ای صورت می گرفت که دشمنی هیچ دسته ای حتی مالکین را برنیانگیزد. وی می خواست ثروت عمومی را با تغییر کامل ارزش املاک اعتلا دهد. طرح هاوارد برای ایجاد شهرهای باغ مانند شامل چند دایره متحدالمرکز بود که بناهای عمومی شهر در مرکز این دوایر و گرد میدانی قرار داشتند. (گیدیون،665،1374)

در امریکا در اواخر قرن نوزدهم، جنبشی تحت عنوان شهر زیبا به وقوع پیوست که بانیان آن دانیل المستد و دانیل برنهام بودند. آن ها تفکرات شهرسازی باروک و رنسانس را ادامه دادند و در آن به ساختمان های عمومی، بلوارها، پارک ها وسیع و میدان های بزرگ توجه کردند. آن ها با استفاده از این نظریات، طرح جامع شهر زیبا را تهیه کردند که دارای فضای سبز وسیع، پارک ها و بلوارهای پردرخت و زیبا بود و میزان آلودگی در شهر به حداقل رسیده بود. در سال 1858 المستد در سنترال پارک نیویورک، پلی از سنگ را برای عبور پیاده ها بر جاده ای که مخصوص وسایل نقلیه بود، احداث کرد که نقطه آغازی برای احداث پارک وی ها در قرن بیستم گردید. (گیدیون،669،1374)

2-3) جایگاه طبیعت در شهرسازی نیمه اول قرن بیستم

با افزایش جمعیت در شهرها در اواخر سده نوزدهم و اوایل سده بیستم، به تدریج بر ساخت و سازهای شهری بیش از پیش افزوده گشت. به طوری که مجددا طبیعت، اهمیت و نقش اساسی خود را در شهرها از دست داد. در دهه 1920، لوکوربوزیه که فقدان فضای باز قابل دسترسی را در شهرهای اروپا از نزدیک تجربه کرده بود، در طرح شهر ایده آل خود معروف به "شهر درخشان" زندگی در آپارتمان های 60 طبقه و ساختمان های متراکم را پیشنهاد کرد. (محمدی،1378،46) هدف وی از این پیشنهاد، آزاد سازی زمین برای دسترسی و استفاده شهروندان بود؛ به طوری که پیشنهاد می کرد 80 الی 90 درصد زمین به صورت ساخته نشده باقی بماند و تنها 10 الی 20 درصد زمین تحت پوشش ساختمانی قرار گیرد. بدین ترتیب علی رغم افزایش تراکم جمعیت، فضای باز کافی در اختیار شهروندان قرار می گرفت. در امریکا نیز فرانک لوید به منظور افزایش ارتباط شهر و طبیعت، طرح شهر پهن دشتی را ارائه داد. در طرح شهر ایده آل وی، هر خانوار در حدود 2 هکتار زمین در اختیار داشت که می توانست در آن به کشاورزی پرداخته و مسکن خود را نیز در همان جا بنا کند (رضازاده،1385،88). بدین ترتیب ارتباط شهروندان با طبیعت به نحو قابل توجهی افزایش می یافت. طرح شهر پهن دشتی با کاهش تراکم جمعیت و تکیه بر حمل و نقل موتوری، فرم شهری گسترده و پراکنده را پیشنهاد می کرد؛ بدین ترتیب ضمن کاهش قابل توجه تراکم جمعیت، فضای باز کافی در اختیار شهروندان قرار می گرفت. هرچند طرح های لوکوربوزیه و فرانک لوید به لحاظ تراکم جمعیت پیشنهادی کاملا در مقابل هم هستند، اما هر دو ایده بر تامین فضای باز و ارتباط شهروندان با طبیعت تاکید می ورزد. علاوه بر آن ایده احداث پارک وی، که ریشه های آن در قرن نوزدهم توسط المستد گذاشته شد، در قرن بیستم جایگاه مهمی را در شهرهای امریکایی یافت. پروفسور هابارد در نشریه شهرسازی دانشگاه هاروارد پارک وی را بدین گونه تعریف کرده است: "جاده ایست که در دو جانب آن باغ احداث شده باشد؛ بنابراین از پارک وی اساسا عبور و مرور استفاده می شود. اما این عبور و مرور بیش تر به منظور گردش و سیاحت است." (hubbard,1989,141)

2-4) عوامل موثر بر شکل گیری طراحی شهری در قرن 21

طراحی شهریبافضاهاییسروکارداردکهانواعفعالیت هادرچارچوبهایمتفاوتدرآناتفاق میافتدودرحقیقت بهاینفضاهامعنیومفهوممیدهد. بااینکهفعالیتهایانسانییابهعبارتبهتر الگوهایرفتاریبیشازآنکهتحتتاثیر عواملمحیطیباشند،تحتتاثیرعواملفرهنگیقراردارند،امانمیتوانتاثیرعواملمحیطیرابر آنهادرفضایشهری انکارکردوایننکتهازنظرطراحیشهریاهمیتفوقالعادهزیادیدارد،چراکهبااستفادهازطراحیمیتوانفعالیتهارا تحتتاثیرقراردادهوفضاهایشهریرابه گونهایشکلدادکهضمنایجادزمینهبروزالگوهایرفتاریمناسب،مانعازانجام رفتارهاینامطلوبازسویشهروندانباشند.

تعدادشهرهادرجهان(بویژهدرکشورهایدرحالتوسعه)روزبهروزبیشترمیشودوشهرهابهمرکزمسائلومشکلاتودرعینحالفرصتهایگرانبهاتبدیلمیشون. بهنظرمیرسدچنین تغییراتیدردهههایپیشرویقرنبیستویکمابعادوسیعتریپیدا خواهدکرد. ازهمینرو،شناساییسازوکارهایاثرگذار،تحلیل راهبردها،آیندهپژوهیوارائهبرنامههایپایدارسازیتوسعهشهریبه ضرورتیاجتنابناپذیرتبدیلمیشود (ماهنامهتخصصیشهرومنظر/ سال سوم، شهریور و مهر 92).