اسماعیلیّه در تاریخ جهانگشای جوینی و نویسندگان معاصر جوینی93
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چکیده ..1
فصل اوّل کلیّات
مقدّمه.. 3
کلیّات8..
هدف تحقیق، پیشینۀ تحقیق ........ 8
روش کار ..................................................................................................................................................................... 9
فصل دوّم اسماعیلیّه کیستند
اسماعیلیّه .................................................................................................................................................................. 11
اسماعیل که بود؟ ...................................................................................................................................................... 19
اسماعیلیّان در ایران ................................................................................................................................................ 20
قرامطه ..................................................................................................................................................................... 25
فاطمیان .................................................................................................................................................................... 30
ذکر کیفیت و سبب این احوال در جهانگشا .......................................................................................................... 34
فصل سوّم ائمه و خلفای اسماعیلیّه
ائمه و خلفای اسماعیلی .......................................................................................................................................... 38
تبیین تاریخ امامت ................................................................................................................................................... 40
امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(ع) ........................................................................................................................ 49
امام حسن(ع) .......................................................................................................................................................... 49
امام حسین(ع) ......................................................................................................................................................... 50
امام زین العابدین(ع)، امام محمد باقر(ع)، امام جعفر صادق(ع) ........................................................................... 51
اسماعیل بن جعفر صادق ........................................................................................................................................ 53
محمدبن اسماعیل(ع)، عبدالله بن محمّد ............................................................................................................... 54
احمدبن عبدالله ....................................................................................................................................................... 55
حسین بن احمد ....................................................................................................................................................... 56
ذکر جلوی مستفر پسر ظاهر .................................................................................................................................. 59
ابوعلی منصور، ابوالقاسم عیسی، ابو محمّد عبدالله بن یوسف .............................................................................. 61
جدول خلفای فاطمی ............................................................................................................................................... 62
فصل چهارم دعوت اسماعیلیّه و داعیان آن
دعوت ....................................................................................................................................................................... 64
سیر تاریخی دعوت اسماعیلی ............................................................................................................................... 74
فصل پنجم عقاید اسماعیلیّه
اسماعیلیّه ................................................................................................................................................................ 86
باطنی گری .............................................................................................................................................................. 89
امامت و نبّوت ........................................................................................................................................................... 92
وراثت در نبّوت ناطقان ............................................................................................................................................ 95
رابطه عقل و امامت .................................................................................................................................................. 96
نتیجه گیری ............................................................................................................................................................. 99
فهرست منابع و مآخذ ............................................................................................................................................. 100
چکیده
اسماعیلیّه به عنوان یکی از شاخه های عمده ی شیعه، تاریخ طولانی و پرحادثه ای داشته است که به صدر اسلام برمی گردد. در ابتدای اسلام و پس از ایّام خلفای راشدین در میان مسلمانان جماعتی پیدا شدند که دلهایشان با دین اسلام انس و الفتی نداشت. این گروه برای گمراهی مسلمانان در میان مردم این افکار و سخنان را انداختند که برای ظاهر شریعت، باطنی وجود دارد که اکثر مردم از درک آن عاجز و ناتوانند. ایشان پس از امام جعفر صادق (ع) امامت را حقّ اسماعیل و پسرش محمّد می دانند، به همین خاطر هم به اسماعیلیّه معروف شدند.
اسماعیلیّه که پس از اثنی عشریه بیشترین تعداد پیروان را در میان شیعیان جهان دارند در طول تاریخ دوازده قرنی خود به شاخه های متعّدد تقسیم شده و اغلب به صورت مخفیانه و جماعت های پراکنده با زبان های مختلف و نژادهای متفاوت خود در دنیای اسلام زیسته اند. به طوری که بسیاری از داعیان و علمای آنان در زمرۀ متفکّران اسلامی قرار داشته اند. و عقاید و آرای جالب و منحصر به فردی دارند، که در نوع خود خواندنی و قابل تأمّل است.
نگارنده این رساله را در پنج فصل تهیّه و تدوین کرده است: فصل اوّل کلیّات، فصل دوّم با عنوان اسماعیلیّه کیستند؟؛ فصل سوّم ائمه اسماعیلیّه؛ فصل چهارم دعوت وداعیان اسماعیلی و بالاخره فصل پنجم تحت عنوان عقاید اسماعیلیّه می باشد.
فصل اوّل
کلیّات
مقدّمه
آنچه در پی می آید حاصل پژوهشی است در زمینه ی فرقه ی اسماعیلیّه، فرقه ای که امامت را پس از امام جعفر صادق (علیه السّلام) حق اسماعیل، فرزند وی، و به تبع آن حق محمّد بن اسماعیل می دانستند. و در مورد اینکه اسماعیل در زمان امام جعفر صادق (ع) وفات یافته بود و یا به علّت شراب خوردن او، امام صادق (ع) وی را از امامت کنار گذاشتند، نظرات متفاوتی وجود دارد.
«شهرستانی، مؤلف متأخری که با اصول عقاید اسماعیلیّه به خوبی آشنا بوده، این گروه را اسماعیلیّه واقفه نامیده است که اسماعیل بن جعفر را به عنوان آخرین امام و مهدی خود پذیرفته اند (1/35/149) این گروه معتقد بودند که امام صادق (ع) صرفاً برای حفظ جان اسماعیل از دست عمال عبّاسی مرگ فرزندش را اعلام کرده است.» (دایره المعارف بزرگ اسلامی، ج 6: 681) و در برخی منابع مانند تاریخ جهانگشای جوینی و جامع التّواریخ علّت برکناری اسماعیل بن جعفر صادق (ع) را شراب خواری وی نوشته اند.
این فرقه نیز همانند فرق و جریان های دیگر دوستان و دشمنانی داشته است که هر یک از گروهین در مخالفت و موافقت خود کتاب ها و رسالاتی تألیف کرده اند؛ از جملۀ این مخالفان سرسخت به قول میرخواند، در روضه: الصفا، می توان به عطا ملک جوینی اشاره کرد که اثر وی عمده منبع تحقیق و پژوهش ما را شامل می شود.
بخش بزرگ کتاب تاریخ جهان گشا مربوط به تاریخ چنگیز و پسران و نوادگان اوست که از تاریخ 650 شروع و به تاریخ 658 خاتمه یافته است.
عطا ملک در جلد اول کتاب به زندگی چنگیز و فتوحات او و سلطنت اوکتای قاآن و نیز سلطنت گیوک خان پسر اوکتای پرداخته است و در جلد دوّم از حکومت خوارزمشاهیان و ملوک قراختای و گور خانیّه و سرگذشت حکام و شحنگان مغول صحبت کرده است و در جلد سوم تاریخ خویش به حکومت منکو قاآن و حرکت هلاکو به سوی ایران و از پای در آوردن اسماعیلیّه و ملوک اسماعیلیّه الموت و مذهب اسماعیلی می پردازد. رساله ی ما در واقع مربوط به همین جلد سوّم جهانگشای جوینی است. وی قسمت بیشتری از جلد سوّم جهانگشا را که تقریباً 170 صفحه است به بیان حرکت هلاکو جهت فتح قلاع اسماعیلیّه، فتح نامه الموت مذاهب باطنیان و اسماعیلیّان، خلفای فاطمی مصر، ذکر حسن صبّاح و ملوک اسماعیلیّه الموت اختصاص داده است و همه جا از این فرقه ها به لحنی انتقاد آمیز سخن گفته و احیاناً نسبت های ناروا به آنان داده است. البته عطا ملک در این کار اهدافی را سراغ داشته که یکی به سبب هواداری از هلاکو و دیگر تفکّرات دینی خود اوست که از اهل سنّت و شاخص مذهب بود.
«فنّ تاریخ در عهد مغول رواجی تمام گرفت و ترقّی عظیم نمود و کتب نفیسه از بهترین تاریخچه که تاکنون به زبان پارسی نوشته شده است در آن تألیف شده از قبیل ... تاریخ جهانگشای از علاءالدّین عطا ملک جوینی که در حدود سنه ی 658 تألیف شده و تاریخ کبیر النظیر موسوم به جامع التّواریخ از رشیدالدّین فضل الله ... که در حدود 710 تألیف شده و کتاب تجزیّهُ المصار ... معروف به تاریخ وصّاف از عبداله بن فضل الله شیرازی که در حدود سنه ی 728 تألیف شده و تاریخ گزیده و روضّه اولی الألباب فی تَوَاریخ الأکابر و الأنساب معروف به تاریخ بناکتی لأبی سلمیان داود بن ابی الفضل محمّد البناکتی که سنۀ 717 تألیف شده، و نظام التّواریخ که تاریخ مختصری است در طبقات مختلفۀ سلاطین ایران لقاضی القضاه ناصرالدّین ابی سعید عبدالله بن عمربن علّی البیضاوی صاحب تفسیر معروف( تفسیر بیضاوی) و در سنۀ 674 تألیف شده، و کتاب مجمع الأنساب لمحمّدبن علیّ بن محمّدبن حسین بن ابی بکر الشّبانکاره ای که در سلطنت ابوسعید در سنۀ 733 تألیف شده است و غیرها و غیرها.
تاثیر سواد اطلاعاتی بر میزان یادگیری وعملکرد تحصیلی دانشجویان تربیت بدنی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط بین سطح سواد اطلاعاتی و عملکرد تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد تربیت بدنی دانشگاه شیراز انجام گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل 110 نفر از دانشجویان کارشناس ارشد تربیت بدنی دانشگاه شیراز بودند. برای نمونه گیری از روش تصادفی استفاده شد . بر اساس جدول نمونه گیری مورگان 87 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شد. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه استاندارد سواد اطلاعاتی در آموزش عالی سیامک استفاده شد. اساتید و متخصصین حوزه سواد اطلاعاتی روایی این پرسشنامه را مورد تایید قرار داده اند. پایایی(آلفای کرونباخ) پرسشنامه 83/0 بود. به منظور تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و همچنین آمار استنباطی شامل آزمون t یک نمونه ای ،همبستگی پیرسون ، رگرسیون خطی و آزمون کلموگروف- اسمیرنوف استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات حاصل از پایان نامه از نرم افزار spss نسخه 16استفاده شد.
یافته های پژوهش نشان داد که سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان کارشناس ارشد تربیت بدنیپایین تر از حد مطلوب است، عملکرد تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد تربیت بدنی در سطح مطلوبی قرار دارد و بین میزان سواد اطلاعاتی دانشجویان کارشناس ارشد تربیت بدنی و عملکرد تحصیلی اشان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.
به طور کلی سواد اطلاعاتی نقش مهمی در فرآیند یادگیری دانشجویان کارشناس ارشد تربیت بدنی دارد و با عملکرد تحصیلی آنان نیز ارتباط مثبت و معناداری دارد.
کلید واژه ها: سواد اطلاعاتی ، عملکرد تحصیلی، یادگیری مادام العمر ، دانشجویان کارشناس ارشد تربیت بدنی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
1ـ فصل اول: کلیات پژوهش
1-1ـ مقدمه ... 2
1-2ـ بیان مسأله ... 5
1-3 ـ ضرورت و اهمیت تحقیق .9
1-4 ـ اهداف تحقیق ...12
1-5- سوالات پژوهش ... 12
1-6 ـ فرضیه های پژوهش .... 13
1-7- محدودیت های پژوهش ....13
1-8- موانع پژوهش .....13
1-9 ـ تعاریف مفهومی و عملیاتی اصطلاحات .... 14
2ـ فصل دوم : مبانی نظریه و پیشینه پژوهش
2ـ1 ـ مقدمه ... 18
2ـ2ـ تاریخچه مفهوم سواد اطلاعاتی ....... 18
2ـ3ـ استانداردهای سواد اطلاعاتی .......... 23
2ـ4ـ اهمیت سواد اطلاعاتی .................. 28
2ـ5ـ یادگیری مادام العمر و سواد اطلاعاتی .. 36
2ـ6ـ پیشینه پژوهش در ایران و جهان ........ 44
2ـ6ـ1ـ پیشینه پژوهش در ایران ............. 45
2ـ6ـ2ـ پیشینه پژوهش در خارج از کشور....... 57
3ـ فصل سوم : روش شناسی تحقیق
3ـ1ـ مقدمه ............................... 69
3ـ2ـ روش پژوهش ........................... 69
3ـ3ـ جامعه آماری......................... 69
3ـ4ـ نمونه آماری......................... 69
3ـ5ـ ابزارها و شیوه گردآوری اطلاعات....... 70
3ـ6ـ تعیین روایی و پایایی ............... 73
3-7- روش تجزیه و تحلیل داده ها ..........................................................................73
4ـ فصل چهارم : تجزیه و تحلیل داده ها
4ـ1ـ مقدمه ............................. 76
4ـ2ـ یافته های توصیفی ................... 76
4ـ2ـ1ـ توزیع فراوانی جنسی دانشجویان ...... 76
4ـ2ـ2ـ سال ورود دانشجویان به مقطع تحصیلی . 77
4ـ2ـ3ـ تعداد مقالات چاپ شده دانشجویان ..... 78
4ـ2ـ4ـ تعداد کتاب های چاپ شده دانشجویان .. 79
4ـ2ـ5ـ تعداد مقالات در دست چاپ دانشجویان .. 80
4ـ2-6ـ عملکرد تحصیلی دانشجویان ........... 80
4-2-7- میزان سواد اطلاعاتی دانشجویان ..................................................................81
4-3- نتایج آزمون کلموگروف – اسمیرنوف .............................................................83
4ـ4ـ یافته های استنباطی .................. 84
4ـ4ـ1ـ وضعیت سواد اطلاعاتی دانشجویان ...... 84
4-4-2-عملکرد تحصیلی دانشجویان............. 86
4-4-3 ارتباط بین سواد اطلاعاتی و عملکرد تحصیلی 87
5ـ فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
5ـ1ـ مقدمه ............................... 91
5ـ2ـ خلاصه پژوهش .......................... 91
5ـ3ـ بحث و نتیجه گیری .................... 93
5ـ4ـ پیشنهادی پژوهش ...................... 95
مآخذ .................................... 98
پیوست (پرسشنامه) ......................... 112
چکیده انگلیسی
فهرست جداول
عنوان صفحه
جدول شماره 4ـ1ـ توزیع فراوانی جنس دانشجویان 77
جدول شماره 4ـ2ـ توزیع فراوانی سال ورود دانشجویان به مقطع تحصیلی............................................. 78
جدول شماره 4ـ3ـ توزیع فراوانی تعداد مقالات چاپ شده دانشجویان ............................................. 79
جدول شماره 4ـ4ـ توزیع فراوانی تعداد کتاب های چاپ شده دانشجویان ............................................. 80
جدول شماره 4ـ5ـ توزیع فراوانی تعداد مقالات در دست چاپ دانشجویان ............................................. 81
جدول شماره 4ـ6ـ آماره های توصیفی عملکرد تحصیلی دانشجویان 82
جدول شماره 4ـ7ـ توزیع فراوانی سواد اطلاعاتی دانشجویان 83
جدول شماره 4ـ8ـ آماره های توصیفی نمره سواد اطلاعاتی دانشجویان ............................................. 83
جدول شماره 4ـ9آزمونکولموگروفاسمیرنوفبرایبررسیطبیعیبودنداده ها ..84
جدول شماره 4-10 آماره های آزمون t برای مقایسه میانگین نمره سواد اطلاعاتی در جامعه دانشجویان با نمره مطلوب 86
جدول شماره 4ـ11ـ آماره های نمره سواد اطلاعاتی دانشجویان 87
جدول 4-12 جدول رگرسیونتکمتغیریجهتپیشبینیعملکرد تحصیلی از طریق سواد اطلاعاتی..88
جدول 4-13 . ضرایبرگرسیونمرتبطباپیشبینیعماکرد تحصیلی از طریق سواد اطلاعاتی دانشجویانکارشناسیارشدرشته تربیت بدنی..........................................................................................89
جدول شماره 4ـ14ـ آماره های آزمون همبستگی بین سواد اطلاعاتی و عملکرد تحصیلی دانشجویان ..................... 114
فصل اول
کلیات تحقیق
1-1 مقدمه:
با ظهور قرن بیست و یکم ، مراکز آموزشی از سویی در حال گذر از فرایند آموزشی به فرایند یاددهی-یادگیری هستند که در این فرایند یادگیرندگان باید مسوولیت یادگیری خودشان را در داخل و خارج از کلاس درس به عهده بگیرند. از سویی دیگر گسترش کاربرد اینترنت منجر به تولید حجم عظیمی از اطلاعات شده است و افراد باید برای انجام فعالیتهای حرفه ای، شخصی و آموزشی شان بر مهارت های پردازش اطلاعات مسلط باشند و در این راستا، تبحر در کاربرد فناوری اطلاعات کافی نیست، بلکه یادگیرندگان باید توانایی پردازش، تحلیل و نقد اطلاعات موجود را نیز داشته باشند. داشتن مهارت سواد اطلاعاتی این امکان را فراهم می نماید(حری،1383).
جامعه اطلاعاتی[1] اصطلاحی است که ژاپنی ها در سال 1963 میلادی، در مقاله ای درباره نظریه تکامل اجتماعی بر مبنای تراکم صنایع اطلاعات ، مطرح کردند و سپس در سال 1978 به جهان غرب صادر شد (داوودی،1382). اما عده ای تاریخ مهم برای جامعه اطلاعاتی را سال 1989 میلادی همزمان با ابداع شبکه جهانی اینترنت می دانند(دستجردی و قلی زاده ،1383). با وجود این جامعه اطلاعاتی ، جامعه ای چندساختی و چندوجهی است که در آن تمام لایه بندی ها و سطوح نیازمند اطلاعات هستند، اگر جامعه مانند یک هرم فرض شود در جامعه اطلاعاتی از راس تا قاعده احساس نیاز به اطلاعات وجود دارد و از آن در تمام سطوح استفاده می شود(حری ، 1373).
تحقق جامعه اطلاعاتی جبر زمانه است. چون پدیده ای است که زیر بنای آن ، پیشرفت های علمی و فنی است(خوارزمی، 1383). در عرصه انقلاب اطلاعاتی[2] ، تحول آموزش و پرورش، به دلیل نقش مهمی که در پرورش مغزهای خلاق انسان های فردا و سرمایه آینده کشور دارد ، اهمیت ویژه ای می یابد و از آن جا که در این عرصه ، تنها واقعیت همیشه ثابت ، اصل تغییر است، مفاهیم نیز از این قاعده مستثنی نیستند. مفاهیمی چون سواد، دانش و یادگیری معانی تازه ای یافته اند و آن چه این تغییر معانی را به جامعه وارد می کند، آموزش و پرورش و دانشگاهها هستند.
نیل پستمن[3] عقیده دارد : بیش از یک دهه قبل ، عبارت سواد به معنی صرف داشتن توانایی خواندن و نوشتن بود . اما امروزه اینگونه نیست . زیرا با گسترده تر شدن مفهوم ارتباطات ، معنای سواد در شکل واقعی خود، مهارتی است که انسان را قادر می سازد بر ابزار و امکانات ارتباط جمعی مدیریت داشته باشد . با آن که خواندن و نوشتن هنوز پایگاه خود را از دست نداده است در یک جامعه اطلاعاتی ابزاری ناکافی محسوب می شود(حسین نژاد و محمدی،1384).
[1]. information society
[2]Information revolution
[3]. Postman
نقد جامعه شناختی در دیوان اشعار سید اشرف الدین گیلانی (نسیم شمال)WORD
فهرست مطالب
شماره و عنوان مطالب صفحه
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1- مقدمه........................................ 1
1-2- بیان مسئله................................... 3
1-3- اهداف کلی تحقیق.............................. 5
1-3-1- سؤالات تحقیق................................ 6
1-3-1- متغیّرهای تحقیق............................. 6
1-3-2-1- رسالت ادبیات در مقابله جامعه و بالعکس.... 7
1-3-2-2- سیاست و حکومت............................ 8
1-3-2-3- نهادهای اجتماعی.......................... 8
1-3-2-4-فرهنگ..................................... 9
1-3-2-5- ارزشهای اجتماعی.......................... 9
1-3-2-6- هنجارهای اجتماعی......................... 9
1-3-2-7- ادبیات طنز............................... 9
1-4- ضرورت و اهمیت پژوهش.......................... 10
1-5- پیشینهی پژوهش................................ 11
1-6- روش اجرای تحقیق.............................. 14
فصل دوم: مبانی نظری تحقیق
2-1- شرح حال «نسیم شمال».......................... 16
2-2- آثار نسیم شمال............................... 18
2-2-1- نسیم شمال و ملانصرالدین..................... 18
2-2-2- دلایل موفقیت نسیم شمال...................... 19
2-3- برگ آخر از زندگی نسیم شمال................... 21
2-4- رابطه جامعه با ادبیات........................ 22
2-5- جامعه و زندگی اجتماعی........................ 23
2-6- جامعهشناسی................................... 25
2-7- اصالت جامعهشناسی ادبیات...................... 25
2-8- نقد جامعهشناختی ادبیات....................... 25
2-8-1- فایدههای نقد جامعهشناختی ادبیات............ 26
2-9- پیوند ادبیات با جامعه در عصر مشروطه.......... 26
2-9-1- ادبیات مشروطه.............................. 27
2-10- ویژگیهای مهم ادبیات مشروطه.................. 27
2-10-1-ویژگی شعر مشروطه........................... 28
2-11- اصول اندیشه، زبانی و ادبی شعر مشروطه........ 29
2-11-1- اومانیسم.................................. 29
2-11-2- رئالیسم................................... 30
2-11-3- ناسیونالیسم............................... 31
2-11-4- پرهیز از لفاظی زبانی...................... 31
2-11-5- عدم اتکا بر آرایهها و صنایع ادبی.......... 32
2-12- ادبیات و تاریخ.............................. 33
2-13- تعریف طنز................................... 34
2-13-1- طنز در دورهی مشروطه....................... 34
2-13-2- شعر نسیم، طنزی ملایم اما کوبنده............ 35
2-14- ادبیات عامیانه.............................. 36
2-14-1- مثلها..................................... 37
فصل سوم: بحث و بررسی
3-1- مضامین اشعار نسیم شمال....................... 40
3-1-1- محتوای اجتماعی............................. 41
3-1-1-1- ریا و تظاهر.............................. 42
3-1-1-2- دین...................................... 43
3-1-1-2-1- دعوت به اتحاد اسلام..................... 52
3-1-1-2-2- روشنفکری ضدّ مذهب....................... 53
3-1-1-3- تعلیم و تربیت............................ 55
3-1-1-4- زن و اهمیت و جایگاه او در خانواده و اجتماع 56
3-1-1-4-1- حق تحصیل زنان.......................... 57
3-1-4-2- ظلم و ستم نسبت به زنان................... 61
3-1-1-4-3- تأکید بر عفت، حجاب زنان................ 62
3-2-1- محتوای سیاسی............................... 63
3-2-1-1- اصطلاحات اجتماعی.......................... 64
3-2-1-2- مفهوم آزادی در اشعار نسیم شمال........... 65
3-2-1-2-1- آزادی بیان............................. 66
3-2-1-2-2- آزادی مطبوعات.......................... 69
3-2-1-2-3- آزادی زنان............................. 71
3-2-1-2-4- آزادی: رهایی از استبداد داخلی.......... 73
3-2-1-2-5- آزادی: رهایی از استعمار و تجاوز اجنبی.. 78
3-2-1-2-6- آزادی انتخابات......................... 81
3-2-1-3- واژه وطن در ادبیات فارسی................. 82
3-2-1-3-1- مفهوم وطن در بعد سیاسی و حکومتی در دورهی مشروطه83
3-2-1-3-2- وطن در شعر دورهی مشروطه................ 84
3-2-1-3-2-1- وطن در اشعار نسیم شمال............... 84
3-2-1-4- مشروطه و بازتاب آن....................... 86
3-2-1-4-1- بازتاب مشروطه در اشعار نسیم شمال....... 88
3-2-1-4-1-1- بزرگداشت مشروطه و آثار و نتایج آن.... 88
3-2-1-4-1-1-1- تأیید و تکریم نظام مشروطه و حاکمیت قانون 88
3-2-1-4-1-1-2- اجرای عدالت و رفع ستم.............. 89
3-2-1-4-1-1-3- آسایش و سعادت مردم................. 90
3-2-1-4-1-1-4- استقبال از مجلس شورا............... 90
3-2-1-4-1-1-1-5- تشویق مردم به انتخاب وکلای لایق.... 91
3-2-1-4-1-2- ناامیدی از استقرار مشروطه و انتقاد از مخالفان آن.................................................... 93
3-2-1-4-1-2-1- ناامیدی از استقرار مشروطه و انتقاد از وضع نابسامان کشور....................................... 93
3-2-1-4-1-2-2- انتقاد از انحراف مشروطه............ 93
3-2-1-5- انتقاد از غوغای جمهوری خواهی............. 95
3-2-1-6- توجه به مسائل جهانی...................... 97
3-3-1- محتوای اقتصادی............................. 99
3-3-1-1- فقر و فاصله طبقاتی....................... 102
3-3-1-2- مشاغل.................................... 104
3-3-1-3- کسادی بازار.............................. 105
3-3-1-4- فساد مالی................................ 105
3-3-1-5- وابستگی اقتصادی ایران به غرب............. 106
3-4-1- مضامین فرهنگی.............................. 108
3-4-1-1- تعدد همسر................................ 108
3-4-1-2- آداب و رسوم در ایام مشهور................ 110
3-4-1-3- غربزدگی.................................. 112
3-4-1-4- بیسوادی.................................. 113
3-4-1-5- رواج خرافه و نادانی در دورهی مشروطه...... 114
3-4-1-5-1- جهل و خرافه ستیزی در دیوان اشعار ایرج میرزا115
3-4-1-5-2- جهل و خرافه ستیزی در دیوان اشعار ملک الشعرای بهار.................................................... 115
3-4-1-5-3- جهل و خرافه ستیزی در اندیشهی نسیم شمال. 117
فصل چهارم: نتیجه گیری
4-1- نتیجهگیری.................................... 121
فهرست منابع و مآخذ................................ 124
فصل اول
کلیات پژوهش
1ـ1ـ مقدّمه
جامعهشناسی ادبیات، شاخهای چند رشتهای از علوم اجتماعی است که به موضوعاتی چون شناخت آداب و رسوم جامعه و بررسی نگرش اجتماعی شاعران و نویسندگان دورههای گوناگونی میپردازد. و رویکردی انتقادی به آن، به معنای یافتن نشانهها و نمودهای آگاهی جمع و تحولات پیرامون آن در رابطه با دیگر تحولات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی در مکان و زمانهای مختلف است.
ادبیّات دارای ماهیتی اجتماعی است زیرا که هیچ شاعر و نویسندهای در خلأ زندگی نمیکند، نمیاندیشد و سخن نمیگوید. سخن آنان خودآگاه یا نا خودآگاه و مستقیم یا نامستقیم از زمینههای اجتماعی میجوشد؛ اگر چه تأثیر عوامل و عناصر اجتماعی در شعر و نوشتهی شاعران و نویسندگان میتواند متفاوت باشد. آرنولد هاوزد (1976) معتقد است که برای درک آثار هنری کافی است که شرایط اقتصادی و اجتماعی را که اثر هنری در آن متولد شده بشناسیم. در این رویکرد، پایگاه اجتماعی هنرمند از اهمیت ویژهای برخوردار است و به همراه شرایط جامعه در آثار هنری نقش تعیینکننده دارد (راو راد، 1382: 12-14).
همانطور که میدانیم یکی از دورههای سرنوشتساز تاریخی ایران عصر مشروطه است دورهای که در آن در تازهای بر روی ادبیات فارسی گشوده میشود؛ ادبیات با سیاست و مسائل اجتماعی و مفاهیم جدیدی که تا آن زمان سابقهای به این گستردگی نداشته همچون جانبداری از عدالت، آزادی، نکوهش استبداد، نفرت از بیگانگان، وطنیپرستی پیوند میخورد. در ادبیات قلم برای نخستین بار برای روبه رو شدن با عامه مردم به کار میافتد. و اشعار کسانی همچون عارف، نسیم شمال و عشقی به خاطر بیان درد مردم و جامعه زمان خود در قلب مردم نفوذ پیدا میکند.
تاریخ پر فراز و نشیب ایران، همراه با جنگ و صلح، ظلم و عدالت، شادی، اندوه، امید و ناامــیدی
است. در طی تاریخ ایران، مردمانی زیستهاند که همواره با اسلحه و یا با اندیشه و قلم خود به مقاومت و مبارزه پرداختهاند که در این میان شاعران و نویسندگان جامعهشناس، مردم دوست، خوش درخشیدهاند.
سید اشرف الدین حسینی از جمله شاعران بزرگی بود که سرودههای او بیانگر رویدادی سیاسی و یا در بردارندهی طنزی اجتماعی و فرهنگی بود که در مجموع، نمایشگر وقایع جاری سرزمینمان از ابتدای عصر مشروطه تا دوران رضاخانی بود.
نسیم شمال از جمله شاعران بزرگی بود که ادبیات را با جامعه و مردم به مفهوم واقعی آن گره زده بود. با اشعاری که علاوه بر سادگی و شیرینی و تاحدی طنز گونه بودن اما سرشار از احساسات پاک میهنپرستانهی و بشردوستانه به روشن کردن افکار عموم افراد جامعه میپرداخت.
1ـ2ـ بیان مسئله
جامعهشناسی ادبیات بخشی از جامعهشناسی هنر است که مطالعات خود را روی محتوای اثر و جوهر اجتماعی آن و روابط متقابل ادبیات و جامعه متمرکز میسازد. دانش مزبور با معتبر شمردن قواعد و قراردادهای زیباشناختی، با بررسی خردهفرهنگ و پایگاه اجتماعی هنرمند، میکوشد تأثیراتی را که فعالیتها و آثار هنری در روند امور و نهادهای اجتماعی و سیاسی و فرهنگی برجای میگذارند، و همچنین تأثیراتی که هنر و فعالیتهای هنری متقابلاً از آنها میپذیرد روشن سازد و نقش مهمی را که ساختار اجتماعی در این میان ایفا میکند نشان میدهد (ترابی، 1379: 30).
در واقع جامعهشناسی ادبیات یکی از جدیدترین حیطهها در جامعهشناسی است. در این حوزه اوضاع و احوال دینی، اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی جامعه در ارتباط با ادبیات مورد بررسی قرار میگیرد.
آثار ادبی به طور نامحسوس و غیر مستقیم، آرمانها، تفکرات شیوه زندگی هر ملت را در طول تاریخ نشان میدهد و تصاویری هنرمندانه از واقعیات اجتماعی عرضه میدارد. نگاه جامعهشناختی به ادبیات میتواند وضعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره را تا حدودی نمایان سازد (جلالیپور و محمدی، 1389: 395).
برای بررسی جامعهشناسی ادبیات یک دوره زمانی خاص و مهم ایران که دوره مشروطیت و پیامدهای مربوط به آن است انتخاب شده است. دوره مشروطه یکی از دورههای پر فراز و نشیب تاریخ ایران است. تقریباً بعضی چیزها، در حال دگرگونی و تغییر است و بعضی از ارزشها فرو ریخته و ارزشها و موضوعات جدید تبلیغ میشود تا در فرهنگ جامعه ایرانی جای خود را باز کند. سیاست دوره مشروطه تغییری چشمگیر با دورههای ما قبل دارد و ایرانیان اولین تجربه خود را در نظام جدید، با عناوینی چون قانون، افکار عمومی جامعه، آزادی و مساوات و استبدادستیزی به محک میکشند (همان، 396).
با افزایش روابط ایران با دولتهای اروپایی آرا و اندیشههای روشنفکران و آزادیخواهان آن سرزمینها، اهل قلم و اندیشه ایران را تحت تأثیر قرار داده است. آنها با اعتقادات جدید که استبداد سلطنتی، محافظهکاری سیاسی را مردود میشمردند و اصول برابری و آزادی و برادری را میستودند، آشنا شدند. از طرفی دیگر نفوذ اقتصادی اروپا و بیکفایتی پادشاهان قاجار منجر به آشفتگی اقتصادی و اجتماعی ایران شد (همان، 374).
یکی از مهمترین ویژگیهای ادبیات و شعر مشروطه، تأثیرپذیری آن از جریانات اجتماعی و سیاسی است که تحت تأثیر اوضاع و شرایط حاکم بر جامعه، شعر وارد حوزه زندگی مردم میشود و نحوه زندگی ملت را به تصویر میکشد. جامعه ایران در حال و هوای انقلاب تغییر و تحول اساسی است و روشنفکران تلاش دارند، سنتهای جدید، جایگزین سنتهای کهنه گردد. در این راستا نیز ادبیات اعتراض «انتقاد» شکل میگیرد که خصیصه بارز آن جامعهگرایی و واقعگرایی است. از رهگذر بررسی اشعار این دوره به راحتی میتوان اوضاع جامعه آن زمان را ترسیم نمود و افق فکری شاعران و نوع تلقی آنان را نسبت به مسائل اجتماعی و فرهنگی جویا شد.
در تاریخ پر فراز و نشیب ایران مردمانی زیستهاند که همواره با اسلحه و یا با اندیشه و قلم خود به مقاومت و مبارزه پرداختهاند. سید اشرفالدین حسینی گیلانی (نسیم شمال) ستارهای در دوره مشروطیت طلوع کرد و خوش درخشید. اشعارش که از احساسات و عواطف شدید میهن دوستانه و عشق به آزادی و مردم سرچشمه گرفته بود، بیتردید در بیداری تودهها و آشنایی آنان با حقوق خود، تأثیر ژرف داشت (کریمی موغاری،7:1382).
در دورهی مشروطه شاهد رشد مطبوعات که حاصل از ارتباط متفکران ایرانی با جامعه اروپایی بود، هستیم، از جمله نشریههای مطرح در این دوره نسیم شمال بود که نخستین شماره آن در دوم شعبان 1325 ق در رشت چاپ شد و نفوذ زیادی در میان مردم پیدا کرد که در واقع اشعار و حرف دلهای سید بزرگوار حسینی بود که منتشر میشد. هر یک از سرودههای او بیانگر رویدادی سیاسی و یا در بردارندهی طنزی اجتماعی و فرهنگی بود که در مجموع، که در مجموع نمایشگر وقایع سرزمین ایران از ابتدای عصر مشروطیت تا دوران رضاخانی بود (محمدخانی، 1384: 60).
اشعار سید اشرفالدین علاوه بر سادگی و شیرینی، سرشار از احساسات پاک میهنپرستانه و بشردوستانه بود. از رهگذر این اشعار است که میتوان به شیوه مبارزه سیاسی و اقدامات دلیرانه او در آگاهی بخشی به عموم افراد جامعه و روشنگری و افشاگریش پی برد.
در این دوره ادبیات شاهد مفاهیمی جدید چون «وطن»، «دولت»، «ملت»، «آزادی»، «قانون» و ... هستیم. اگر چه برخی از این کلمات قبلاً نیز در اشعار به چشم میخورد، اما با کاربرد مدرن آنها که برآمده از اندیشههای نوین مشروطهخواهی و حاکمیت مردم است بر میخوریم. دیوان «نسیم شمال» از آن جهت انتخاب شد که تصور میشود با توجه به کمسوادی غالب ایرانیان در آن زمان، مردم اشعاری را که آهنگین بوده و به خصوص سبک ساده داشته بهتر به حافظه سپرده و تحت تأثیر اندیشهی آن قرار میگرفتند.
سید اشرفالدین گیلانی از میان مردم و از خطه شمال برخاسته بود، تمام عمر با مردم و در میان مردم زیست و از احوال و دغدغههای زندگی آنان اطلاع کامل داشت و به همین دلیل به خوبی توانست با آنان ارتباط برقرار نماید (جلالیپور و محمدی، 395:1389).
بررسی الگوهای کارآمد طراحی بستهبندی در تقویت هویت بصری برند
چکیده:
امروزه و در این محیط رقابتی، برندسازی برای سازمانها تبدیل به یک روش مفید و ابزاری برای ارتباط با مشتریان شده است. این وسیله ارتباطی در ایجاد پیوستگی (روابط پیوسته)، ارزشها و تمایز برای شرکت در بلندمدت دارای مزیتهای راهبردی است. هویت بصری برند شامل پنج عنصر اصلی نام، لوگو، تایپوگرافی، رنگ و اسلوگان است که برای ایجاد هویت قابل‌تشخیص برای یک سازمان از طریق انتقال یک تصویر مطلوب به کار میرود. با توجه به اینکه بستهبندی نیز یکی از مهمترین وسایل ارتباطی شرکت با مخاطبین به شمار میرود، مسئله اصلی، بررسی این موضوع است که عناصر مهم طراحی بستهبندی در تقویت هویت بصری برند چه تأثیری دارد؟
هدف این پژوهش بررسی ظرفیتها و الگوهای کارآمد طراحی بستهبندی در تقویت هویت بصری برند است. با توجه به محدودیتهای زمانی و گستردگی دامنه تحقیق، عناصر و خصوصیات هویت بصری و بستهبندی 10 برند معروف و برتر فعال در سطح جهانی انتخاب و موردبررسی قرار گرفتند. برای بررسی این مورد از روش تحقیق کیفی همراه با بررسی چندمورد استفاده‌شده است. داده‌ها و اطلاعات موردنیاز، به روش کتابخانهای گردآوری و مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. نتایج تحقیق بیانگر این امر است که طراحی بستهبندی و هویت بصری دارای ارتباط تنگاتنگ و ذاتی هستند. بستهبندی یک ابزار ارتباطی بسیار قوی است و میتواند به‌عنوان محلی برای ارائه تعدادی از سایر عناصر هویت بصری نیز باشد. لذا در کنار داشتن سایر مزیتها و کارکردهای بستهبندی، توسعه و بهبود هرکدام از عناصر بسته بندی می تواند منجر به بهبود هویت بصری برند شود. همچنین در فرآیند یکپارچه‌سازی طراحی بستهبندی با هویت بصری برند رنگ، لوگوتایپ، لوگو، تصویرسازی، اندازه و شکل، ترکیب‌بندی از مهمترین عناصر بستهبندی است. از نتایج تحقیق برای طراحی مجدد برند و عناصر بستهبندی برند گلشن (پروژه عملی) استفاده‌شده است.
واژگان کلیدی:
طراحی بستهبندی، برندسازی، هویت‌سازمانی، هویت بصری
فهرست مطالب
1- فصل نخست: معرفی کلیات پژوهش3
1-4 فرضیه و یا سؤالات کلیدی تحقیق:7
1-5 روش تحقیق و شیوه‌های مورداستفاده:7
2- فصل دوم: مبانی نظری تحقیق10
2-1-2 ریشه‌های تاریخی برندسازی11
2-2-4 دلایل سرمایه‌گذاری بر روی هویت برند:30
2-3-2 عوامل ایجاد هویت بصری برای یک موسسه:33
2-4-2 تاریخچه بستهبندی و تحولات آن34
2-4-3 تاریخچه بستهبندی در جهان34
2-4-4 تاریخچه بستهبندی در ایران39
2-4-8 کارکردها و وظایف بستهبندی45
2-5-1 نکات راهنما در طراحی بسته‌بندی‌های تأثیرگذار بر مشتری‌ها:50
2-6 کاربرد گرافیک در بستهبندی و زیبایی‌شناسی آن51
2-6-2 خصوصیات لوگو تایپ در طراحی بستهبندی:55
2-6-5 صفحه‌آرایی یا ترکیب‌بندی57
2-6-9 گسترده و ساختار بستهبندی62
2-6-11 طبقه‌بندی بسته‌بندی‌ها63
2-7 علل اصلی تغییرات در بستهبندی66
2-8 پیشینه تحقیقات انجام‌شده67
3- فصل سوم: گردآوری و تحلیل اطلاعات72
3-1-1 طراحی بستهبندی محصولات:74
3-11سامسونگ (الگوی بررسی‌شده برای طراحی هویت بصری برند)104
4- فصل چهارم: جمع‌بندی و نتیجهگیری132
4-4-2 پیشنهاد برای پژوهش‌های آتی137
8-1 لیست ۱۰۰ برند برتر سال ۲۰۱۴ که موسسه یورو برند منتشر کرده است (یوروبرند، 2014):145
8-2 نمودار دایره ای سهم کشورها از ارزش برندها در سال 2013149
8-3 نمودار میله ای مربوط به کشورهای دارنده 100 برند برتر دنیا در سال 2011149
فهرست تصاویر:
تصویر 2‑2. روند تغییر لوگوی پی‌اند جی16
تصویر 2‑3. زیر برندهای پی اند جی (پروکتر اند گمبل)16
تصویر 2‑4. لوگوی قدیمی و جدید برند ژیلت، بر گفته از وب‌سایت شرکت17
تصویر 2‑5. روند برندسازی با رویکرد صنعتی، خرجی و گنجوی (1387)،112، نشریه هنرهای زیبا21
تصویر 2‑6. روند برندسازی با رویکرد فرا صنعتی، خرجی و گنجوی (1387)،112، نشریه هنرهای زیبا: (115)21
تصویر 2‑8. بستهبندی نوشابه کوکاکولا و لوگوی آن، وب‌سایت شرکت22
تصویر 2‑9. بستهبندی محصولات آلتوید، ویکیپدیا، دانشنامه آزاد23
تصویر 2‑11. نمودار هویت سازمانی، دانشگاه تربیت مدرس، صفری،1383: 21.26
تصویر 2‑12. نمونه شرکت‌های دارای هویت یکپارچه27
تصویر 2‑13. هویت تائید شده شرکت اپل27
تصویر 2‑14. برندهای زیرشاخه برند پپسی، وب‌سایت شرکت پپسی28
تصویر 2‑15. ایده آلهای هویت برند، ویلر، 1392: 3130
تصویر 2‑16. لوگوی شرکت «ای ایی جی»31
تصویر 2‑17. سیر تحول لوگوی «ای، تی اند تی»32
تصویر 2‑18. ظرف ساخته‌شده از کدو (سمت راست) و ظرف شیشه‌ای باستانی (سمت چپ)35
تصویر 2‑19. ظرف برنزی مربوط به قرن 9 قبل از میلاد35
تصویر 2‑21. نمونه بستهبندی برند پریر (سمت راست) و برند شوئپس (سمت چپ)37
تصویر 2‑22. نمونه بستهبندی طرح‌های هنری نووآ38
تصویر 2‑23. و.وول ورث اولین فروشگاه که جد سوپرمارکت‌های مدرن امروزی است.39
تصویر 2‑25. یک نمونه از بستهبندی محصولات تاید43
تصویر 2‑26. نمونه برچسب ارزش تغذیه‌ای مواد غذایی، مدیریت غذا و داروی آمریکا،201449
تصویر 2‑27. نمونه بستهبندی کارشده با تایپوگرافی57
تصویر 2‑28. نمونه بستهبندی ایستا- آیپاد (تصویر راست) و بستهبندی پویا (چپ)58
تصویر 2‑29. مصورسازی بستهبندی با تصویر سیاه‌وسفید61
تصویر 2‑30. مصورسازی بستهبندی با کاراکتر سازی برای کودکان61
تصویر 2‑31. شکل و فرم بستهبندی62
تصویر 3‑1. سیر تحول بستهبندی کوکاکولا73
تصویر 3‑2. بستهبندی دوستدار محیط‌زیست (قابل‌تجزیه در محیط‌زیست)74
تصویر 3‑3. بستهبندی دو محصول کوکاکولا، کوکاکولای زیرو و کوک رژیمی74
تصویر 3‑4. کوکاکولای کلاسیک75
تصویر 3‑5. بستهبندی یک‌شکل انواع سوپ کمپبل78
تصویر 3‑7. نمونه محصولات برند وی 880
تصویر 3‑8. نمونه بسته‌بندی‌های چای سبز طعم دار آریزونا81
تصویر 3‑9. محصولات چای سرد آریزونا (چای سیاه)81
تصویر 3‑10. آب‌میوه‌های ترکیبی آریزونا82
تصویر 3‑11. سس‌های گوجه‌فرنگی هاینز84
تصویر 3‑12. توماس لیپتون، مؤسس شرکت لیپتون85
تصویر 3‑13. چای سبز کیسه‌ای لیپتون86
تصویر 3‑14. چای لیپتون با طعم لیمو87
تصویر 3‑15. چای سرد طعم دار لیپتون88
تصویر 3‑16. بطری های انواع چای طعم دار لیپتون88
تصویر 3‑17. نمونه بستهبندی آب‌میوه‌های موتز89
تصویر 3‑18. نمونه محصول سس سیب موتز90
تصویر 3‑19. بسته بندی پاکتی سس سیب موتز91
تصویر 3‑20. تصویر لوگوی برند موتز91
تصویر 3‑21. نمونه‌ای دیگر از بسته‌بندی‌های محصولات موتز92
تصویر 3‑22. لوگوی قدیمی و جدید تروپیکانا93
تصویر 3‑23. محصول آب‌پرتقال تروپیکانا93
تصویر 3‑24. نمونه بستهبندی آب‌میوه‌های مخلوط تروپیکانا94
تصویر 3‑25. تجربه تغییر ناموفق در بستهبندی آب‌پرتقال تروپیکانا95
تصویر 3‑26. نمونه محصولات نستله-سریکلاک، نیدو، لاکتاژن و سس موز97
تصویر 3‑27. نمونه‌ای از بسته‌بندی‌های مختلف محصولات غذای کودک نستله97
تصویر 3‑28. محصول بستهبندی نستله98
تصویر 3‑29. برندهای زیرمجموعه نستله99
تصویر 3‑30. لوگو و شعار نستله99
تصویر 3‑31. بستهبندی برندهای محصول متنوع نستله100
تصویر 3‑32. بستهبندی تیوب‌های اسمارتیز100
تصویر 3‑33. بستهبندی بلک باکس و دیری باکس101
تصویر 3‑34. سری دیگر از برندهای مختلف نستله102
تصویر 3‑35. موکا و کافی میت102
تصویر 3‑36. برند آب‌میوه فروتا ویتاس نستله103
تصویر 3‑37. رنگ لوگوی سامسونگ107
تصویر 3‑38. فاصله‌های مجاز لوگوی سامسونگ107
تصویر 3‑39. رنگ‌های اصلی و فرعی لوگو سامسونگ و واریاسونهای آن108
تصویر 3‑40. کاربردهای غیرمجاز رنگ لولوی سامسونگ108
تصویر 3‑41. کاربردهای غیرمجاز رنگ‌های ثانویه لوگوی سامسونگ109
تصویر 3‑42. زاویه و شیب غیرمجاز لوگوی سامسونگ109
تصویر 3‑43. کاربردهای غیرمجاز لوگو سامسونگ در متن109
تصویر 3‑44. خطوط و گریدبندی لوگوی سامسونگ110
تصویر 3‑45. فونت‌های اصلی سامسونگ110
تصویر 3‑46. سیستم رنگ سامسونگ111
تصویر 3‑47. قالب‌بندی کاتالوگ سامسونگ111
تصویر 3‑48. قالب‌بندی بنر سامسونگ112
تصویر 3‑49. طرح اصلی بستهبندی سامسونگ112
تصویر 3‑50. طرح جایگزین یک بستهبندی سامسونگ113
تصویر 3‑51. طرح جایگزین 2 بستهبندی سامسونگ113
تصویر 3‑52. استانداردهای استفاده از لوگو در بستهبندی سامسونگ113
تصویر 3‑53. استانداردهای اصلی طرح بیضی در بستهبندی سامسونگ114
تصویر 3‑54. کاربرد صحیح لوگو و طرح بیضی در بستهبندی سامسونگ114
تصویر 3‑55. کاربردهای غیرمجاز لوگو و طرح بیضی در بستهبندی سامسونگ114
تصویر 3‑56. ترکیب‌بندی مناسب بستهبندی سامسونگ115
تصویر 3‑57. بستهبندی محصولات موجود گلشن116
تصویر 3‑58. لوگوی برند گلشن و گرید بندی آن119
تصویر 3‑59. رنگ اصلی برند گلشن120
تصویر 3‑60. رنگ‌های فرعی برند گلشن به تفکیک هر محصول121
تصویر 3‑61. فاصله مجاز اطراف لوگو گلشن121
تصویر 3‑62. پس‌زمینه‌های مجاز لوگو گلشن122
تصویر 3‑63. پس‌زمینه‌های غیرمجاز لوگو گلشن122
تصویر 3‑64. کاربردهای غیرمجاز لوگو گلشن123
تصویر 3‑65. واریاسونهای لوگوی گلشن124
تصویر 3‑66. کارت ویزیت گلشن124
تصویر 3‑68. کارت شناسایی کارکنان126
تصویر 3‑69. بنر واستند گلشن127
تصویر 3‑72. اوراق فکس گلشن128
تصویر 3‑73. وسایل حمل‌ونقل و توزیع کالای گلشن129
تصویر 3‑74. قالب بستهبندی محصولات گلشن129
فهرست جدول ها:
جدول 2‑1. نقش برندها، لین کلر، 1391: 1318
جدول 2‑2. تجدیدنظر در انتخاب عناصر برند، لین کلر، 1391: 26524
جدول 2‑3. تحولات تاریخی بستهبندی بر مبنای روند تکاملی، محمودی، 1389:26-2540
مقدمه
شرکت‌ها و سازمان‌های در محیط اقتصادی کنونی، در بازارهایی فعالیت میکنند که مبتنی بر رقابت بسیار شدید است. لذا شرکت‌ها برای موفقیت خود ناگزیر از دستیابی به مزیتهای رقابتی هستند. یکی از مهمترین مزیتهای رقابتی برای هر شرکتی، برقراری ارتباطات بهینه با مشتریان است به‌گونه‌ای که بتواند تصویر خود نظر مشتریان را بهبود بخشیده و وفاداری مشتریان را افزایش دهد و بدین ترتیب سهم مناسبی از بازار را در اختیار خود بگیرد. یکی از مؤثرترین راههای حفظ ارتباط با مشتریان، توجه به برندسازی و هویت یکپارچه سازمانی است.
هویت برند مجموعه تمامی عوامل مشترکی است که همه ارکان برند را در داخل و بیرون آن پیوند میدهد و هماهنگ میکند بنابراین هویت برند فقط شامل نشانه، لوگو تایپ یا نام برند نیست.ساختار هویتی برند به‌طورکلی دارای دو بخش ملموس و ناملموس است که بخش ملموس نیز خود شامل سه جنبه اصلی شامل هویت بصری، هویت شنیداری و هویت کلامی است.
هویت بصری برند خود دربرگیرنده نشان برند، نقشه معماری لوگو، ساختار و قواعد استفاده از نام و نشان برند، کاربردهای مجاز و غیرمجاز لوگو، واریاسیون (تنوع) و رنگ‌بندی‌های لوگو، پس‌زمینه‌های مجاز و غیرمجاز لوگو، رنگ‌های سازمانی و رنگ‌های ثانوی، فونت‌های سازمانی و ساختار و قواعد بصری سبک و سیاق برند در بستهبندی، تبلیغات و تشریفات و ... است.
یکی از راهکارهای اصلی برای تقویت هویت بصری برند، استفاده از یک ابزار بازاریابی مشهور، کارآمد و مؤثر به نام بستهبندی است. بستهبندی به دلیل اینکه یک وسیله ارتباطی مهم است و در لحظه مناسب و در زمان اتخاذ تصمیم خرید توسط مشتری با وی ارتباط برقرار میکند موردتوجه همگان بوده است. حال نکته اساسی، پاسخ به این امر است که طراحی بستهبندی دارای چه ظرفیتها و قابلیت‌های کارآمدی است که میتواند بر هویت برند تأثیر بگذارد. به‌عبارت‌دیگر یک طراحی بستهبندی مناسب باید چه ویژگیها و خصوصیاتی را دارا باشد تا بتواند پیام مدنظر شرکت تولیدکننده را به‌درستی به مخاطب انتقال دهد و در تقویت هویت بصری و درنهایت ارزش برند مؤثر واقع شود. در این پژوهش تلاش شده است به این سؤالات پاسخ شایسته ارائه شود.
ناحیه بندی عنبیه با استفاده از ویژگیهای مبتنی بر بافت روشنایی90
فهرست مطالب
1-3اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن. 3
1-4سوالات و فرضیه های مساله. 3
1-5-1معرفی فناوری بیومتریک... 5
1-5-2 مزایا و معایب روش بیومتریک... 14
1-5-2-1 آسیپ پذیری بیومتریک... 15
1-6 سامانه تشخیص هویت با استفاده از عنبیه. 16
1-6-4 استخراج و رمز گذاری ویژگی ها19
فصل 2: عنبیه چشم. 22
2-2بازشناسی هویت از طریق تصاویر عنبیه چشم. 25
2-2-1 سامانه تشخیص هویت عنبیه چگونه کار می کند. 25
2-3 مروری بر روش های موجود. 27
2-4 مروری بر دیگر روش های موجود. 48
2-4 -1 جداسازی عنبیه و پلکها از تصویر چشم. 48
2-4-2 جداسازی مرز داخلی و محاسبه شعاع ومرکز مردمک... 49
2-4-3 جداسازی مرز خارجی و محاسبه شعاع و مرکز عنبیه چشم. 50
2-5 خلاصه ای از روش های موجود بکار گرفته شده51
فصل 3: ناحیه بندی عنبیه. 56
3-2-1 انواع تبدیل موجک........59
3-2-1-1 تبدیل موجک پیوسته...59
3-2-1-2 تبدیل موجک گسسته.......60
3-2-1-3 تبدیل موجک دو بعدی........63
3-3 کانتور های فعال......65
3-3-1 کانتور های فعال پارامتری.......66
3-3-2 کار انجام شده در پایان نامه.........69
3-4 الگوریتم ژنتیک......69
3-4-1 تاریخچه الگوریتم ژنتیک.....70
3-4-2 قانون انتخاب طبیعی...............................................................................................
3-4-4 بعضی از اصطلاحات الگوریتم ژنتیک....................................................................73
3-5 ناحیه بندی عنبیه........................................................................................................74
3-5-1 منطقه بندی عنبیه...................................................................................................75
3-6 جداسازی مرزها بر اساس کانتورهای فعال....................................................................76
3-6-1 مقدمه ای بر روش های جداسازی دایره....................................................................76
3-6-2 جداسازی مرزها....................................................................................................78
3-7روش بکار گرفته شده در پایان نامه.................................................................................79
3-7-1روش اول...................................................................................................................79
3-7-2 روش دوم.................................................................................................................79
3-7-1-1 توضیحروش های بکار گرفته شده.......................................................................79
3-8 نتیجه گیری..................................................................................................................91
فصل4:آزمایشها...........................................................................................................................................92
4-3-1 تست روش موجک و ژنتیک بر روی 100تصویر. ....................................................98
4-3-2 نتایج بدست آمده ازتست روش ژنتیک و موجک... 100
4-3-3 نتایج بدست آمده ازتست روش ژنتیک و موجک... 101
4-4 نتایج حاصل از دیتابیس هایCASIAو MMU.. 102
4-5 نتایج دیگری از تحقیقات بر روی دیتابیس مورد نظر. 103
فصل5: نتیجه گیری و پیشنهادها105
5-1بررسی نتایج حاصل از روش کانتور فعال. 106
5-2بررسی نتایج حاصل از روش موجک و ژنتیک... 107
5-3 بررسی نتایج حاصل از دیتابیس های CASIAو MMU.. 107
5-4 بررسی نتایج دیگری از تحقیقات بر روی دیتابیس مورد نظر. 108
5-6 پیشنهادهایی برای ادامه تحقیق.. 109
فهرست اشکال
فصل اول
شکل(1- 3) روش های بیومتریک... 9
شکل(1- 4) یک نمونه از اثرانگشت های بدست آمده از با اسکنرهای مختلف.10
شکل(1- 7) سامانه تشخیص هویت..16
شکل(1- 8) تصویر چشم از پایگاه داده کاسیا..17
فصلدوم
شکل(2- 1) نمای روبرو از چشم. 23
شکل(2- 2) بافت شناسی پشم و وجزییات مربوط به آن. 25
شکل(2- 3)ناحیه بندی مردمک در روش فت... 30
شکل(2- 4) مرزهای بیرونی و درونی عنبیه.31
شکل(2- 5) ناحیه بندی پلک های بالا و پایین.32
شکل(2- 6)ناحیه بندی مرزهای داخلی و بیرونی عنبیه با روش باسیت.35
شکل(2- 7) یک نمونه از ناحیه بندی پلک ها به روش باسیت... 35
شکل(2- 10)یک نمونه از ناحیه بندی پلک ها38
شکل(2- 11)پنجره ای برای تشخیص پلک ها.39
شکل(2- 13)ناحیه بندی مردمک... 42
شکل(2- 14)تصویر گرادیانی لبه. 43
شکل(2- 15)ناحیه بندی مردمک، عنبیه و پلک به روش آناپورانی.44
شکل(2- 16)ناحیه بندی مردمک و عنبیه و پلک... 45
شکل(2- 17)چند نمونه ار ناحیه بندی مردمک... 46
شکل(2- 19)جداسازی مرز داخلی و مردمک... 49
شکل(2- 20)محاسبه شعاع مردمک... 49
شکل(2- 21)مرز داخلی عنبیه با مردمک... 50
فصلسوم
شکل(3- 1) بلوک دیاگرام ناحیه بندی عنبیه. 58
شکل(3- 3)تجزیه سه مرحلهای موجک... 61
شکل(3- 4)بازسازی سه مرحلهای موجک.63
شکل(3- 5)تبدیل موجک در سیگنالهای دوبعدی.64
شکل(3- 6) تبدیل موجک دو بعدی.65
شکل(3- 7) مراحل ناحیه بندی با استفاده از کانتورهای فعال.69
شکل(3- 10) مراحل اعمال کانتور فعال.84
شکل(3- 11) مراحل اعمال الگوریتم ژنتیک.90
فصلچهارم
شکل(4- 1)تست روش کانتور فعال بر روی تعدادی تصویر.96
شکل(4- 2)نتایج بدست آمده از تست.96
شکل(4- 3) نتایج بدست آمده از تست... 97
شکل(4- 4)نتایج بدست آمده از تست... 97
شکل(4- 5)تست روش موجک و ژنتیک بر روی تعدادی تصویر. 100
شکل(4- 6)نتایج بدست آمده از تست... 100
شکل(4- 7)نتایج بدست آمده از تست... 101
شکل(4- 8)نتایج بدست آمده از تست... 101
شکل(4- 9)نتایج بدست آمده از تست... 101
فهرست جدول ها
(جدول1- 1)مزایا و معایب روش بیومتریک.14
(جدول2- 1)ساب کرنل در جهت افقی تنظیم می شود. 32
(جدول4- 1)نتایج بدست آمده از برنامه. 98
(جدول4- 2)نتایج بدست آمده ازبرنامه. 102
(جدول4- 3)نتایج بدست آمده از برنامه بر روی مجموعه تصاویر شناخته شده..102
(جدول4- 4)نتایج بدست آمده از برنامه های دیگر. 103
فصل 1
معرفی
فصل اول :معرفی
1-1. بیان مساله:
یک سامانه بیومتریک براساس مشخصه های منحصر به فرد موجود در هر فرد اقدام به شناسایی خودکار افراد می کند. شناسایی از طریق تصاویر عنبیه هم اکنون به عنوان یکی از مطمئن ترین و قابل اطمینان ترین روش ها مطرح می باشد. بیشتر محصولات تجاری در زمینه عنبیه براساس الگوریتم ثبت شده پیشنهادی داگمن ساخته شده اند که قابلیت شناسایی 100٪ را دار می باشند ولی الگوریتم های ارائه شده در مقالات تحت شرایط مطلوب آزمایش و بدون در نظر گرفتن مشکلات عملی گزارش می شوند. پژوهش ارائه شده در این پایان نامه شامل ناحیه بندی تصاویر عنبیه چشم با استفاده از ویژگی های مبتنی بر بافت روشنایی می باشد. برای بررسی قابلیت کارکرد این الگوریتم مجموعه ای از تصاویرکاسیا به عنوان آزمایش بکار برده شد. روش ارائه شده شامل ناحیه بندی تصاویر عنبیه چشم مبتنی بر دو روش کانتورهای فعال و الگوریتم ژنتیک می باشد که می توانند مرزهای درونی و بیرونی عنبیه را به همراه مرکز و شعاع های آن مشخص سازند .نتایج بدستآمده با استفاده از چند نوع الگوریتم پیشنهادی در نهایت بر روی تصاویر CASIA که شامل 756 تصویر از 108 نفر است آزمایش گردیده است درصد موفقیت حدود 89%را به همراه نرخ خطا11 ٪ نتیجه داده است.
1-2 هدف های تحقیق:
در اینجا هدف ما این است که با استفاده از ویژگیهای بافت روشنایی ناحیه بندی بهتری انجام دهیم
یا به عبارت دیگربه کمک روش هایی، ناحیه بندی را بهبود بخشیم.
1-3اهمیت موضوع تحقیق وانگیزش انتخاب آن:
شناسایی از طریق تصاویر عنبیه هم اکنون به عنوان یکی از مطمئن ترین وقابل ترین روش ها مطرح می باشد. این پایان نامه شامل ناحیه بندی عنبیه با استفاده از ویژگیهای مبتنی بر بافت روشنایی می باشد.
1-4 سوالات و فرضیه های اصلی مساله:
سوال تحقیق:
آیا میتوان یک الگوریتم جدید طراحی و پیاده سازی کردکه شناسایی از طریق عنبیه چشم از قابل اطمینان بالایی برخوردار باشد؟
فرضیه های تحقیق:
درناحیه بندی تصاویر چشم پارامترهای زیادی وجود دارندکه باید در ابتدا مشخص شوند.ابتدا باید مرز عنبیه با صلبیه مشخص شودسپس پیدا کردن مردمک به کمک تبدیل موجک و در نهایت تست کردن تکنیک ها روی database، این پارامترها تاثیر زیادی در عملکرد تشخیص هویت دارند.به نظر میرسد اگر بتواندر حین ناحیه بندی این پارامترها را دقیقا بدست آورد می توان ناحیه بندی را با کمترین خطا انجام داد.
5-1 فناوری بیومتریک
بشراز عهد قدیمتاکنونازخطوطانگشتبرایشناساییاشخاصاستفادهمیکند. چنانکهیکقرارداد بازرگانیدرچینمتعلقبه1200سالپیش پیداشدهاستکهپایآنقراردادراطرفینمعاملهانگشت زدهو امضانمودهاند. هنوز همدرخاوردور در پشت کتاب ها درمحل نوشتن اسم، اثرانگشت مالک کتاب دیده میشود. اولین بار درسال 1870میلادی استفاده از اندازه گیری قسمتهای مختلف استخوان بندی بدن زندانیان توسط فردی فرانسوی به نام برلیتون معرفی شد که این سیستم تا سال1920 درایلات متحده آمریکا مورد استفاده قرار می گرفت. درسال1880میلاد استفاده از اثرانگشت و صورت پیشنهاد شد. در برگ شناسایی که پس ازجنگ جهانی دوم در آلمان برای اشخاص صادر میگردید، اثر انگشت صاحب برگ هم ضبط میشد.با پیشرفت علم پردازش سیگنال در دهه1960 علاوهبر موارد قبلی، از صدا و امضاء نیز استفاده می شد.مویرگ های شبکیه مورد بعدی بود که در دهه 1980 عملی شد. باوجود اینکه استفاده ازعنبیه درسال 1936پیشنهاد شده بود استفاده از آن در1993عملی شد. در جامعه مدرن امروزی با توجه به رشد سریع اقتصاد در سرمایه گذاری افزایش نیاز به تشخیص هویت یا تاییدهویت افراد احساس می شود. وقتی که اعطای دسترسی برای انجام کاری لازم باشد به عنوان مثال وورد به مکانی ممنوعه یا حضور و غیاب افراد یک شرکت، اعطای اجازه عموما به صورت صدور امتیاز برای یک فرد یا یک گروه خاص می باشد.در این فصل به بررسی فناوری بیومتریک خواهیم پرداخت.
1-5-1 معرفی فناوری بیومتریک[1]:
تشخیص هویت انسان بعنوان یک مسأله امنیتی از دیرباز مورد توجه بوده است. امروزه، با گسترش تکنولوژی و نیاز به امنیت بیشتر در جوامع، باعث شده است تا انسان بدنبال روش های سریعتر و مطمئنتری برای شناسایی افراد باشد. روشهای تشخیص هویت با گذشت زمان دقیقتر و قابل اطمینانتر شده است.روشهای تشخیص هویت معمولاً بر سه قسم است:
1-دارایی های یک شخص، مانند کلید، کارتمغناطیسی و کارت هوشمند.
2- از طریق دانش، مانند کلمه عبور و شماره تشخیص هویت.
3- خاصیت بیومتریک.
1- تشخیص هویت
2- تصدیق هویت
(شکل 1-1) تشخیص هویت.
(شکل 1-2 ) تصدیق هویت.
روش های قدیمی موجود را می توان با توجه به فناوری مورد استفاده در آن ها بر مبنای3 خاصیت عمده تقسیم بندی نمود ]1[مالکیتی- دانستنی – بیومتریک .
در رابطه با مشکلات روش های قدیمی به عنوان مثال سامانه های خودپرداز بانک وقتی یک شخص بخواهد از کارت خود استفاده کند لازم است که شماره تشخیص هویت شخصی خود را وارد کند تا بتواند پول خود را بر دارد فاز تایید/تشخیص هویت براساس چیزی (کارتی) است که شخص دارد و همچنین اطلاعاتی که شخص با خود دارد که یک مشکل بالقوه می باشد مثلا کارت در این سامانه ممکن
است دزدیده شود رمز عبور آسیب پذیر است بخصوص که این شخص پشت سر شما موقع وارد کردن رمز به دست شما نگاه می کند. با اینحال برای کسی که کارت را دزدیده است استفاده از کارت در حالی که رمز عبور را نمی داند مشکل خواهد بود. این مثال ساده نشان می دهد که به تنهایی استفاده از این روش ها ممکن است کارآمد نباشد استفاده از روش های بیومتریک به تنهایی یا به کمک روش های ذکر شده می تواند به عنوان سامانه تشخیص هویت مورد استفاده قرار گیرد. بعضی از موارد تشخیص هویت بیومتریکی شامل اثر انگشت[2]، هندسه دست[3]، شبکیه[4]، عنبیه[5]،صورت[6] ، امضاءو لحن[7] صدا می باشند. تشخیص هویت بیومتریک نسبت به روش های قدیمی ترجیح داده می شوند (رمز عبور ، کارت های هوشمند).چون اطلاعات آن ها نمی توانند بطور مجازی دزدیده شوند اگرچه در بعضی از موارد ممکن است روش هایی برای جعل هویت در بیومتریک نیز وجود داشته باشد. مثال برداشتن اثر انگشت افراد از روی سنسور دستگاه تشخیص اثر انگشت]2.[ مهمترین اشکال این روش هاعبارتند از:
1-مالکیت اعطایی ممکن است گم شده یا جعل شود یا به راحتی نسخه دوم آن را ساخت 2- اطلاعات می توانند دزدیده شوند 3- اطلاعات و مالکیت هر دو با هم می توانند به طور عمومی مورد استفاده قرارگیرند.
(شکل 1-3) روش های بیومتریک
1-5-1-1 اثرانگشت
اثر انگشت شاید از قدیمی ترین روشهای بیومتریک باشد]2[. در روشهای قدیمی از جوهر برای گرفتن اثر انگشت در یک کاغذ استفاده میشد.سپس این کاغذ اسکن میشدند. در روشهای امروزی
دیگر خبری از جوهر نیست. برای ثبت اثر انگشت از اسکنرهایی نوری، حرارتی، سیلیکونی یا فراصوتی استفاده میکنند ]3[. (شکل 1-4) یک نمونه از تصویر اثر انگشت های بدست آمده از اسکنرهای نوری، سیلیکونی و فراصوتی را نشان میدهد.
(پ) (الف) (ب)
(شکل 1-4)یک نمونه از اثرانگشت های بدست آمده با اسکنرهای مختلف.
معایبتصویربرداریاز انگشتعبارت است از نیاز به تماس فیزیکی با حسگر نوری واحتمال به دست آمدن تصویر باکیفیت پایین به دلیل کثیف بودن انگشت یا زخم ویا کارسخت برای مدت طولانی که باعث تغییر شکل انگشت می شود ]3[.
1-5-1-2 شبکیه چشم
تشخیص هویت با شبکیه برمبنای رگهای خونی موجود در شبکیه چشم است. تکنولوژی شبکیه در تشخیص هویت قدیمیتر از عنبیه است. اولین سیستم اسکنر شبکیه در سال 1985 مورد استفاده قرار گرفت. بزرگترین اشکال شبکیه متمایل به داخل بودن آن است بنابراین اسکن کردن آن مشکل است. شبکیه بطور مستقیم قابل رویت نیست بنابراین یک منبع نوری مادون قرمز همدوس لازم است تا شبکیه را نمایان کند. (شکل 1-5)یک نمونه از شبکیه با رگهای خونی را نشان می دهد. شبکیه برای سیستمهایی با امنیت بالا کاربرد دارد.
(شکل 1-5) شبکیه چشم
1-5-1-3 هندسه دست
این روش بر مبنای تغییرات هندسه دست میباشد.سامانه هندسه دست یک تخمین از ویژگیهای هندسی دست از قبیل طولوعرضفراهم میکند. اسکنرهای متداول که امروزه مورد استفاده قرار میگیرنداسکنرهای نوری میباشد. اسکنرهای نوری بعد از گرفتن تصویر دست از آشکارساز لبه برای محاسبه ویژگیهای دست استفاده میکند]3[ و]4[. با استفاده از هندسه دستنمیتوانیک نفر را ازبینچندنفر جستجو کردوفقطبهتاییدهوییتیکفردخاصمحدودمیشودکهباعثناکارآمدیدرکاربردهایجستجومیشود.
1-5-1-4 تصدیق صدای گوینده
از صدای گوینده آنالیز و برای تشخیص هویت آن مورد استفاده قرار میگیرد. بین تشخیص نطق و تصدیق صدای گوینده تفاوت وجود دارد. در تشخیص نطق، آنچه گفته میشود مهم است و شناسایی میشود اما در تصدیق صدای گوینده، خود گوینده مهم بوده و شناسایی میشود. تصدیق صدای گوینده بر روی ویژگیهای آوایی شخص متمرکز میشود و با صدا و تلفظ گوینده سروکار ندارد. ویژگیهای آوایی به ابعاد و کشش آوا، دهان و فضای بینی بستگی دارد. بزرگترین مزیت این سامانه بینیازی آن به سختافزار خاصی است. با یک میکروفن ساده میتوان صدا را ضبط کرد. بزرگترین عیب آنها حساس بودن آنها به نویز است که باعث میشود از دقت کار کاسته شود. همچنین شخص میتواند با تغییر در صدا و بیان هجاها سیستم را به اشتباه مواجه کند.
1-5-1-5 کف دست
در این سیستم از خطوط و انحرافهای کف دست برای شناسایی استفاده میشود. با توجه به اینکه کف دست آسیب کمتری نسبت به انگشتان میبیند و مساحت بیشتری نسبت به انگشتان دارد انتظار میرود تا از امنیت بالاتری برخوردار باشند]5[و]6[. ساده بودن روش اندازهگیری خطوط کف دست و آسیب دیدن این خطوط با کار کردن و حتی با کثیف شدن کف دست، باعث کاهش کارایی سیستم میشود]7[.
1-5-1-6 عنبیه
عنبیه یک ناحیه رنگی از چشم است. میزان رنگ آن بستگی به غلظت رنگدانههای ملانین دارد.ناحیه دایروی در مرکز عنبیهمردمک نام دارد. عنبیه با ماهیچه هایی بسیار کوچک اندازه مردمک را گشاد یا تنگ میکند. ماهیچه تنگ کننده که در لبه مردمک قرار دارد باعث تنگ شدن مردمک در هنگام تابیدن نور میشود. ماهیچه گشاد کننده بصورت شعاعی به عنبیه متصل بوده و باعث گشاد شدن مردمک در محیط کم نور میشود]8[. ناحیهعنبیهبهشکل مخروطبریدهشدهوسهبعدیاست،کهازطرفقاعدهبهناحیهمژگانیچشموصلشدهاستو
1 -5-2مزایا ومعایب روش بیومتریک:
بسته به روش بیومتریک بکار گرفته شده در سامانه مورد استفاده ،تشخیص / تایید هویت می تواند در ثانیه یا کسری از آن صورت پذیرد . رقابت امروزی بین این دستگاه ها در زمان پردازش و صحت پاسخ دهی آن ها می باشد.
1-5-2-1 آسیب پذیری بیومتریک(تقلب در سامانه)
قابلیت دسترسی و حمله به سامانه تشخیص هویت موجود در یک شرکت باشد بدین صورت که یک سامانه جعلی در راه آن نصب شده و کنترل کلی سامانه را بدست آورد. یا این که مثلا امتیاز عبور از محل را به فرد خاصی اعطا کرد. مثلاًٌ اگر هکردسترسی به سامانه ای که سیگنال بیومتریک را دریافت و ذخیره می کند داشته باشد در آن صورت سامانه در برابر پاسخ به هکر بسیار ضربه پذیر خواهد بود هکر می تواند با دوباره نمایش دادن این سیگنال دریافتی بدون این که روبروی سنسور دستگاه قرار گیرد از سامانه پاسخ درست را دریافت کند. و به جای شخصی که سیگنال را ارسال کرده به سامانه شناسانده شود.فرایند ثبت نامیکی دیگر از مشکلات بیومتریک است. وقتی یک فرد اطلاعات بیومتریک خود را در یک سامانه ذخیره می کند باید بررسی شود که دقیقا آن فرد همان شخصی است که ادعا می کند، ممکن است با یک نام چند کد ذخیره گردد یا این که با اسم فرد دیگری در فرایند ثبت نام گردد
چند راهکار و اصل برای سامانه های بیومتریک پیشنهاد می شوند :
کسی که اطلاعات خود را به سامانه می دهد باید کمترین دسترسی به سامانه بیومتریک جهت تغییر مشخصات خود یا مشاهده اطلاعات دیگران را داشته باشد. ساده و کوچک باشد تا راحتر بتوان آن را شناخت و راههای نفوذ و آسیب پذیری سامانه را بطور کامل استخراج کرد . ]22
1-6 سامانه تشخیص هویت با استفاده از عنبیه
ویژگیهای منحصربه فرد عنبیه برای استفاده در سامانه تشخیص هویت بسیار جذاب است. علم پردازش تصویر برای استخراج این الگوهای منحصربه فرد از تصاویر دیجیتال چشم بکار گرفته میشود تا این الگوها را به کدهای بیومتریک تبدیل کند. این کدها در پایگاه داده ذخیره میشوند. الگوی بیومتریک شامل یک نمایش ریاضی ازاطلاعات منحصربه فرد است که در عنبیه ذخیره شدهاست. کد استخراج شده از عنبیه شخص با کدهای موجود در پایگاه داده مقایسه میشود اگر این کد در پایگاه داده موجود باشد هویت شخص شناسایی و در غیر این صورت هویت شخص شناسایی نمیشود.سامانهتشخیصهویتبا استفاده ازعنبیهدر سالهای اخیرموردتوجهقرارگرفتهوبحثاصلیآنتوسطپروفسورجانداگمندردانشگاهکمبریجانگلستانانجامشدهاست]12[ و ]11[.
(شکل 1-7 ) سامانه تشخیص هویت.
1-6-1 اخذ تصویر
در سامانه اتوماتیک تشخیص هویت توسط عنبیه، گرفتن یک تصویر از چشم انسان دارای اهمیت بسیاری میباشد. هرچقدر کیفیت تصویر اخذ شده بهتر باشد دقت سامانه در مراحل بعدی افزایش مییابد. امروزه چندین پایگاه داده وجود دارد که تصاویری از عنبیه را در اختیار ما قرار میدهد. مشهورترین پایگاه داده که در این پایان نامه نیز مورد استفاده قرار گرفته است پایگاه داده کاسیا نسخه یک میباشد که توسط انجمن علوم چین تهیه شده است]13[. تصاویر اخذ شده توسط این پایگاه داده به علت استفاده از نور مادون قرمز در تصویر برداری فاقد انعکاس های آینوی در تصویر میباشد. انعکاسهای آینوی بعنوان نویز باعث اختلال در کارایی سامانه شده و حذف آن اهمیت بسیار دارد. (شکل 1-8 ) یک نمومه از تصویر چشم چپ و راست، از پایگاه داده کاسیا را نشان میدهد که متعلق به یک شخص است.
(شکل 1-8) تصویر چشم از پایگاه داده کاسیا
پایگاه داده UBIRIS شامل 1877 تصویر است]14[. تصاویر این پایگاه به حقیقت نزدیکتر است. تصاویر در دو جلسه گرفته میشود که تصاویر جلسه اول در شرایط کم نویز گرفته شده و تصاویر جلسه دوم آن در حالت طبیعی و با ضریب درخشندگی عادی گرفته میشوند که باعث مشکلاتی از قبیل انعکاس، سطوح مختلف کنتراست خواهد شد. پایگاه داده LEI شامل 120 تصویر خاکستری است که با نور طبیعی گرفته شدهاند. این تصاویر شامل انعکاسهای آینوی میباشد. اگر رنگ دانه عنبیه یک شخص تیره باشد و با نور طبیعی تصویر برداری شود، باعث میشود تا کنتراست ناحیه بین مردمک و عنبیه بسیار کم شده و ناحیه بندی را بسیار دشوار سازد.
1-6-2 ناحیه بندی عنبیه
ناحیه بندی عنبیه شامل شناسایی لبههای عنبیه و مردمک برای استخراج ناحیه عنبیه است. ناحیه بندی در فصل چهارم توضیح داده خواهد شد.
1-6-3 نرمال سازی
در این مرحله عنبیه به مختصاتی انتقال مییابد که دارای ابعاد ثابتی است. این ناحیه به یک مستطیل نگاشت میشود. تنگ و گشاد شدن ابعاد مردمک بعلت نور تابیده شده از محیط، چرخش سر و چرخش چشم و متغییر بودن فاصله از دوربین از جمله عواملی است که امر نرمال سازی را لازم میشمارد. باتوجه به اینکه مردمک و عنبیه همیشه هم مرکز نیستند پس باید ناحیه عنبیه را چنان نرمال سازی کرد تا تحت هر شرایطی مقایسه بین دو عنبیه آسان گردد]14[.
1-6-4 استخراج و رمز گذاری ویژگیها
در این قسمت یک بردار ویژگی بر مبنای ویژگیهای منحصر به فرد استخراج میشود. سپس این اطلاعات رمزگذاری و برای مقایسه با الگوهای دیگر آماده میشود. بردار ویژگیها باید دارای ابعاد کوچک باشد تا زمان محاسبات کاهش یابد.
1-6-5 تطابق
کدهای بدست آمده در قسمت قبل با یک معیار تطابق مقایسه میشوند. این مقایسه انجام میشود تا معلوم شود آیا دو کد متعلق به یک شخص است یا نه. درصورتیکه دو کد مشابه باشند هویت شخص شناسایی میشود.
1-7 روند پایان نامه
هدف این پایان نامه ناحیه بندی عنبیه بر مبنای تبدیل موجک است. ناحیه بندی عنبیه شامل ناحیه بندی مرز داخلی و خارجی عنبیه است. آنچه در ناحیه بندی عنبیه اهمیت دارد دستیابی به بافت عنبیه و آسیب نزدن به آن در روند کار میباشد. برای دستیابی صحیح به این بافت، باید محیط عنبیه به درستی مشخص شود. بنابراین حذف نویزها و ناحیه بندی صحیح مرز داخلی و بیرونی عنبیه حائز اهمیت است. آنچه در این پایان نامه مورد بررسی قرار میگیرد، تبدیل موجک در ناحیه بندی عنبیه است. ما در این پایان نامه بررسی میکنیم که آیا میتوان با استفاده از تبدیل موجک پلک و مژه را حذف و عنبیه را ناحیه بندی کرد. این سوال در روند کار پاسخ داده میشود.
اینپایاننامهشاملپنجفصلمیباشد. در فصل اول به بیان تاریخچه و آشنایی با سیستم های بیومتریک پرداخته شد. در فصل دوم مروری بر روش های پیشنهادی که در گذشته ارائه شده است خواهیم پرداخت. در فصل سوم یک معرفی از تبدیل موجک و روابط کاربردی آن خواهیم داشت. در فصل چهارم روش پیشنهادی پایان نامه برای ناحیه بندی عنبیه بیان میشود که شامل:
1- ناحیه بندی مردمک
2- حذف پلک و مژه ها
3- ناحیه بندی عنبیه
فصلپنجمکهآخرینفصلازاینپروژهمیباشدفصلنتایجوتفسیرآنهامیباشدکه نتایجحاصلازشبیه سازی بررسی میشود. سپس این نتایج با نتایج روش های دیگر مقایسه می شود.
شبیه سازی و انجام پایان نامه با نرم افزار MATLAB و با استفاده از پایگاه داده کاسیا میباشد. نتایج شبیه سازی نشان دهنده تأیید روش میباشد. کار مورد نظر به عنوان یک سامانه جدا سازی عنبیه از تصاویر عنبیه چشم برای نشان دادن کارآرایی خصوصیت بیومتریک پیاده سازی شده است. این کار با استفاده از نرم افزار MATLAB و استفاده از تصاویر موجود در اینترنت پیاده سازی شد. با استفاده از جعبه ابزار پردازش تصویر محیطی مناسب و سریع برای نوشتن برنامه بوجود آمد که با استفاده از روش های برنامه نویسی اجرای آن محقق شد. برای آزمایش برنامه مجموعه ای از تصاویر استفاده شد که شامل 756 تصویر خاکستری چشم گرفته شده از تصاویر CASIA می باشد. این مراحل شامل جداسازی (مشخص کردن مرزهای عنبیه از تصویر چشم) به منظور تشخیص هویت می باشد ورودی یک تصویر چشم و خروجی تصویر عنبیه مورد نظر است. پژوهش ارائه شده مرکب از چند زیر سامانه است که مبین هر گام از نرم افزار نوشته شده است.
[1] Biometric
[2] Finger Print
[3] Hand Geometry
[4]Retina
[5] Iris
[6] Face
[7] Signature