طراحی استراتژی توسعة فوتبال استان گیلان بر اساس تحلیل SWOT
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فهرست مطالب....ت
فهرست جداول......ج
فهرست شکلها و نمودارها....ح
فصل اول- کلیات پژوهش
مقدمه......2
بیان مسأله..............................................................................................................................................3
ضرورت و اهمیت تحقیق.........................................................................................................................4
اهداف تحقیق..........................................................................................................................................5
سؤالات تحقیق........................................................................................................................................5
تعریف واژه ها و اصطلاحات....................................................................................................................5
فصل دوم- مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مقدمه.....................................................................................................................................................8
مبانی نظری تحقیق................................................................................................................................8
برنامهریزی..............................................................................................................................................8
مزایای برنامه ریزی.................................................................................................................................8
موانع و مشکلات برنامه ریزی.................................................................................................................9
انواع برنامه ریزی.....................................................................................................................................9
تعاریف استراتژی......................................................................................................................................9
برنامهریزی استراتژیک...........................................................................................................................10
تعاریف برنامهریزی استراتژیک..............................................................................................................11
ویژگیهای برنامه ریزی استراتژیک........................................................................................................12
مزایای برنامه ریزی استراتژیک.............................................................................................................12
محدودیت های برنامه ریزی استراتژیک................................................................................................13
سبکهای مختلف برنامهریزی جامع و تعیین استراتژیهای سازمانی..................................................14
تعریف مدیریت استراتژیک...................................................................................................................14
مراحل مدیریت استراتژیک...................................................................................................................14
|
ت |
تدوین استراتژی.....................................................................................................................................16
فرآیند برنامهریزی استراتژیک...............................................................................................................17
مدلهای تدوین برنامهریزی استراتژیک............................................................................................24
مدل استونر و فریمن.........................................................................................................................25
مدل برایسون.....................................................................................................................................25
مدل دیوید.........................................................................................................................................26
مدل DISM.....................................................................................................................................27
مدل Goal- Based........................................................................................................................27
مدل برنامهریزی استراتژیک گوداشتاین و همکاران...........................................................................28
مدل استراتژیک دانکن و همکاران.....................................................................................................28
مدل استراتژیک وایتمن.....................................................................................................................29
مدل تیلور..........................................................................................................................................29
مدل کاربردی....................................................................................................................................29
مدل اسلک........................................................................................................................................30
مدل کمیسیون ورزش استرالیا..........................................................................................................30
رویکرد فرآیند پایه برنامهریزی استراتژیک........................................................................................31
ماتریس SWOT..............................................................................................................................32
فوتبال در جهان.................................................................................................................................49
فوتبال در آسیا..................................................................................................................................49
فوتبال در ایران..................................................................................................................................50
فوتبال در گیلان.................................................................................................................................50
مروری بر پژوهشهای خارجی............................................................................................................52
مروری بر پژوهشهای داخلی.............................................................................................................58
فصل سوم-روش شناسی پژوهش
مقدمه....................................................................................................................................................62
روش تحقیق...........................................................................................................................................62
جامعه و نونه آماری................................................................................................................................62
روش گردآوری اطلاعات.........................................................................................................................62
ابزار پژوهش ..........................................................................................................................................62
روش تجزیه تحلیل داده ها....................................................................................................................65
متغیرهای تحقیق...................................................................................................................................66
فصل4- یافته های پژوهش
مقدمه.....................................................................................................................................................68
توصیف یافتههای پژوهش......................................................................................................................68
ماتریس نقاط قوت فوتبال استان گیلان...............................................................................................71
ماتریس نقاط ضعف فوتبال استان گیلان..............................................................................................72
ماتریس فرصتهای فوتبال استان گیلان...............................................................................................73
ماتریس تهدیدهای فوتبال استان گیلان...............................................................................................74
تعیین موقعیت استراتژیک فوتبال گیلان..............................................................................................75
ماتریس عوامل درونی فوتبال استان گیلان..........................................................................................76
ماتریس عوامل بیرونی فوتبال استان گیلان.........................................................................................78
نمره نهایی ماتریس ارزیابی عوامل داخلی...........................................................................................80
استراتژیهای فوتبال استان گیلان.....................................................................................................80
استراتژی های ….………….……..…………………………..…………...SO80
استراتژی های………….……..…….………………………………………ST82
استراتژی های ………...………………………………………………….WO83
استراتژی های ……...………….………………………………………….WT85
فصل5- بحث و نتیجه گیری
مقدمه..................................................................................................................................................88
خلاصه پژوهش....................................................................................................................................88
بحث و نتیجه گیری............................................................................................................................90
پیشنهادات تحقیق.............................................................................................................................109
منابع و ماخذ.....................................................................................................................................110
پیوست..............................................................................................................................................123
فهرست جداول
2-1ماتریسSWOT.......................................................................................................................38
2-2ماتریس اولویتبندی عوامل داخلی............................................................................................38
2-3ماتریس اولویتبندی عوامل خارجی...........................................................................................38
2-4شاخصهای ارزیابی سازمان..........................................................................................................39
2-5ماتریس SWOT.........................................................................................................................40
2-6رویکرد استراتژیک مدل SWOT................................................................................................45
3-1 ماتریس SWOT........................................................................................................................64
4-1 توصیف وضعیت شغل نمونه آماری..............................................................................................68
4-2میزان تحصیلات و رشتة تحصیلی نمونه آماری............................................................................69
4-3وضعیت سنی نمونه آماری............................................................................................................69
4-4 وضعیت جنسیت...........................................................................................................................70
4-5 وضعیت سابقه کاری......................................................................................................................70
4-6 اولویتبندی رتبهها در آزمون فریدمن(قوتها).............................................................................71
4-7 معنیداری آزمون فریدمن در نقاط قوت فوتبال گیلان.................................................................72
4-8 اولویتبندی رتبهها در آزمون فریدمن(ضعفها)...........................................................................72
4-9 معنیداری آزمون فریدمن در نقاط ضعفها فوتبال گیلان............................................................73
4-10اولویتبندی رتبهها در آزمون فریدمن (فرصتها) ......................................................................73
4-11 معنیداری آزمون فریدمن در فرصتهای فوتبال گیلان..............................................................74
4-12 اولویتبندی رتبهها در آزمون فریدمن(تهدیدها)........................................................................74
4-13 معنیداری آزمون فریدمن در تهدیدهای فوتبال گیلان............................................................75
4-14 ماتریس عوامل درونی فوتبال گیلان...........................................................................................76
4-15 ماتریس عوامل درونی فوتبال گیلان...........................................................................................78
4-16 ماتریس ارزیابی عوامل درونی و بیرونی فوتبال گیلان................................................................80
4-17استراتژیهای SO.......................................................................................................................81
4-18استراتژیهای ST........................................................................................................................82
4-19استراتژیهای WO.....................................................................................................................83
4-20استراتژیهای WT......................................................................................................................85
فهرست شکلها و نمودارها
2-1فرآیند برنامهریزی استراتژیک.......................................................................................................17
2-2تعیین اهداف و استراتژیها............................................................................................................24
چکیده
عنوان: طراحی استراتژی توسعة فوتبال استان گیلان بر اساس تحلیل SWOT
هدف از این پژوهش طراحی استراتژی توسعة فوتبال استان گیلان بر اساس تحلیل SWOT بود. این تحقیق کاربردی با روش توصیفی – تحلیلی اجرا شده است . جامعه آماری پژوهش، شامل تمام صاحبنظران فوتبال استان گیلان بود و نمونة موردنظر به صورت هدفمند از مدیران و کارشناسان ادارات و هیأتها، مدرسان ورزش مدارس و دانشگاه، مربیان و بازیکنان پیشکسوت انتخاب شدند (50n=). ابزار پژوهش براساس مطالعه اکتشافی و بازنویسی از مبانی و مطالعات مشابه توسط محقق ساخته شد که روایی محتوایی آن براساس نظر متخصصان و پایایی آن نیز با آلفای کرونباخ (95/0=α) تأیید گردید. از آزمون فریدمن، روش وزن دهی، ماتریس ارزیابی عوامل درونی و بیرونی جهت تحلیل یافتهها و استراتژی های مناسب استفاده شد.
نتایج پژوهش نشان داد مطلوبیت فناوری اطلاعات، عدم مطلوبیت کیفیت زمین و اماکن، سیاستگذاری خصوصیسازی باشگاه‌ها و گرایش مردم به سبک زندگی غیرفعال به ترتیب به عنوان مهمترین قوت، ضعف، فرصت و تهدید شناسایی شدند. همچنین براساس نمرة ماتریس عوامل درونی (38/2) و عوامل بیرونی (49/2) وضعیت راهبردی فوتبال استان گیلان در منطقه WT قرار دارد. ضمناً بر اساس تحلیل SWOT، در مجموع 20 استراتژی شامل شش استراتژی SO، شش استراتژی ST، شش استراتژی WO، و دو استراتژی WT برای فوتبال گیلان تدوین شد. بنابراین با توجه به نتایج ماتریس تحلیل سوات لازم است که بیشتر از استراتژی تدافعی یا ثبات جهت مدیریت توسعه فوتبال استان گیلان استفاده شود.
کلیدواژه: تحلیل سوات، فوتبال گیلان، عوامل درونی، عوامل بیرونی، استراتژی توسعه
|
stract |
Design a strategy of football development in Guilan province based on SWOT analysis
Student: Hesham Rostami
The present study intended to design a strategy of football development in Guilan province based on SWOT analysis. This applied research has been conducted through descriptive-analytical methodology. The statistical population of this study included all Guilan province football experts. Through purposive sampling, the sample was selected out of managers, experts of organizations, schools and universities sport educators, and veteran players and coaches (n=50). The authors have developed a questionnaire, as an instrument, based on exploratory study and rewriting similar foundations and studies. Validity of this instrument was confirmed by experts (content validity). The reliability of the instrument was also proved to be suitable (=α0.95). To analyze the data and the suitable strategies, Friedman test, Weighting Method, and external and internal factors evaluation matrix were used. Findings showed that the desirability of information technology, undesirability of the quality of football pitch, policy of privatizing the clubs, and the tendency of people toward inactive life style were identified respectively as the most important strong point, weak point, opportunity, and threat. Additionally, according to matrix of internal factors (2.38) and matrix of external factors (2.49), the strategic condition of Guilan province football is in WT region. Based on SWOT analysis, finally 20 strategies including 6 SO strategies, 6 ST strategies, 6 WO strategies, and 2 WT strategies were designed for Guilans football. Therefore, due to the results of SWOT analysis matrix, it is required to employ Stability Strategy or Defensive Strategy in managing football development in Guilan province.
Keywords: SWOT analysis, Guilans football, internal factors, external factors, development strategy
فصل اول
طرح تحقیق
1-1-مقدمه
امروزه ورزش از انجام فعالیت بدنی صرف فراتر رفته و در کشورهای مختلف، بسیارتوسعه یافته است تا جایی که ورزش در بیشتر کشورها به عنوان ابزاری برای تجارت و تولید سرمایه به حساب میآید (13).درعصرحاضرتقریباًورزشدرزندگی افرادرسوخکردهودربینورزشها،فوتبالبه دلیلجذابیتخاص،یکی ازبیشترین جمعیتهای ورزشیدنیاراتشکیلمی دهدوجایگاهمنحصربهفردیدارد،به گونهایکهبهپدیده فراگیروجهانیبدلشدهوبرایآنحدومرزینمی توانقائلشد. اینرشتهبه دلیلبرخورداری ازابعاداجتماعی،فرهنگی،اقتصادیوسیاسی،به طورکاملازحالتبازیسادهخارجشدهاست،ایننکتهدلیلتوجه بهارتقایاینرشتهورزشیدرسطحجهانراآشکارمیسازد.امروزه فوتبال با داشتن بیش از 209 عضو در فدراسیون بین المللی فوتبال،207 هزار فوتبالیست حرفه ای،245 میلیون بازیکن آماتور و 4/3 میلیارد طرفدار، یکی از رایج ترین و محبوب ترین ورزش ها در جهان محسوب می شود (59).
در جامعه ی امروز نمی توان از ورزش فوتبال دور ماند. بسیاری از مردم در این ورزش و امور مربوط به آن احاطه شده اند، به تماشای مسابقات و رویدادها می روند، در این ورزش مشارکت کرده و با دوستان خود درباره ی فوتبال بحث می کنند. به همین ترتیب این ورزش توانسته در کشور های پیشرفته ی جهان به صورت یک صنعت مهم و درآمد زا درآید که گاه رتبه ی آن در برخی کشورها بالاتر از صنایع اتومبیل سازی با بیش از 50 سال پیشینه قرار می گیرد.به طوری که به صورت یک صنعت بین المللی و جهانی درآمده و شاغلان متعددی را به طور مستقیم و غیرمستقیم به خود جذب نموده است (52).
امروزه سازمانها ناگزیرند به طور دائم بر رویدادهای داخلی و خارجی نظارت کنند تا بتوانند در زمان مناسب و بر حسب ضرورت، خود را با تغییرات وفق دهند. سازمانها بایستی به شیوهای اصولی این تغییرات را شناسایی کنند و خود را با آنها وفق دهند.در دنیای کنونی که با سرعتی سرسام آور در حال تغییر است، دیگر نمیتوان از تصمیم گیریهای یکباره و مبتنی بر قضاوتهای شهودی و تجربی استفاده کرد.امروزه سازمانهایی موفق خواهند بود که بتوانند از علم و مدیریت استراتژیک استفاده کنند. بنابراین همة سازمانها ناگزیرند که عهده دار مدیریت راهبرد یا راهبردی شوند.گاهی راهبردهایی از موضع قدرت تعریف میشوند و زمانی برای فایق آمدن بر مسائل بروز میکنند.
دانشمندان بسیاری اهمیت برنامهریزی استراتژیک را از جنبههای مختلف مورد بررسی قرار دادهاند و همگی روی همبستگی برنامه ریزی استراتژیک با عملکرد مطلوب سازمانها توافق نظر دارند.به اعتقاد آنها برنامه ریزی استراتژیک فرایندی پویا و منطقی است.
فرای و استونر و فرد دیوید برنامهریزی استراتژیک را ابزار مدیریتی توانمندی تعریف میکنند که برای کمک به سازمانهای کوچک طراحی میشود تا آنها به صورت رقابتی خود را با تغییرات پیش بینی شدة محیط تطبیق دهند. از نظر لرنر برنامه ریزی استراتژیک فرایند تغییر سازمانی مستمر و پیچیده است که نگاه به آینده دارد و بر پیش بینی آینده تمرکز میکند (60).
به عقیدة ماچادو[1] برنامهریزی استراتژیک عنصری کلیدی برای برتری سازمانی است. این فرآیند روی اهداف استراتژیک و عملیاتی، اهداف و استراتژیهای مبتنی بر خطمشیهای سازمانی، برنامهها و فعالیتهای تدوین شده برای دستیابی به اهداف و نتایج مورد انتظار سازمان تمرکز دارد و ابزاری بسیار مهم برای اثربخشی سازمانی است (29).
پفر[2] برنامهریزی استراتژیک را فرآیند ایجاد و توسعه رویهها و عملیات ضروری برای دستیابی به آینده تعریف میکند. وی بین برنامهریزی بلندمدت که به صورت واکنشی است و برنامهریزی استراتژیک که سازمان را مجاز به خلق آیندهاش میکند، تفاوت قائل میشود.
برنامهریزی استراتژیک باعث میشود تا سازمان فعالیتها و خدماتش را برای برآوردن نیازهای در حال تغییر محیط تطبیق دهد. این برنامهریزی نه تنها چارچوبی برای بهبود برنامهها ارائه میکند بلکه چارچوبی برای ساختاردهی مجدد برنامهها، مدیریت و همکاریها و نیز برای ارزیابی پیشرفت سازمان در این زمینهها ارائه میکند (60).
1-2-بیان مسأله
توسعهی فوتبال، از مهمترین برنامههای کنفدراسیونهای قارههای مختلف جهان است.از جملهی این برنامهها میتوان به طرح آسیا ویژن مربوط به کنفدراسیون فوتبال آسیا اشاره کرد.این نهاد به منظور توسعه و پیشرفت فوتبال در قارهی آسیا اهداف مختلفی مانند امور استعدادیابی و سطوح پایه، بهبود رهبری، آموزش و تربیت پرسنل از جمله داوران و سایر کارشناسان و غیره را دنبال می کند.همچنین 11 عنصر را که به عناصر 11گانهی ویژن آسیا معروف است برای توسعهی فوتبال در این قاره معرفی کرده است.این عناصر شامل فدراسیون فوتبال، بازاریابی، امور پزشکی، داوران، مربیان، ردههای سنی پایه و جوانان، فوتسال، مردان، زنان، طرفداران و رسانه ها هستند (73).
[1] Machado
[2] peiffer
Ab
ارزیابی عملکرد شرکت های پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران بر مبنای شاخصهای شرکتی-رویکرد الگوریتم درخت تصمیم"
چکیده
تعیین عملکرد واحد تجاری با استفاده از تعداد محدودی از نسبت های مالی یک مسئله جالب و چالش برانگیز برای اکثر محققان بوده است. تشخیص فاکتورهایی که می تواند به درستی عملکرد واحد تجاری را پیش بینی کند برای هر تصمیم‌گیرنده بسیار جالب است. در سال های اخیر برای شناسایی چنیین فاکتور هایی، بیشتر از تحلیل‌های سنتی استفاده شده است. هدف این پژوهش بررسی ارتباط بالقوه میان عملکرد واحد تجاری و نسبت‌های مالی بااستفاده از الگوریتم درخت تصمیم به عنوان روشی جایگزین است. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل نمونهای از 110 شرکت حاضر در بورس اوراق بهادار تهران به صورت شرکت-سال طی دوره زمانی 1380-1390 می باشد. در این راستا متغیر های وابسته بازده دارایی و بازده حقوق صاحبان سهام و متغیرهای مستقل نسبت‌های مالی درنظر گرفته شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها ابتدا تحلیل عاملی انجام شده است، سپس الگوریتم درخت تصمیم برای کل شرکت های نمونه و سپس برای هریک از صنایع منتخب به تفکیک اجرا شده است. نتایج تحلیل نشان داد که مهمترین نسبت های مالی به ترتیب نسبت سود قبل از مالیات به حقوق صاحبان سهام، حاشیه سود خالص و سود هر سهم هستند و صنعت تاثیر چندانی بر نتایج نداشت.
کلید واژه ها: ارزیابی عملکرد، شاخص های شرکتی، الگوریتم درخت تصمیم، بازده دارایی، بازده حقوق صاحبان سهام.
فصل اول: کلیات پژوهش
1-10- روش های آماریمورداستفادهدرپژوهش. 10
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه پژوهش
2-2- دیدگاه های مختلف ارزیابی عملکرد واحد تجاری. 13
2-2-1- روش هایی که در آن از اطلاعات حسابداری استفاده می شود.. 14
2-2-2- روش هایی که در آن از اطلاعات حسابداری و بازار استفاده می شود.15
2-2-3- روش هایی که در آن از داده های مدیریت مالی استفاده می شود.. 18
2-2-4- روش هایی که در آن از اطلاعات حسابداری و معیار های اقتصادی استفاده می شود. 19
2-3-3- معیارهای ساختار دارایی:. 26
2-3-4- معیارهای اهرم مالی:. 26
2-4-1- مفاهیم اساسی در داده کاوی. 31
فصل سوم: روش پژوهش و آزمون فرضیه ها
3-2-1- تهیه اطلاعات در دو سطح صنعت و کل بورس. 55
3-2-2- انجام محاسبات نسبت های مالی و عملکرد شرکت در دو سطح صنعت و کل بورس 56
3-2-3- تحلیل عاملی اکتشافی در دو سطح صنعت و کل بورس. 56
3-2-4- اجرای مدل های درخت تصمیم در دو سطح صنعت و کل بورس. 64
3-2-5- ترکیب نتایج مدل های الگوریتم درخت تصمیم با کمک تحلیل حساسیت 68
3-5- جامعه پژوهش، روش نمونهگیری و محدوده زمانی. 75
3-6- روش هایآماریمورداستفادهدرپژوهش. 76
فصل چهارم: یافتهها و تجزیه و تحلیل آن ها
4-2-1- تجزیه و تحلیل سوال اول- بررسی بورس اوراق بهادار تهران. 79
4-2-2- تجزیه و تحلیل سوال دوم- بررسی صنایع مختلف. 94
فصل پنجم:نتیجهگیری و پیشنهادها
5-2- مروری بر نتایج پژوهش. 141
5-2-1- تعیین شاخص های شرکتی موثر بر ارزیابی عملکردشرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار. 141
5-2-2- بررسی اثر نوع صنعت برتعیین شاخص های شرکتی موثر بر ارزیابی عملکردشرکت ها. 142
5-3- پیشنهادهای کاربردی پژوهش. 144
5-4- پیشنهادهایی برای پژوهشهای آتی. 144
جدول3-1: جدول نمونه گیری غربالی (حذفی).. 76
جدول3-2: جدول صنایع مورد بررسی پژوهش.. 76
جدول 4-1: آمار توصیفی کل بورس اوراق بهادار.. 80
جدول 4-2:تست بارتلت وKMO برای کل بورس اوراق بهادار.. 81
جدول 4-3: کل واریانس توصیف شده برای کل بورس اوراق بهادار.. 82
جدول 4-4:ماتریس عوامل چرخش یافته برای کل بورس اوراق بهادار.. 83
جدول 4-5: میزان اهمیت هریک از متغیرهای مستقل در کل بورس.. 91
جدول 4-6: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 92
جدول 4-7: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 92
جدول 4-8: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 94
جدول 4-9: صنایع منتخب جهت تحلیل های این پژوهش.. 95
جدول 4-10: آمار توصیفی صنعت مواد و محصولات دارویی.. 95
جدول 4-11:تست بارتلت و KMO برای صنعت مواد و محصولات دارویی.. 96
جدول 4-12:کل واریانس توصیف شده برای صنعت مواد و محصولات دارویی.. 97
جدول 4-13:ماتریس عوامل چرخش یافته برای صنعت مواد و محصولات دارویی 98
جدول 4-14: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت دارویی.. 101
جدول 4-15: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 101
جدول 4-16: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 102
جدول 4-17: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 103
جدول 4-18: آمار توصیفی صنعت خودرو و ساخت قطعات.. 104
جدول 4-19:تست بارتلت و KMO برای صنعت خودرو.. 105
جدول 4-20:کل واریانس توصیف شده برای در صنعت خودرو.. 106
جدول 4-21:ماتریس عوامل چرخش یافته برای صنعت خودرو.. 107
جدول 4-22: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت خودرو و ساخت قطعات.. 110
جدول 4-23: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 110
جدول 4-24: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 111
جدول 4-25: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 112
جدول 4-26: آمار توصیفی صنعت فلزات اساسی.. 113
جدول 4-27:تست بارتلت و KMO برای صنعت فلزات اساسی.. 114
جدول 4-28: کل واریانس توصیف شده برای صنعت فلزات اساسی.. 115
جدول 4-29:ماتریس عوامل چرخش یافته برای فلزات اساسی.. 116
جدول 4-30: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت فلزات اساسی 118
جدول 4-31: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 119
جدول 4-32: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 119
جدول 4-33: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 121
جدول 4-34: آمار توصیفی صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر 122
جدول 4-35:تست بارتلت و KMO برای صنعت محصولات غذایی.. 123
جدول 4-36: کل واریانس توصیف شده برای صنعت محصولات غذایی.. 124
جدول 4-37:ماتریس عوامل چرخش یافته برای صنعت محصولات غذایی.. 125
جدول 4-38: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر.. 128
جدول 4-39: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 128
جدول 4-40: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 128
جدول 4-41: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 130
جدول 4-42: امار توصیفی صنعت سیمان، آهک و گچ.. 131
جدول 4-43:تست بارتلت و KMO برای صنعت سیمان، آهک و گچ.. 132
جدول 4-44:کل واریانس توصیف شده برای صنعت سیمان، آهک و گچ.. 132
جدول 4-45ماتریس عوامل چرخش یافته برای صنعت سیمان، آهک و گچ.. 134
جدول 4-46: میزان اهمیت هر یک از نسبت های مالی در صنعت سیمان، آهک و گچ 136
جدول 4-47: ماتریس اختلال(انطباق) مدل های درخت تصمیم.. 137
جدول 4-48: ارزیابی عملکرد مدل های درخت تصمیم.. 137
جدول 4-49: میزان اهمیت هریک از نسبت های مالی در تحلیل حساسیت.. 138
فهرست شکل ها
شکل 2-1 مراحل داده کاوی................................................................................................................................................................................31
شکل 2-2تحلیل عاملی تاییدی..........................................................................................................................................................................36
شکل 2-3 تحلیل عاملی اکتشافی.......................................................................................................................................................................38
شکل 3-1 مراحل انجام پژوهش..........................................................................................................................................................................55
شکل 4-1: مدل پیاده سازی الگوریتم در نرم افزار clementine............................................................................................................86
شکل 4-2: نمودار درخت CHAID.....................................................................................................................................................................87
شکل 4-3 نمودار درخت C&RT.........................................................................................................................................................................88
شکل 4-4 نمودار درخت QUEST......................................................................................................................................................................89
شکل 4-5 نمودار درخت C5.0............................................................................................................................................................................90
شکل 4-6 نمودار سود بورس................................................................................................................................................................................93
شکل 4-7 نمودار سود صنعت مواد و محصولات دارویی...............................................................................................................................102
شکل 4-8 نمودار سود صنعت خودرو و ساخت قطعات................................................................................................................................111
شکل 4-9 نمودار سود صنعت فلزات اساسی..................................................................................................................................................120
شکل 4-10 نمودار سود صنعت محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر..................................................................................129
شکل 4-11 نمودار سود صنعت سیمان، آهک و گچ.....................................................................................................................................138
فصل اول
1-1- مقدمه
تحقیقات بسیار زیادی در سالهای اخیر در مورد ماهیت و روش اندازه‌گیری عملکرد شرکت ها انجام شده است. نتایج این تحقیقات از آن جهت ارزشمند است که میتوان وضعیت فعلی شرکت ها را درک نمود و چالش‌های آینده در زمینه اندازه‌گیری عملکرد را مورد بررسی قرار داد. امروزه صاحبنظران حوزه مدیریت بر اهمیت مدلهای ارزیابی عملکرد به‌عنوان یکی از معتبرترین شاخصهای توسعه‌یافتگی شرکت ها تأکید می‌ورزند. از این رو، یکی از دغدغه‌های اساسی شرکت های امروزی، دستیابی به یک شیوه ارزیابی کارا و انعطاف‌پذیر است تا با آن بتوان کلیه ابعاد عملکردی شرکت را مورد بررسی قرار داد. اگر اندازه‌گیری عملکرد را فرایند کمّی‌سازی کارایی و اثربخشی یک فعالیت تعریف کنیم، از جمله راههای تجزیه و تحلیل گزارش‌های مالی که از طریق آن میتوان حجم بالای اطلاعات موجود در گزارش‌های مالی را خلاصه نمود و همزمان جنبههای مختلف فعالیت شرکت را مورد بررسی قرار داد، تهیه نسبت‌های مالی از اطلاعات گزارش‌های مالی است. نسبت‌های مالی، بیان‌کننده ارتباط بین دو یا چند رقم از ارقام صورت‌های مالی است که به صورت جزئی از کل یا درصدی از آن بیان میشود. زمانی که یک نسبت محاسبه میگردد، میتوان گفت که عدد به‌دست آمده، محصول یک رابطه ریاضی و همبستگی آماری دو یا چند متغیر در مقطع خاصی از زمان است(تقی زاده،1390). مقابله با چالش‌های پیش‌روی شرکت ها نیازمند آن میباشد که مدیران آنها الگوی مناسبی از اندازه‌گیری عملکرد داشته باشند تا بتوانند به بهبود مستمر در تمام زمینهها دست یابند. اندازه‌گیری عملکرد، پیشرفت مداوم به سمت اهداف تعیین‌شده را ممکن می‌سازد و نقاط رکود و رونق را شناسایی می‌نماید. از جمله معیارهای مهم عملکرد، معیار مالی است که اندازه‌گیری آن از روش‌های گوناگون امکان‌پذیر است. تعیین عملکرد واحد تجاری با استفاده از یک سری نسبت های اندازه گیری مالی یک مسئله جالب و چالش برانگیز برای اکثر محققان می باشد. بطور کلی ارزیابی عملکرد شرکت ها و دانستن روش هایی جهت پیش بینی آن ها میتواند بر تصمیم های سرمایه گذاران بالقوه و بالفعل شرکت اثرگذار باشد. این ارزیابی در تعیین موقعیت شرکت و حتی امکان وجود احتمال ورشکستگی نیز اثر دارد. تشخیص فاکتورهایی که می تواند به درستی عملکرد واحد تجاری را پیش بینی کند برای هر تصمیم گیرنده بسیار جالب است(درسان دیلن و همکاران [1]،2013). با این مقدمه، در این پژوهش قدرت برازندگی شاخص های شرکتی بر ارزیابی عملکرد واحد تجاری با استفاده از الگوریتم درخت تصمیم، مورد بررسی قرار می گیرد.
1-2- مساله پژوهش
مباحث ارزیابی عملکرد را میتوان از زوایای متفاوتی مورد بررسی قرار داد. دو دیدگاه اساسی سنتی و نو در این باره وجود دارد. دیدگاه سنتی، قضاوت و یادآوری عملکرد و کنترل ارزیابی شونده را هدف قرار داده و سبک دستوری دارد. این دیدگاه صرفاً معطوف به عملکرد دوره زمانی گذشته است و با مقتضیات گذشته نیز شکل گرفته است. دیدگاه نو، آموزش، رشد و توسعه ظرفیت‌های ارزیابی شونده، بهبود و بهسازی افراد و شرکتو عملکرد آن، ارائه خدمات مشاوره‌ای و مشارکت عمومی ذینفعان، ایجاد انگیزش و مسئولیت‌پذیری برای بهبود کیفیت و بهینه‌سازی فعالیتها و عملیات را هدف قرار داده و مبنای آن را شناسایی نقاط ضعف و قوت و تعالی شرکتی تشکیل میدهد. خاستگاه این دیدگاه مقتضیات معاصر بوده و با ارزیابی سیستمی عملکرد با استفاده از تکنیک‌ها و روش‌های مدرن، توسعه پیدا میکند. حوزه تحت پوشش اندازه‌گیری عملکرد میتواند سطح کلان یک شرکت، یک واحد، یک فرایند و کارکنان باشد. در الگوهای نوین ارزیابی عملکرد، مدل های کمی مثل معیار بهرهوری با رویکرد ارزش افزوده، معیار کارآمدی با رویکرد اثربخشی و کارآیی و معیار سودآوری با رویکرد حسابرسی عملکرد؛ و مدل های کیفی، مثل معیار توصیفی و ارزشی با رویکرد تعهد شرکتی و اخلاق شرکتی و چند معیار دیگر بکار گرفته شده است. دست کم هفت مقیاس برای ارزیابی عملکرد یک شرکت وجود دارد که الزاماً متمایز از یکدیگر نیستند. این مقیاس‌ها عبارتند از: اثربخشی، کارایی، سود و سودآوری، بهره و بهرهوری، کیفیت زندگی شغلی، خلاقیت و نوآوری و کیفیت(تولایی، 1386). تداوم فعالیت یک شرکت یکی از معیارهای رتبه بندی و از مفروضات بنیادی حسابداری است که بر اساس آن تمامی واحدهای اقتصادی،برای مدت نامحدودی به فعالیت خود در عرصه‌ی تجارت و خدمات یک جامعه، به تکاپو می‌پردازند. حال این شرکت‌ها درجات متفاوتی از نظر میزان کسب سود و امکان فعالیت مداوم دارا میباشند که از منظر افراد ذینفع، قدرت شرکت برای تداوم فعالیت، با پیش بینی ورشکستگی همبستگی متناسبی دارد و لذا برای تصمیم گیریهای خود نیازمند ارزیابی عملکرد شرکت جهت اخذ تصمیم های مناسب میباشد. نگرانی‌های منطقی سرمایه گذاران از بازگشت اصل و سود سرمایه‌شان موجب تقاضای آنها برای ارائه ابزارهای بهتری جهت ارزیابی میزان توانایی شرکت‌ها در تداوم فعالیتشان شده است. در این بین پیشگامان حسابداری و پژوهشگران مالی جهت پاسخ به این تقاضا سعی در ارایه مدل‌هایی دارند که از ترکیب این نسبت‌های مالی حاصل شده و قادر است عملکرد و توانایی پرداخت سود و تداوم فعالیت شرکت‌ها را مؤثرتر اندازه گیری کند(عبداللهیان، 1392). تهیه صورت‌های مالی، یکی از متداول‌ترین روش‌های تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی است. هر گروه از استفاده‌کنندگان صورت‌های مالی، موفقیت یک فعالیت در بورس را از دیدگاه خود بررسی میکند. یکی از معیارهای ارزیابی موفقیت یک صنعت یا فعالیت، نسبت‌های مالی است. این نسبت‌ها، در حقیقت، چکیده گزارش‌های مالی شرکت‌ها هستند که اطلاعات زیادی را درباره وضعیت درونی شرکت‌ها ارائه می‌دهند. نسبت‌های مالی، شاخصهای خوبی برای سنجش عملکرد و موقعیت مالی بنگا‌ه‌ها هستند. این نسبت‌ها را میتوان بر طبق اطلاعاتی که ارائه میکنند، طبقه‌بندی نمود. طبقه‌بندیهای مختلفی از نسبت‌های مالی وجود دارد(تقی زاده،1390). در کل کتاب های مالی و حسابداری، نسبت های مالی را به گروه های نقدینگی، سودآوری، توانایی پرداخت بدهی های بلندمدت و بهره وری دارایی یا نسبت های دوره گردش طبقه بندی می کنند. نسبت های نقدینگی، توانایی شرکت را برای پرداخت بدهی کوتاه مدت ارزیابی می کند درحالی که نسبت های پرداخت بدهی بلندمدت میزان ریسک و مخاطره سرمایه گذاری در واحد تجاری برای بستانکاران را بیان می کند. نسبت های سود آوری، توانایی ایجاد سود شرکت را بر پایه فروش، حقوق صاحبان سهام و دارایی ها آزمون می کنند. نسبت های بهره وری دارایی یا دوره گردش ارزیابی می کند که شرکت، چگونه با موفقیت از طریق بکارگیری دارایی، وصول حساب دریافتنی و فروش موجودی هایش، ایجاد درآمد میکند. مهمترین هدف نسبت‌ها در تجزیه و تحلیل‌ها، تسهیل و تفسیر گزارش‌های مالی است که با کاهش اعداد زیاد موجود در گزارش‌های مالی و تبدیل آنها به نسبت‌های مالی محدود انجام میگیرد. برای ارزیابی عملکرد مالی شرکت‌های مختلف باید معیارهای ارزیابی ـ که معمولا مالی هستندـ را در اختیار داشته باشیم. نسبت‌های مالی معمولاً از ترازنامه، صورت سود و زیان، و صورت جریان نقدی به‌دست می‌آیند. با این حال، برخی نسبت‌های مالی، دارای ساختار و الگوی یکسان میباشند. برای اجتناب از ارزیابی مکرر نسبت‌های مالی مشابه، آنها را در دسته‌هایی خوشه‌بندی میکنند. در این بینبحث تبیین قدرت تداوم فعالیت و تعیین توانمندی در سودآوری و ایفای تعهدات یک شرکت همواره از اهمیت ویژه ای برخوردار است لذا برای استفاده کنندگان از اطلاعات، سرمایه گذاران و اعتباردهندگان داشتن ابزار مناسب برای پی بردن به میزان این توانایی در تداوم فعالیت بنگاه های اقتصادی بسیار با اهمیت است. در مطالعات اولیه، محققان روش های آماری را به کار می برند که برای فرضیات خطی و نرمالیزه غیر‌واقعی مهیا باشد. برای مثال آلتمن (1968) تحلیل مبین چندگانه[2] به کار برد که داده ها را برای اجرای کوواریانس هم‌ارز و نرمالیزه و استقلال شرایط متغیرها فراهم می کند. برتری روش های درخت تصمیم ( تکنیک های داده کاوی رایج) این است که از این فرضیات محدود آزاد است. علاوه بر آن درخت تصمیم می تواند به آسانی با صفحات گرافیکی، قابل درک شود بطوری که برای مدیران شفاف و قابل استنباط باشد(درسان دیلن و همکاران،2013). بنابراین وجود ارتباط میان شاخص های شرکتی و شاخص های ارزیابی عملکرد شرکت تایید شده است و مطالعات اساسی تنها از جهت بسط و استفاده از متغیرهای متفاوت (نسبت های مالی) و یا کاربرد تکنیک های تحلیل با بقیه مطالعات متفاوت است ولی علیرغم اهمیت این ارتباط از روش های جدید برای توصیف آن استفاده نشده است. با عنایت به مراتب فوق مساله اصلی تحقیق حاضر که محقق به دنبال آن است به شرح زیر قابل تبیین است: بر مبنای الگوریتم درخت تصمیم کدامیک از شاخص های شرکتی، تصویر مناسبی از عملکرد را ارائه می کنند؟
1-3- اهدف پژوهش
با توجه به این که در این پژوهش شاخص های ارزیابی عملکرد شرکت، نسبت های ROE وROA در نظر گرفته شده است هدف، آن است که نسبت‌های مالی با توجه به قدرت برازش آن ها بر شاخص های ارزیابی عملکرد و با استفاده از الگوریتم جدید درخت تصمیم بررسی و طبقه بندی و یا اولویت بندی شوند.
1-4- سوال های پژوهش
باشکلگیریمبحثجداییمالکیتازمدیریتوپیدایشتضادمنافعبینمالکانو مدیران،ارزیابیعملکردشرکت هاومدیرانازموضوعاتموردتوجهاقشارمختلفمثل اعتباردهندگان،مالکان،دولتوحتیمدیراناست. بر اساس مبانی نظری حسابداری و گزارشگری مالی کشورهای آنگلوساکسون و نیز ایران، سرمایه گذاران، اصلی ترین استفاده کنندگان صورت های مالی به شمار می روند. این گروه در پی اطلاعاتی هستند که به وسیلة آن ارزیابی مخاطره و بازده مورد انتظار سرمایه گذاری امکان پذیر شود. بنابراین، در این پژوهش تمرکز اصلی بر ارزیابی عملکرد از دیدگاه سهامداران است. متغیرهای انتخاب شده از این دیدگاه، شامل دو متغیر حسابداری؛ یعنی بازده دارایی ها و بازده حقوق صاحبان سهام است. دلیل عمده برای انتخاب بازده دارایی ها و بازده حقوق صاحبان سهام به عنوان متغیرهایی برای ارزیابی عملکرد شرکت این است که، این نسبت ها با استراتژی شرکت و عملکرد مدیریت رابطه مستقیم دارند. برای مثال، 80 درصد پژوهش هایی که به بررسی عملکرد شرکت ها پرداخته اند، «بازده دارایی‌ها» را به عنوان یک معیار مهم ارزیابی عملکرد انتخاب کرده اند. ضرورت ارزیابی عملکرد آنقدر بدیهی است که کسی در آن شک نمی کند و چون و چرا نمی آورد. اما در چگونگی کار بحث بسیار است. ادنان و دار در طی تحقیقی مقایسه ای دریافتند که تقریبا، 70% از 89 مدل تحلیلی ارزیابی عملکرد طی سال های 1967-2005 بر مبنای نسبت‌های مالی شکل گرفته اند و این اهمیت استفاده از نسبت های مالی (شاخص های شرکتی) با محتوای اطلاعاتی بالا در مدلهای ارزیابی عملکرد را آشکار می سازد.
بررسی رابطه اخلاقکار و هوش سازمانی؛ با در نظر گرفتن متغیر میانجی رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان اداری دانشگاه شیرازword
چکیده:
دنیای امروز، دنیای سازمانهایی است که متولیان آن انسانها هستند. نیروی انسانی با قابلیت و توانمندی بالقوه خود چنانچه به خوبی مورد توجه قرار گیرد میتواند نقش مهم و حساسی را در راستای نیل به توسعه و رشد اقتصادی ایفا نماید. لازمه رسیدن به این مهم، توجه به کارایی و اثربخشی سازمانها با اهمیت دادن به خصوصیات و ویژگیهای متغیرهای رفتار سازمانی از جمله اخلاقکار و هوش سازمانی در افراد و کارکنان است. هدف اصلی تحقیق حاضر بررسی نحوه ارتباط میان اخلاقکار و هوش سازمانی با در نظر گرفتن متغیر میانجی رفتار شهروندی سازمانی است.
جامعه آماری پژوهش شامل کلیه کارکنان رسمی اداری دانشگاه شیراز (540 نفر) میباشند. نمونهگیری بر اساس روش تصادفی ساده و با استفاده از فرمول کوکران انجام گرفت. جهت سنجش متغیرهای تحقیق از ابزار پرسشنامه استفاده شد که شامل 30 سؤال اخلاقکار، 25 سؤال هوش سازمانی و 10 سؤال رفتار شهروندی سازمانی بود. دادههای حاصل از پژوهش پس از جمعآوری جهت تعیین ارتباط میان متغیرها توسط نرمافزار آماری لیزرل مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند.
نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که، متغیر رفتار شهروندی سازمانی دارای رابطه معنیدار با متغیرهای اخلاقکار و هوش سازمانی است. بدین معنی که با افزایش رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان اخلاقکاری و همچنین هوش سازمانی آنها نیز افزایش خواهد یافت. با در نظر گرفتن متغیر رفتار شهروندی سازمانی به عنوان متغیر میانجی میان متغیرهای اخلاقکار و هوش سازمانی ارتباط غیرمستقیم این متغیرها نیز تأیید میگردد. امّا، بر اساس همین نتایج متغیرهای اخلاقکار و هوش سازمانی دارای رابطه معنیدار نبوده و ارتباط میان آنها تأیید نمیشود. بنابراین رابطه مستقیمی نیز میان آنها قابل تصور نیست.
کلید واژه: اخلاق، اخلاقکار، هوش سازمانی، رفتار شهروندی سازمانی.
فهرست مطالب
عنوانصفحه
فصل اول: کلیات تحقیق
2-1) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق.. 5
6-1) تعریف واژهها و اصطلاحهای تخصصی تحقیق.. 11
فصل دوم: ادبیات موضوع و پیشینه تحقیق
2-1-1-2) انواع اخلاق در سازمانها20
2-1-3-3) اهمیت و ضرورت پرداختن به اخلاقکار34
2-1-3-4) عوامل مؤثر بر رعایت اخلاقکاری.. 36
2-1-3-5) اخلاقکار در ایران.. 40
2-2-1-2) انواع هوش در سازمانها43
فهرست مطالب (ادامه)
عنوانصفحه
2-2-3-1) ابعاد هوش سازمانی.. 48
2-2-3-2) عناصر هوش سازمانی.. 51
2-2-3-3) توانمندسازهای کلیدی هوش سازمانی.. 52
2-2-3-4) اهمیت و ضرورت استفاده از هوش سازمانی.. 53
2-3-1) رفتار شهروندی سازمانی.. 55
2-3-1-1) تعریف رفتار شهروندی سازمانی.. 55
2-3-1-2) ابعاد رفتار شهروندی سازمانی.. 57
2-3-1-3) عوامل تأثیرگذار بر رفتار شهروندی سازمانی.. 58
2-2) بخش دوم: سوابق تحقیق.. 60
2-2-1-1) تحقیقات داخلی پیرامون اخلاقکار60
2-2-1-2) تحقیقات داخلی پیرامون هوش سازمانی.. 65
2-2-1-3) تحقیقات داخلی پیرامون رابطه رفتار شهروندی سازمانی با اخلاقکار و هوش سازمانی.. 67
2-2-2-1) تحقیقات خارجی پیرامون اخلاقکار68
2-2-2-2) تحقیقات خارجی پیرامون هوش سازمانی.. 72
2-2-2-3) تحقیقات خارجی پیرامون رابطه رفتار شهروندی سازمانی با اخلاقکار و هوش سازمانی.. 75
2-3) بخش سوم: چارچوب نظری و مدل مفهومی تحقیق.. 85
فصل سوم: روشها و ابزار تحقیق
3-3) حجم نمونه و روش نمونهگیری.. 90
3-6) ابزار و روش تجزیه و تحلیل دادهها95
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل دادهها
فهرست مطالب (ادامه)
عنوانصفحه
4-1) ویژگیهای جمعیتشناختی افراد جامعه. 97
4-1-1) توزیع فراوانی و درصد جنسیت افراد نسبت به کل آمار97
4-1-2) توزیع فراوانی و درصد تحصیلات افراد نسبت به کل آمار98
4-1-3) توزیع فراوانی و درصد گروههای سنی افراد نسبت به کل آمار100
4-2) تحلیل توصیفی ویژگیهای افراد مورد بررسی.. 101
4-2-1) شاخصهای آمار توصیفی متغیرهای پژوهش.... 101
4-3) تحلیل استنباطی فرضیههای پژوهش.... 102
4-3-1) بررسی وضعیت اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی.. 102
4-3-2) بررسی وضعیت ابعاد اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی.. 103
4-3-2-1) بررسی وضعیت ابعاد اخلاقکار103
4-3-2-2) بررسی وضعیت ابعاد هوش سازمانی.. 104
4-3-2-3) بررسی وضعیت ابعاد رفتار شهروندی سازمانی.. 105
4-3-3) بررسی نحوه ارتباط متغیرهای پژوهش.... 105
4-3-4) بررسی ارتباط میان ابعاد متغیرهای پژوهش.... 106
4-3-4-1) بررسی ارتباط میان ابعاد اخلاقکار107
4-3-4-2) بررسی ارتباط میان ابعاد هوش سازمانی.. 108
4-3-4-3) بررسی ارتباط میان ابعاد رفتار شهروندی سازمانی.. 109
4-3-4-4) بررسی ارتباط میان ابعاد اخلاقکار و رفتار شهروندی سازمانی.. 110
4-3-4-5) بررسی ارتباط میان ابعاد رفتار شهروندی سازمانی و هوش سازمانی.. 110
4-3-4-6) بررسی ارتباط میان ابعاد اخلاقکار و هوش سازمانی.. 112
4-3-5)ترسیم مدل اصلی تحقیق و نیکویی برازش مدل.. 114
4-3-6) بررسی میزان تأثیر ویژگیهای جمعیت شناختی.. 121
4-3-6-1) تأثیر ویژگی جنسیت بر متغیرهای مورد مطالعه. 121
4-3-6-2) تأثیر ویژگی سن بر متغیرهای مورد مطالعه. 122
4-3-6-3) تأثیر ویژگی تحصیلات بر متغیرهای مورد مطالعه. 122
4-4-1) بررسی میزان تأثیر ابعاد متغیرها124
4-4-1-1) بررسی میزان تأثیر مستقیم و غیرمستقیم ابعاد چهارگانه متغیر اخلاقکار124
4-4-1-2) بررسی میزان تأثیر مستقیم و غیرمستقیم ابعاد هفتگانه متغیر هوش سازمانی.. 128
4-4-1-3) بررسی میزان تأثیر مستقیم و غیرمستقیم ابعاد پنجگانه متغیر رفتار شهروندی سازمانی.. 131
فصل پنجم:نتیجهگیری و پیشنهادات
فهرست مطالب (ادامه)
عنوانصفحه
5-2-1) وضعیت اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان اداری دانشگاه شیراز139
5-2-2) نحوه ارتباط اخلاقکار و هوش سازمانی.. 140
5-2-3) نحوه ارتباط ابعاد اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی.. 141
5-2-4) تفسیر مدل اصلی تحقیق.. 142
5-2-5) تأثیر ویژگیهای جمعیتشناختی بر اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی.. 142
5-4-1) پیشنهادهای عمومی تحقیق.. 144
5-4-2) پیشنهادهایی به محقّقین و پژوهشگران آینده147
پیوست شماره 1: پرسشنامه پژوهش. 165
پیوست شماره 2: ضرایب آلفای کرونباخ. 169
پیوست شماره 3: ضرایب تی تک نمونهای برای سنجش وضعیت متغیرها. 171
پیوست شماره 4: ماتریس همبستگی متغیرها. 172
پیوست شماره 5: آمارههای نیکویی برازش مدل لیزرل. 173
پیوست شماره 6: بررسی وضعیت عوامل جمعیت شناختی. 174
پیوست شماره 6-1: بررسی وضعیت عامل جنسیت. 174
پیوست شماره 6-2: بررسی وضعیت عامل سن. 175
پیوست شماره 6-3: بررسی وضعیت عامل تحصیلات. 176
پیوست شماره 7: ضرایب تحلیل مسیر. 178
پیوست شماره 7-1: ضرایب تحلیل مسیر اخلاقکار. 178
فهرست مطالب (ادامه)
عنوانصفحه
پیوست شماره 7-2: ضرایب تحلیل مسیر هوش سازمانی. 179
پیوست شماره 7-3: ضرایب تحلیل مسیر رفتار شهروندی سازمانی. 180
فهرست جدولها
عنوانصفحه
جدول 2-1) تعاریف مختلف از اخلاق.. 18
جدول 2-2) خلاصه تحقیقات داخلی.. 78
جدول 2-3) خلاصه تحقیقات خارجی.. 82
جدول 3-1) تفکیک جامعه آماری بر اساس واحدها و تعداد کارکنان.. 91
جدول 3-2) تفکیک سؤالهای پرسشنامه بر اساس ابعاد اخلاقکار91
جدول 3-3) تفکیک سؤالهای پرسشنامه بر اساس ابعاد هوش سازمانی.. 91
جدول3-4) تفکیک سؤالهای پرسشنامه بر اساس ابعاد رفتار شهروندی سازمانی.. 92
جدول3-5) امتیازدهی به سؤالها در طیف پنج گزینهای لیکرت.. 92
جدول3-6) ضرایب آلفای کرونباخ متغیرها و ابعاد. 92
جدول 4-1) تعداد افراد بر حسب جنسیت... 98
جدول 4-2) تعداد افراد بر حسب تحصیلات.. 99
جدول 4-3) تعداد افراد بر حسب گروه سنی.. 100
جدول 4-4) شاخصهای آمار توصیفی متغیرهای پژوهش.... 101
جدول 4-5) نتایج بررسی وضعیت متغیرهای اصلی با استفاده از آزمون تی - تک نمونهای.. 102
جدول 4-6) نتایج بررسی وضعیت ابعاد چهارگانه اخلاقکار با استفاده از آزمون تی - تک نمونهای.. 103
جدول 4-7) نتایج بررسی وضعیت ابعاد هفتگانه هوش سازمانی با استفاده از آزمون تی - تک نمونهای.. 104
جدول 4-9) ماتریس همبستگی متغیرهای پژوهش.... 106
جدول 4-10) ماتریس همبستگی ابعاد اخلاقکار107
جدول 4-11) ماتریس همبستگی ابعاد هوش سازمانی.. 108
جدول 4-12) ماتریس همبستگی ابعاد رفتار شهروندی سازمانی.. 109
جدول 4-13) ماتریس همبستگی میان ابعاد اخلاقکار و رفتار شهروندی سازمانی.. 110
جدول 4-14) ماتریس همبستگی میان ابعاد رفتار شهروندی سازمانی و هوش سازمانی.. 111
جدول 4-15) ماتریس همبستگی میان ابعاد اخلاقکار و هوش سازمانی.. 114
جدول 4-16) ماتریس کوواریانس میان ابعاد. 118
جدول 4-17) آمارههای نیکویی برازش مدل.. 118
فهرست جدولها (ادامه)
عنوانصفحه
جدول 4-18) تأثیر عامل جنسیت بر اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی.. 121
جدول 4-19) تأثیر عامل سن بر اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی.. 122
جدول 4-20) تأثیر سطح تحصیلات بر اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی.. 122
جدول 4-21) تأثیر سطح تحصیلات بر هوش سازمانی (آزمون توکی)122
جدول 4-22) اثرات مستقیم ابعاد چهارگانه اخلاقکار125
جدول 4-23) اثرات مستقیم دیگر ابعاد بر بعد روح جمعی و مشارکت در کار126
جدول 4-24) اثرات مستقیم دیگر ابعاد بر بعد دلبستگی و علاقه به کار126
جدول 4-25) اثرات مستقیم دیگر ابعاد بر بعد روابط سالم و انسانی در محل کار127
جدول 4-26) اثرات مستقیم ابعاد هفتگانه هوش سازمانی.. 128
جدول 4-27) اثرات مستقیم دیگر ابعاد بر بعد دانش کاربردی.. 129
جدول 4-28) اثرات مستقیم دیگر ابعاد بر بعد سرنوشت مشترک... 130
جدول 4-29) اثرات مستقیم دیگر ابعاد بر بعد فشار عملکرد. 130
جدول 4-30) اثرات مستقیم ابعاد پنجگانه رفتار شهروندی سازمانی.. 132
جدول 4-31) اثرات مستقیم دیگر ابعاد بر بعد جوانمردی و مروت.. 133
جدول 4-32) اثرات مستقیم دیگر ابعاد بر بعد نوع دوستی.. 134
فهرست شکلها و نمودارها
عنوان.. صفحه
شکل 2-1) ابعاد هوش سازمانی 50
شکل 2-2) مدل مفهومی ارتباط اخلاقکار و هوش سازمانی با در نظر گرفتن متغیر میانجی رفتار شهروندی سازمانی86
نمودار 4-1)تعداد افراد بر حسب جنسیت98
نمودار 4-2)تعداد افراد بر حسب تحصیلات99
نمودار 4-3)تعداد افراد بر حسب گروه سنی100
نمودار 4-4)مدل برازش شده اخلاقکار و هوش سازمانی به همراه متغیر میانجی رفتار شهروندی سازمانی (ارزش تخمینی)119
نمودار 4-5)مدل برازش شده اخلاقکار و هوش سازمانی به همراه متغیر میانجی رفتار شهروندی سازمانی
(ارزش t)120
نمودار 4-6)تحلیل مسیر ابعاد چهارگانه اخلاقکار125
نمودار 4-7)مدل تحلیل مسیر اخلاقکار با در نظر گرفتن اثرات مستقیم و غیرمستقیم ابعاد. 127
نمودار 4-8)تحلیل مسیر ابعاد هفتگانه هوش سازمانی129
نمودار 4-9)مدل تحلیل مسیر هوش سازمانی با در نظر گرفتن اثرات مستقیم و غیرمستقیم ابعاد. 131
نمودار 4-10)تحلیل مسیر ابعاد پنجگانه رفتار شهروندی سازمانی132
نمودار 4-11)مدل تحلیل مسیر رفتار شهروندی سازمانی با در نظر گرفتن اثرات مستقیم و غیرمستقیم ابعاد. 134
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
یک نگاه کلی تحقیق حاضر بر آن است تا ضمن بررسی وضعیت رفتارهای مناسب در محیط کار که سبب بالارفتن کارایی و اثربخشی سازمانی میگردد؛ از قبیل درجه مناسب اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی؛ ارتباط میان این رفتارها را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. بدیهی است شناخت اینگونه عوامل، که مدیریت را در کنترل و اداره نیروی انسانی سازمان یاری میرساند، به تحقق اهداف سازمانی و متعاقباً رشد و توسعه اجتماعی تسریع خواهد بخشید و نه تنها برای سازمان نافع بوده بلکه برای عمومیت جامعه نیز مفید واقع خواهد شد.
طور کلی در این فصل بـه تحریر کلّیات تحقیق در قالب موضوعات مختلف پرداخته میشود؛ ترتیب ارائه موضوعات بدین صورت است که در ابتدا مسأله تحقیق و اهمیت و ضرورت آن بیان میشود؛ سپس اهداف، روش، محدودیتها، قلمرو و فرضیههای تحقیق بیان میگردد. در انتها نیز تعاریف عملیاتی واژههای تحقیق ارائه میشوند.
-1) مسأله تحقیق
انسان، به عنوان اشرف مخلوقات الهی صاحب اخلاقها و منشهای متفاوتی است، آنگونه که نه تنها در محیط و شرایط مختلف خُلقیات گوناگونی دارد، بلکه در یک محیط نیز ممکن است رفتارهای متفاوتی از خود ابراز نماید. خُلق و خوی انسان برگرفته از روح اوست. آن آفریدهای که حضرت حق در وصفش فرمود:
وَ یَسئَلوُنَکَ عَنِ الرُّوحُ قُلِ الرّوُحُ مِن اَمرِ رَبّی وَ ما اوُتیتُم مِنَ العِلمِ اِلاّ قَلیلا [1]
(سوره مبارکه بنی اسرائیل، آیهی 85)
روح انسان تحت تأثیر شرایط مختلف و پیچیدهای قرار دارد که بسیاری از آنها مطابق فرموده خداوند ناشناخته مانده است. امّا امروزه مبرهن است که از جمله عوامل مؤثر بر روح انسان ویژگیها و شرایط محیطی است که با تغییر و تحول آن، روحیات و متعاقباً شرایط روحی و رفتار انسان نیز تحولاتی میپذیرد و پس خلق و خو، یا به عبارتی رفتار او در هر شرایطی، به نحوی خاص شکل میگیرد. مدیریت ضمن باور و اعتقاد به انسان به عنوان یکی از منابع پر قدر و ارزش، به دنبال راهی برای اداره و پرورش این منبع، به منظور بهرهگیری بهینه از توانمندیهای خدادادی اوست؛ بنابراین مدیریت بر انسان، مستلزم مدیریت رفتار اوست.
فرهنگ اسلام نیز همواره مملو از مکارم اخلاقی، برگرفته از آموختههای عملی و سیرهی نبوی و علوی است. در روایات وارده از نبی گرامی اسلام و ائمه علیهمالسلام در مورد کار و کمیت و کیفیت آن و همچنین امور اخلاقی و رفتاری در روابط همه جانبه کارکنان با یکدیگر، با زیردست و مافوق حقوقی مشخص شده است که با التزام به آن دستورات زمینههای توفیق دنیوی و اخروی فراهم خواهد گشت. از جمله امیرالمؤمنین علی (ع) در نامه 53 به مالک اشتر ضمن بیان توصیههای مدیریتی به عمّال خویش در بلاد اسلامی همواره به ایشان در توجه و رسیدگی به امور نیروی کار و زیردستان توصیه داشته و آنها را همانند یگانه عامل موفقیت در امور اداره مملکت معرفی نمودهاند همانطور که امروزه نیز از کارکنان خبره به عنوان یگانه عامل مزیت رقابتی یاد شده است. حضرت زینالعابدین امام سجاد (ع) نیز در رسالهی حقوق خویش؛ صحیفه سجادیه به کیفیت روابط بین همکاران و مدیران با کارکنان خود بطور کامل توجه داشتهاند.
اینگونه مسائل که امروزه با نام، مدیریت رفتار انسانی و توجه به منابع انسانی شناخته میشوند، در طی دهههای اخیر تجربیات گوناگون و گستردهای را پشت سر نهاده و بسیاری از اصول و ضوابط قدیمی را به بایگانی تاریخ سپردهاند. اکنون ضوابط کلاسیک گذشته، جای خود را به اندیشههای نوینی در ارتباط با این مباحث و ضوابط تازه و اندیشمندانه دادهاند که در جوامع مورد توجه و استفاده قرار میگیرد.
یکی از این مسائل، بحث اخلاقکار است که امروزه محققان و نویسندگان زیادی این بحث را به عنوان ابزار ارتقای محیط اخلاقی در سازمانها ضروری دانستهاند. اخلاقکار یکی از جنبههای مهم فرهنگ در سازمان است و به سمتی پیش میرود که به بخشی از راهبرد یک سازمان تبدیل گردد. درک مفهوم اخلاق به طور کلی و در معنای خاص آن زیربنای ایجاد و حفظ یک نظام اخلاقی در جامعه و به تبع آن در سازمانهاست.
انسانها در بعد فردی و شخصیتی دارای ویژگیهای خاص اخلاقی هستند که پندار، گفتار و رفتار آنها را شکل میدهد. ممکن است همین افراد وقتی در یک جایگاه و پست سازمانی قرار میگیرند عواملی موجب شود که پندار، گفتار و رفتار متفاوتی از بعد فردی سر بزند که این ویژگیهای انسانی بر روی میزان کارایی و اثربخشی سازمان تأثیر بگذارد. از طرفی اخلاقی بودن یا نبودن رفتارها و عملکرد میتواند موجب بروز پیامدهای مثبت یا منفی در سطح سازمان گردد (تولایی،1388: 14).
علاوه بر اخلاقکار، عامل دیگری که موجب کارایی و اثربخشی سازمان میگردد؛ هوش سازمانی است. در سازمانهای جدید به جای قدرت بازو، قدرت ذهن حاکمیت دارد و اثربخشی سازمانها وابسته به توانایی دانشی آنهاست. پس ارتقاء هوش سازمانی میتواند باعث ارتقاء سازمان و باعث افزایش هوشمندی، بهرهوری و تکامل سازمان شود (خسروی،1389: 2). افزایش هوش سازمانی موجب میشود تا سازمانها دادههای محیط پیرامون خود را سریعتر و با دقتی بیشتر تجزیه و تحلیل کرده و نتایج بدست آمده را از راههای سودمند ذخیره و در مواقع مقتضی در دسترس تصمیمگیرندگان قرار دهند (زهرایی و رجاییپور،1390: 156).
از سوی دیگر، رفتارهایی که از سوی کارکنان به صورت داوطلبانه و بدون اجبار سازمان صورت میگیرد، سبب کارایی بالاتری در سازمان خواهد شد. مقوله تلاشهای داوطلبانه کارکنان در کمک به همکاران، مشتریان و بقای سازمان؛ رفتار شهروندی سازمانی نام دارد. بدین ترتیب در رفتار شهروندی سازمانی به طور کلی آن دسته از رفتارهایی مورد توجه قرار میگیرد که اگرچه اجباری از سوی سازمان برای انجام آنها وجود ندارد، در سایه انجام آنها از جانب کارکنان، برای سازمان منفعتهایی ایجاد میشود (طاهری دمنه؛ زنجیرچی و قاسمیه،1390: 32).
در این زمینه دانشگاه نیز به عنوان یکی از مهمترین و مؤثرترین مراکز تربیت افراد جامعه باید با در نظر گرفتن اخلاقکار در تمامی زمینهها بتواند اصول اخلاقی را رعایت نماید، همچنین زمینه بروز و استفاده مناسب از اطلاعات سازمان برای افزایش هوش سازمانی را فراهم کرده و مهمتر از همه رفتارهای کارکنان خود را به سمت و سوی، رفتارهای مناسب و کارای داوطلبانه از سوی آنان سوق دهد و حتی تا جایی پیش رود که اینگونه مسائل در سازمان نهادینه شود. دنیای رقابتی امروز در محیط دانشگاهی نیز بیتأثیر نبودهاست. تلاش دانشگاههای معتبر برای جذب دانشجو سبب گشته تا مسئولین آموزشی امکانات و تسهیلات لازم را در این راستا فراهم آورند. با توجه به این مسائل هر مرکزی که بتواند ارتباط مناسبتر و بهتری با ارباب رجوع (پذیرفتهشدگان) برقرار نماید گام مؤثرتری در جهت سیاست جذب بر میدارد. بنابراین رفتار کارکنان در حیطه دانشگاهی تأثیر بسزایی در مقوله پذیرش دانشجویان و حتی در اعتبار دانشگاه مربوطه خواهد داشت. علاوه بر بررسی ارتباط میان مسائل مطرح شده، مسأله اصلی این پژوهش سنجش وضعیت اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی در دانشگاه شیراز است.
2-1) اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
بیشک، دنیای امروز دنیای سازمانهاست و متولیان این سازمانها انسانها هستند. به عبارت دیگر، فلسفهی وجودی سازمان متکی به حیات انسان است. انسانها در کالبد سازمانها روح میدمند؛ آنها را به حرکت در میآورند و اداره میکنند. سازمانها بدون انسانها نه تنها مفهوم نخواهند داشت، بلکه اداره آنها نیز میسر نخواهد بود (قربانیزاده و کریمان،1389: 48).
بر همین اساس، مقوله رفتار سازمانی مسئلهای پیچیده و در عین حال مقولهای تأثیرگذار و بسیار مهم در موفقیت و سرنوشت سازمانهاست، به نحوی که به جرأت میتوان اذعان نمود تحقق تمامی اهداف سازمانی متأثر و در گرو میزان توجه سازمان به این مقوله و تأثیرات شگرف آن بر منابع انسانی به عنوان منبعی خطیر و ارزشمند است. امروزه نیز بسیاری از سازمانها به این مهم دست یافتهاند که یگانه عامل مزیت رقابتی خود را بایست در نیروی انسانی خبره و توانمند جستجو کنند تا بتوانند به اهداف مالی و غیر مالی خود اعم از سودآوری، بقا و پیشرفت دست یابند از این جهت توجه اندیشمندان و محققان به مسائلی که نیروی کار سازمانها را تحت تأثیر و تحول قرار میدهد جلب شده تا بتوانند راهکارهایی برای توانمندسازی و بهرهگیری بهینه از منابع انسانی موجود خود را داشته باشند.
نیروی انسانی با قابلیتها و توانمندیهای بالقوۀ خود چنانچه به خوبی مورد توجه قرار گیرد میتواند نقش مهم و حساسی را در راستای نیل به رشد و توسعه اقتصادی ایفا نماید. بدین منظور مطالعه رفتار کارکنان از دیر زمان مورد توجه اندیشمندان و محققان علوم رفتاری و اجتماعی بوده و وقت و بودجه قابل توجهی را به خود اختصاص داده است. از اینرو مطالعات فراوانی توسط محققان در بررسی رفتار و عوامل مؤثر بر آن انجام گرفته و تئوریپردازان نیز تئوریهای متفاوتی در این مقوله بیان داشتهاند. از جمله عوامل تأثیرگذار بر رفتار کارکنان میزان و درجه اخلاقی بودن کار آنهاست.
بررسیهای کارشناسان مسائل اجتماعی ایران، مدیران، نخبگان فرهنگی و سیاسی و جامعهشناسان نشان میدهد که اخلاق و فرهنگکار در ایران در مقایسه با سایر کشورها و جوامع صنعتی در سطح پایینتری قرار دارد. این مسئله در نتایج سمینار "تکامل فرهنگکار" که در سال 1375 شمسی به شکل مجموعه مقالاتی از طرف وزارت کار و امور اجتماعی چاپ و منتشر شده است، نیز تأیید شده و اکثر کارشناسان، این مطلب را متذکر شدند که، اخلاقکار در ایران ضعیف است (معیدفر،1386: 6). بنابراین لازم است، فقدان اخلاقکار مناسب در جامعه به عنوان یک معضل اقتصادی و اجتماعی تلقی شود و برای شناسایی بهتر وضع موجود از نظر اخلاقکار و عوامل مؤثر بر آن مطالعاتی از طرف اندیشمندان و آگاهان به مسائل اجتماعی کشور صورت گیرد.
همانطور که در دنیای انسانی انسانهایی موفقتر خواهند بود که درجه هوشی بالاتری داشته باشند و بتوانند از این ضریب هوشی به خوبی استفاده کنند؛ در دنیای سازمانی نیز سازمانهایی موفقتر هستند که ضریب هوشی بالاتری برای خود ایجاد نموده و با مدیریت بهینه آن بالاترین بهرهوری را از نیروی انسانی و سایر منابع کسب کنند (خسروی،1389: 3). بر این اساس، نظریةهوشسازمانیبهدنبالآناستکهباسنجشوضعیتهوشمندی سازمانها،تواناییهاوضعفها راشناساییوبر اساسنتایجبهدستآمده، راهکارهایلازمرابرایبهبودهوشسازمانیودرنهایتبهبودعملکردسازمانارائه نماید (جعفری و فقیهی،1388 :48). بر همین اساس،باانجاممطالعاتیازاینقبیلمیتوانوضعیتسازمانخودراازلحاظ میزانهوشمندییعنیتواناییسازگاریوقابلیتانطباقبامحیط،چشماندازها، یادگیریوبهکارگیریدانش،ساختاروعملکردسازمانی،روحیه،فناوریاطلاعاتو ارتباطاتوحافظةسازمانیشناساییوباتمرکزبرتواناییهاوبرنامهریزیبرایبرطرف نمودنضعفها،کاراییواثربخشیسازمانراارتقابخشید.
باتوجهبهاینکهنظامهایآموزشیبهطوراعمو دانشگاههابهطوراخصبامحیطیمتلاطموناآراموازلحاظ تحولاتعلمی وفنآوریبامحیطپیچیدهایروبهروهستند، تهدیدهایمحیطیازهرسوحیاتوبقایاینسازمانهارا بهخطرمیاندازد،ازاینرودانشگاههابایدجایگاهفعلیخودرا بشناسند،نقاطقوتوضعفخودرابهطوردقیقتحلیل کنند،باتکیهبرنقاطقوتازفرصتهااستفادهنمایندوخود رابرایمقابلهباتهدیدهاآمادهسازند (کیوانآرا و همکاران،1390 :674). بدین ترتیب، در نهادی همچون دانشگاه با توجه به اینکه اعضای سازمان دارای ارزشها و باورهای متفاوتی بوده و نوع کارها نیز به مهارتها و دیدگاههای گوناگون نیاز دارد، این مسائل ارزش و اهمیت بیشتری پیدا میکنند. دانشگاه با استفاده از افراد زبده و متخصص میتواند زمینه رقابت مؤثر و کارایی بالاتر را فراهم نموده و از تمام تواناییها و استعدادهای افراد نخبه نهایت استفاده را ببرد.
با توجه به مسائل گفته شده و همچنین مطالعات صورت گرفته، محقق با در نظر گرفتن اهمیت مسأله اخلاقکار و هوش سازمانی در مکانی همچون دانشگاه که نهاد اصلی تعلیم و تربیت نخبگان در جامعه میباشد؛ درصدد است؛ تا ارتباط میان اخلاقکار و هوش سازمانی و رابطه آنها با رفتار شهروندی سازمانی را در کارکنان اداری دانشگاه شیراز شناسایی نموده و راهکارهایی برای ارتقاء آن ارائه نماید.
اهداف در نظرگرفته شده با توجه به موضوع تحقیق شامل چهار هدف اصلی و شش هدف فرعی به شرح ذیل میباشد:
اهداف اصلی از انجام پژوهش عبارتند از:
- بررسی رابطه اخلاقکار و هوش سازمانی با استفاده از متغیر میانجی رفتار شهروندی سازمانی در کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی وضعیت اخلاقکار کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی وضعیت هوش سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی وضعیت رفتار شهروندی سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
همچنین با توجه به ابعاد چهارگانه اخلاقکار (دلبستگی و علاقه به کار، پشتکار و جدیت در کار، روابط سالم و انسانی در محل کار و روح جمعی و مشارکت در کار)؛ ابعاد هفتگانه هوش سازمانی (چشمانداز راهبردی، سرنوشت مشترک، فشار عملکرد، دانش کاربردی، روحیه، میل به تغییر، اتحاد و توافق) و ابعاد پنجگانه رفتار شهروندی سازمانی (نوع دوستی یا رفتار یاریدهنده، رفتار مؤدبانه کاری، وظیفه شناسی و وجدان کاری، جوانمردی و مروت، اخلاق اجتماعی) اهداف فرعی زیر در نظر گرفته شد:
- بررسی وضعیت ابعاد مختلف اخلاقکار کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی وضعیت ابعاد مختلف هوش سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی وضعیت ابعاد مختلف رفتار شهروندی سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی ارتباط میان هر یک از ابعاد اخلاقکار با هر یک از ابعاد رفتار شهروندی سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی ارتباط میان هر یک از ابعاد رفتار شهروندی سازمانی با هر یک از ابعاد هوش سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی ارتباط میان هر یک از ابعاد اخلاقکار با هر یک از ابعاد هوش سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی ارتباط میان ابعاد هوش سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی ارتباط میان ابعاد اخلاقکار کارکنان اداری دانشگاه شیراز
- بررسی ارتباط میان ابعاد رفتار شهروندی سازمانی کارکنان اداری دانشگاه شیراز
ضمناً با انجام تحقیق مورد نظر تأثیر عوامل جمعیتشناختی (سن، جنسیت و تحصیلات) را نیز بر میزان رعایت اخلاقکار، هوش سازمانی و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان بررسی گردید.
4
1- ای پیامبر ما از تو از حقیقت روح خواهند پرسید بگو؛ روح از عالم امر پروردگار من است و جز اندکی از علم آن عالم را به شما نداده است.
بررسی تغییرات ابعادی بافت سخت و نرم پس از قرار دادن ایمپلنت فوری در مقایسه با ساکت دندان تازه کشیده شدهWORD
فهرست مطالب
فصل اول: مروری بر متون و مقالات ......... 1
کلیات....... 2
روند ترمیم ساکت دندان های خارج شده........... 2
تدابیر پس از کشیدن دندان........... 4
زمان های مختلف قرار دادن ایمپلنت........ 6
قراردادن فوری ایمپلنت.......... 7
تصحیح ریج در رابطه با قرار دادن ایمپلنت............................. 8
مروری بر مقالات......... 14
بیان مسئله و ضرورت انجام تحقیق.......................................................... 23
اهداف و فرضیات...................................................................................................... 24
فصل دوم: مواد و روش ها..................................................... 26
مواد و روش کار.................................................................................................... 27
روش تجزیه و تحلیل داده ها و بررسی آماری................................................... 41
فصل سوم: یافته ها............................................................. 42
یافته ها.............................................................................................................. 43
بررسی بافت نرم.............................................................................................. 44
بررسی بافت سخت................................................................................................ 50
فصل چهارم: بحث.............................................................. 57
بحث................................................................................................................. 58
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادات.......................................... 62
نتیجه گیری ................................................................................................. 63
پیشنهادات .......................................................................................................... 63
منابع .................................................................................................................. 64
فهرست جداول
جدول 3-1 : تغییرات عمودی بافت نرم در نقاط باکال، مزیوباکال و دیستوباکال44
جدول 3-2 : تغییرات عمودی بافت نرم در نقاط پالاتال، مزیوپالاتال و دیستوپالاتال 45
جدول 3-3 : تغییرات عمودی بافت نرم در نقاط دیستال و مزیال................. 46
جدول 3-4 : تغییرات ابعادی افقی بافت نرم در 1، 3 و 7 میلیمتری از CEJ دو دندان
مجاور............................................................................................................. 48
جدول 3-5 : تغییرات عمودی بافت سخت در نقاط باکال، مزیوباکال و دیستوباکال از CEJ
دو دندان مجاور............................................................................................... 50
جدول 3-6 : تغییرات عمودی بافت سخت در نقاط پالاتال،مزیوپالاتال و دیستوپالاتال
از CEJدو دندان.................................................................................................... 51
جدول 3-7 : تغییرات عمودی بافت سخت در نقاط دیستال و مزیال از CEJ دو دندان
مجاور............................................................................................................. 52
جدول 3-8 : تغییرات افقی بافت سخت در 1، 3 و 7 میلیمتری خطوط واصل CEJ دو دندان
مجاور............................................................................................................. 54
فهرست نمودارها
نمودار3-1: تغییرات عمودی بافت نرم در نقطه میدباکال در گروه تست و کنترل 44
نمودار3-2: تغییرات عمودی بافت نرم در نقطه میدپالاتال در گروه تست و کنترل 45
نمودار3-3: تغییرات عمودی بافت نرم در نقطه دیستال در گروه تست و کنترل 46
نمودار3-4: تغییرات عمودی بافت نرم در نقطه مزیال در گروه تست و کنترل 47
نمودار 3-5: تغییرات افقی بافت نرم از 1 میلی متری خط واصل دو CEJ دندان مجاور 48
مودار 3-6: تغییرات افقی بافت نرم از 3 میلی متری خط واصل دو CEJ دندان مجاور 49
نمودار 3-7: تغییرات افقی بافت نرم از 7 میلی متری خط واصل دو CEJ دندان مجاور 49
نمودار 3-6: تغییرات عمودی بافت سخت در نقطه مبدباکال.......................................... 50
نمودار 3-7: تغییرات عمودی بافت سخت در نقطه میدپالاتال.............................. 51
نمودار 3-8: تغییرات عمودی بافت سخت درنقطه دیستال..................................... 52
نمودار3-9: تغییرات عمودی بافت سخت در نقطه مزیال......................................... 53
نمودار 3-10: تغییرات افقی بافت سخت در 1 میلیمتری از خط واصل دو CEJ دندان
مجاور............................................................................................................. 55
نمودار 3-11: تغییرات افقی بافت سخت در 3 میلیمتری از خط واصل دو CEJ دندان
مجاور............................................................................................................. 55
نمودار 3-12: تغییرات افقی بافت سخت در 7 میلیمتری از خط واصل دو CEJ دندان
مجاور................................................ 56
چکیده :
مقدمه:
ایمپلنت گذاری فوری در دندان های تک ریشه دارای مزایایی است که از جمله می توان به حفظ استخوان موجود اشاره کرد.هدف از این مطالعه بررسی تغییرات ریج پس از قراردادن فوری ایمپلنت درمقایسه با خارج کردن معمولی دندان و ترمیم ساکت دندانی به صورت طبیعی بود.
مواد و روش کار:
این مطالعه بر روی 21 بیمار با دندان تک ریشه Hopeless جهت گذاشتن ایپملنت انجام شده است. پس از قالب گیری و تهیه قالب گچی بیماران در 2 گروه تست و کنترل به طوری تقسیم شدند که در هر گروه 12 ساکت دندانی قرار گرفت. در دو گروه دندان به صورت آتروماتیک خارج شد. بعد با کولینگوالی استخوان ناحیه در فواصل 1 و 3 و 7 میلیمتری از CEJ دو دندان مجاور و فاصله عمودی CEJ تا لبه ی کرست استخوان در 8 نقطه میدباکال، میدپاتال ، مزیال، دستیال ، دیستوباکال، دیستوپالاتال ، مزیوباکال، مزیوپالاتال اندازه گیری شد. در گروه تست در ناحیه ایمپلنت Biohorizone قرار داده شد ودر گروه کنترل ساکت ها برای ترمیم طبیعی به حال خود گذاشته شد. 4 ماه بعد در هر دو گروه فلپ کنار زده شد واندازه گیری ها عینا تکرار گردید اندازه گیری های بافت نرم نیز مشابه بافت سخت و با استفاده از کست ها و استنت های ساخته شده مشابه قبل اندازه گیری و ثبت شد.
یافته ها:
تغییرات عمودی بافت نرم در تمام نقاط اندازه گیری شده در گروه تست نسبت به گروه کنترل کمتر بود و این اختلاف فقط در ناحیه میدباکال معنی دار نبود و در سایر نقاط معنی دارد.
تغییرات ابعادی افقی بافت نرم نیز در 1 و3 و7 میلیمتری از CEJ دندان های مجاور در گروه تست کمتر از گروه کنترل بود.
تغییرات عمودی بافت سخت نیز در تمامی نقاط اندازه گیری شده در گروه تست کمتر از گروه کنترل بود. البته این تغییرات درنواحی میدباکال ومیدپالاتال معنی دار بود.
تغییرات افقی بافت سخت نیز در نواحی 1و 3 و 7 میلیمتری از CEJ دندان های مجاور در گروه تست کمتر بود که در ناحیه 7 میلیمتری این تغییر معنی دار نبود.
نتیجه گیری:
بر اساس یافته های مطالعه حاضر می توان نتیجه گیری کرد که قراردادن ایمپلنت فوری در محل ساکت دندان تازه کشیده شده برای کاهش دادن تغییرات عمودی و افقی استخوان و نیز جهت کاهش تغییرات عمودی و افقی بافت نرم ناحیه موثر می باشد.
کلمات کلیدی:
ایمپلنت فوری – خارج کردن دندان- تغییرات ابعادی ریج الوئل
ل
(1) فصل اول
مروری بر متون و مقالات
کلیات :
روند ترمیم ساکت دندان های خارج شده :
ترمیم ساکت دندان های خارج شده با یک سری تغییرات داخلی که منجر به تشکیل استخوان در داخل ساکت و یک سری تغییرات خارجی که منجر به از دست رفتن عرض و ارتفاع ریج آلوئول می شود، مشخص می گردد. پس از خارج کردن دندان، خونریزی اتفاق می افتد، به دنبال آن با تشکیل لخته ساکت راپر می کند، با شروع واکنش التهابی سلول های تحریک شده بافت جوانه ای (Granulation) ایجاد
می کند، طی 48 تا 72 ساعت، به همان نسبتی که بافت جوانه ای رشد می کند، لخته شروع به از بین رفتن کرده، جای لخته راپر می کند و بافت همبند نابالغ تشکیل می شود.
پس از هفت روز بافت جوانه ای به طور کامل جایگزین لخته خونی شده است، در این مرحله وجود Osteoid در قاعده ساکت به صورت تکه هائی از استخوان غیرکلسیفیه مشهود است. دو هفته بعد از کشیدن دندان، استخوان woven (استخوان اولیه تازه تشکیل شده) در قسمت های طرفی و اپیکالی ساکت تشکیل می شود. در حالیکه قسمت های مرکزی و مارژین ها از بافت همبندی پر شده ، در قسمت های مارژین و خارجی دیوارة ساکت، تعداد زیادی استئوکلاست قابل رؤیت می باشد و در قسمت های متعدد دیوارة ساکت استخوان woven جایگزین Bondle bone می شود.
طی 3-2 هفتة بعدی و 3 تا 4 هفته بعد از خارج کردن دندان، تکه های استخوانی غیرکلسیفیه شروع به مینرالیزه شدن از قاعدة ساکت به طرف کرونال می کنند، در این زمان تمام استخوان ساکت با استخوان woven پر شده است و تعداد زیادی استئوکلاست در دیواره های خارجی و مارژین بافت سخت دیده
می شوند و استئوکلاست ها در مرکز و اطراف استخوان woven حاضر در ساکت ردیف می شود و به عبارت دیگر استخوان woven به وسیلة استخوان بالغ جایگزین می شود. این سیر همراه با Re-epithelization ادامه پیدا می کند که در نهایت به طور کامل ساکت را تا 6 هفته پس از خارج کردن دندان می پوشاند. در هفتة هشتم، یک لایه استخوان کورتیکال، مدخل را می پوشاند. استخوان woven که در هفتة چهارم تشکیل شده بود، بوسیلة مغز استخوان و مقداری ترابکول استخوان لاملار در هفتة 8 جایگزین می شود. در سطح فوقانی و خارجی دیواره های باکال و لینگوال علائمی از تحلیل رفتن بافت سخت به چشم می خورد. کرست دیوارة باکالی استخوان نسبت به کرست لینگوال آپیکالی تر قرار می گیرد. سطح مارژین دیوارة لینگوال بدون تغییر باقی می ماند. در حالیکه دیوارة باکال چندین میلی متر به سمت آپیکال شیفت پیدا می کند.
یک سری فاکتورها ممکن است روند ترمیم ساکت را تحت تأثیر قرار دهند. اندازه ساکت مهم است، یک ساکت عریض تر، زمان بیشتری را برای پر کردن نقص موجود نسبت به یک ساکت با عرض کم تر نیاز دارد. ساکت دندان های مبتلا به تحلیل افقی استخوان، زودتر ترمیم می شوند. زیرا کم شدن حجم استخوان آلوئولار به منزلة کم شدن حجم حفره برای پر شدن می باشد، استخوان به حد کرونالی تر از حد افقی خود و یا حد کرست استخوان دندان های مجاور بازسازی نمی شود، یعنی هرگز به طور 100درصد ساکت دندانی با استخوان پر نخواهد شد(1).
تدابیر پس از کشیدن دندان :
به دلیل اینکه کشیدن دندان و یا از دست دادن آن، اغلب منجر به تحلیل یا جمع شدگی ریج آلوئولار می گردد، حفظ حجم استخوان در زمان کشیدن دندان یک هدف مطلوب می باشد. حداکثر تحلیل استخوان پس از کشیدن دندان ها در محدودة 6 تا 24 ماه اول اتفاق می افتد.
بنابراین زمانی که کلینسین امکان مداخله در کشیدن دندان را داشته باشد، حفظ استخوان آلوئولار بایستی مدنظر باشد. حفظ محافظه کارانه بافت های اطراف دندان کشیده شده می تواند نیاز به روش های پیشرفته جراحی استخوان را حذف و یا به طور قابل توجهی کاهش دهد.
زمانی که یک دندان کشیده و آمادة قرار دادن ایمپلنت می گردد، پیشگیری از تحلیل استخوان آلوئولار بسیار مطلوب است.
زمان قرار دادن ایمپلنت نسبت به زمان کشیدن دندان همچنان مورد بحث بسیاری از کلینسین ها
می باشد، بسته به کمیت و کیفیت و حمایت استخوان موجود و همچنین توانائی کلینسین ها و بیمار، قرار دادن ایمپلنت پس از کشیدن دندان می تواند بلافاصله (immediate)، تأخیری (delayed) و یا مرحله ای (staged) باشد. طبق تعریف قرار دادن فوری ایمپلنت در زمان کشیدن دندان انجام می شود. قراردهی تأخیری ایمپلنت حدوداً 2 ماه پس از کشیدن دندان انجام می گیرد تا امکان ترمیم بافت نرم فراهم شود. قرار دادن مرحله ای ایمپلنت به منظور ترمیم کامل استخوان درون نواحی کشیدن دندان به طور معمول نیازمند 6-4 ماه بیشتر است.
در آوردن دندان به صورت غیرتراماتیک و با استفاده از یک وسیلة باریک و پهن نظیر Periotome انجام می شود. این وسیله به عمق سالکوس وارد شده و لیگامان پریودنتال را پاره می کند و مختصری بافت های پریودنتال مجاور را توسعه می دهد. دندان، بلند شده و توسط فورسپس با استفاده از حرکت آهسته و چرخشی درآورده می شود. باید از اعمال نیروهای باکولینگوالی اجتناب گردد تا از آسیب به استخوان لبیال پیشگیری شود.
با استفاده از کورت های جراحی، بافت نرم روی استخوان موجود در ناحیة extraction کاملاً دبریدمان می شود. پس از دبریدمان ناحیة extraction کاملاً با سالین استریل شستشو داده می شود. در این مرحله، پس از ارزیابی استخوان و ساپورت آن، کلینسین تصمیم می گیرد که آیا ناحیه را با پیوند استخوان پر کند یا نه و اینکه چه زمانی ایمپلنت را در ناحیه قرار دهد؟ (فوری، تأخیری،مرحله ای) (2).
زمان های مختلف قرار دادن ایمپلنت :
Type 1) قرار دادن ایمپلنت به طور فوری به دنبال کشیدن دندان،
مزایا : کاهش تعداد دفعات جراحی، کاهش طول دورة درمان، مقدار استخوان مطلوب باقیمانده. معایب : مورفولوژی منطقه ممکن است قرار دادن ایمپنت را پیچیده کند، فقدان بالقوه بافت نرم برای تطابق فلپ، روش های جراحی کمکی و حساسیت این روش.
Type 2) بافت نرم به طور کامل ساکت را پوشش دهد، حدوداً 8-4 هفته بعد از کشیدن.
مزایا : افزایش مقدار بافت نرم منطقه و بالطبع آسانتر شدن تطابق فلپ، اجازه به برطرف شدن پاتولوژی های موضعی منطقه.
معایب : مورفولوژی منطقه ممکن است قرار دادن ایمپلنت را پیچیده کند، افزایش طول دورة درمان، تحلیل متفاوت دیواره های ساکت، احتمال نیاز به روش های جراحی کمکی و حساسیت این روش.
Type 3) ایمپلنت در ساکت دندانی قرارداده می شود که مقداری استخوان تازه و قابل توجه درون آن شکل گرفته است.
مزایا : مقدار استخوانی که در ساکت تشکیل شده، قرار دادن ایمپلنت را ساده تر می کند و همچنین بافت نرم تکامل یافته تطابق فلپ را راحت تر می سازد.
معایب : افزایش طول دورة درمان، تحلیل متفاوت دیواره ساکت و احتمال نیاز به روش های جراحی کمکی.
Type 4) قرار دادن ایمپلنت در ساکت دندانی که به طور کامل ترمیم یافته است.
مزایا : ریجی که به طور کلینیکی ترمیم یافته است و تطابق بهتر فلپ.
معایب : افزایش طول دروة درمان، نیاز به روش های جراحی کمکی، تفاوت زیاد در حجم استخوان باقیمانده (3).
قراردادن فوری ایمپلنت :
مزیت اصلی قرار دادن فوری ایمپلنت متعاقب کشیدن دندان، کاهش زمان ترمیم می باشد. چون ایمپلنت در زمان کشیدن دندان قرار داده می شود، ترمیم استخوان به ایمپلنت بلافاصله با کشیدن دندان شروع
می شود. مزیت دیگر آن این است که ترمیم نرمال استخوان که عموماً درون حفره کشیدن دندان اتفاق می افتد، در اطراف ایمپلنت تأثیر می گذارد. این فعالیت تشکیل استخوان می تواند تماس استخوان به ایمپلنت را در مقایسه با ایمپلنتی که در ناحیه ای با فعالیت استئوژنتیکی کم تر قرار داده شده است، بهبود بخشد.
معایب احتمالی قرار دادن ایمپلنت فوری شامل نیاز به جراحی موکوژنژیوال (جهت تصحیح بافت هایی که در اثر فلپ های repositioned جابجا شده اند) و پیوند استخوان (جهت پر کردن فضاهای خالی اطراف ایمپلنت) می باشند. زمانی که ایمپلنت دو مرحله ای، در زمان کشیدن دندان قرار داده می شود باید با استفاده از روش های آزاد کننده فلپ موکوژنژیوال ایمپلنت کاملاً پوشیده شود.
همچنین ممکن است نیاز باشد تا از پیوند استخوان درون ناحیه extraction که با ایمپلنت در تماس
نمی باشد استفاده شود تا از نفوذ بافت نرم به اطراف ایمپلنت جلوگیری شود.
اگر استخوان موجود برای ثبات ایمپلنت ناکافی باشد، قرار دادن فوری ایمپلنت پیشنهاد نمی شود، همچنین عفونت های مرتبط با دندان ممکن است ترمیم را مختل کرده و موفقیت ایمپلنت را به مخاطره اندازد. عفونت حاد یا تحت حاد از موارد عدم تجویز برای قرار دادن فوری ایمپلنت به شمار می آیند (2).
تصحیح ریج در رابطه با قرار دادن ایمپلنت :
جایگزینی ایمپلنت متعاقب کشیدن دندان به دلایل مختلفی عمومیت یافته است. در طول سال ها، امیتازهای زیادی برای ایمپلنت فوری عنوان شده است. این مزایا شامل قرار دادن ساده تر ایمپلنت، کاهش تعداد ملاقات ها در مطب دندانپزشک، کاهش طول دورة درمان و هزینه ها، نگهدرای از استخوان در محل ایمپلنت، زیبائی بافت نرم و افزایش رضایت بیمار می باشد.
جایگذاری ایمپلنت در ساکت دندان تازه کشیده شده ممکن است شکل گیری استخوان و استخوان سازی را تحریک کند و یا اختلال در تغییرات سازگاری که به دنبال کشیدن دندان اتفاق می افتد، ایجاد کند. تایپ I قرا ردادن ایمپلنت باعث حفظ استخوان ساکت و استخوان فک مجاور ساکت می گردد و
می تواند از آتروفی استخوان جلوگیری کند (3).
Botticelli و همکاران در سال 2004 به بررسی تغییرات ریج در طول یک دورة 4 ماهه به دنبال قرار دادن ایمپلنت فوری در ساکت دندان تازه کشیده شده پرداختند. 21 ساکت دندانی با پریودنتیت مزمن متوسط مورد مطالعه قرار گرفتند که طول درمان شامل کشیدن دندان های کانین، انسیزور و پرمولرهای تک ریشه و سپس جایگزینی ایمپلنت در این مناطق بود.
پس از ایجاد برش های سالکولار و کشیدن دندان، ایمپلنت پیچ شونده در ناحیه قرار داده شد. بعد از قرار دادن ایمپلنت :
1) فاصله ی بین ایمپلنت و سطوح داخلی و خارجی استخوان باکال و لینگوال
2) عرض گپ مارژینی که بین ایمپلنت و سطوح باکال و لینگوال، مزیال و دیستال وجود داشت به
وسیله ی کولیس اندازه گیری شد.
فلپ به محل اولیه برگردانده شد و ایمپلنت ها به طور Semi-Submerged قرار گرفتند. بعد از
4 ماه، جراحی reentry انجام شد و اندازه گیری های کلینیکی دوباره تکرار شد و بنابراین تغییراتی که در طی ترمیم انجام شده بود از جمله ضخامت و ارتفاع دیواره ی باکال و لینگوال ساکت و عرض گپ مارژین محاسبه شد.
در طی جراحی انجام شده مشاهده گردید که گپ مارژین به طور کامل از بین رفته است، علاوه بر این ضخامت دیواره ی باکال و همچنین دیواره پالاتال به طور واضحی کاهش یافته بود. طبق مطالعه انجام شده در طی 4 ماه از ترمیم بعد از کشیدن دندان و قرار دادن ایمپلنت به طور عملی تمام
گپ های مارژین از بین رفته بود. کاهش ابعاد باکال mm9/1 یا 56 درصد بود. در حالیکه کاهش ابعاد در سطح لینگوال mm8/0 یا 27 درصد بود. این یافته ها به طور قوی نشان داد، قرار دادن ایمپلنت در ساکت دندان تازه کشیده شده در حقیقت از رمدلینگ فیزیولوژیک که به دنبال کشیدن دندان در ریج اتفاق
می افتد جلوگیری نمی کند (4).
به منظور بررسی رمودلینگ استخوان که در ساکت کشیده شده ی دندان بعد از ایمپلنت گذاری اتفاق
می افتد، Lindhe و Araujo در سال 2005، یک مطالعه ای بر روی سگ انجام دادند. در این مطالعه محققین به منظور بررسی تغییرات ابعادی که در ریج آلوئولار اتفاق می افتد، بررسی هیستولوژیک انجام دادند. در باکال و لینگوال هر دو کودرانت مندیبل سگ، فلپ به صورتfull thikness کنار زده شد. ریشه های دیستال سومین و چهارمین پرمولر خارج شد. در کودرانت سمت راست ایمپلنت هایی با سطح خشن به گونه ای در داخل ساکت قرار گرفتند که مارژین ایمپلنت، آپیکالی تر از مارژین استخوان باکال و لینگوال قرار داده شد. فلپ ها به محل اولیه برگردانده شدند، در سمت چپ ساکت های کشیده شده بدون قرار دادن ایمپلنت به وسیله ی فلپ کاملاً پوشیده شدند.
بعد از 3 ماه مخاط در مناطق مورد نظر در کودرانت چپ و راست فک کاملاً ترمیم یافت. سگ ها کشته شدند و برش های بافتی شامل ایمپلنت و ساکت های بدون دندان تهیه و برای مطالعه ی هیستولوژیک آماده شد. برش باکولینگوالی ناحیه ی بی دندان بعد از 3 ماه ترمیم نشان داد که استخوان تازه تشکیل شده، مدخل ساکت را پوشش داده است. صفحه کورتیکال استخوان لاملار در سمت باکال در حدود 3/2 میلی متر، آپیکالی تر از کانتور لینگوال قرار گرفته است.
برش های باکولینگوالی تهیه شده از ناحیه ی دارای ایمپلنت نشان داد که مارژین کرست استخوان باکال در حدود 4/2 میلی متر پائین تر از کرست لینگوال قرار گرفته است. به عبارت دیگر قرار دادن ایمپلنت در ساکت دندان تازه کشیده شده موجب شکست در روند مدلینگ بافت سخت در دیواره های ساکت، به دنبال کشیدن دندان می شود. در نتیجه، بعد از 3 ماه از ترمیم، میزان تحلیل عمودی در استخوان باکال در مقایسه با استخوان لینگوال جایگزین شده در دو گروه دارای ایمپلنت و بی دندان مشابه بود. در ماه سوم اختلاف عمودی بین مارژین باکال و لینگوال در هر دو گروه بیش از 2 میلی متر بود که در گروه بی دندان 2/2 میلی متر در مناطق دارای ایمپلنت 4/2 میلی متر گزارش شد (5).
در مطالعه ی دیگری که Araujo و همکاران در سال 2006 بر روی سگ برای بررسی اینکه، آیا مدلینگ استخوان در ساکت دندان تازه کشیده شده باعث از دست رفتن استئواینتگریشن ایمپلنت قرار داده شده در ساکت می گردد؟ انجام دادند. همچون مطالعه ی قبلی پس از آماده سازی فلپ، ریشه دیستال سومین و چهارمین دندان پرمولر در هر دو کودرانت مندیبل کشیده شد. ایمپلنت ها در داخل ساکت تازه کشیده شده، طوری قرار گرفتند که دارای ثبات اولیه بودند. سپس فلپ ها به گونه ای به سر جای خود برگردانده شدند که ایمپلنت ها به طوری semi-submerged قرار گرفتند. بلافاصله پس از بستن فلپ، بیوپسی های بافتی از دو سگ تهیه شد، در حالیکه به 5 سگ دیگر اجازه ترمیم در یک دوره ی یک ماهه و سه ماهه داده شد. در برش هائی که بلافاصله پس از نصب ایمپلنت تهیه شد، تماس بین سطح دیواره ی ایمپلنت و دیواره های ساکت مشاهده شد. لخته خون در نواحی فاقد مناطق تماس و همچنین در گپ های مارژین تشکیل شد. در برش های تهیه شده در هفته چهارم مشاهده شد که این حفره ها (مناطق فاقد تماس) که نواحی خشن ایمپلنت می باشد، با استخوان woven پر شده است. همچنین در هفته ی چهارم دیواره باکال و لینگوال دچار تحلیل گردیدند و ارتفاع دیواره ی سخت و نازک باکال، کاهش پیدا کرده است. در فاصله زمانی بین هفته 4 و 12 از ترمیم، کرست استخوان باکال به طور واضح به سمت آپیکال جابجا شده است. استخوان woven ای که در سمت باکال در هفته چهارم، تماس در نواحی گپ مارژین با ایمپلنت ایجاد کرده بود دچار رمدلینگ شده بود و تنها، تکه هایی از این استخوان باقی مانده بود. در پایان مطالعه (3 ماه) کرست استخوان باکال بیشتر از 2 میلیمتر پائین تر از بوردر سطح خشن ایمپلنت قرار گرفته بود. این یافته ها نشان داد که استخوان woven که در تماس با ایمپلنت در مرحله ی اولیه ایجاد شده بود، قسمتی از آن با آتروفی دیواره ی باکال استخوان از بین می رود. بنابراین واضح است که آلوئولار پروسس متعاقب کشیدن دندان، جهت احتیاجات فانکشنال آتروفی می گردد، و در این رابطه ایمپلنت نمی تواند جایگزین خوبی برای دندان باشد (6).
مشکل کلینیکی قرار دادن تایپ I ایمپلنت این است که تحلیل استخوان به طور متناوب باعث از دست رفتن پوشش بافت سخت باکال در ناحیه ی ایمپلنت می شود و قسمت فلزی آن ممکن اس از وراء یک غشاء نازک روی ایمپلنت دیده شود و مشکلات زیبائی ایجاد کند. سؤالی که مطرح می گردد این است که آیا می توان بر این مشکل غلبه کرد،؟ این سؤال توسط Lindhe و همکاران در سال 2006 بررسی شد. در این مطالعه ریشه ی دیستال سومین پرمولر فک پائین و همچنین ریشه ی دیستال اولین مولر فک پائین سگ کشیده شد و به جای آن ایمپلنت قرار داده شد. در طول دوره ی ترمیم تحلیل دیواره ی باکال رخ داد و همچنین بیشتر از 2 میلیمتر از مارژین ایمپلنت از وراء مخاط نمایان شد. گپ ایجاد شده بین ایمپلنت و دیواره ی ساکت در زمان قرار دادن ایمپلنت در ریشه ی دیستال مولر بیشتر از 1 میلیمتر بود. به همین دلیل ثبات ایمپلنت تنها از طریق گیر آپیکالی بدست آمد. در طول فاز اولیه ترمیم این گپ با استخوان woven در ناحیه ی مولر پر شد. در فاصله زمانی که استخوان باکال تحت آتروفی قرار گرفت استخوان تازه تشکیل شده در محل گپ، استئواینتگریشن را حفظ کرد و تمام سطوح ایمپلنت را پوشاند. این مطالعه نشان داد که آتروفی ریج بی دندانی به دنبال کشیدن دندان رخ می دهد و نمی توان با قرار دادن ایمپلنت در ساکت دندان تازه کشیده شده از این آتروفی جلوگیری کرد. تحلیل استخوان هم در جهت عمودی و هم در جهت افقی در استخوان باکال و لینگوال رخ می دهد که این تحلیل در دیواره ی باکال مشخص تر می باشد.
نتیجه ی دیگری که از این مطالعه به دست آمد نشان داد که در بعضی موارد می توان با قرار دادن ایمپلنت به طور عمیق تر در دیواره ی لینگوال یا پالاتال ساکت، تحلیل استخوان باکال را جبران کرد (7). به منظور جبران نقائص ترمیم که در بالا ذکر شد ممکن است پروسه های Regeneration استخوان به منظور افزایش حجم استخوان مخصوصاً در سطح باکال نیاز باشد.
مروری بر مقالات :
در بررسی استئواینتگریشن و بازسازی استخوان دو نوع ایمپلنت فوری HA و TPS توسط Gher و همکارانش در سال 1994، نتیجه گیری شد که تحلیل استخوان در قسمت تاجی کرست برای گروه تست 53/1- و برای گروه کنترل 59/1- بود و هیچ تفاوت معنی داری بین پارامترهای اندازه گیری شده در دو نوع ایمپلنت وجود نداشت. همچنین لازم به ذکر است که در گروه تست دو نوع ایمپلنت از DFDBA و ممبران برای پر کردن گپ موجود بین ایمپلنت و دیوارة ساکت استفاده شد، در صورتی که در گروه کنترل از هیچ نوع مادة پیوندی استفاده نشده بود (8).
قرار دادن ایمپلنت های فوری در ساکت دندان تازه کشیده شده یک روش مطمئن و قابل پیش بینی می باشد، اگر توجهات خاص حین کار پیگیری شود. این نتیجه ای بود که از مطالعة Rosequist در سال 1996 حاصل شد که به بررسی درصد بقای ایمپلنت های فوری در یک بازة زمانی 67-1 ماه پردخته بود و پس از این بررسی، درصد بقای ایمپلنت ها را 6/93درصد گزارش کرد (9).
طبق تحقیقات Chaushn و همکارانش در سال 1997 که به follow up 95 ایمپلنت پرداختند، نتیجه گیری شد، که ایمپلنت های فوری دارای میزان بقای بالائی در حدود 100 تا 9/94درصد
می باشند و همچنین در این مطالعه اتفاق نظری در مورد پر کردن گپ و بهترین مادة گرفت نبود (10).
ایمپلنت فوری بهتر است 5-3 میلیمتر، فراتر از آپکس قرا ربگیرد تا ثبات اولیه اش فراهم شود. همچنین تا جائی که امکان دارد نزدیک کرست استخوان قرار بگیرد. این نتایج حاصل مطالعة Schwartz و همکارانش در سال 1997 بود. همچنین در این مطالعه اجماع نظری راجع به نیاز به پر کردن گپ و اینکه چه مادة پیوندی بهترین است وجود نداشت (11).
بعد از قرار دادن ایمپلنت فوری تحلیل استخوان باعث جابجائی بافت سخت باکالی ایمپلنت می شود و به دلیل دیده شدن ناحیة فلزی ایمپلنت از پشت یک غشاء نازک می تواند مشکلات زیبائی ایجاد کد. این مطالعه را Grunder در سال 2000 انجام داد (12).
در تحقیق Rosequist که در سال 2000 بر روی 34 نفر انجام شد، برای سیل کردن ساکت از ممبران همولوگوس استخوانی استفاده کردند که این ممبران بعد از 4-2 هفته با پرولیفراسیون مخاط اطراف پوشیده شد. این مطالعه علیرغم اینکه نتایج زیبائی بسیار عالی و موفقیت 1/94درصد را دارا بود، اما نتوانست در مورد کیفیت استخوان و استئواینتگریشن گزارش تهیه کند(13).
در مقایسه هیستولوژکی ایمپلنت فوری و تأخیری بر روی سگ، نتیجة حاصله به این قرار شد که 76درصدسطوح ایمپلنت فوری با استخوان پوشیده شده و در ایمپلنت های تأخیری 81درصد سطوح ایمپلنت با استخوان پوشیده شده بود. این مطالعه را Schultes در سال 2001 انجام داد (14).
دو امتیاز ایمپلنت های فوری، کوتاه شدن دورة درمان و حفظ بافت سخت و نرم می باشد. این دو نتیجة تحقیقات Nawzari در سال 2001 می باشد (15).
حجم کافی استخوان و شکل مناسب آلوئولار ریج برای بدست آوردن فانکشن مناسب و پروتز زیبای ایمپلنت ضروری می باشد. شناسایی در روند ترمیم ساکت دندان تازه کشیده شده، شامل تغییراتی که به دنبال تحلیل استخوان و رمدلینگ ایجاد می شود ضروری است، از دست رفتن استخوان آلوئولار به دنبال کشیدن دندان به دلایلی هم چون بیماری پریودنتال، ضایعة پری اپیکال و یا تروما به دندان و استخوان ممکن است حادث شود. همچنین آسیب به استخوان در حین کشیدن دندان هم می تواند باعث از دست رفتن استخوان شود و به طور کلی آتروفی استخوان پس از کشیدن دندان یک پدیدة کاملاً شناخته شده ای می باشد. در یک مطالعه که توسط Schropp و همکارانش در سال 2007 با هدف بررسی تغییرات کانتور استخوان پس از کشیدن دندان در یک دورة 12 ماهه، انجام شد به این نتیجه رسیدند که بیشترین تغییرات در ناحیه ساکت دندان تازه کشیده شده بعد از یکسال از کشیدن دندان بدست می آید (16).
قرار دادن ایمپلنت فوری باعث حفظ بافت استخوان ساکت و احاطه کنندة فک می شود و همچنین از آتروفی استخوان فک جلوگیری می کند. این نتیجه طبق تحقیق Chen در سال 2004 بدست آمد و همچنین طبق این مطالعه، درصد بقا و فوائد کلینیکی ایمپلنت فوری و معمولی با یکدیگر مشابه می باشد (17).
بعد از 4 ماه از قرار دادن ایمپلنت، تمام گپ های مارژین از بین رفته و کاهش عرض تابل باکال حدود mm9/1 (56%) و لینگوال mm8/0 می باشد. این مطالعه که بر روی 21 دندان تازه کشیده شده انجام شد، نشان داد که ایمپلنت فوری در حقیقت از رمدلینگ ریج به طور کامل جلوگیری نمی کند و همچنین لازم به ذکر می باشد که برای پر کردن فضای بین استخوان و ایمپلنت از هیچ مادة پیوندی و غشائی استفاده نشده بود. این نتایج طبق تحقیقات Botticelli در سال 2004 بدست آمد (4).
اثرات وابسته به زمان تمرین تناوبی شدید کوتاه مدت بر پویای جذب اکسیژن دختران92
چکیده
هدف:هدف تحقیق تعیین اثر وابسته به زمان تمرین تناوبی شدید کوتاه مدت بر پویایی جذب اکسیژن دختران بود.
روش شناسی: بدین منظور 40 نفر دختران دانشجوی دانشگاه اراک را به طور داوطلب با میانگین سنی 5±25 سال و وزن 390/10 ± 30/54 کیلوگرم و قد 23/10 ± 5/ 162 سانتی متر در این تحقیق شرکت کردند. تحقیق از نوع نیمه تجربی با طرح پیش آزمون- پس آزمون بود. آزمودنی های این پژوهش با روش تصادفی به سه گروه(30=N) با یک جلسه تمرین در هفته، دو جلسه تمرین در هفته، چهار جلسه تمرین در هفته و یک گروه کنترل (10=N) تقسیم شدند. تمرینات هر گروه شامل سه قسمت (گرم کردن با دوچرخه وبار کاری صفر وات به مدت چهار دقیقه، رکاب زدن دوچرخه با بار کاری 50 وات در هر مرحله چهار دقیقه و یک دقیقه ریکاوری فعال بین ستها ، سرد کردن به مدت دقیقه ) بود. پس از 3 روز از اتمام پروتکل تمرینی پس آزمون طبق پیش آزمون از گروه، تمرین و کنترل گرفته شد. نتایج توسط گاز آنالایزر به روش نفس به نفس اندازه گیری شد.جهت تجزیه و تحلیل دادها پـس از تـائـیـد توزیـع طـبیـعـی داده هـا تـوسـط آزمون کلوموگروف –اسمیرنوف و بررسی تفاوت بین گروه ها تمرینی (یک، دو و چهارجلسه) و همچنین اثر متغییر مستقل بر متغیرهای وابسته (مقایسه قبل و بعد از آزمون هر گروه) از آزمون t وابسته استفاده شد. داده ها به صورت میانگین انحراف معیار ها ارائه شد. تمام عملیات آماری تحقیق توسط نرم افزار SPSS نسخه نوزده انجام شده است و سطح معنی داری آزمونها 05/0P<در نظر گرفته شده است.
یافته ها : نتایج نشان داد که یک جلسه تمرین اینتروال شدید تأثیری بر بهبود فاکتورهای پویایی اکسیژن( VO2max ،کسر اکسیژن وثابت زمانی اول و دوم) نداشت(05/0P>). دو جلسه تمرین اینتروال شدید بربهبود فاکتورهای پویایی اکسیژن (VO2max ،کسر اکسیژن و ثابت زمانی دوم) موثر بود(05/0P<) اما بر کاهش ثابت زمانی اول بی تأثیر بود(05/0P>). چهار جلسه تمرین اینتروال شدید بر بهبود فاکتورهای پویایی اکسیژن (VO2max، کسر اکسیژن و ثابت زمانی اول و دوم) تأثیر معنادار داشت(05/0P<).
نتیجه گیری: بین تعداد جلسات تمرینی و اثر انها بر پویایی اکسیژن تفاوت معنا داری وجود دارد که از این بین تاثیر چهار جلسه بر فاکتورهای (VO2max، کسراکسیژن، ثابت زمانی اول و دوم) بیشتر بود. اما برای بهبود پویایی اکسیژن میتوان از حداقل زمان تمرین یعنی دو جلسه تمرین بهره برد. کلمات کلیدی:پویایی اکسیژن ،آمادگی هوازی ، تمرین شدید تناوبی ،جذب اکسیژن.
|
عنوان |
صفحه |
فصل اول: کلیّات تحقیق
1-1- مقدمه....... 1
1-2- بیان مسأله پژوهشی... 2
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق..... 7
1-4- اهداف تحقیق......8
1-4-1- هدف اصلی.... 8
1-4-2- اهداف فرعی...... 8
1-5- فرضیه های تحقیق........ 9
1-6- قلمرو تحقیق.............................................................................................................................. 9
1-7- محدودیتهای تحقیق................................................................................................................ 9
1-8- تعریف واژگان....................................................................................................................... 10
فصل دوّم: ادبیات و پیشینه تحقیق
2-1- مقدمه........................................................................................................................................... 13
2-2- مبانی نظری................................................................................................................................ 13
2-2- 1 تمرین تناوبی(اینتروال):...................................................................................................... 13
2-2-2- طرح کلی از تمرین گرشلر:................................................................................................ 15
2-2-3 تمرین اینتروال مدرن:........................................................................................................... 16
2-2-4- برنامه کلی از تمرین اینتروال مدرن:.............................................................................. 19
|
عنوان |
صفحه |
2-2- 5- تمرین تناوبی و حداکثر اکسیژن مصرفی (vo2max)... .................................... 19
2-2-6- تمرین تناوبی (اینتروال) وپویایی جذب اکسیژن:.........................................................21
2-2-7- تمرین های تناوبی و بیماریها:.......................................................................................25
2-2-8- تمرینات تناوبی وتغذیه....................................................................................................26
2-2-9- تمرین اینتروال در زنان....................................................................................................27
2-2-10- تمرین اینتروال در مردان..............................................................................................29
2-2-11- تفاوتهای بین زنان و مردان...........................................................................................30
2-2-12- تمرین اینتروال در افراد مسن.......................................................................................35
2-2-13- تمرین اینتروال در کودکان ونوجوانان..........................................................................36
2-2-14- سازگاری های ساختاری به تمرینات HIIT...............................................................37
2-2- 15- پویایی اکسیژن........................................................................................................... 39
2-2-15-1-نگاهی به پویایی جذب اکسیژن در گذشته...........................................................40
2-2-15-2- مبانی ریاضی پویایی اکسیژن در گذشته...............................................................41
2-2-15-3-مشخصات ورزش در حوزه شدت متوسط..............................................................46
2-2-15-4- پاسخ پویایی VO2 در ورزش سنگین .................................................................48
2-2-15-5- پاسخ پویایی VO2 به ورزش خیلی سنگین........................................................51
2-2-15-6- پاسخ پویایی در دامنه خیلی شدید........................................................................53
|
عنوان |
صفحه |
2-2-15-7- جزء آهسته.................................................................................................................54
2-2-15-8- پویایی جذب اکسیژن در کودکان...........................................................................56
2-2-15-9- مبانی ریاضی کینتیک..............................................................................................58
2-2-16- مطالعات انجام شده در داخل کشور .........................................................................59
2-2-17- مطالعات انجام شده در خارج از کشور.......................................................................59
فصل سوم: روش شناسی تحقیق
3-1- مقدمه.......................................................................................................................................63
3-2- روش و طرح تحقیق.............................................................................................................63
3-3- جامعه آماری..........................................................................................................................63
3-4- مراحل تحقیق.......................................................................................................................63
3-5- نمودار روش کار.....................................................................................................................64
3-6- روش اجرای تحقیق...............................................................................................................64
3-7- ابزارهای اندازه گیری.............................................................................................................66
3-7-1 گاز آنالایزر............................................................................................................................66
3-7-2- دوچرخه کارسنج...............................................................................................................67
3-7-3- پرسشنامه...........................................................................................................................68
3-7-4- ترازو و متر نواری..............................................................................................................68
|
عنوان |
صفحه |
3-8- روش های اندازه گیری..........................................................................................................69
3-8-1- آزمون نفس به نفس...........................................................................................................69
3-9- متغیرهای تحقیق....................................................................................................................70
3-10- روش آماری............................................................................................................................70
فصل چهارم:تجزیه وتحلیل داده ها
4-1- مقدمه........................................................................................................................................73
4-2- اطلاعات توصیفی گروههای آموزشی..................................................................................73
4-3- فرضیه 1 : یک جلسه تمرین اینتروال شدید بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (VO2 max
، کسر اکسیژن و ثابت زمانی اول و دوم ) دختران اثر ندارد......................................................74
4-4- فرضیه 2:دو جلسه تمرین اینتروال شدید بر بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (vo2 max ،
کسر اکسیژن و ثابت زمانی اول و دوم ) دختران اثر ندارد.........................................................76
4-5-فرضیه 3:چهار جلسه تمرین اینتروال شدید بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (vo2 max ،
کسر اکسیژن و ثابت زمانی اول و دوم ) دختران اثر ندارد........................................................79
4-6- فرضیه4: 1 ، 2 و4 جلسه تمرین اینتروال شدید بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (
VO2 max، کسر اکسیژن و ثابت زمانی اول و دوم ) دختران اثر ندارد.................................81
فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری
5-1- مقدمه.......................................................................................................................................85
|
عنوان |
صفحه |
5-2- خلاصه تحقیق ......................................................................................................................85
5-3- بحث و نتیجه گیری..............................................................................................................89
5-3-1- تاثیر یک جلسه تمرین اینتروال بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (VO2max
، کسر اکسیژن و ثابت زمانی اول و دوم) دختران......................................................................90
5-3-2- تاثیر دو جلسه تمرین اینتروال بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (Vo2max ،
کسر اکسیژن و ثابت زمانی اول و دوم) دختران.......................................................................92
5-3-3- تاثیر چهار جلسه تمرین اینتروال بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (VO2 max
وکسر اکسیژن و ثابت زمانی اول و دوم) دختران .....................................................................94
5-3-4- مقـایسه تأثیر یک، دو و چهـار جلسه تمریـن اینتـروال شدیدبر فاکـتورهای
پویایـی اکسیـژن ( vo2 max ،کسر اکسیژن وثابت زمانی اول و دوم)دختران................95
5-4- افزایش یافتن VO2max....................................................................................................96
5-5- کاهش یافتن کسر اکسیژن و ثابت زمانی دوم.................................................................96
5-6- کاهش یافتن ثابت زمانی اول...............................................................................................97
5-7- پیشنهادهای برخاسته از تحقیق..........................................................................................97
5-8- پیشنهاد برای تحقیق های آتی ..........................................................................................97
فهرست منابع
منابع فارسی ولاتین ..........................................................................................................................99
فصل اول:
کلیّات تحقیق
1-1 مقدمه
یکی از علومی که با گذشت زمان روند رو به رشدی در پیشرفت و تکامل داشته علوم ورزشی است که با گذر از جهان صنعتی به مدرنیسم و متعاقب آن پست مدرنیسم و همگون با پیشرفت تکنولوژی در ساخت دستگاههای ورزشی، آزمایشگاهی ، تجاری شدن و درآمدزا شدن نقش ورزش و همین که از لحاظ وجه سیاسی یک کشور ورزشکارانش نمایانگر قدرت و تمدن کشورشان قلمداد می شوند و این که از سویی به عنوان عاملی برای تندرستی و سلامت بشریت و شفای بسیاری از بیماری ها اعلام میشود. تمام این موارد باعث شده تا متخصصین امر ورزش روز به روز بر اطلاعات خود بیافزایند و تلاش و کوشش خود را برای انجام آزمایشات و پژوهش های کاربردی تر بیشتر کنند)2(. عدم فعالیت بدنی با افزایش خطر بیماری های قلبی عروقی، دیابت، پوکی استخوان چاقی و مشکلات روانی همراه می باشد. فعالیت بدنی منظم منجر به سلامت قلبی - تنفسی و کاهش خطر بیماری های قلبی عروقی مانند حملات قلبی میشود)6(. آمادگی جسمانی یکی از عوامل کلیدی در زندگی سالم انسانهاست که می تواند یکی از قویترین پیش بینی ها از وضعیت سلامت افراد در آینده باشد)6(. بطوریـکه استقامـت قلبی - تنفسی به عنـوان جـزء اساسـی آمادگی جسمانی مطرح شده است)6.( فاکتورهای آمادگی جسمانی و حرکتی چه در افراد عادی و چه ورزشکاران دارای اهمیت است. در زندگی روزمره فعالیت بدنی در پیشگیری ودرمان بسیاری از بیماریهای شایع به خصوص سیستم قلبی- عروقی بسیار مفید است(70،40). حجم اکسیژن مصرفی به عنوان شاخص غیر مستقیم تنفس سلولی، هزینه انرژی و اقتصاد حرکتی ومتغیرهای وابسته به آن در فیزیولوژی ورزشی و تمرین باعث شده است تا بسیاری از پژوهشگران به مطالعه عوامل موثر بر کمیت (حجم اکسیژن ) وکیفیت (تغییرات حجم در واحد زمان ) آن بپردازند(5). اندازه گیری حداکثر اکسیژن مصرفی [1] یک روش ساده تعیین آمادگی هوازی است(54). همچنین VO2max مهمترین عامل موفقیت در ورزش استقامتی است(6،76). به دلیل آنکه V02max اطلاعات دقیق و جزئی از آزمون هوازی ارائه نمی کند از این رو برای دقت عمل بیشتر از کینیتیک اکسیژن[2] استفاده می شود.
1-2- بیان مسأله پژوهشی
تمرین و ورزش میتواند به منظور بهبود حداکثراکسیژن مصرفی (V02max) وکیفیت زندگی توسط بیماران مبتلا به نارسایی قلبی استفاده شود (80). آمادگی قلبی – تنفسی که استقامت قلبی – تنفسی و آمادگی قلبی –عروقی نیز نامیده میشود توانایی قلب برای پمپاژ حجم زیاد خون غنی از اکسیژن به عضلات و متعاقب آن مصرف هر چه بیشتر عضلات از آن است(40). تمرینات طولانی شدید و تکراری با مدت زمان کافی منجر به افزایش پارامترهای هوازی همچونV02max، اقتصاد حرکتی، آستانه لاکتات و پویایی جذب اکسیژن میشود[62]. در این مجموعه اهمیت کنتیک یا پویایی اکسیژن مصرفی (الگوی افزایش ناگهانی اکسیژن مصرفی در شروع فعالیت تا رسیدن به مرحله یکنواخت) نسبت به دیگر پارامترهای آمادگی هوازی در بیان تفاوتهای اجراهای ورزشی به ویژه در تعویق خستگی عضلانی در سالهای اخیر مورد توجه قرار گرفته است. زیرا دستیابی سریع به اکسیژن مصرفی مورد نیاز برای مسابقه به ویژه در ورزشکاران استقامتی نه تنها موجب کاهش تجمع متابولیتها (کاهش حجم کسر اکسیژن) میشود بلکه به دلیل محدود بودن انرژی بی هوازی برای استفاده بعدی در مسابقه (درانتهای یک مسابقه دوی سرعت ) به عنوان یک عامل مهم محسوب میگردد(10).
بر حسب تحقیقات انجام شده در طول چند ماه تمرین V02max افزایش میابد(8). V02max همواره در پسران نسبت به دختران حتی قبل از بلوغ بیشتر است که این به علت تفاوت ترکیب بدنی وحجم بزرگتر قلب در پسران نسبت به دختران است(81). زنان به طور متوسط توان هوازی ذاتی پایین تر وقدرت عضلانی کمتری نسبت به مردان دارند که بازتاب تاثیرات اجتماعی فرهنگی، ترکیب بدنی وشرایط هورمونی است(83). مطالعات نشان داده اند اختلاف وابسته به جنس در پاسخ عضله بطن چپ وتحویل اکسیژن در مردان بیشتر از زنان در اوج فعالیت شدید جسمی می باشد(62). با این حال توان هوازی زنان تمرین کرده نسبت به مردان کم تحرک بهتر است(82). مطالعات قبلی در افراد سالم نشان داده اند که در طی ورزشهای هوازی جذب اکسیژن مردان بیشتر از زنان است که به علت تفاوت اندازه قلب مردان است (54). از طرفی حداکثر توان هوازی با بالا رفتن سن کاهش میابد که در مردان کاهش بیشتری را نسبت به زنان نشان میدهد (93). سیستم قلبی تنفسی در مردان از جنبه هایی با یکدیگر متفاوت است، از جمله: قلب مردان بزرگتر از قلب زنان است، مردان 40% حجم خون بیشتری دارند، مردان 11%سلول قرمز خون بیشتری نسبت به زنان دارند. سیستم قلبی تنفسی به طور متوسط در مردان 39%بزرگتر از سیستم سیستم قلبی تنفسی زنان است و مصرف اکسیژن زنان 17% کمتر از مردان است. جالب توجه است که تفاوت در ظرفیت بی هوازی (تولید انرژی بدون اکسیژن) مردان و زنان ناچیز است(84). مشابه با مردان ظرفیت هوازی آنزیم میتوکندریایی در زنان به خوبی تمرین کرده در مقایسه با زنان تمرین نکرده افزایش یافته است(18). به طور کلی در فرایند رشد و بلوغ و صرف نظر از اندازه بدن انسان، حرکت انسان در تعامل پیچیده ای از پاسخهای فیزیولوژیکی متفاوت است. از طریق پاسخهای فیزیولوژیکی بدن قادر به حفظ تعادل هموستاتیک است. این تعادل بین نیازها وپاسخهای بدست آمده وابسته به عملکرد سیستم قلبی عروقی، تنفسی، عضلانی و آزمونهای پایه آزمایشگاهی است و این امکان را برای محققین فراهم میکند تا تغییرات سن و بلوغ را در این سیستم کشف کنند. همچنین پاسخهای پویایی جذب اکسیژن به ورزش اطلاعاتی مربوط به پاسخ نقل وانتقال سیستم قلبی تنفسی به دنبال یک انتقال از حالت متابولیکی به حالت دیگر فراهم میکند(70). حجم اکسیژن مصرفی در یک اندازه گیری مستقیم از تنفس سلولی وهزینه انرژی اساسا تولیدی از برونده قلب وجذب اکسیژن در سطح سلولی است(64).تغییرات در VO2 هنگام حرکت از استراحت به ورزش به عنوان پویایی جذب اکسیژن تعریف می شود(64). پاسخهای پویایی اکسیژن به ورزش اطلاعاتی جامع در رابطه با پاسخهای قلبی تنفسی به دنبال تغییر موقعیت متابولیکی را فراهم میکند(70). پویایی جذب اکسیژن زمان مورد نیاز سازگاری با تغییرات بار متابولیکی(برای مثال تغییر از حالت استراحت به ورزش بیشینه) را می سنجد. همچنین پویایی جذب اکسیژن میزان تغییر در پاسخ VO2 مربوط به ورزش را توصیف میکند و همچنین یک نشانگر برای اندازه گیری تناسب قلبی ریوی است(73). پویایی اکسیژن را میتوان به وسیله ارزیابی نفس به نفس VO2 اندازه گیری کرد و در مقابل سیستمهای سنتی میانگین VO2 پایه و جزئیات ضروری را گزارش میکند. همچنین پویایی اکسیژن به نمونه های گاز اجازه میدهد سریعتر از ms20 (متر بر ثانیه) اندازه گیری شوند و حجم آن به طور دقیق ارزیابی شود(70). هنگامی که پروتکل های ورزشی به طور دقیق انتخاب می شوند پاسخهای VO2 با کیفیت مناسب هستند که این شکل از تستهای ورزشی یک اطلاعات مناسب از وضعیت فعالیت روزانه و عملکرد ورزشی افراد در اختیار محققین می گذارد و همچنین یک دید غیر تهاجمی مفید از چگونگی فعالیت متابولیکی سطوح عضلانی فراهم میکند(70،80). درحالی که پاسخهای پویایی در کودکان و بزرگسالان مورد ارزیابی قرار گرفته است اما تفاوتهای مربوط به جنس وسن با جزئیات نشان داده نشده است(70). پایه پاسخهای پویایی جذب اکسیژن به هر مرحله از شدتهای ورزشی متفاوت است و این پاسخها در رابطه با کمیت وکیفیت شدت ورزش متفاوت است(70،80،86). دامنه پاسخ پویایی جذب اکسیژن به وسیله تنظیم شدت ورزشها مدیریت میشود که اغلب شدت ورزشها با آستانه آنها مرز بندی می شود وتوسط سه فاز در نمودار تعریف می شود(70،80). در شروع یک تغییر درمرحله انتقال در شدت ورزش یک فاز کاردیودینامیک (فاز1) که به جذب اکسیژن در عضله (QO2) وابسته نیست(70،80). فاز اول را می توان به عنوانS 20 (ثانیه) اول پاسخ متابولیکی به ورزش تعریف کرد(58).
گیسر و پل فاز اولیه را افزایش VO2 ابتدایی تعریف کردند که به علت افزایش برونده قلب ،ضربان قلب(HR) ، حجم ضربه ای (SV) ،جریان پایان نوسان فشار اکسیژن (PETO2)،جریان پایان نوسان فشار دی اکسید کربن (PETCO2) و نسبت تبادل تنفسی (R) مشخص می شود وبه طور کلی فاز اول ، قلب پویا نامیده میشود (70،58).
به هر حال ماهیت دقیق این عوامل و تأثیر آن بر پویایی جذب اکسیژن بطور کامل مشخص نیست. به دنبال فاز اول یک افزایش نمایی در VO2 مشاهده میشود که فاز دوم نامیده میشود(70). فاز دوم پویایی اکسیژن پاسخهای ثابت زمانی (τ) و زمان رسیدن به 63% حالت پایدارΔVO2 است و به وسیله یک افزایش نمایی در VO2 بعد از فاز اول نمایان میشود که این افزایش به علت افزایش بازگشت وریدی از عضله در حال فعالیت وجریان خون ریوی است (66). سپس هنگامی که VO2 به سمت حالت پایدار حرکت میکند پاسخ پویایی اکسیژن وارد فاز سوم میشود(70). بطور معمول VO2، 4-3دقیقه قبل از حالت یکنواخت افزایش میابد (66). بطور کلی هزینه اکسیژن به طور خطی به شدت ورزش مربوط میشود (70).
یکی از قانع کننده ترین نظریه های پیشنهاد شده تا به امروز یک ترکیب موثر از توزیع نوع تار، به کار گیری واحدهای حرکتی وتطبیق تحویل اکسیژن به تارهای عضلات فعال است. این نظریه مبنی بر این مفهوم است که که یک هزینه انرژی بیشتری از تولید در نوع دوم، فیبرهای عضلانی تندانقباض در مقایسه با نوع یک، فیبرهای کند انقباض وجود دارد و همچنین یک رابطه قوی بین درصد تارهای نوع یک ودامنه جزئ آهسته وجود دارد(70،80). به هر حال پویایی اکسیژن ممکن است در پاسخ به تمرینات مختلف دچار تغییر شود(7078،64). تمرینات (تناوبی) اینتروال با شدت بالا(HIIT)[3] یک نوع ورزش است که می تواند توسط ورزشکاران نخبه و افراد تمرین نکرده استفاده شود(18). HIIT شامل تمرین با شدت بالا و همراه با یک فاصله زمانی بین مراحـل ورزش است. یکی از مزایای HIIT آن است که وقت گیر نیست در حالی که نتایج و مقایسه های سودمند و مفید ارائه میکند(51). لذا تمرینات با مدت زمان کوتاه یک ابزاری است که میتواند با پروتکل های تمرینی همراه باشد تا روند زمان سازگاری به تمرین را در افراد تمرین ندیده بهبود دهد(18). گزارشات تحقیقی در ورزش با شدت متوسط نشان می دهند پویایی تحویل اکسیژن به عضله افزایش میابد که در آن سرعت جذب اکسیژن عضله محدود نمی شود. اما این سوال پیش آمد که آیا در ورزش با شدت بالا تحویل اکسیژن و جذب اکسیژن کند تر نمی شود؟طبق گزارشات ارائه شده اگر چه در ورزش با شدت بالا نسبت به ورزش با شدت متوسط جریان خون تند تراست ولی سرعت جذب اکسیژن کندتر نمی شود(52).
اطلاعات از پروتکل HIIT به ما نشان می دهد که ترکیبی از تمرینات با شدت بالا (هر مرحله 4 دقیقه همراه با چند استراحت ) محرکی قوی برای افزایش آنزیم مسیرهای متابولیکی میتوکندری در یک دوره زمانی کوتاه است(18).HIIT در مدت زمان طولانی (6-4هفته) ظرفیت بافری عضله، میزان اکسیداتیو چربی کل بدن و ظرفیت هوازی را افزایش میدهد(18).
از سویی مطالعات انجام شده در مقایسه شدتهای تمرینی HIT [4]وHIIT سازگاریهای مشابهی را در پتانسیل اکسیداتیو و پویایی اکسیژن در هر دو نوع تمرین نشان داده اند(18).همچنین گزارش شده است سرعت اولیه پویایی اکسیژن در طول دو جلسه تمرین با شدت متوسط رخ داده است (56). تعیین اثر تمرین HIIT بر پویایی جذب اکسیژن در طول انتقال به ورزش مورد بررسی قرار گرفته است که نتایج نشان میدهد با مراحل مختصری از ورزش بسیـار شدید باعث بهبود متابولیسم هـوازی می شود(56).HIIT در یک دوره زمانی کوتاه باعث افزایش آنزیمهای اکسیداتیوعضلات (سیترات سنتتاز وپیروات دهیدروژناز) می شود. لذا درک آگاهانه از روند زمان سازگاریهای اولیه به تمرین ممکن است یک درک بهتری از رابطه بین پاسخهای بیوشیمیایی و فیزیولوژیکی به تمرین ورزشی را ارائه کند که احتمالاً در برنامه نویسی ورزشی می تواند مؤثر باشد(52). درمجموع از آنچه که بیان شد میتوان دریافت که اولاً پاسخ پویایی اکسیژن به تمرینات اینتروال شدید در دختران مشخص نیست و ثانیاً اثرات ورزش تناوبی شدید بر دختران روشن نیست همچنین حداقل زمان لازم برای تغییرات در پاسخ به تمرینات شدید اینتروال مشخص نمی باشد . لذا تحقیق حاضر به دنبال آن است که به سؤالات زیرپاسخ دهد وبتواند به عنوان یک عامل کمک کننده با ارزش در امراجرای ورزش و بهبود در پویایی جذب اکسیژن افراد مورد استفاده قرار گیرد.
1) آیا یک جلسه تمرین اینتروال بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (VO2 max ، کسراکسیژن ، ثابت زمانی اول و دوم) دختران اثر دارد؟
2) آیا دو جلسه تمرین اینتروال شدید بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (VO2 max ، کسراکسیژن ، ثابت زمانی اول و دوم) دختران اثر دارد؟
3) آیا چهار جلسه تمرین اینتروال شدید بر فاکتورهای پویایی اکسیژن (VO2 max ، کسراکسیژن ، ثابت زمانی اول و دوم) دختران اثر دارد؟
[1] VO2max
[2] Oxigen Kinetic
[3] High-intensity interval training
[4] intensity interval training