فور کیا

بررسی میزان بقاء لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 ریزپوشانی شده توسط صمغ فارسی (زدو) در ماست و در شرایط شبیه‌سازی شده گوارشی

 

 

بررسی میزان بقاء لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 ریزپوشانی شده توسط صمغ فارسی (زدو) در ماست و در شرایط شبیه‌سازی شده گوارشی

 

چکیده

تحقیقات نشان داده است که اکثر مواد‌غذایی پروبیوتیکی حتی زمانی که در دماهای پایین نگهداری می‌شوند تعداد پروبیوتیک‌های آن‌ها کم می‌شود و این امر باعث می­شود تعداد آنها در زمان مصرف کمتر از حد لازم باشند (CFU/g107). روش­های مختلفی برای افزایش مقاومت باکتری­های حساس پروبیوتیک پیشنهاد شده که از آن جمله می‌توان به ریز‌پوشانی اشاره کرد. در تحقیق حاضر، سلول­های سویه­ی بومی لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 که یک پروبیوتیک شناخته شدهاست، توسط صمغ فارسی و به روش امولسیون دوگانه پوشش داده شد و در بستر ماست اضافه شد. خصوصیات ظاهری این ریزپوشینه­ها توسط میکروسکوپ نوری مورد بررسی قرارداده شد. میزان بقاء این باکتری به دو صورت آزاد و پوشش داده شده با صمغ فارسی در بستر ماست و به صورت جداگانه در مدت 21 روز نگهداری در دمای 4 درجه سانتی­گراد بررسی شد. طی این مدت تغییرات pH واسیدیتهنمونه­ها، خواص حسی، ویسکوزیته و سفتی نمونه­­های ماست حاوی سلول‌های پوشش داده شده و آزاد نیز مورد بررسی قرار گرفت. در انتهای دوره­ی نگهداری مشخص شد که اثر ریزپوشانی بر زنده مانی باکتری­ها معنی­دار بوده است (05/0p<). در نمونه­ی حاوی میکروب ریزپوشانی شده با صمغ فارسی طی 21 روز انبارمانی در یخچال تنها 8/0 سیکل لگاریتمی از تعداد میکروب وارد شده کاهش پیدا کرده بود و تعداد هنوز بیشتر از CFU/g107 بود. در شرایط شبیه­سازی شده گوارش نیز اختلاف معناداری بین سلول ریزپوشینه و آزاد وجود داشت.pHو اسیدیته تمامی نمونه­ها تغییر معنی‌داری در روزهای اولیه داشت. میزان ویسکوزیته در طول زمان نگهداری کاهش پیدا کرد و در همین مدت زمان، سفتی بافت افزایش پیدا کرد. خواص حسی نمونه ماست حاوی پروبیوتیک ریزپوشانی­شده دارای اختلاف معنی‌داری با نمونه شاهد بود. به طور کلی نتایج این پژوهش، روش امولسیون دوگانه و صمغ فارسی را پوشش دهنده­ مناسبی برای باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7در بستر ماست معرفی کرد و مشخص شد که این روش می­تواند از جمله راهکارهایی برای افزایش بقاء این باکتری در نظر گرفته شود.

 

کلمات کلیدی: لاکتوباسیلوس پلانتارومA7، پروبیوتیک،‌ریزپوشانی، امولسیون دوگانه، صمغ فارسی، ماست، محیط شبیه­سازی شده گوارشی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول:مقدمه و کلیات

1-1- مقدمه و اهمیت موضوع2

1-2- تعریف مسئله4

1-3- اهداف5

1-4- فرضیات5

 

فصل دوم:بررسیمنابع

2-1- غذاهای فراسودمند8

2-2- فراورده های غذایی فراسودمند حاوی میکروب‌های پروبیوتیک8

2-3- ماست پروبیوتیک9

2-4- پروبیوتیک‌ها10

2-4-1- معیار انتخاب میکروارگانیسم به عنوان پروبیوتیک11

2-4-2- اثرات سودمند پروبیوتیک‌ها12

2-5- گونه‌های شناخته شده پروبیوتیک‌ها14

2-5-1- گونه لاکتوباسیلوس پلانتاروم15

2-5-2- لاکتوباسیلوس پلانتاروم A715

2-6- فرایند ریزپوشانی16

2-6-1- ریزپوشانی پروبیوتیک‌ها19

2-6-2- ساختمان ریزپوشینه20

2-6-3- انواع روش‌های ریزپوشانی21

2-6-4- استفاده از روش امولسیون به منظور ریزپوشانی پروبیوتیک‌ها23

2-6-5-کاربرد امولسیون‌های چند گانه در توسعه مواد غذایی سالم25

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 

2-6-6- کاربرد امولسیون دوگانه در ریزپوشانی میکروارگانیسم‌ها26

2-6-7- سورفاکتانت‌ها27

2-7- مواد مصرفی برای ریزپوشینه‌دار کردن29

2-7-1- صمغ‌های ژلان و زانتان29

2-7-2- ژلاتین30

2-7-3- نشاسته30

2-7-4- کاراگینان30

2-7-5- سلولز استات فتالات31

2-7-6- کیتوزان31

2-7-8- آلژینات31

2-7-9- صمغ فارسی32

2-8- مروری بر تحقیقات انجام شده در زمینه ارزیابی بقاء باکتری‌های پروبیوتیک ریزپوشینه شده طی نگهداری در ماست34

2-9- مروری بر تحقیقات انجام شده در زمینه ارزیابی میزان بقاء باکتری‌های پروبیوتیک ریزپوشانی شده نسبت به شرایط شبیه‌سازی شده گوارشی35

2-10- هدف از انجام پژوهش37

 

فصل سوم:مواد وروش‌ها

3-1- معرفی تجهیزات، موادو میکروارگانیسم‌های مورد استفاده40

3-1-1- تجهیزات مورد استفاده40

3-1-2- مواد شیمیایی41

3-1-3- میکروارگانیسم مورد استفاده43

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 

3-2- عملیات میکربی44

3-2-1- فعال سازی و نگهداری باکتری پروبیوتیک44

3-2-2- آزمون‌های بیوشیمیایی به منظور شناسایی باکتری لاکتوباسیلوس پلانتاروم A745

3-3- آنالیز شیمیایی شیرخشک بدون چربی و صمغ فارسی46

3-3-1- اندازه‌گیری خاکستر46

3-3-2- اندازه‌گیری رطوبت و ماده خشک46

3-3-3- اندازه‌گیری چربی47

3-3-3-1- روش سوسکله47

3-3-3-2- روش ژربر47

3-3-4- اندازه‌گیری پروتئین و ازت کل47

3-3-5- اندازه‌گیری اسیدیته برحسب اسید لاکتیک48

3-5- رسم منحنی رشد48

3-6- تهیه سوسپانسیون فعال سلولی جهت ریزپوشانی49

3-7- فرایندهای ریزپوشانی49

3-8- آنالیز رهایش سلول‌ها از ریزپوشینه‌ها50

3-9- محاسبه‌ی بازده فرایند ریزپوشانی50

3-10- بررسی مورفولوژی ریزپوشینه‌ها توسط میکروسکوپ نوری51

3-11- تهیه‌ی ماست پروبیوتیک و ارزیابی خصوصیات میکروبیولوژیکی، فیزیکی و حسی نمونه‌های ماست51

3-11-1- تهیه ماست پروبیوتیک51

3-11-2- آزمون‌های انجام شده بر روی ماست53

3-11-3- ارزیابی میزان بقا پروبیوتیک‌ها درطول دوره نگهداری ماست54

 

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 

3-12- بررسی میزان بقاء سلول‌های آزاد و ریزپوشینه شده در محیط شبیه‌سازی شده گوارشی54

3-13- آماده‌سازی عصاره‌های شبیه‌سازی شده گوارشی55

3-14- ارزیابی پایداری سلول‌های آزاد و ریزپوشینه شده در شرایط شبیه‌سازی شده گوارشی55

3-15- ارزیابی حسی55

3-16- آنالیز آماری داده‌ها56

 

فصل چهارم:نتایج وبحث

4-1- آزمون‌های بیوشیمیایی58

4-2- آزمون‌ها و بررسی‌های شیمیایی62

4-2-1- شیرخشک62

4-2-2- صمغ فارسی63

4-3- منحنی رشد باکتری لاکتوباسیلوس پلانتارومA764

4-4- فرایندهای ریزپوشانی و پوشش‌دهی65

4-4-1- شکل ریزپوشینه‌های تولید شده65

4-5- میزان بقاء سلول‌های ریزپوشینه شده لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 در طی دوران نگهداری در دمای 4 درجه سانتی گراد66

4-6- میزان بقا سلول‌های آزاد و ریزپوشینه شده لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 در ماست در طول نگهداری67

4-7- نتایج ارزیابی مقاومت سلول‌های آزاد و ریزپوشینه شده لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 در ماست، قبل و بعد از افزودن به ماست در شرایط شبیه‌سازی شده گوارشی70

4-8- ارزیابی آزمون های شیمیایی ماست طی زمان نگهداری74

4-8-1- تغییرات pH74

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 

4-8-2- تغییرات اسیدیته بر حسب اسیدلاکتیک در نمونه‌های ماست75

4-9- ارزیابی آزمون‌های فیزیکی و کیفی ماست طی زمان نگهداری77

4-9-1- تغییرات گرانروی77

4-9-2- تغییرات سفتی و نفوذ ناپذیری بافت ماست78

4-10- ارزیابی خصوصیات حسی ماست79

 

فصل پنجم:نتیجه‌گیری

5-1- جمع بندی نتایج کلی82

5-2- پیشنهادات83

 

منابع86

 

فهرست جدول‌ها

عنوان صفحه

 

جدول 2-1- تعاریف مختلف ارائه شده پروبیوتیک در گذر زمان13

جدول 2-2- باکتری‌های لاکتیک اسید پروبیوتیک15

جدول 2-3- انواع روش‌های ریزپوشانی22

جدول 3-1- اجزای سازندهی محیط کشت MRS مایع42

جدول 3-2- جدول نظرسنجی خصوصیات حسی نمونه‌های ماست56

جدول 4-1- نتایج آزمون‌های بیوشیمیایی باکتری لاکتوباسیلوس پلانتاروم A759

جدول 4-2- نتایج آزمون‌های بیوشیمیایی باکتری لاکتوباسیلوس پلانتاروم60

جدول 4-3- مشخصات ظاهری پرگنه و سلول‌ باکتری باکتری لاکتوباسیلوس پلانتارومA761

جدول 4-4- نتایج آزمون‌های بیوشیمیایی مشخصات ظاهری پرگنه سویه‌های آغازگرها61

جدول 4-5- نتایج آزمون‌های شیمیایی شیرخشک62

جدول 4-6- نتایج آزمون‌های شیمیایی صمغ فارسی63

جدول 4-7- نتایج آزمون های شیمیایی نمونه‌های ماست63

جدول 4-8- ریزپوشانی لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 برروی بقای سلول‌ها در زمان نگهداری در دمای 4 درجه در مدت 21 روز66

جدول 4-9- بقا سلول‌های آزاد و ریزپوشینه شده لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 در ماست طی دوران نگهداری در مدت 21 روز67

جدول 4-10- بقا تیمارهای مختلف لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 قبل و بعد از قرارگرفتن در شرایط اسیدی (hr24)71

جدول 4-11- بقا تیمارهای مختلف لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 قبل و بعد از قرارگرفتن در شرایط صفراوی (hr24)71

جدول 4-12- تغییرات pH نمونه‌های ماست در مدت زمان انبارمانی74

 

فهرست جدول‌ها

عنوان صفحه

 

جدول 4-13- تغییرات اسیدیته بر حسب اسیدلاکتیک نمونه‌های ماست در مدت زمان انبارمانی76

جدول 4-14- ویسکوزیته ظاهری (سانتیپوز) نمونه‌های ماست در مدت زمان انبارمانی77

جدول 4-15- سفتی (گرم) لخته ماست در مدت زمان انبارمانی78

جدول 4-16-مقایسه میانگین خواص ارگانولپتیک نمونه‌های ماست79

 


فهرست شکل‌ها

عنوان صفحه

 

شکل 2-1- جزیئات ساختاری ریزپوشینه­ها21

شکل 2-2- تصویر شماتیک از ساختار امولسیون دوگانه23

شکل 2-3- ساختمان آلژینات32

شکل 3-1- فرایند تولید ماست52

شکل 4-1- منحنی رشد لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 در محیط کشت MRS64

شکل 4-2- تصویر حاصل از میکروسکوپ نوری (400×) ریزپوشینه­های تولیدی توسط امولسیون دوگانه65

 

فصل اول

مقدمه و کلیات


1-1- مقدمه و اهمیت موضوع

نقش ترکیبات فعال رژیم غذایی در تغذیه انسان، یکی از مهم­ترین مسائل مورد توجه و تحقیق در زمینه علم تغذیه است. یافته­های پژوهشی در مورد این موضوع، پیامدهای گسترده­ای برای مصرف‌کنندگان، مسئولان بهداشتی، متخصصان تغذیه و هم­چنین تولیدکنندگان، فرآیندکنندگان و توزیع­کنندگان موادغذایی داشته است. شواهد علمی جدید در مورد فواید و خطرات مرتبط با جنبه­های منحصر به فرد ترکیبات رژیم­غذایی، به طور مداوم در حال ظهور و پیشرفت می­باشند. اثرات بالقوه مواد مغذی و اجزای دیگر در رژیم­غذایی، منجر به تحقق ایده تولید مواد غذایی با ویژگی­های خاصی شده است که فراتر از برآوردن نیازهای اساسی تغذیه­ای، بر عملکرد بدن نیز مؤثر باشند. این عامل توجیه­کننده­ی علاقه­ی زیاد مردم به غذاهای فراسودمند[1] است (بورگاین و همکاران، 2006).

موادغذایی که به طور رضایت­بخشی باعث بهبود وضعیت سلامت و یا کاهش خطر ابتلا به بیماری­ها، می­شوند را غذاهای فراسودمند می نامند. این محصولات در حال حاضر، بازار رو به رشدی داشته و یکی از زمینه­های اصلی فعالیت در تولید محصولات جدید است. از آن­جایی که مصرف‌کنندگان بیش از پیش به دنبال غذاهای سالم با ارزش­ بالاتری هستند، محصولات موفق­تر آنهایی هستند که می­توانند ادعا کنند دارای فواید سلامتی­بخش بیشتری هستند. از آنجا که اثرات مفید مواد غذایی تابعی از ترکیبات فعال در رژیم غذایی (اجزای فراسودمندا) می­باشد، طراحی و توسعه این غذاها نیاز به روش­هایی برای تعریف و بهینه­سازی حضور آنها دارد، چه با افزایش سهم ترکیبات اولیه با اثرات مفید و چه با محدود کردن ترکیباتی که دارای پیامدهای منفی برای سلامتی هستند.

از گذشته غذا نه تنها به عنوان عامل تامین­کننده انرِژی بدن انسان بوده است بلکه به عنوان عاملی برای افزایش سلامت مصرف­کننده نیز، مورد استفاده قرار می­گرفته است. بنابراین، امروزه تحقیقات علم تغذیه، در مواردی از جمله دریافت بهینه مواد مغذی، شناسایی اجزای با کیفیت در ترکیبات موادغذایی و توسعه غذاهایی جدید با عملکرد جدید که همان نقش ترکیبات غذایی در پیشگیری از بیماری­ها با تعدیل سیستم­های فیزیولوژیکی است، توسعه یافته است.

اولین تعریف غذاهای فراسودمند را به بقراط نسبت می­دهند با شعار غذا را داروی خود کنید (ریاض. م، 1999). بعد از آن اولین بار در سال 1980، ژاپن غذاهایی را که با هدف ارتقاء سلامت مصرف­کننده تولید و فراوری می‌شد، فراسودمند نامید (شاه و همکاران، 2000). امروزه غذاهای فراسودمند به صورت زیر تعریف می­شوند،محصولات غذایی که علاوه بر ارزش تغذیه­ای معمول، مزایای خاص دیگری هم برای سلامتی دارند و یا غذاهایی که حاوی سطوحی از ترکیبات زیست فعال می­باشند که به ارزش غذایی معمول محصول اضافه می­کنند (نازار و همکاران، 2009).

این روزها مردم علاقه به مصرف غذاهای سالم­تر، بدون تغییر اساسی در رژیم غذایی خود دارند. این بی­علاقگی مصرف­کنندگان نسبت به تغییر عادات غذایی پیشنهاد می­دهد که بازار بالقوه­ای برای غذاهایی وجود دارد که ارزش تغذیه­ای آنها عوض شده است، ولی خواص حسی آنها تغییر نکرده است (ریاض و همکاران، ‌1999). علاوه بر این علاقه مردم به مصرف غذاها و یا مکمل­های غذایی که به بهبود میکروفلور روده کمک می­کند، بیشتر شده است (ساندوال و همکاران، 2010). در این میان غذاهای پروبیوتیک مهم­ترین غذاهای ارتقاء دهنده سلامت مصرف­کننده می­باشند و در سال­های اخیر آگاهی مردم نسبت به اینکه مصرف پروبیوتیک­ها اثرات مفیدی بر سلامتی دارد، افزایش یافته است (چمپاجن و همکاران، 2007). استفاده از پروبیوتیک­ها در غذاهای فراسودمند و صنایع دارویی رشد زیادی داشته است، به طوری­که 65 درصد از بازار غذاهای فراسودمند را به خود اختصاص داده‌اند (آگوست، 2006). موادغذایی نسبت به داروها حامل بهتری برای پروبیوتیک­ها محسوب می­شوند زیرا مصرف­کنندگان تمایل بیشتری به مصرف غذاهای سودمند نسبت به داروها دارند و غذای پروبیوتیک ارزش غذایی بیشتری نسبت به داروی حاوی پروبیوتیک دارد.

باکتری­های پروبیوتیک به این صورت تعریف می­شوند؛ میکروارگانیسم­های زنده­ی غیر بیماریزایی، که وقتی به مقدار کافی مصرف شوند اثرات مفیدی بر سلامت میزبان (که می­تواند انسان یا دام باشد) خواهند داشت (دلا پورتا و همکاران، 2012؛ پیکوت و همکاران، 2000). امروزه محصولات پروبیوتیکی از قبیل سویا، آب­پرتقال، محصولاتی بر پایه­ی غلات و حتی شکلات پروبیوتیک در بازار عرضه می­شوند (رودگرز. س، 2011).

عواملی موجب کاهش زنده­مانی پروبیوتیک­ها در موادغذایی می­باشند مثلpH نامطلوب، دما، پتانسیل اکسیداسیون - ­احیا و تولید هیدروژن پراکسید (چاواری و همکاران، 2010؛ آلان و همکاران، 2010)، در نتیجه در بسیاری از محصولات به هنگام مصرف تعداد باکتری به اندازه مطلوب باقی نمانده است. هم­چنین اسید معده و قلیای روده هم در زنده­مانی باکتری­ها موثر است (کاپلا و همکاران، 2007). روش­های مختلفی برای افزایش مقاومت باکتری­های پروبیوتیک حساس پیشنهاد شده از جمله آنها می­توان به انتخاب سویه­های مقاوم به اسید معده، استفاده از بسته­بندی غیر­قابل­نفوذ به اکسیژن یا استفاده از موادی که اکسیژن را مصرف می­کنند مثل آسکوربیک اسید، ایجاد سازش با استرس، دو مرحله­ای کردن تخمیر (اگر محصول تخمیری است)، الحاق باکتری به ریزمغذی­ها مثل اسیدهای آمینه و پپتید­ها و ریزپوشانی اشاره کرد (آلان و همکاران، 2010).

ریزپوشانی[2] فرایندی است که سلول­ها در شبکه ریزپوشینه یا در یک غشا قرار می­گیرند. یک ریزپوشینه شامل غشایی نفوذ ناپذیر یا نیمه نفوذپذیر، کروی، نازک و محکم است که اطراف هسته­ی مایع/جامد را پوشانده است که قطر آن بین یک میلی­متر تا چند میکرون متغیر است. پلیمر­های غذایی مثل آلژینات، کیتوزان، کربوکسی متیل سلولز، کاراگینان، ژلاتین و صمغ­ها از جمله صمغ فارسی و صمغ عربی به طور عمده و با روش­های مختلف در ریزپوشانی استفاده می­شوند. چون جمعیت سلول­ها طی فرایند ریزپوشانی تحت تاثیر قرار می­گیرد، ضروری است که اطمینان حاصل شود که تکنیک ریزپوشانی تاثیر منفی بر جمعیت سلولی ندارد.

یک روش جایگزین برای حفاظت از باکتری­های پروبیوتیک وارد کردن آنها به امولسیون آب در روغن در آب است. امولسیون دوگانه احتمالا محافظ مناسبی برای باکتری­ها هنگام عبور آنها از محیط معده است و به عنوان کپسولی زیستی[3] برای ریزپوشانی باکتری­ها برای مصارف صنعتی در صنعت لبنیات استفاده می­شود (گنزالس و همکاران).

1-2- تعریف مسئله

با توجه به نقش ریزپوشانی در افزایش بقاء میکروارگانیسم­ها، و با در نظر گرفتن اینکه محصولی پروبیوتیک است که به تعداد لازم (cfu/ml107) به سلول­های اپیتلیال روده برسد، نشان از وجود لزوم پرداخت به این موضوع است و سوالات زیر در ذهن تداعی می­شود:

  1. آیا فرایند ریزپوشانی توسط زدو باعث حفظ و نگهداری لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7در ماست می‌شود؟
  2. آیا فرایند ریزپوشانی توسط زدو باعث حفظ و نگهداری لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7در محیط شبیه­سازی شده گوارشی می­شود؟

1-3- اهداف

یکی از اهداف این تحقیق بررسی اثر محافظت­کننده­ی ریزپوشینه­های آماده شده به روش امولسیونی آب در روغن در آب صمغ فارسی بر زنده­مانی باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7[4] در بستر ماست و نگهداری امولسیون بدون اضافه کردن به ماست در دمای C˚4 است. در این تحقیق برای اولین بار اثر محافظت­کنندگی ریزپوشینه­های تولید شده با استفاده از صمغ فارسی بر زنده­مانی باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 در بستر ماست و شرایط شبیه­سازی شده گوارشی مورد بررسی قرار گرفته است.

1-4- فرضیات

در این پروژه دو فرضیه مدنظر می­باشد:

  1. ترکیباتی که به عنوان پوشش برای ریزپوشانی مورد استفاده قرار می­گیرند، می­توانند با محافظت از باکتری سبب افزایش مقاومت باکتری در ماست شوند.
  2. ترکیباتی که به عنوان پوشش برای ریزپوشانی مورد استفاده قرار می­گیرند، می­توانند با محافظت از باکتری سبب افزایش مقاومت باکتری در محیط­های شبیه­سازی شده گوارشی شود.

 

 

فصل دوم

بررسی منابع


2-1- غذاهای فراسودمند[5]

در دنیای امروز، مصرف­کنندگان غذا را فراتر از طعم و ارزش تغذیه­ای می­دانند و به عنوان عاملی که دارای فواید مشخص برای سلامتی­شان است، در نظر می­گیرند. از همین­رو مبحث غذاهای فراسودمند مطرح شده است (آنال و همکاران، 2007).

به طور کلی غذاهای فراسودمند باید دارای دو دسته مواد، شامل مواد مغذی پایه[6] و مواد فعال از نظر فیزیولوژیکی باشند. دسته دوم جزئی است که به منظور فراسودمندکردن غذا به آن افزوده می­شود، که می­تواند به اشکال مختلفی از قبیل درشت مغذی مثل نشاسته، ریز مغذی مثل ویتامین­ها، غیر مغذی مثل میکروارگانیسم­های زنده یا فاقد ارزش غذایی مثل الیگوساکاریدها باشد (رابرفروید. م، 200). در سال­های اخیر، با افزایش سطح آگاهی مردم در رابطه با اثر بخشی غذاهای فراسودمند، بخش عمده‌ای از بازار غذا به این گروه اختصاص یافته است.

در کل غذاهای فراسودمند به دو شکل تولید می­شود:

1-اجزاء مورد استفاده در غذاهای فراسودمند از منابع طبیعی تغلیظ و جداسازی شده باشند و سپس به منظور تولید فراورده­های غذایی فراسودمند جدید، به آنها افزوده شود.

2-سطح ترکیبات فراسودمند موجود در یک ماده غذایی را تا حد تاثیرگذار، افزایش می­دهند (سیبل. ا، 2007).

2-2-­ فراورده­های غذایی فراسودمند حاوی میکروارگانیسم­های پروبیوتیک

برخی غذاهای فراسودمند با هدف بهبود تعادل و فعالیت فلور میکروبی روده تولید می­شوند که غذاهای حاوی میکروارگانیسم­های پروبیوتیک[7] نام دارند (موسیلهی. س، 2003).

معمولا پروبیوتیک­ها به صورت طبیعی در غذا وجود ندارند و زمان زیادی است که این میکروارگانیسم­ها به صورت مکمل­های خوراکی، به منظور پیشگیری یا درمان بیماری­ها مورد مصرف قرار می­گیرند و در سال­های اخیر ایده افزودن میکروارگانیسم­های پروبیوتیک به موادغذایی مطرح شده است.

به صورت کلی مواد غذایی نسبت به داروهای مکمل گزینه مناسب­تری برای رساندن باکتری­های پروبیوتیک به بدن انسان به شمار می­روند، به دلایلی از جمله اینکه مردم به مصرف غذاهای حاوی میکروارگانیسم­های پروبیوتیک بیشتر از داروهای مکمل تمایل نشان می­دهند و اینکه کیفیت تغذیه­ای این غذاها بیشتر از قرص­های حاوی پروبیوتیک است. هم­چنین ترکیبات سازنده مواد غذایی پایداری میکروارگانیسم­های پروبیوتیک در دستگاه گوارش را بالاتر می­برد(ووقان و همکاران، 1999).

 

2-3-­ ماست پروبیوتیک

تخمیر یکی ار قدیمی­ترین روش­هایی است که جهت تبدیل شیر به محصولاتی با عمر انبارمانی بالاتر انجام می­شود. پیداکردن منشإ دقیق پیدایش شیرهای تخمیر شده مشکل است ولی تاریخ آن به 10 الی 15 هزار سال پیش بر می­گردد. در آن زمان شیوه زندگی انسان از حالت جمع­آوری خوراک به حالت تولید غذا تغییر یافت (پدرسون. س، 1979). اگرچه هیچ نوشته­ای راجع به منشأ ماست وجود ندارد ولی اثرات سلامتی­بخش و تغذیه­ای آن در بسیاری از تمدن­ها از مدت­ها پیش وجود داشته و به احتمال زیاد منشأ آن به خاورمیانه بر می­گردد. سیر تکاملی این محصول تخمیر شده طی گذشت زمان، با مهارت­های آشپزخانه­ای مردمان چادرنشین در سراسر جهان انجام گرفته است و امروزه محصولات شیری تخمیر شده در بسیاری از کشورها در مقیاس وسیع تولید می­شود، اگرچه تعداد کمی از آنها شکل تجاری به خود گرفته­اند(تمیم و همکاران، 2000).

در تولید تجاری ماست، مخلوطی از باکتری­های اسیدلاکتیک لاکتوباسیلوس ­دلبروکی زیرگونه بولگاریکوس[8] و استرپتوکوکوس ترموفیلوس[9]، به شیر تولید می­شود.

طی تخمیر ماست برخی از متابولیت­های میکروبی بهبود دهنده طعم و خصوصیات سلامتی­بخش نیز تولید می­شوند. چنین ویژگی­هایی با غنی­سازی ماست به وسیله باکتری­های پروبیوتیک افزایش می‌یابد. لاکتوباسیلوس­ها و بیفیدوباکتریوم­ها[10] در محصولاتی مانند ماست باعث تسهیل جذب پروتئین شده و با کاهش pH معده یونیزاسیون مواد معدنی را تشدید کرده و جذب املاحی مانند کلسیم، روی، آهن و فسفر را افزایش می­دهند (گمز و همکاران، 1999).

ماست یکی از بهترین بسترهای غذایی برای وارد کردن پروبیوتیک است.­ رشد ضعیف کشت­های پروبیوتیک در شیر و نقص فراورده­های نهایی از نظر خواص حسی ماست، باعث شد تا همزمان از کشت­های سنتی و پروبیوتیک استفاده کنند. تولید مقادیر قابل توجهی اسید استیک طی دوران گرمخانه­گذاری طولانی توسط بیفیدوباکتریوم­ها ایجاد عطر و طعم پنیری در ماست در اثر فعالیت سویه­های پروتئولیتیک پروبیوتیک و عدم تولید حداقل مقدار استالدهید لازم جهت ایجاد طعم ویژه ماست، از مهم­ترین نقص­های ماست­های تولید شده با کشت­های پروبیوتیک هستند (گرادی و همکاران، 2005). بهترین راه برای بهبود طعم فراورده­های پروبیوتیک، استفاده از میکروارگانیسم­های پروبیوتیک به عنوان کشت همراه[11] با کشت­های آغازگر اصلی ماست است (طاهری و همکاران، 1388)، زیرا کشت­های آغازگر با تولید آمینواسیدها و کاهش پتانسیل اکسیداسیون - ­احیا، رشد باکتری­های پروبیوتیک را بهبود می­بخشند و با تولید ترکیبات موثر بر عطر و طعم، مشکلات احتمالی عطر و طعم را برطرف می­کنند (گمز و همکاران، 1999).

انتشار گزارش­هایی مبنی بر عدم تحمل سویه­های آغازگر ماست در سیستم گوارشی، باعث شده است تا پروبیوتیک­های انسانی از میان میکروارگانیسم­های غیربیماری­زا که زیستگاه آنها اندام­های گوارشی انسانی می­باشد،‌ جداسازی و گزینش شوند که گروه عمده­ای از آنها را لاکتوباسیلوس­ها تشکیل می­دهند. کاربرد موفقیت­آمیز این گروه از میکروارگانیسم­ها در فراورده­های تخمیری،‌ به خصوص ماست، به مراتب گزارش شده است (میرلوحی و همکاران، ‌1388).

2-4- پروبیوتیک­ها

نخستین ­بار واژه پروبیوتیک در سال 1965 توسط لیلی[12] و استیلون[13]، به معنای حیات­بخش از واژه یونانی پروبیوتیس گرفته شده است و از پروبیوتیک به معنای تشریح مواد تقویت کننده­ی رشد مترشحه از میکروارگانیسم­ها، که باعث تحریک رشد سایر میکروارگانیسم­ها می­شوند، استفاده کردند. بنابراین تعریف پروبیوتیک از نظر مفهوم، نقطه مقابل آنتی­بیوتیک­ها یا عوامل ضد حیات است (گمز و همکاران، 1999). بعدها توسط افرادی چون پارکر[14] (1974) و فولر[15] (1976) تغییر یافت و دستگاه گوارش به عنوان نقطه اثر پروبیوتیک­ها معرفی شد (وجدانی و همکاران، 1382). این تعاریف با تعاریف قبلی که بر روی اثرات متقابل پروبیوتیک­ها ومیکروفلور روده تمرکز کرده بود،‌ متفاوت است. ساده­ترین تعریف برای پروبیوتیک­ها توسط فولر ارائه شد که پروبیوتیک­ها را میکروب­های زنده­ای معرفی کرد که بر میزبان اثرات سودمندی باقی می­گذارد، به این صورت که تعادل میکروبی روده را بهبود می­بخشند. اخیرا FAOو سازمان بهداشت جهانی[16]، پروبیوتیک­ها را اینطور تعریف کردند: میکروارگانیسم­های زنده­ای هستند که وقتی به مقدار کافی یا در محلی خاص مصرف می­شوند یک یا چندین فایده مشخص را برای سلامتی میزبان (که می­تواند انسان یا دام باشد) به همراه دارند. این میکروارگانیسم­ها باید از نظر متابولیکی در محصول ثابت و فعال باقی بمانند و قبل از هضم زنده مانده و بتوانند خود را به سلول­های اپیتلیال روده برسانند و آثار سودمندی را در آن قسمت به جای گذارند (آنال و همکاران، 2007). پروبیوتیک محدوده­ی گسترده­ای از میکروارگانیسم­ها را شامل می­شود که اکثرا باکتری هستند، اما بعضی مخمر­ها هم پروبیوتیک محسوب می­شوند (بورگین و همکاران، 2011؛ پیکوت و همکاران، 2007).

البته طی زمان­های مختلف تعاریف متعددی برای پروبیوتیک­ها ارایه شده که در جدول 2-1 به بعضی از آن­ها اشاره شده است (ویدهالاکشمی و همکاران، 2009).

2-4-1-­ معیار انتخاب میکروارگانیسم به عنوان پروبیوتیک

میکرارگانیسم­هایی که به عنوان پروبیوتیک انتخاب می­شوند دارای یک­سری ویژگی­هایی هستند. از جمله این ویژگی­ها عبارتند از (گمز و همکاران، ‌1999؛ گراجک و همکاران، 2005؛ ماتیلا-سندهلما، 2002):

-­ بیماری­زا نباشد و در بدن میزبان مسمومیت ایجاد نکند و نسبت به آنتی­بیوتیک­ها مقاوم باشد.

-­ باید از سویه­ی مشخص بوده و منشا انسانی داشته باشد.

-­ برای مصارف انسانی توانایی زنده­مانی در محصول را داشته و بتواند شرایط تولید ماده غذای را تحمل کند و پایدار باشد.

-­ از نظر ژنتیکی پایدار باشد.

-­ نسبت به اسید معده، ترکیبات صفراوی و آنزیم­های گوارشی مقاوم بوده و قابلیت اتصال به سلول­های اپیتلیال روده را داشته باشد.

قابل ذکر است که ویژگی­های عملکردی میکروارگانیسم، مهم­تر از منشا پروبیوتیک بودن آن است.

 

2-4-2-­ اثرات سودمند پروبیوتیک­ها

اثرات مفید پروبیوتیک­ها شامل کاهش شیوع اسهال، یبوست و سرطان روده، تنظیم سطح کلسترول، بهبود سوءهاضمه، بهبود سیستم ایمنی و رقابت با پاتوژن­ها است. پروبیوتیک­ها از رشد میکروارگانیسم­های ناخواسته یا مسموم­کننده­ی غذا مثل سالمونلا نیز جلوگیری می­کنند که این اثرات مفید به دلیل تولید اسیدهای کوتاه­زنجیر (مثل اسید­لاکتیک، اسید­استیک و یا پروپیونیک­اسید) و باکتریوسین است. همچنین این باکتری­ها به رشد باکتری­های مفید موجود در فلور روده نیز کمک می‌کنند (خلیل و همکاران، ‌1998؛ موتوکوماراسامی و همکاران، 2006).

اگر میکروارگانیسم در زمان مصرف به اندازه­ی کافی وجود نداشته باشد که این مقدار معمولاً cfu/ml 106 (موکاران و همکاران، 2009؛ وپیکوت و همکاران، 2004) یا cfu/ml107 است، مزایای حاصل از وجود این میکروارگانیسم­ها به مصرف­کننده نخواهد رسید و اگر محصول خواص حسی مطلوب نداشته باشد، مصرف­کننده آن محصول را مصرف نمی­کند (گوناسکاران و همکاران، 2007). در مورد حداقل تعداد میکروارگانیسم زنده تا زمان مصرف برخی کشورها مثل آرژانتین، پاراگوئه و برزیل این تعداد راcfu/ml 106 برای بیفیدوباکتریوم­ها می­دانند ولی در ژاپن این تعداد cfu/ml 107 است. هم­چنین فدراسیون بین المللی لبنیات[17]، این مقدار را cfu/ml 107 اعلام کرده است (چان و همکاران، 2002؛ چاواری و همکاران، 2010؛ دلا و همکاران، 2012).

جدول 2-1- تعاریف مختلف ارائه شده پروبیوتیک در گذر زمان

منبع

تعریف

سال

ورجین

پروبیوتیک­ها، میکروارگانیسم­های متضاد آنتی­بیوتیک­ها هستند.

1954

لیلی و استیلول

ماده­ای که بوسیله­ی یک میکروارگانیسم ترشح شده و رشد سایرین را تحریک می‌کند.

1965

فوجی و کوک

ترکیباتی که باعث مقاومت میزبان به عفونت می­شوند ولی از رشد میکروارگانیسم­ها در محیط آزمایشگاهی جلوگیری نمی­کنند.

1973

پارکر

مواد و میکرب­هایی که در تعادل میکربی روده شرکت دارند.

1974

هاونار و هوییس اینتولد

یک یا چند نوع میکروارگانیسم زنده که در صورت مصرف توسط انسان یا دام بوسیله­ی بهبود میکروفلور روده به میزبان سود می­رسانند.

1992

شرزمینر و دورس

محصولی که شامل میکروارگانیسم­های زنده­ی مشخص در تعداد معین است و در میکروفلور میزبان تغییرات مثبت ایجاد میکند.

2001

FAO/WHO

میکروارگانیسم­های زنده­ای که زمانی که به تعداد کافی مصرف شوند بر روی میزبان اثرات مفید دارد.

2002

 

البته موانعی برای زنده­مانی پروبیوتیک­ها در محصول نهایی وجود دارد از جمله pHنامطلوب، دما، پتانسیل اکسایش - ­کاهش و تولید هیدروژن پراکسید (چاواری و همکاران، ‌2010). در نتیجه در بسیاری از محصولات به­هنگام مصرف، تعداد باکتری مورد نظر به تعداد مطلوب باقی نمانده است. همچنین اسید معده و قلیای روده هم در زنده­مانی باکتری­ها موثر است (کاپلا و همکاران، 2007). در نتیجه تقاضای زیادی از صنعت برای تضمین پایداری این میکروارگانیسم­ها در غذا حین نگهداری وجود دارد، زیرا زنده­مانی آن­ها هم از جنبه­ی اقتصادی مهم است (وقتی پایداری بالا باشد به تعداد کمتری میکروارگانیسم اولیه نیاز است) و هم از جنبه­ی سلامتی اهمیت دارد، زیرا هنگامی پروبیوتیک‌ها اثرات سودمند خود را بر میزبان می­گذارند که به تعداد اشاره شده به سلول­های اپیتلیال روده برسند (میرلوحی و همکاران، 1388).

2-5-­ گونه­های شناخته شده پروبیوتیک­ها

سویه­های پروبیوتیکی که معمولا استفاده می­شوند،‌ عمدتا متعلق به جنس­های بیفیدوباکتریوم[18] و لاکتوباسیلوس[19] هستند، ولی سویه­هایی از جنس­های لاکتوکوکوس[20]، انتروکوکوس،[21] پروپیونی‌باکتریوم[22]و مخمر ساکارومایسز نیز وجود دارد که پروبیوتیک محسوب می­شوند (ریورا، ‌2010). بیفیدوباکتریوم‌ها باکتری­های گرم مثبتی هستند و می­توانند در محدوده­یpH بین 5/4 تا 5/8 رشد کنند و مهم­ترین مشخصه­ی آن­ها بی­هوازی بودن آن­هاست (آگوست و همکاران، 2006). لاکتوباسیلوس­ها بزرگترین گروه باکتری­های لاکتیک­ اسید هستند که شامل بیش از 50 سویه­ی مختلف است. آنها گرم مثبت هتروژن، میله­­ای، غیراسپورزا و کاتالاز منفی هستند. میکروائروفیل یا بی­هوازی هستند و در شرایط محیطی و متابولیکی متفاوتی می­توانند رشد کنند. محصول اصلی حاصل از تخمیر قند توسط آن­ها لاکتیک اسید است (واسیلجویک،‌ 2008). لاکتوباسیلوس­ها اگزوپلی­ساکارید، پپتید­های ضدمیکروبی و متابولیت­های متفاوت دیگر هم تولید می­کنند. لاکتوباسیلوس­ها در بیشتر موارد به عنوان آغازگر در صنایع استفاده می­شوند (کونینقام و همکاران، 2000). تعدادی از باکتری­های لاکتیک اسیدی که پروبیوتیک شناخته می­شوند در جدول 2-2 آمده است (ساندرس و همکاران، 1999):

 

 

جدول 2-2 باکتری­های لاکتیک اسید پروبیوتیک

Non-Lactics

Othey LAB

Bifidiobacterium spp.

Lactobacillus spp.
       

Bacilluse cereus toyoi""

Enterococcus faecalis

B. adolescentis

L. acidophilus

Propionibacterium freudenreichii

Sporolactobacillus inulinus

B. bifidum

L. casei
   

B. infantis

L. delbrueckii subsp. bulgaricus
   

B. lactis

L. gallinarum
   

B. longum

L. gasseri
     

L. johnsonii
     

L. paracasei
     

L. plantarum
     

L. reuteri
     

L. rhamnosus

 

2-5-1- ­گونه لاکتوباسیلوس پلانتاروم

لاکتوباسیلوس پلانتاروم، باکتری بی­هوازی اختیاری است و در محیط دارای قند گلوکونات رشد کرده و گاز دی­اکسید کربن تولید می­کند. رشد بهینه آن 35-30 درجه سانتیگراد است، در 15 درجه سانتیگراد هم رشد می­کند و در 45 درجه سانتیگراد قادر به رشد نیست. کلنی­های آن صاف،‌ سفید و یا زرد رنگ است. این گونه به صورت طبیعی فلور میکروبی بسیاری از فراورده­های تخمیری گیاهی، ‌گوشتی و لبنی است. از نظر ظاهر، باکتری­های میله­ای و به اشکال منفرد،‌ دوتایی و یا زنجیره­ای وجود دارند. ازمزایای لاکتوباسیلوس پلانتاروم می­توان به کاهش نفخ و درد روده، کاهش احتمال ابتلا به اسـهال در کودکان، کاهش التهاب روده در افراد مستعد، کاهش درد در روده افراد حساس، اثرات مثبت بر روی سیستم ایمنی کودکان مبتلا به HIV و کاهش عفونت­های دستگاه گوارش اشاره کرد (دی-وریسا و همکاران، 2006).

 

2-5-2- لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7

در پژوهش حاضر از باکتری پروبیوتیک لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 با منشاء انسانی به عنوان سویه­ی پروبیوتیک استفاده شد. این سویه توسط میرلوحی (1388) از مدفوع نوزادی ایرانی جداسازی شد، این محقق خصوصیات پروبیوتیکی این سویه را بررسی کرد و به دلایل زیر آن را یک سویه­ی پروبیوتیک معرفی کرد:

1- مقاومت به نمک­های صفراوی و pHهای پایین و شرایط گوارش دستگاه انسان.

2- این باکتری از نظر تولید اگزوپلی­ساکارید و آبگزیری سطحی شبیه پروبیوتیک­های تجاری عمل می­کند.

3- مقاومت سویه نسبت به آنتی بیوتیک.

4- توانایی تولید لاکتیک اسید و ترکیبات ضد میکربی (اکبری و همکاران، 1389).

 

[1]Functional food

1Encapsulation

[3] biocapsule

[4]Lactobacillus plantarum A7

[5]Functional food

[6]Basic nutritients

[7]Probiotic

[8]Lactobacillus delbrueckii ssp. bulgaricus

[9]Streptococcus thermophilus

[10]Bifidobacterium

[11]Co-Culture

[12]Lilly

[13]Stillwell

[14]Parker

[15]Fuller

[16]World health organization

1International Dairy Federation (IDF)

1Bifidobacterium

2Lactobacillus

3Lactococcus

4Enterococcus

5Propionibacterium


خرید و دانلود بررسی میزان بقاء لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 ریزپوشانی شده توسط صمغ فارسی (زدو) در ماست و در شرایط شبیه‌سازی شده گوارشی

بررسی میزان بقا لاکتوباسیلوس پلانتاروم A7 word دانلود پایان نامه
زینب شنبه 11 شهریور 1396 ساعت 12:33
0 نظر

تحلیل ژئوپلتیک اقلیت در جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر بهائیت

فهرست مطالب

عنوان صفحه

Contents

چکیده:1

فصل اول: کلیات طرح تحقیق

مقدمه:2

1-1-طرح مسئله. 5

1-2-اهداف تحقیق.. 6

1-3-پرسش تحقیق.. 7

1-4-فرضیات... 7

1-5-روش تحقیق.. 7

1-6- موضوع تحقیق.. 7

1-7- زمان تحقیق.. 7

1-8- پیشینه تحقیق.. 7

1-9-اهمیت تحقیق.. 8

1-10-ضرورت تحقیق.. 9

1-11-دلیل انتخاب موضوع. 9

1-12- واژه ها و مفاهیم. 10

1-12-1-ژئوپلتیک :10

1-12-2-اقلیت... 10

1-12-3-بهائیت... 11

1-12-4-جمهوری اسلامی.. 12

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق

 

2-1- انواع نظریه ها14

2-1-1- نظریه های اندیشمندان و سیاستمداران در مورد فرقه بهائیت... 14

2-1-2-دیدگاه شوقی افندی.. 15

2-1-3- محمد جواد شیخ الاسلامی.. 15

2-1-4-احمد کسروی.. 16

2-1-5-اسماعیل رائین.. 17

2-1-6-فریدون آدمیت... 18

2-1-7-محمدرضا فشاهی.. 19

2-1-8- احسان طبری.. 21

2-1-9-دیدگاه ژاک آتالی.. 22

2-2-دیدگاه های مراجع تقلید و علما در مورد بهائیت... 22

2-2-1- حضرت آیت الله امام خامنه ای.. 22

فصل سوم: تاریخ و خاستگاه جغرافیایی و اجتماعیی بهائیت

3-1-مقدمه. 26

3-2- تاریخ بهائیت... 27

3-3- خاستگاه جغرافیایی بهائیت... 29

3-4-عوامل و زمینه‌های پیدایش بهائیت... 35

3-4-1- عوامل و زمینه‌های داخلی.. 35

3-4-2- عوامل خارجی.. 37

3-5-مشاهیر اصحاب باب... 41

3-6- اصول اجتماعی یا اصول دوازده‌گانه. 44

3-7- جهان وطنی : تئوری "جهان وطنی" به معنای نفی قبح تسلط اجنبی و کفار. 45

3-8-برخی از جزئیات ایدئولوژیک بهائیت:45

3-9-نتیجه گیری.. 46

فصل چهارم: نقش فرقه بهائیت در ژئوپلتیک

4-1-مقدمه:50

4-2- اهمیت ژئوپلتیکی جمهوری اسلامی ایران. 51

4-3-چرا به تشکیلات بهائیت فرقه، مسلک و یا CULT می گوییم؟. 53

4-4-مخرب ترین دین بهائیت... 54

4-5- پیوند دیرین بهائیت با امریکا و استعمار انگلیس... 66

4-5-1-پیوند دیرین بهائیت با امریکا67

4-5-2- نقش روس وانگلیس در بهائیت... 71

4-5-3- نقش آمریکا در توسعه بهائیت و تاثیر ان بر ایران. 77

4-5-4- نقش اسرائیل در توسعه بهائیت... 79

4-5-5-نقش یهود در توسعه بهائیت:82

4-6- عوامل گسترش بهائیت... 85

4-6-1-وضعیت فرهنگی.. 85

4-6-2-وضعیت اقتصادی.. 86

4-6-3-وضعیت اجتماعی.. 87

4-6-4-وضعیت سیاسی.. 87

4-7-2-حضور بهائیان پس از کودتای 1299:92

4-7-3-کودتای 28 مرداد 1332. 93

4-7-3-تحمیل کاپیتالاسیون ، 13 مهرماه 1342. 93

4-7-3-قطع روابط با ایران، 20 فروردین 1359. 93

4-7-4-حمله نظامی به طبس، پنجم اردیبهشت 1359. 94

4-7-5-تحریم اقتصادی، اول خرداد 1359. 94

4-7-6-توقیف دارای های ایران، 14 تیر، 1359. 94

4-7-7-کودتای نوژه، 21 تیر 1359. 94

4-7-8-تحریک عراق به جنگ علیه ایران، 31 شهریور 1359. 95

4-7-9-ترغیب وهابیان به کشتن زائران ایرانی، 11 مرداد 1366. 95

4-7-10-حمله به کشتی «ایران اجر»، 30 شهریور 1366. 95

4-7-11-حمله به قایق های سپاه پاسداران، 16 مهر 1366. 95

4-7-12-حمله به هواپیمای مسافربری ایرباس، 12 تیر 1367. 96

4-7-14-تحریم فناوری های هسته ای، خرداد 1377. 96

4-8-فهرستی از توطئه های بهائیت در داخل کشور. 97

4-9-انشعابات جدیدبهائیت... 98

4-10-بهائیت و سیاست... 99

4-11-نتیجه گیری.. 100

فصل پنجم: ارزیابی فرضیه ها، نتیجه گیری و پیشنهادات

5-1-ارزیابی فرضیه ها102

5-2-نتایج.. 104

5-3-دیدگاه ها و پیشنهادات... 105

پیوست ها110

فهرست منابع و ماخذ. 133

 

فهرست جداول

 

عنوان صفحه

جدول-3-1-خاستگاه شورش های اجتماعی بهائیان. 48

 

فهرست اشکال

عنوان صفحه

 

شکل 2-1- سند شماره 1-دستنوشته حضرت آیه الله خامنه ای.. 24

 

چکیده:

بابیت و بهائیت از جمله فرقه هایی هست که در قرن 19 به وجود آمد و رهبران ان مدعیات عجیبی ، از نیابت خاصه امام عصر گرفته تا قائمیت و پیامبری و حتی خدایی، یدک می کشند و این فرقه سلاحی بود در دست استعمارگران برای شکستن اقتدار ملی ایرانیان که از زمان صفویان حول محور تشیع پدید آمد.فتنه باب وبها ازتوطئه های مهمی بود که بر ایران سایه انداخت چرا که منافع قدرتهای استکباری واستعماری در تهدید بود. یهودیان نقش بسزایی در پیدایش، گسترش و رشد فرقه بابیه و بهائیه داشته اند. به گواهی اسناد تاریخی 5 سال پیش از آغاز دعوت علی محمد باب و درست اندکی پس از استقرار کمپانی ساسون در بوشهر وبمبئی، یهودیان مشهد بدون هیچ فشاری به طور دسته جمعی مسلمان شدند و اولین کسانی هم که در خراسان بابی شدند همین یهودیان جدیدالاسلام مشهد بودند. همچنین ورود بابی­گری به «سیاهکل» توسط میرزا ابراهیم جدید، یهودی جدیدالاسلام ساکن رشت، صورت گرفت.[1]دولت انگلستان به عنوان قدرت طرازاول ومسلط استعماری ان روزگار، برای نفوذدرسرزمینهای اسلامی بویژه ایران، طرح و برنامه­ای مفصل تدارک می­بیند و برای ایجادشکافت دربافت اعتقادی مردم مسلمان و شیعه مذهب ایران بودجه هنگفتی در نظر می­گیرد.[2] در این میان اقلیت بهائیت تاثیر بسیار زیادی در ژئوپلتیک ایران با توجه به اهداف سیاسی بودن این فرقه داشته است. پس از پیروزى جمهوری اسلامى بهائیان فعالیت‏هاى خود را مخفى‏تر و مرموزانه‏تر تداوم بخشیدند و با توجه به وابستگى و سرسپردگى آنان به دشمنان خونخوار و کینه توز اسلام همچون آمریکا، انگلیس و اسرائیل، مورد حمایت‏هاى گسترده سیاسى و تبلیغاتى و اقتصادى آنان قرار گرفته و به گمراه‏سازى و انحطاط آفرینى پرداختند. و از طرف دیگر نقش ستون پنجم و جاسوسان مورد اعتماد را براى کشورهاى استعمارى غرب به ویژه آمریکا ایفا نمودند. این فعالیت‏ها همچنان استمرار یافته است و هم اینک این جمعیت بیگانه پرست در عرصه‏هاى فکرى و سیاسى - چه به صورت تلاش‏هاى تبلیغى و فرهنگى و چه به شکل تفرقه‏افکنى و جاسوسى براى دشمنان - به تلاش‏هاى مرموز و ویرانگر خود ادامه مى‏دهد.

 

واژگان کلیدی:بابیت ،بهائیت،ژئوپلتیک،فرقه،اقلیت،ایران،جمهوری اسلامی ایران

مقدمه:

پیدایش فرقه ها در هر دوره تاریخی، معلول شرایط و عوامل ویژه ای است؛اما با حضور پدیده استعمار در دوره معاصر ایران، دلایل سیاسی بیش از دیگر شرایط در پیدایی این فرقه ها مؤثر بوده است. در این میان محافلی چون انجمن های سری، لژهای فراماسونری و فرقه هایی چون بابیت و بهائیت، نمونه بارزی است که با دخالت مستقیم استعمار تولد و پرورش یافت.

هدف از این اقدام نفوذ در ارکان قدرت از طریق نخبگان وابسته، سنت زدایی و عرفی سازی مناسبات و پیوند‌های اجتماعی و فرهنگی، خنثی سازی عوامل و عناصر پایداری در برابر فرهنگ بیگانه، دست زدن به تعریف‌هایی تازه از دین‌داری و دین‌مداری، جانشین‌سازی برای نهادهای مذهبی و در نهایت سیطره اقتصادی و فرهنگی بر ایران از هدف های عمده استعمار در شکل دادن به این گروه ها بود[3].

در این راستا آنها با مطالعاتی که در مذهب شیعی داشتند، مسئله «مهدویت و موعود آخرالزمان» را بستری مناسب برای درهم شکستن سد استوار مذهب جعفری و تعقیب منافع شوم خویش دانسته و به همین جهت مسئله بابیت و به دنبال آن بهائیت را مطرح می کنند.‌ این حزب سیاسی با بدعت‌های زشت بنیان‌گذاری شد و در دامان بیگانگان پرورش یافت. در دوران حکومت پهلوی جهت انزوای اسلامی شیعی، بهائیت مورد توجه دستگاه حکومت بود و بسیاری از بهائیان به مناصب بزرگ حکومتی رسیدند و بالطبع در تأمین منافع بیگانگان کوشیدند. با پیروزی انقلاب اسلامی که دیگر مجالی برای تحقق اهداف شوم این فرقه باقی نمانده بود، بهائیان از طریق همدستی با استکبار در تضعیف نظام اسلامی کوشیدند و به انحای مختلف در صدد تبلیغ مرام خود برآمدند

با آغاز تحرک و خیزش انقلابى مردم مسلمان ایران به رهبرى حضرت امام خمینى(ره) سران و بزرگ سرمایه داران بهائى، سرمایه‏هاى کشور را از ایران خارج کرده، یکى پس از دیگرى از ایران گریختند. این گریز با پیروزى انقلاب اسلامى در 22 بهمن 1357 و پس از آن اوج گرفت. بسیارى از بهائیان سال‏هاى آغازین انقلاب خود را به صورت غیرقانونى و به شیوه «قاچاق» و از طریق پول به افرادى که در نوار مرزى ترکیه و ایران و یا نوار مرزى ایران و پاکستان و بنادر متروکه دریاى عمان زندگى مى‏کردند، به خارج از حوزه اقتدار جمهورى اسلامى رساندند و از کشورهاى انگلیس، آمریکا، فرانسه کانادا و...، درخواست پناهندگى کردند و بلافاصله از سوى دولت‏هاى مذکور، به عنوان پناهنده سیاسى پذیرفته مى‏شدند.

همچنین بر اساس «شماره تسجیلى» که براى هر بهائى صادر مى‏شود و به تأیید «بیت‏العدل حیفا» مى‏رسد، کلیه بهائیان ایران - در هر جاى جهان که باشند - مى‏توانند از دادگاه‏هاى دولت‏هاى بسیارى از کشورهاى جهان از انگلستان، ایالات متحده آمریکا، کانادا، فرانسه گرفته تا قبرس و چک و اسلواکى و مجارستان درخواست پناهندگى کنند و دادگاه‏هاى تمام این کشورها براساس یک توافق محرمانه فوراً به فرد تقاضا کننده، پناهندگى مى‏دهند و حتى مخارج بین راه او را نیز پرداخت مى‏کنند.

حضرت امام خمینی(ره) در این زمینه می فرمایند: «اسلام و مذهب مقدس جعفری سدی است در مقابل اجانب و عمال دست نشانده آنها و روحانیت که حافظ آن است سدی است که با وجود آن اجانب نمی تواند به نحوی که دلخواه آنهاست با کشورهای اسلامی به خصوص با کشور ایران رفتار کنند، لهذا قرن هاست که با نیرنگ مختلف برای شکستن این سد نقشه می کشند، گاهی از راه مسلط کردن عمال خبیث خود بر کشورهای اسلامی و گاهی از راه ایجاد مذاهب باطله و ترویج بابیت و بهائیت و وهابیت». (خمینی (ره)،1371، 299). تاثیری که بهائیت بر ژئوپلتیک کشور در اقلیت داشته است تاکنون مورد توجه بسیاری از صاحبنطران بوده است که در این پژوهش مورد ارزیابی قرارخواهد گرفت.

 

1-1-طرح مسئله

ایجاد ادیان و فرق ساختگی یکی از ترفندهای مرسوم دولت های استعمارگر برای به انحراف کشاندن دینداری صحیح بوده است . هدف از این تلاش جایگزین کردن ادیان الهی و مشوش ساختن چهره الهی آنها برای دست یافتن به استعمار فرهنگی و اقتصادی کشورهای هدف به ویزه جوامع اسلامی است.در طول تاریخ حکومت‌هایی که نتوانسته‌اند ماهیت ایران‌زمینی را با تکیه بر خواست و اراده‌ی مردم در این سرزمین شکل دهند، حکومت‌هایی با عمر کوتاه و استبدادی بوده‌اند. ایران از جمله نادر کشورهایی است که هویت جمعی آن ماهیتی فراقومی دارد تا این که صرفا بر قومیت خاصی تاکید نماید.دین و مذهب همواره عامل تعیین کننده‌ای در تحولات سیاسی و اجتماعی کشور ما بوده است. تاریخ ایران، از دوران باستان تا به امروز، مملو از جنبش‌هایی است که براساس ایدئولوژی شکل گرفته‌اند.و با توجه به اینکه مهمترین ارزش و حیاتی ترین منفعت کشورها در نظام بین الملل غیرمتمرکز و خودیار، مقوله امنیت ملی است. در این راستا وجود پتانسیل بالای منازعات فرقه ای در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران از مهمترین مولفه هایی است که میتواند تهدیدهایی را برای نهادینه سازی وحدت و انسجام ملی در بازیهای زمانی سند چشم انداز به وجود آوردآیین بهائیت یک آیین ساختگی است که هر چند به دلیل خاستگاه و سابقه تاریخی بنیان گذارانش با مسلمانان ارتباط پیدا می کند، ولی به دلیل ماهیتش چیزی جز یک آیین دست ساز بشری هم چون صدها و هزاران مکتب و مسلکی که در طول تاریخ به وجود آمده اند، نیست و چون طرفداران این آیین موحّد نیستند باید با آنان هم چون مشرکین رفتار کرداین فرقه بعد از پیدایش ننگینشان خیانت های زیادی را به ملت شیعه و مسلمان ایران اسلامی روا داشتند از جمله قتل امیرکبیر ، سردار جنگل میرزاکوچک خان ، کشتار 15خرداد 42، تلاش برای شکل گیری اسرائیل غاصب، عدم حضور در جنگ 8ساله و جاسوسی برای بیگانگان ، حضور پررنگ در فتنه 88 و سوزاندن پرچم آقا ابا عبدالله الحسین (ع) در عاشورای 88 شبهه افکنی ، مظلوم نمایی، شکایت های متعدد به مراجع بین المللی ، ادعاهای کذب حقوق بشری و... تنها گوشه اس از خیانت های این گروه معلوم الحال و صهیونیستی است. و جالب تر ازآن حمایت بی چون و چراو سکونت دادن رژیم جعلی اشغالگر قدس یعنی اسرائیل غاصب از این گروه می باشد..لذا با توجه به ژئوپلتیک ایران بهائیت ،اقلیتی طراحی شده برای تضعیف و نفاق در میان مردم می باشد که هدفش دشمنی با دین اسلام و ایجاد خلل در ژئوپلتیک جمهوری اسلامی و تضعیف دین در میان مردم می باشد.با بررسی دقیق ماهیت این فرقه به دست می آید که بهائیت در واقع تشکیلات سیاسی محض است که برای تامین منافع استعمارگران پایه ریزی شد و با استفاده از نام دین ، در پی جذب مسلمانان برآمد. بکارگیری تشکیلات ملی و محافل محلی این گروه برای جاسوسی در نقاط مختلف دنیا بخصوص ایران شاهدی بر این مدعاست.

 

1-2-اهداف تحقیق :

1-2-1 - اولویت بندی اهداف بهائیت در جمهوری اسلامی و راه های مقابله با آن.

1-2-2- ارایه راهکارهای مناسب برای کاهش صدمات وارده از فرقه بهائیت به زئوپلتیک جمهوری اسلامی ایران

1-2-3- ایجاد راه کارهای مناسب برای مقابله با ادیان نوظهور و اقلیت های انحرافی با تکیه بر بهائیت.

1-2-4- بررسی و تحقیق برای ایجاد ابزارها و راهبردهای مدیریتی مناسب برای مقابله با اقلیت بهائیت.

1-2-5- ایجاد مکانیزم های مناسب برای نهادها و موسسات و سیاستهای اتخاذ شده در مسئله باب و بابیت.

 

1-3-پرسش تحقیق

E صدمات اجتماعی - اقتصادی - سیاسی ناشی از اقلیت بهائیت در ژئوپلتیک ایران چیست؟

E بهائیت چه تاثیری در مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران دارد؟

1-4-فرضیات

1-4-1- بهائیت با داشتن تشکیلات سیاسی تاثیر سیاسی و اجتماعی و فرهنگی در ژئوپلتیک جمهوری اسلامی دارد.

1-4-2- نفوذ بهائیت در ژئوپلتیک جمهوری اسلامی ایران می تواند در تضعیف دین در میان برخی اقشار آسیب پذیر مهم باشد.

1-4-3- تبلیغ اقلیت بهائیت در میان جوانان ژئوپلتیک جمهوری اسلامی را تحت تاثیر قرار می دهد.

1-5-روش تحقیق

پایان نامه بر اساس روش توصیفی و تحلیلی گردآوری شده است.

1-6- موضوع تحقیق

تحقیق مورد نظر در موضوع بهائیت و تاثیر آن اقلیت بر ژئوپلتیک جمهوری اسلامی میباشد.

1-7- زمان تحقیق

زمان اجرای این تحقیق از بهمن 1391 لغایت شهریور 1392 می باشد.

1-8- پیشینه تحقیق

 

در زمینه مورد مطالعه کتب و پایان نامه های زیادی یافت می شود. برخی از این کتب نوشته خود رهبران بهائیت است که عمدتا ایدئولوژی این جنبش را توضیح می دهند . برخی دیگر عمدتا کتابهای تاریخی و یا بعضا تحلیلی هستند که در خلال آنها و یا مبحثی به بررسی این فرقه ها اختصاص یافته است .گروه دیگری از منابع ، نوشته مخالفان و یا تجدیدنظرطلبان این فرقه هاست که با نگرش انتقادی به این حرکت توجه نموده اند و یا مرحله ای رانفی کرده و مرحله بعدی را مورد تایید قرار داده اند.کتب و مقالات دیگری هم به تحلیل این جنبش و یا سلسله جنبشها پرداخته اندو کتب دیگری نیز توسط معاونت تبلیغ و آموزشهای کاربردی حوزه های علمیه به چاپ رسیده است و برخی از نشریات آموزشی در مواجه با این اقلیت به مدارس مختلف ارسال شده است لازم به ذکر است در خارج از کشور برای تبلیغ این اقلیت فعالیتهایی گسترده ای صورت می پذیرد تا افراد بیشتری را جذب نماید .

در ادامه به عنوان نمونه می توان به موارد زیر اشاره نمود.

Eب‍ررس‍ی‌ ان‍دی‍ش‍ه‌ و ت‍ف‍ک‍ر ان‍ج‍م‍ن‌ خ‍ی‍ری‍ه‌ م‍ه‍دوی‍ه‌ ح‍ج‍ت‍ی‍ه‌[پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه‌]/ پ‍ژوه‍ش‍گ‍ر م‍ح‍م‍د ع‍ل‍ی‌ ح‍س‍ی‍ن‍ی‌ ن‍ی‍ش‍اب‍وری‌؛ اس‍ت‍اد راه‍ن‍م‍ا م‍ح‍م‍د ج‍ع‍ف‍ری‌ ه‍رن‍دی‌؛ اس‍ت‍اد م‍ش‍اور ص‍ادق‌ زی‍ب‍ا ک‍لام‌

E بهائیت: زمینه‌های پیدایش و اعتقادات [پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه‌]/دانشجو فاطمه مرادی؛ استاد راهنما معصومه ذبیحی ؛ استاد مشاور عبدالحسین طریقی.

E پیدایش فرقه‌های بابیت و بهاییت و تاثیر آن در ساختار اجتماعی در عصر قاجار [پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه‌]/نگارش رحمان رئوفیان ؛ استاد راهنما مهدی گلجان ؛ استاد مشاور رمضان زین‌‌‌العابدینی.

E ش‍ی‍وه‌ه‍ای‌ ن‍ف‍وذ و گ‍س‍ت‍رش‌ وه‍اب‍ی‍ت‌ در ش‍ب‍ه‌ ق‍اره‌ ه‍ن‍د[پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه‌]اس‍ت‍اد راه‍ن‍م‍ا ص‍ادق‌ زی‍ب‍ا ک‍لام‌اس‍ت‍اد م‍ش‍اور م‍ح‍م‍دج‍ع‍ف‍ری‌ ه‍رن‍دی‌

E مطالعه جریان بهائیت بعد از انقلاب اسلامی ایران[پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه‌]/پژوهشگر حبیب سلدوزیان ؛ استاد راهنما بخشایشی ؛ استاد مشاور رشیدی.

1-9-اهمیت تحقیق

بررسی جنبش های اجتماعی صدساله اخیر ایران، و نقش فتنه های بهائیان در آن و در جغرافیای سیاسی ایران استفاده از ایدئولوژی های مذهبی کارسازتر از ایدئولوژی های سکولار است. نظام استکبار نیز از همین پتانسیل جامعه ایران استفاده کرده است و با طراحی فرقه های ضاله، هدف دین زدایی خود را اعمال می کند. زیرا دین، بزرگترین منبع قدرت مردمی است و تهدیدی جدی برای حکومتهای فاسد محسوب می شود. به همین جهت یکی از سیاستهای نغز در تضعیف قدرتهای دینی، فرقه سازی بوده و هست. از طرفی بهائیان نیز برای ماندگاری خود، انعطاف پذیری زیادی پیدا کرده اند تا آنجا که اصلی ترین اعتقادات و اصول دینی شان را نیز تغییر داده و به روز می شوند.البته می توان اذعان کرد که دلایل پیدایش فرقه بابیت و بهائیت در عصر قاجار را می‌توان به وجود مشکلات بسیار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و فرهنگی شامل فقر فرهنگی و اقتصادی، شکست اقتدار دین و دولت در جنگهای ایران و روس و تضاد میان دولت و ملت و فاصله گرفتن دولت از روحانیت و ناامیدی مردم از اقتدار شاه و روحانیت آنان را به سمت امید مستضعفان عالم یعنی امام زمان (عج) متمایل نمود لذا این تحقیق می تواند از اهمیت به سزایی برخوردار باشد.

1-10-ضرورت تحقیق

برای بیان ضرورت موضوع، باید گفت که ایدئولوژی نقشی اساسی در ایجاد تشکلهای سیاسی دارد . یکی از مهمترین وجوه تمایز بین گروهها، دسته ها و احزاب سیاسی، توجه به مرام یا ایدئولوژی آنان است . هر ایدئولوژی برای خود جنبشی ایجاد می کند و پهنه ای از جغرافیای سیاسی را به خود اختصاص می دهد . نظری به جنبشهای اجتماعی ایران در صد سال اخیر نشان می دهد که همه آنان از نوعی ایدئولوژی مذهبی بهره مند بوده اند، چرا که از زمان روی کار آمدن دولت صفویه به بعد، سیاست کشور ما با دین عجین شد . از سوی دیگر نگاهی به ایدئولوژیهای غیر مذهبی و طرز تلقی مردم ایران نسبت به آنان از عدم موفقیت این گونه مرامها در این سرزمین حکایت می کند . شدت دوری جستن مردم جامعه ما از ایدئولوژیهای سکولار (غیر دینی) به اندازه ای است که در تاریخ پنجاه سال اخیر ایران، قدرتمندان سیاسی به راحتی توانسته اند آنان را از صحنه سیاست حذف کنند و حتی برای مشروع جلوه دادن سرکوب مخالفان خود آنان را به وابستگی به این دسته از اندیشه ها متهم نمایند . از آن جمله می توان به سرکوب سریع وابستگان و هواداران حزب توده بعد از نهضت ملی شدن صنعت نفت و متهم کردن مخالفان به انتساب به این حزب در سالهای بعد، و نیز استفاده از عبارت «مارکسیستهای اسلامی » توسط محمدرضا شاه برای سرکوب مخالفان مذهبی خویش در دهه 40 و 50 اشاره کرد .همانطور که می‌دانیم یکی از این تشکیلات مخوف، فرقه ضاله بهائیت است که اعضا در ساختار فرقه‌ای آن اسیر بوده و مورد بازسازی و استثمار قرار می‌گیرند و تشکیلات، برای آنها هویت فرقه‌ای ایجاد می‌کند. بیشتر مردمی که در بیرون هستند دام‌ها، حصارها و علمکرد تشکیلات را نمی‌بینند ولی بهترین کسانی که می‌توانند از این جنایات و عملکردهای تشکیلات پرده بردارند "قربانیانی" هستند که روزگاری در این تشکیلات بوده‌ و امروز با عنایت حق بعد از خروج می‌توانند به روشنگری‌ بپردازند.لذا این فرقه با توجه به اقلیت بودن نقش به سزایی در ژئوپلتیک جمهوری اسلامی ایران داشته است که ضرورت تحقیق را حساس تر می نماید.

1-11-دلیل انتخاب موضوع

در طی این سالها شاهد مسائل بسیاری در جامعه بودیم که این فرقه هم اکنون کاملا مورد حمایت آمریکا و اسرائیل است و از آن برای مقابله با اسلام استفاده می شود . بیشترین پیروان آنان در آمریکا قرار دارند و در کشورهایی همچون هند و اندونزی و برخی از کشورهای آمریکای لاتین طرفدارانی دارند . اصولا آنان به وطن اعتقادی ندارند و به اصطلاح «جهان وطنی » اختیار نموده اند . هر چند ادعای عدم دخالت در سیاست دارند، از جمله قتل امیرکبیر ، سردار جنگل میرزاکوچک خان ، کشتار 15خرداد 42، تلاش برای شکل گیری اسرائیل غاصب، عدم حضور در جنگ 8ساله و جاسوسی برای بیگانگان ، حضور پررنگ در فتنه 88 و سوزاندن پرچم آقا ابا عبدالله الحسین (ع) در عاشورای 88 شبهه افکنی ، مظلوم نمایی، شکایت های متعدد به مراجع بین المللی ، ادعاهای کذب حقوق بشری و... تنها گوشه ای از خیانت های این گروه معلوم الحال و صهیونیستی است.به علت موارد فوق انتخاب این موضوع را ضروری دانستم.

1-12- واژه ها و مفاهیم

1-12-1-ژئوپلتیک :

«ژئوپلیتیک شیوة قرائت و نگارش سیاست بین الملل توسط صاحبان قدرت و اندیشه و تأثیر آنها بر تصمیم گیری های سیاسی در سطح ملی و منطقه ای است» (میر حیدر، 1377: 22). دکتر پیروز مجتهد زاده در مورد ژئوپلیتیک معتقد است: ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌«ژئوپلیتیک یا سیاست جغرافیایی اثر محیط و اشکال یا پدیده های محیطی چون، موقعیت جغرافیایی، شکل زمین، منابع کمیاب، امکانات ارتباطی و انتقالی (زمینی، دریایی، هوایی و فضایی)، وسایل ارتباط جمعی و ... را در تصمیم گیری های سیاسی، بویژه در سطوح گسترده منطقه ای و جهانی مطالعه می کند» (مجتهدزاده، 1381: 128).

جفری پارکرژئوپلیتیک را ارزیابی فضایی روابط بین الملل تعریف می کند (Karabulut, 2005: 29). ژنرال فرانسوی، پیرگالوا، نویسندة اثری با عنوان ژئوپلیتیک راههای رسیدن به قدرت، منتشر در سال 1990، ژئوپلیتیک را چنین تعریف می کند: ژئوپلیتیک یعنی مطالعة نحوة ارتباط بین هدایت سیاسی یک قدرت با برد بین المللی و چهارچوب جغرافیایی عملکرد آن.» (عزتی، 1379: 5).

دکتر حافظ نیا نیز در کتاب مبانی مطالعات سیاسی – اجتماعی(جلد اول) از ژئوپلیتیک تعریفی بدین شرح ارائه می دهند: «ژئو پلیتیک عبارتست از: مطالعه رفتار سیاسی دولت ها، گروهها و سازمانها در مورد جنبه های فضایی، محیطی و انسانی» که مفهوم نهفته در این تعریف با الگوی زیر هم قابل ترسیم است:

1-12-2-اقلیت

در تعریفی از اقلیت در بریتانیکا آمده است «اصطلاح اقلیت که در علوم سیاسی و اجتماعی استفاده می شود عبارت است از یک گروه کمتری از افراد جامعه که بالاجبار با گروه اکثریت زندگی می کنند. این گروه اقلیت معمولا زیاد درگیر مسائل اجتماعی نیستند همچنین از امتیازات مساوی با اکثریت جامعه برخوردار نمی گردند، مضافاً این که گروه اقلیت جامعه از لحاظ قدرت سیاسی ضعیف تر از گروه اکثریت جامعه می باشند.

پاتریک ترنبری نویسنده کتاب ارزشمند حقوق بین الملل و حقوق اقلیتها، اقلیت را گروهی می داند که در حاکمیت شرکت نداشته و از نظر تعداد کمتر از بقیه جمعیت کشور باشند، در عین حال اعضای آن تبعه آن کشور هستند و ویژگی های متفاوت قومی، مذهبی یا زبانی با سایر جمعیت کشور دارند و دارای نوعی حس وحدت منافع و همبستگی در جهت حفظ فرهنگ، آداب و رسوم مذهب یا زبان خود هستند.اقلیت یا گروه اقلیت، یک مفهوم جامعه‌شناسی است. گروه اقلیت گروهی است که اعضای آن توسط دیگران مورد تبعیض قرار می‌گیرند و در وضع نامناسب‌تری قرار دارند. اعضای گروه‌های اقلیت نوعی حس همبستگی گروهی و احساس تعلق به یکدیگر دارند، در نتیحه احساسات وفاداری و علایق مشترک بین آن‌ها معمولاً زیاد است. اعضای گروه اقلیت، معمولاً تا اندازه‌ای از اجتماع بزرگ‌تر جدا هستند و در محلات، شهرها یا مناطق خاصی از کشور متمرکزند. ازدواج میان‌گروهی بین کسانی که در گروه اکثریت هستند با اعضای گروه اقلیت بسیار اندک است. افراد گروه اقلیت ممکن است به طور جدی به ازدواج‌های درون گروهی اعتقاد داشته باشند. اعضای گروه اقلیت عموماً سهم کم‌تری از مزیت‌های اجتماعی چون قدرت، ثروت و احترام را دارند. (رفیع پور،26،1377).

دادگاه بین المللی دائمی دادگستری در سال ۱۹۳۹ طی حکمی اعلام کرد: «اقلیت به گروهی از افراد گفته می‌شود که در یک کشور یا منطقه ساکن هستند و نژاد، مذهب، زبان و آداب و رسوم ویژه خود را دارند و بواسطه این آداب و رسوم متحد هستند و همچنین ضمن احساس همبستگی با یکدیگر، در پی حفاظت از سنن، حفظ روش‌های مذهبی و تربیت فرزندان خود همسو با آداب و رسوم ِ نژادشان و همچنین همکاری و مساعدت با یکدیگر می‌باشند.»این حکم تاریخی تبدیل به نقطه آغاز تعریف اقلیت از سوی پروفسور کاپوتوری در گزارش خود جهت حفاظت و دفاع از حقوق اقلیت‌ها در سال ۱۹۷۷ شد.(فتاحی،1392).

1-12-3-بهائیت

بهائى گرى به عنوان یک جنبش اجتماعى در قرن سیزده هجری(نوزده میلادى)در ایران پا به عرصه وجود گذاشت و به عنوان حرکتى علیه سنتهاى دینى و اجتماعى حاکم بر جامعه به حیات خویش ادامه داد.این جنبش در کنار حکومتهاى استعمارى و در مقابل فرهنگ اصیل ملی- اسلامى قرار گرفت و به عنوان ابزار استعمارگران به کار رفت.از نظر اجتماعى، بروز این جنبش در ایران زمانى بود که پس از جنگهاى ایران و روس به علت افزایش تماس با فرهنگ اروپایئ ، نو گرایى افکار بسیارى از متفکرین و نیز عوام را به خود مشغول کرده بود و در نتیجه مخالفت با سنتهاى غلطى نظیر استبداد شاهان، زمینه براى ظهور حرکتهاى اجتماعى فراهم شده بود. در چنین شرایطى جنبشهاى اصلاحى چندى در ایران شکل گرفتند و در این فضا برخى به فکر تغییر فرهنگ ملى حاکم و ایجاد نوآوریهاى مذهبى افتادند.در نتیجه این طرز تفکربود که فرقه هایى چون شیخیه و بهائیه در کنار مکاتب سکولار در ایران ظاهر شدند و همواره در مقابل حرکتهاى احیاگر سنتهاى ملی- دینى ایستادند و حرکتهاى سنت شکن را تأیید کردند. با این طرز فکر کلى، این فرقه ها، حتى اگر به قول بعضى به وسیله همان استعمارگران به وجود نیامده باشند، آلت دست استعمارگران قرار گرفتند.

1-12-4-جمهوری اسلامی

بنا به گفته امام، «جمهوری اسلامی‏» نظیری در جهان سیاست ندارد اما ترکیبی است که به قالب حکومت اسلامی و محتوای آن اشاره دارد. ایشان در پاسخ به سؤال خبرنگار فاینشنال تایم انگلیس که پرسید، «دنیای غرب شناخت صحیحی از حکومت اسلامی‏» شما ندارد، می‏فرماید: «ما خواستار جمهوری اسلامی می‏باشیم. جمهوری، فرم و شکل حکومت را تشکیل می‏دهد و اسلامی یعنی محتوای آن فرم، که قوانین الهی است.» (خمینی ، 157،1373).

جمهورى اسلامى به این معنى است که قانون کشور را قوانین اسلامى تشکیل مى‏دهد، ولى فرم حکومت اسلامى جمهورى است، به این معنى که متکى بر آراى عمومى است.(خمینی ،240،1367)ماهیت جمهورى اسلامى این است که با شرایطى که اسلام براى حکومت قرار داده است، با اتکا به آراى عمومى ملت، حکومت تشکیل شده و (آن حکومت تنها) مجرى (همان) احکام اسلام مى‏باشد.(خمینی ،444،1367).

اساس پیدایش جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر نظریه ولایت فقیه است. نظریه ولایت مطلقه فقیه در سال‌های اخیر توسط امام خمینی (ره)مطرح شده و نظریات مشابهی نیز در آثار فقهای اقدم و فقهای قدیم و فقهای متأخر نیز موجود می‌باشد.برابر قانون اساسی ایران، «اصول حکومت جمهوری اسلامی ایران بر پایه جمهوریت و اسلامیت بنا شده‌است.این نوع حکومت در ۱۲ فروردین۱۳۵۸ مورد همه پرسی قرار گرفت که ۹۸٫۲ درصد شرکت‌کنندگان به آن رای مثبت آری دادند.(خمینی ،1373،157).

 

2-1- انواع نظریه ها

2-1-1- نظریه های اندیشمندان و سیاستمداران در مورد فرقه بهائیت

شوقی ربانی رهبر بهائیان در روزگار رضاخان و محمدرضا پهلوی در این مورد چنین می نویسد:
«هنگامی که قضیه سوءقصد اتفاق افتاد، حضرت بهأالله در لواسان تشریف داشتند و میهمان صدراعظم بودند و خبر این حادثه در قریه افجه به ایشان رسید. . . سواره به اردوی شاه که در نیاوران بود رفتند و در بین راه به سفارت روس که در زرگنده نزدیک نیاوران بود رسیدند. در زرگنده میرزامجید شوهر همشیره مبارک که در خدمت سفیر روس پرنس دالگورکی سمت منشیگری داشت آن حضرت را ملاقات کرد و ایشان را به منزل خود که متصل به خانه سفیر بود دعوت و هدایت نمود. شاه از استماع این خبر غرق دریای تعجب و حیرت شد و معتمدین مخصوص به سفارت فرستاد تا حضرت بهأالله را از سفارت روس تحویل گرفته به نزد شاه بیاورند. . سفیرروس از تسلیم حضرت بهأالله به نمایندگان شاه امتناع ورزید و از هیکل مبارک استدعا نمود که به خانه صدراعظم تشریف ببرند ضمناً از شخص وزیر به طور صریح و رسمی خواستار گردید ودیعه پربهایی که دولت روس به وی می سپارد در حفظ و حراست آن بکوشد و کاغذی به صدراعظم نوشت که باید حضرت بهأالله را از طرف من پذیرایی کنی و در حفظ این امانت بسیار کوشش نمایی و اگر آسیبی به حضرت بهأالله برسد و حادثه ای رخ دهد تو مسؤول سفارت روس خواهی بود. . . (افندی ، 318:1361)

ناصرالدین شاه که از حادثه ترور سخت به خشم آمده بود، آنچنان که باید و شاید به خواسته های سفیر روسیه توجه نمی کند و «میرزا حسینعلی» را به زندان می اندازد. اما به این سبب که وی با مساعدت و موافقت دولت روسیه به سلطنت رسیده بود و توان مقابله با قدرت استعماری روسیه تزاری را نداشت و پرنس دالگورکی سفیرروسیه هم مرتباً ماجرا را دنبال می کرد، سرانجام با این شرط که «میرزا حسینعلی نوری» (بهأالله) برای همیشه از ایران تبعید شود، با آزادی او موافقت می کند.

 

2-1-2-دیدگاه شوقی افندی[4]

شوقی افندی» جانشین عبدالبهاء می گوید: «دولت اسرائیل وسایل راحتی ما را فراهم کرد». (شهبازی ، 26:1382).

دریکی از نشریات این فرقه آمده است: «با نهایت افتخارو مسرت، بسط و گسترش روابط بهائیت با اولیای اموردولت اسرائیل را به اطلاع بهائیان می رسانیم. بن گوریون – نخست وزیراسرائیل – احساسات صمیمانه بهائیان را برای پیشرفت دلت مزبوربه او ابراز نمودند و او درجواب گفته است: از ابتدای تأسیس حکومت اسرائیل، بهائیان همواره روابط صمیمانه ای با دولت اسرائیل داشته اند.(منصوری،322:1377).

شوقی افندی همواره حمایت از اسرائیل را برهمه دولت های جهان ترجیح داده و به بهائیان فرمان می دهد که به تشکیل محافل روحانی و ملی برمبنای قوانین و مقررات دولت اسرائیل اقدام نمایند. هیئت ریاست بیت العدل اعظم نیز حمایت و رابطه با اسرائیل را یکی از اهداف خود می داند.(افراسیابی،323:1361)

2-1-3- محمد جواد شیخ الاسلامی

دکتر شیخ الاسلامی ــ استاد فقید دانشگاه و نویسنده و مترجم پراطلاع معاصر ــ خاطرات سیاسی سر آرتور هاردینگ (استاد اعظم فراماسونری، و وزیرمختار بریتانیا در ایران زمان مظفرالدین شاه) را به فارسی ترجمه کرده و بر آن تعلیقاتی افزوده است. مستر هاردینگ در بخشی از خاطرات خود، با لحنی جانب دارانه، از بابیان و بهائیان یاد کرده و جناب شیخ الاسلامی با تعریض به حمایت سفیر بریتانیا از آنان نوشته است:

«در عرض یکصد سال اخیر، بابیان و بهائیان ایران همیشه از خطّ مشی سیاسی انگلستان در شرق پیروی کرده اند و ستایش وزیرمختار انگلیس از آن ها امری است کاملاً طبیعی.» (شیخ الاسلامی ،102،1365).

 

2-1-4-احمد کسروی[5]

کسروی نوشته است: «آنچه دانسته‌ایم [حسینعلی] بهاء در تهران با کارکنان سیاسی روس همبستگی می داشته، و این بوده چون به زندان افتاد روسیان به رهایی اش کوشیده و از تهران تا بغداد غلامی از کنسول خانه همراهش گردانیده اند. پس از آن نیز دولت امپراتوری روس در نهان و آشکار هواداری از بهاء و دستۀ او نشان دادکه در عشق آباد و دیگر جاها، آزادی به ایشان داده شد.

از آن سو انگلیسیان به نام هم چشمی که در سیاست شرقی خود با روسیان می داشتند، به میرزا یحیی صبح ازل که از بهاء جدا گردیده دستۀ دیگری به نام ازلیان داشت، پشتیبانی می نموده اند. به ویژه پس از آن که جزیرۀ قبرس، که نشیمنگاه ازل می بود، به دست ایشان افتاده که دلبستگی شان به او و پیروانش بیشتر گردیده.

سال ها چنین می گذشت و از دو دسته، آن یکی پشتیبانی از روسیان داشت و آن یکی از هواداری انگلیسیان بهره می جست، و این پشتیبانی و هواداری در پیشامدهای درون ایران نیز... (بی تأثیر) نبود، تا هنگامی که جنگ جهانگیر (جنگ جهانی اول ) پیش آمد. چون در نتیجۀ آن جنگ، از یک سو دولت امپراتوری روس با سیاست های خود برافتاد و از میان رفت و از یک سو دولت انگلیس به فلسطین، که عکا کانون بهائیگری در آنجاست،[6] دست یافت. از آن سوی تا این هنگام میرزا یحیی مرد و دستگاه او به هم خورد.

یکی از داستان هایی که دستاویز به دست بدخواهان بهائیگری داده و براستی داستان ننگ آوری می باشد آن است که پس از چیره گردیدن انگلیسیان به فلسطین، عبدالبهاء درخواست لقب ”سر[7]“ از آن دولت کرده و چون داده اند، روز رسیدن فرمان و نشان در عکا جشنی برپا گردانیده و موزیک نوازیده اند و در همان بزم پیکره ای برداشته اند. پیداست که عبدالبهاء این را پیشرفت بهائیگری و نیرومندی بهائیان پنداشته ، ولی براستی جز مایۀ رسوایی نبوده است و جز به ناتوانی بهائیان نتواند افزود.» (بهائیگری ،89:1323)

 

دیدگاه فوق را، کسروی در «تاریخ مشروطه» خود نیز، آنجا که در پی تحلیل چرایی و چگونگیِ حمایت ازلیان از مشروطه و حمایت بهائیان از استبداد می باشد، بازتاب داده است: «ما اگر بخواهیم همبستگی ای را که میان بهائیان و ازلیان ــ دو گروه منشعب از فرقۀ بابیه ــ با مشروطه بوده، به راستی روشن گردانیم، باید بگوییم: بهائیان هواخواه خودکامگی و ازلیان هواخواه مشروطه بودند... در جنبش مشروطه، چون دولت انگلیس هواخواه آن می بود، ازلیان پا به میان نهادند. ما تنها در اینجا نام خاندان دولت آبادی را می بریم. حاجی میرزا هادی ــ پدر یحیی دولت آبادی ــ بزرگ این خاندان، نمایندۀ صبح ازل در ایران بود. از آن سوی، چون دولت امپراتوری روس، دشمنی با مشروطه نشان می داد، بهائیان با دستور عباس افندی عبدالبهاء، خود را از مشروطه کنار گرفته از درون هواخواهان محمدعلی میرزا می بودند.» (کسروی ،291:1340)

2-1-5-اسماعیل رائین

رائین، کتابی خواندنی با عنوان «انشعاب در بهائیت پس از مرگ شوقی ربانی» دارد که ضمن شرح انشعاب ها و دودستگی های متعدد و مستمر در بین بابیت و بهائیت، وابستگی آنان به بیگانگان (روس ها، انگلیسی ها، امریکایی ها و صهیونیست ها) را به طور مستند بازگو کرده است.

اسماعیل رائین نیز (همچون کسروی) معتقد است که در تحولات و انشعاباتی که پس از قتل علی محمد باب در میان یاران و هواداران وی رخ داد، بهائی ها سهم روس تزاری شدند و ازلی ها، به ویژه پس از سلطۀ انگلیسی ها بر قبرس (و بیرون آوردن آن از چنگ عثمانی) در سهم لندن قرار گرفتند. رائین این گروه ها را مورد توجه خاص و حمایت ویژۀ بیگانگان دانسته و معتقد است رهبری بهائیت، از آغاز تا امروز، مجموعاً بین روس تزاری، انگلیس و امریکا دست به دست شده است: «از سیصد سال قبل تاکنون، خارجیان همیشه به فرقه های مذهبی در ایران و خاورمیانه توجه خاصی داشتند و حمایت از آنان را از اصول سیاست خود می شمرده اند.»(رائین ،291:1357)

از جملۀ این اقلیت ها تشکیل فرق مختلف ”بابی“، ”ازلی“ و ”بهایی“ و همچنین فرقۀ اسماعیلیه را می توان نام برد. چنان که می دانیم، پس از ایجاد دودستگی میان پیروان سیدعلی محمد باب، صبح ازل به ریاست ”ازلیان“ و میرزا حسینعلی بهاءالله به ریاست فرقۀ ”بهایی“ رسیدند. به طوری که در اسناد و مدارک بایگانی عمومی انگلیس و بایگانی عمومی هند دیده می شود و همچنین بسیاری از مورخان خارجی نیز نوشته اند، این دو فرقه در بدو تأسیس از پشتیبانی خارجیان برخوردار بوده اند. لرد کرزن، سیاستمدار مشهور انگلیسی، در کتاب ”ایران و مسئلۀ ایران“ تصریح می کند: ”صبح ازل که در قبرس سکنی داشت، مقررّی خاصی از حکومت انگلستان دریافت می نمود و در عین حال روس ها هم از وی حمایت می کردند. چنان که تا اواخر انقراض حکومت روسیۀ تزاری، دربار سلطنتی روس از هیچ گونه کمک و جانب داری از بهائیان مضایقه نمی کرد و در مقابل قبرس، عشق آباد کانون بهائیان شد.“ ولی با سقوط حکومت تزاری و تسلط انگلیس ها بر سرزمین فلسطین و تنزل مقام و موقعیت و کاهش سازمان ازلیان، انگلیس ها لقب ”سر“ را به پیشوای بهائیان دادند و چنین وانمود کردند که بهائیان از حمایت آنان برخوردارند. اما به تدریج که بهائیان توسعه و نفوذ جهانی پیدا کردند، به جانب امریکاییان روی آوردند و با گسترش دامنۀ بهائیت در امریکا، در این سرزمین پهناور به فعالیت پرداختند و از انگلیسی ها روی برتافتند.»

2-1-6-فریدون آدمیت

دیدگاه دکتر فریدون آدمیت، به ویژه نسبت به بهائیان، به شدت منفی است. از نظر او، دو مسلک بهائیت و ازلیت، که از بابیت انشعاب شده، دو «مذهب سیاسی» هستند که طی تاریخ، با استعمار روس و انگلیس در پیوند بوده و از لطف و حمایت آن ها بهره داشته اند.

وی با اشاره به درگیری و اختلاف بین پیروان باب، و تفرقۀ آنان به دو گروه بهائی (هواداران میرزا حسینعلی بهاء) و ازلی (مریدان میرزا یحیی صبح ازل)، خاطرنشان ساخته است: «در اوایل سال ۱۲۸۵.ق بهاءاللَّه و اتباعش را به عکا، و صبح ازل و اصحابش را به جزیرۀ قبرس، که در آن موقع جزء امپراتوری عثمانی بود، فرستادند. میرزا حسینعلی کاغذی از ادرنه به ناصرالدین شاه می نویسد و در آن، شاه را ”ظل اللَّه فی الارضین“ خطاب می کند و خود را ”عبد ذلیل“ می خواند و این پیشوای مذهبی التجا و انابت می کند که اجازه داده شود به ایران بازگردد (عین این نامه فعلاً در یکی از کتابخانه های بزرگ اروپا موجود می باشد). کرزن نیز از صبح ازل یاد کرده می نویسد: ”فعلاً در جزیرۀ قبرس می باشد و دولت انگلیس یک مقرّری دربارۀ او و اتباعش برقرار نموده است (آدمیت،256:1323).

چنان که ملاحظه می گردد، ازلیان (بابیان) به حمایت انگلیس پشت گرم، و روس ها نیز میرزا حسینعلی و بالنتیجه بهائیان را زیر حمایت گرفته بودند و به همین جهت است که ادوارد براون به طبع ”نقطه الکاف“ [از کتاب های تاریخی کهن بابیه ] که جانشینی صبح ازل را ثابت کرده و مقام میرزا حسینعلی را غصبی می نماید، دست یازیده و یک مقدمۀ پر آب و تابی بر آن نوشته که اگر درست در آن دقت شود، از یک دست، بابی ها را حمایت نموده، غم آنان را می خورد و از دست دیگر، بهائیان را تحقیر کرده پرده از روی مقام غصبی آنان برمی دارد (آدمیت،258:1323).

انسان وقتی که کتاب ”یک سال در میان ایرانیان“ تألیف ادوارد براون را مطالعه می کند می بیند این مرد دانشمند انگلیسی چگونه با عبا و ردا و تسبیح و سجاده در ایران مسافرت کرده و در یزد و کرمان به تریاک کشیدن نیز مشغول شده و بیشتر مصاحبت خود را با مردم عوام می کند و محور صحبت او در همه جا و همه وقت از بابیگری می باشد، آن وقت می فهمد این افسر آزمودۀ انگلیسی چقدر در نشر عقاید بابیگری کوشیده و چه خدمت بزرگی به دولت خود کرده است.

به همین جهت والنتین چیرول، مخبر معروف روزنامۀ تایمز، که از جمله کسانی بود که در مورد پیمان نحس ۱۹۰۷، وزارت خارجۀ انگلیس با وی مشورت کرد، در کتاب معتبر خود ”مسئلۀ شرق وسطی“ یا ”چند مسئله سیاسی راجع به دفاع هندوستان“، بهائیان را جاسوس روس ها معرفی می کند. وی کاپیتان تومانسکی را از مبارزترین مأموران و عاملان آن دولت قلمداد می نماید، و حتی اشاعۀ بابیگری را نتیجۀ علاقۀ روس ها و اقدام در انتشار آثار آنان می داند. این مورخ معتبر اضافه می کند که تومانسکی در این راه به دولت متبوع خود خدمت کرد. ما هم با همین سنخ استدلال، ادوارد براون انگلیسی را از کسانی می دانیم که مأموریت های رسمی در اشاعۀ این مذهب سیاسی داشته است و با انتشار آثار بابی ها و نوشتن مقالات متعدد دربارۀ آن ها مساعی زیادی به خرج داده.

جنگ بین المللیِ گذشته در سرنوشت بابی ها مؤثر گردید و سقوط حکومت تزار به عمر حمایت آنان از بهائیان خاتمه بخشید. از آن طرف سرزمین فلسطین به دست انگلیس ها افتاد و بهائیان را به سوی خود کشیدند.»(آدمیت،256:1323)

2-1-7-محمدرضا فشاهی[8]

محمدرضا فشاهی، البته نسبت به جنبش بابیت نخستین، دیدگاهی مثبت داشته و به رغم انتقاد از شخص باب، به عنوان کسی که «با وجود تسلط بر فلسفه و عرفان، از آیین سیاست و مبارزۀ اجتماعی، آگاهی چندانی نداشت و به نوشتن رساله و بزرگداشت طلسمات و بازی با اعداد دل خوش کرده بود»، فصلی از کتاب خویش (از گات ها تا مشروطیت) را با لحنی جانب دارانه به موضوع باب و آشوب هواداران وی در زمان محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار اختصاص داده و از آن ها با عنوان «نهضتی انقلابی» یاد کرده است.

دیدگاه فشاهی در مورد فرقۀ بهائیت، اما، از اساس، سخت منفی است و آن را از بابیتِ (نخستین) جدا کرده و به عنوان گروهی ارتجاعی و وابسته به قدرت های بیگانه، آماج انتقاد و حمله ساخته است. به اعتقاد وی: دودستگی میان بابیان (پس از مرگ باب) و تقسیم آن ها به دو گروه «ازلیان» (به ریاست یحیی صبح ازل) و «بهائیان»(به ریاست حسینعلی بهاء) یکی از عوامل مهم شکست جنبش بابیه بود. زیرا به اعتقاد او: «این واقعه، نیروی ”بابیان“ را تحلیل برد» و پس از آن ،صبح ازل روحیۀ انقلابی را رها نمود و گوشۀ عزلت اختیار نمود و به پیروان اندکش، بسنده کرد و دست از مبارزه با قاجاریه کشید... از طرف دیگر، بهاءالله نیز به دامن سیاست های بیگانه (روس و انگلیس) پناه برد و زیرکانه جنبه های انقلابی نهضت را تضعیف نمود و ”اخلاق“ را به جای آن قرارداد و با ناصرالدین شاه از در سازش درآمد.(فشاهی ،102:1386).

او به پیروان خود سفارش می نمود که: ”باید کشته شدن را بر کشتن ترجیح داد“ و در دورانی که ”ناسیونالیزم“ ایرانی، برای مبارزه با تسلط سیاسی و اقتصادی بیگانه و نیز حکومت فئودال محلی دست نشاندۀ آن، به منزلۀ یکی از حیاتی ترین سلاح های توده و روشنفکران ایران بود، به مبارزه با این سلاح پرداخت و گفت: ”لیس الفخر لمن یحبّ الوطن بل الفخر لمن یحب العالَم“ [حب وطن افتخاری ندارد، حب جهان افتخار دارد!] و بدین وسیله ”جهان وطنی“ را رسماً تائید نمود و سر انجام در یکی از الواح خود (لوح سلطان)، خود را ”غلام و عبد“ و ”ناصرالدین شاه“ را ”ملیک زمان“ اعلام نمود.(فشاهی ،106:1386)

بعدها جانشین او، عباس افندی، رسماً به دفاع از محمدعلی شاه در مقابل مشروطه خواهان برخاست و در یکی از الواح خود چنین نوشت: ”طهران، حضرت ایادی امر الله، حضرت علی قبل اکبر علیه بهاء الابهی (هو الله)

ای منادی پیمان، نامه ای که به جناب منشادی (حاجی سید تقی) مرقوم نموده بودید ملاحظه گردید و به دقت تمام مطالعه شد.. از انقلاب ارض طا (تهران) مرقوم نموده بودید، این انقلاب در الواح مستطاب مصرح و بی حجاب، ولی عاقبت سکون یابد و راحت جان حاصل شود... و سریر سلطنت کبری در نهایت شوکت استقرار جوید و آفاق ایران به نورانیّت عدالت شهریاری (محمدعلی شاه) روشن و تابان گردد.

مکدر مگردید، جمع یاران الهی را به اطاعت و انقیاد و صداقت و خیرخواهی به سریر تاجداری دلالت نمایید، زیرا به نصّ قاطع الهی، مکلَّف برآن اند.

زنهار، زنهار، اگر در امور سیاسی، نفسی از احبّاء مداخله نماید، یا آنکه بر زبان کلمه ای براند...

باری، گوش به این حرف ها مدهید و شب و روز به جان و دل بکوشید و دعای خیر نمایید و تضرع و زاری فرمایید تا... در جمیع امور نوایای خیریۀ اعلیحضرت شهریاری واضح و مشهور، ولی نوهوسانی (مشروطه خواهان) چند گمان نمایند که کسر نفوذ سلطنت، سبب عزّت ملت است. هیهات، هیهات، این چه نادانی است... اعلیحضرت شهریاری الحمدلله شخص مجرّب اند و عدل مصوَّر؛ عقل مجسَّم و حلم مشخّص و... و السلام علی من اتبع الهدی، ۱۱ ج ۱ سنۀ ۱۳۲۵ [قمری ] “.»

فشاهی در ادامه افزوده است: «سیاست دفاع از محمدعلی شاه و دولت روس تزاری تا هنگام پیروزی مشروطه خواهان و فرار محمدعلی شاه ادامه یافت و پس از آن، این فرقه یکسره در دامن دولت انگلیس درغلطید.»(فشاهی ،216:1386).

2-1-8- احسان طبری

احسان طبری، از مخالفت حسینعلی بهاء (مؤسس بهائیت) با «تعصبات ملی و دینی»، که بهائیان بدان افتخار می کنند، تلقی مثبتی نداشته و این آموزه را موجب بدآموزی هایی چون انصراف ملت ها از مبارزات اجتماعی ــ سیاسی خویش، و تعطیلی هرگونه قیام و جنگ (اعم از دفاعی یا تجاوزی) از سوی آنان، دانسته است.

به نوشتۀ طبری: «بهاءاللَّه اعلام داشت که همۀ افراد بشر بارِ یک دار و برگ یک شاخسارند و با تعصبات ملی و دینی مخالفت ورزید. بر اساس اصل اخوت عمومی افراد بشر و نفی تعصب، به ناچار بهائیه با مبارزۀ اجتماعی، مخالفت با دولت، نبرد طبقاتی، قیام و انقلاب، جنگ اعم از دفاعی یا تجاوزی مخالف اند و این توصیه صلح کل در واقع به توصیۀ انصراف از نبرد طبقاتی می انجامد و به بهائیگری رنگ جهان وطنی و صلح گرایی منفعل می دهد. به همین جهت برخی بهائیگری را ایدئولوژی قشر لال بورژوازی (کمپرادر) می دانند که سازش با دولت وقت و سازش با استعمارطلبان، لازمۀ ادامۀ ”کسب“ آن ها است.»

طبری، در ادامۀ مطلب، از روابط عباس افندی (جانشین حسینعلی بهاء) پس از فروپاشی عثمانی و سیطرۀ بریتانیا بر فلسطین) با مقامات انگلیسی سخن گفته و نوشته است: «دربارۀ رابطۀ محافل بهائی با امپریالیسم انگلستان و امریکا مطالب زیادی گفته می شود. جهان وطنی بهائیان و عقاید ضدانقلابی آن ها و دوری آن ها از مذهب مسلط در کشور ما و وجود مراکزی از آن ها در امریکا و اروپا و کیفیت نیمه مخفی کار آن ها و همبستگی درونی آن ها، همه و همه به این شایعات مایه می دهد. آنچه که مسلّم است نمی توان هر بهائی را یک عامل بیگانه دانست، ولی در وجود رابطه مابین مراکز عمدۀ بهائی، مانند مراکز داشناک و صهیونیست (صهیونیسم) با محافل امپریالیستی تردیدی نیست و می توان حدس زد که سازمان های جاسوسی امپریالیستی از قبیل سیا و اینتلجنس سرویس از سازمان بهائی برای مقاصد خود استفاده می کنند... .»

احسان طبری در پایان خاطرنشان ساخته است: «بانو بهیّه ربّانی، سازمانگر عمدۀ محافل روحانیِ بهائی (پس از شوقی افندی) در مصاحبه ای که در تابستان ۱۹۷۶ با روزنامۀ فرانسوی ”لوموند“ کرد، تأکید نمود که بهائیان همه جا به دولت های موجود و قوانین موجود احترام می گذارند و در کادر آن عمل می کنند. مخبر لوموند پرسیده که آیا در افریقای جنوبی محافل بهائی وجود دارد و چون پاسخ شنید آری، این سؤال بجا را مطرح کرد که مابین شعار برادری انسانی بهائیان و احترام به قوانین نژادگرایانۀ رژیم آپارتاید در پرتوریا چه تناسبی می تواند وجود داشته باشد؟ البته بانو ربّانی به این سؤال نتوانست پاسخ مقنع بدهد و از آن طفره رفت. بهائیانی که خلق و میهن خود را دوست دارند باید با دیدگان باز از افتادن در دام عمال امپریالیستی هم کیش خود که از اعتقاد آن ها به سود مراکز اساسی جنایت و دزدی جهانی استفاده می کنند، بپرهیزند.» (طبی ، 1356، 117)

2-1-9-دیدگاه ژاک آتالی

در کتاب «یهودیان، جهان و پول» با یکی از خطرها و چالش‌های بزرگ قرن معاصر که برآورد نسبت میان پول در تاریخ معاصر یهود با اداره جهان است به گفتگو پرداخته و نشان داده که قوم یهود چگونه با باور یکتایی و توانگری خود و با تصور فرماندهی متمرکز در راهبری جهان، به فکر اداره آن به واسطه پول است.آتالی در سطرهای مختلف این کتاب سعی می‌کند از لابه‌لای حوادثی که منجر به شکل‌گری قوم یهود می‌شود به بررسی راز ماندگاری این قوم و و بررسی علل آزارها و کشتارهای آنها در طول تاریخ می‌پ‍ردازد.به عقیده نویسنده، حوادثی که بر این قوم سرگردان در طول تاریخ می‌گذرد، استعاره‌ای است از اسفار تورات و او نیز بر همین مبنا به بررسی خط سیر اقتصادی این قوم و مراحل تکامل آن می‌پ‍ردازد که در نهایت نیز به بررسی شرایط کنونی اسرائیل و همسایگانش و گمانه‌زنی در مورد آینده آن منتهی می‌شود.(سرحدی ،103،1391)

2-2-دیدگاه های مراجع تقلید و علما در مورد بهائیت

2-2-1- حضرت آیت الله امام خامنه ای

از آنجا که در شهرستان (...) استان فارس تعداد کمی از بهائیان به شغل مغازهداری مشغول شده اند و مردم روزانه با آنها معاشرت و به داد و ستد می پردازندلذا از محضر جنابعالی استدعا می رود به سوالات زیر پاسخ نمائید.

 


۱- آیا بهائیان مسلمان هستند و یا کافر و نجس ؟

۲- حکم سلام و دست دادن با آنها چگونه است؟

۳- حکم خرید از مغازه آنها و فروش چیزی به آنها چگونه است ؟

۴- آیا بر سر سفره ایشان می توان حاضر شد و از غذای این فرقه ضاله خورد ؟

جواب : جمیع افراد فرقه ضاله بهائی محکوم به کفر و نجاست هستند و از غذا وسایر چیزهایی که با رطوبت مسری در تماس با آنها بوده است باید اجتناب کرد وبر مومنین واجب است که با جیله و فسادگری این فرقه گمراه مقابله کنند.

لطفا به سؤالات زیر پاسخ فرمائید:

۱ – معاشرت و همنشینى و دست دادن دانش ‏آموزان مسلمان با دانش آموزان پیروفرقه گمراه بهائیت، اعم از این که دختر باشند یا پسر، مکلّف باشند یا غیرمکلّف، در داخل مدرسه یا خارج از آن، در دوران ابتدائى، متوسطه و پیشدانشگاهى، چه حکمى دارد؟


۲ – رفتار استادان و مربیان با دانش‏ آموزانى که بهائى بودن خود را آشکارمی ‏کنند و یا یقین داریم که بهائى هستند، چگونه بایدباشد؟

۳ – استفاده از وسایلى که همه دانش ‏آموزان از آنهااستفاده مى‏کنند مانند شیر آب آشامیدنى، شیر توالت و آفتابه آن، صابون ومانند آن، با این که علم به مرطوب بودن دست و بدن داریم، چه حکمى دارد؟
جواب : همه پیروان فرقه گمراه بهائیت محکوم به نجاست هستند و در صورت تماسآنها با چیزى، مراعات مسائل طهارت در رابطه با آنها، نسبت به امورى کهمشروط به طهارت است، واجب است. ولى رفتار مدیران و معلمان و مربیان بادانش‏ آموزان بهائى باید بر اساس مقررات قانونى و اخلاق اسلامى باشد.

۴- خواهشمندیم تکلیف مؤمنین را در برخورد با فرقهگمراه بهائیت و آثار حضور پیروان آن در میان جامعه اسلامى، بیان فرمائید؟همه مؤمنین باید با حیله ‏ها و مفاسد فرقه گمراه بهائیت مقابله نمودهو از انحراف و پیوستن دیگران به آن جلوگیرى کنند.

۵- گاهى بعضى از پیروان فرقه گمراه بهائیت براى ما غذا یا چیز دیگرىمى‏آورند، آیا استفاده از آنها براى ما جایز است؟از هرگونه معاشرت با این فرقه ضالّه مضلّه، اجتناب نمائید.

۶ – بهائیان بسیارى در اینجا کنار ما زندگى می ‏کنندکه رفت و آمد زیادى در خانه‏هاى ما دارند. عده‏اى مى‏گویند که بهائى‏ها نجسهستند و عده‏اى هم آنها را پاک مى‏دانند. این گروه از بهائى‏ها اخلاق خوبىاز خود آشکار مى‏کنند، آیا آنها نجس هستند یا پاک؟آنها نجس و دشمن دین و ایمانِ شما هستند، پس فرزندان عزیزم جدا ازآنها بپرهیزید.

3-1-مقدمه

یکی از روش‌هایی که از زمان‌های گذشته تا به امروز دشمنان اسلام و به ویژه استعمار شرق و غرب، برای ایجاد تفرقه و از بین بردن اتّحاد بین مسلمانان و همچنین نابودی اسلام به کار برده‌اند، سوء استفاده از نیاز فطری بشر به پرستش و علاقه و گرایش او به مسائل معنوی و روحانی بوده است. او در این راستا به تحریف مذهب حق و یا ایجاد مذاهب ساختگی و حمایت از این مذاهب ساخته دست بشری کرده است. پیشینه ساختن مذاهب در اسلام تا دوران حضور ائمه اطهار علیهم السلام بر می‌گردد،‌ به گونه‌ای که پس از شهادت یک امام، به دلائل متعددی اقدام به تشکیل فرقه‌ای مستقل می‌زدند. ایجاد فرقه‌هایی همچون زیدیه، فطحیه‌ای، ناووسیه، اسماعیلیه،‌ واقفیه‌ای و ... از شواهد این مدعاست. فرقه‌سازی در قرون اخیر با تشکیل فرقه‌ی شیخیه و بابیه وارد مرحله جدیدی شد و با پیدایش فرقه بهائیه به اوج خود رسید،‌ چرا که شاهد ادعای آموزه‌هایی در این مذهب ساختگی هستیم که در کمتر فرقه اسلامی تا به حال شاهد بوده‌ایم. بهائیت از ابتدا برای ایجاد تفرقه در بین شیعیان به وجود آمد و به یک جریان ضد اسلام مبدل گردید . سیاست ضد اسلامی آن همواره ادامه یافته و با هر جریان اسلام خواهی اعم از فرهنگی و سیاسی، در ایران به مقابله پرداخته و هر جریان سنت شکن ضد اسلامی را همراهی نموده است .با توجه به اینکه مرکزیت این گروه در اسرائیل قرار دارد; هماهنگی و همسانی آنان با جریان صهیونیزم بسیار زیاد است . از آنجا که فراماسونری نیز در خدمت پیاده کردن سیاستهای استعماری غرب در ایران و دیگر کشورهای خاورمیانه قرار دارد عملکرد آنان نیز با عملکرد بهائیت یکسان است . این گروهها ممکن است از لحاظ نظری با یکدیگر اختلاف داشته باشند اما از حیث عملکرد کاملا مشابه هم عمل می نمایند .


3-2- تاریخ بهائیت

بهایی گری به عنوان یک جنبش اجتماعی در قرن سیزده هجری (نوزده میلادی ) در ایران پا به عرصه وجود گذاشت و به عنوان حرکتی علیه سنتهای دینی و اجتماعی حاکم بر جامعه به حیات خویش ادامه داد. این جنبش در کنار حکومتهای استعماری و در مقابل فرهنگ اصیل ملی –اسلامی قرار گرفت و به عنوان ابزار استعمارگران به کار رفتاین جنبش در کنار حکومتهای استعماری و در مقابل فرهنگ اصیل ملی - اسلامی قرار گرفت و به عنوان ابزار استعمارگران به کار رفت . از نظر اجتماعی، بروز این جنبش در ایران زمانی بود که پس از جنگهای ایران و روس به علت افزایش تماس با فرهنگ اروپایی، نوگرایی افکار بسیاری از متفکران و نیز عوام را به خود مشغول کرده بود و در نتیجه مخالفت با سنتهای غلطی نظیر استبداد شاهان، زمینه برای ظهور حرکتهای اجتماعی فراهم شده بود . در چنین شرایطی جنبشهای اصلاحی چندی در ایران شکل گرفتند و در این فضا برخی به فکر تغییر فرهنگ ملی حاکم و ایجاد نوآوریهای مذهبی افتادند . در نتیجه این طرز تفکر بود که فرقه هایی چون شیخیه و بهائیه در کنار مکاتب سکولار در ایران ظاهر شدند و همواره در مقابل حرکتهای احیاگر سنتهای ملی - دینی ایستادند و حرکتهای سنت شکن را تایید کردند . با این طرز فکر کلی، این فرقه ها - حتی اگر به قول بعضی به وسیله همان استعمارگران به وجود نیامده باشند - آلت دست استعمارگران قرار گرفتند .(زاهدانی ،8:1384)

فتنه باب وبها ازتوطئه های مهمی است که ازاواسط دوره قاجاریه باهدف اسیب رساندن به اسلام وخصوصاّ تشیع از سوی کانونهای استعماری طراحی شدودرمسیرتداوم حیات سیاه وتباهش همواره درکنار دشمنان اسلام ، درصددضربه زدن به این دین مبین وازبین بردن خصلتهای ضداستکباری وظلم ستیز ان بودودریک کلام هدف طراحان این فتنه، تلاش برای شکستن کیان واقتدارملی ایرانیان که اززمان صفویان حول محور تشیع پدیدامده ومنافع قدرتهای استکباری واستعماری راتهدید می کرد،بود.

نخستین گروههای خارجی و عناصری که باهدفهای استعماری پابه سرزمین ایران گذاشتتند، جامعه ایران را جامعه‌ای محکم ویکدست درسایه اتحادعقیدتی وباورهای اسلامی یافتند و پس از دهها سال آمد و رفت و مطالعه و رایزنی به این نتیجه رسیدندکه برای نفوذدراین جامعه وکشاندن ایران به جاده استعمار و استثمار، چاره‌ای جز ایجاد اختلاف در عقاید دینی مردم وتقسیم این رودخانه درخشان به جویبارهای کوچک وکم رمق وبی اهمیت ندارند. به همین سبب تلاش درراه تضعیف بنیانهای اعتقادی مردم ایران وایجاداختلاف درمیان انان رادردستورکارخوقراردادند. براساس همین درک واحساس نیاز بودکه مشاهده می کنیم دولت انگلستان به عنوان قدرت طرازاول ومسلط استعماری آن روزگار، برای نفوذ در سرزمینهای اسلامی بویژه ایران، طرح و برنامه ای مفصل تدارک میبیندوبرای ایجاد شکافت دربافت اعتقادی مردم مسلمان و شیعه مذهب ایران بوجه هنگفتی درنظر می گیرد و نایب السلطنه وفرمانروای هندوستان اعلام می کند که غازی حیدرالدین پادشاه”صوبه اود” وفرمانفرمای “لکنهو” تمام مایملک ودارایی خودراوقف مراکز دینی شیعیان جهان کرده است تادرامد حاصله از ان درهرسال صرف امور معیشتی وتحصیل علوم دینی طلاب شیعه مذهب شود (رائین ،112:1357).

ازهمین زمان شعبه ویژه اموردینی واوقاف درکنسولگری های انگلیس درشهرهای ایران ، بویژه شهرهای مذهبی نظیر مشهد و قم و شیراز و نیز درشهرهای عراق وبین النهرین مانند شهرهای کربلا و نجف وسامره آغاز بکار کرد. در این شعبه های نوبنیاد که زیرنظرسفارت بریتانیای کبیر درتهران اداره می شدند، چندین کارشناس اموردینی عضو وزارت مستعمرات انگلستان (که به زبانهای فارسی وعربی تسلط کامل داشتند) مشغول به کارگردیدند. دیپلماتهایی که دراین شعبه‌ها فعالیت می‌کردند، ظاهراً صاحب عنوان “دبیر” بودند.اینان اطلاعات فراوانی پیرامون ادیان و مذاهب داشتند و در هرشهر، عوامل وجاسوسان مخصوصی با این “دبیران ادیان” درارتباط بودند و با بودجه مخصوصی که دولت انگلستان به نام “موقوفه صوبه اود” دراختیارانان گذاشته بود، درفعالیتهای مذهبی و اسلامی مردم اخلال می کردند. سرارتورهاردینگ دیپلمات معروف و سفیروقت دولت انگلستان درایران، این بودجه را به یک اهرم قدرتمند تشبیه می‌نماید و می نویسد: ”اختیار تقسیم وجوه موقوفه صوبه او در دستهای من مانند اهرمی بودکه با آن می‌توانستم همه چیز رادرایران ودربین النهرین بلندکنم وهر مشکلی راحل وتصفیه نمایم…”سیاستمداران ودولتمردان انگلیسی که دران ایام آفتاب درمستعمراتشان غروب نمی کرد، کینه‌ای آشتی ناپذیر با اسلام و مسلمانان داشتند و آنها را سد راه تسلط خود بر ملل و سرزمینهای مشرق زمین می دانستند، تا جایی که لردگلادستون نخست وزیر انگلستان دریکی ازجلسات پارلمان این کشوربه پشت تریبون رفت و در حالیکه قران کریم را برسردست بلند کرده بود خطاب به نمایندگان گفت:”تااین کتاب دردست مسلمین است کاری ازانگلستان درباره آنان برنمی ایدومانمی توانیم برانان حکومت کنیم .”(هاردینگ،334،1361)

به همین دلیل بود که اساس سیاست انگلستان درکشورها و سرزمینهای اسلامی برپایه ایجادتفرقه واختلاف در بین مردم و فرقه ها و مذاهب قرارگرفت و”شعبه امورادیان”درسفارتخانه های بریتانیادرکشورهاوشهرهای اسلامی بوجود آمد و دولتمردان انگلیسی مبارزه با اسلام و ایجاد اختلاف بین مسلمانان و پیروان مذاهب محتلف اسلامی را در دستور کار خود قرار دادند و دراین میان بیش ازهمه برای ایجاد اختلاف دربین شیعیان برنامه ریزی کردند. انگلیسیها که ازهمان ابتدای ورود به ایران درزمان صفوبه، شیعه را سد راه وصول به اهداف استعمارگرایانه خودیافته بودند، دراندیشه تضعیف باورهای اسلامی واعتقادات ضد سلطه بیگانه مردم شیعه مذهب ایران بودند و با هدف تضعیف قدرت نظامی واقتصادی شیعیان، همواره سلاطین عثمانی را به جنگ با ایران ودرگیری و نبردخونین باپادشاهان شیعه مذهب صفوی تشویق می کردند.براین اساس یکی از محورهای عمده تلاشهای کارگزاران استعماری و ماموران و دبیرهای شعبه ادیان وزارت مستعمرات و نیمه مستعمرات و مستملکات دولت انگلستان، پیداکردن، تشویق و پشتیبانی و حمایت از مدعیان مهدویت (به عنوان یکی از اصول اعتقادی شیعه) باهدف ایجاد تشتت و پریشانی و چنددستگی درمیان مسلمین بود . این حرکت در ایران که در همسایگی هندوستان، یعنی بزرگترین و زرخیزترین مستعمره بریتانیا قرارداشت، واجد ویژگی و اهمیت خاص بود. این نکته قابل تعمق واندیشه است که تنها در فاصله زمانی پنجاه سال چندین مدعی مهدویت درسرزمینهای اسلامی پیداشدند که به شهادت اسناد و مدارک تاریخی که همگی و بدون استثنا از حمایت دولت انگلستان برخورداربودند و به شهادت همان اسناد تاریخی سه تن از این مدعیان مهدویت ایرانی وعبارت بودند از میرزاسیدعلی محمدشیرازی(باب) و میرزاحسینعلی نورکجوری (بهاء الله) و میرزا یحیی صبح ازل، که”سیدعلی محمدشیرازی” فتنه بابیگری رادر ایران پدید آورد و موجب خونریزی و کشتار در ایران شد و”میرزاحسینعلی نوری” فرقه ضاله بهاییت را ایجاد کرد که آن هم باعث صدمات جبران ناپذیری به مردم این آب وخاک گردید و ”میرزایحیی صبح ازل “هم فرقه ازلیگری را ایجاد کرد. فتنه بابیگری و بابیگری و بهائیگری و ازلیگری همگی از آبشخور”شیخیگری” و اندیشه های شیخ احمداحسایی سیراب می شوند. براساس مدارک موجود، ماموران دولت انگلستان مدتها پیش ازانکه سیدعلی محمدشیرازی(باب) ادعای خویش رامطرح سازد او را زیر نظرداشتند و همواره گزارش فعالیتهای وی و پیروانش را به لندن می فرستادند .برابر سند موجود در بایگانی وزارت امورخارجه انگلیس، به تاریخ ۲۱ ژوین ۱۸۵۰ که یک مامور ناشناس انگلیسی ازتهران به لندن ارسال داشته چنین امده است:”جناب لرد پالمرستون برحسب تعلیمات جناب لرد،اینجانب افتخاردارد شرحی درباره مسلک جدید”باب”رالفاً ارسال دارم.مطالب ضمیمه را یکی از پیروان باب به من داد ومن تردیدی در صحت آن ندارم…در یک جمله، این(درشمار)ساده ترین مذاهب است که اصول ان درماتریالیسم،کمونیسم ولاقیدی نسبت به خیروشرکلیه اعمال بشر خلاصه می شود.افتخاردارم که منقادترین چاکرناچیزباشم. امضاء ناخوانا”(رائین ،1357، 211)3-3- خاستگاه جغرافیایی بهائیت

بهائیت فرقه ای منشعب از بابی گری است [9]بنیانگذار بابیت سیدعلی محمدشیرازی ملقب به باب است او در سال 1235 ق در شیراز متولد شد و در 19 سالگی به کربلا رفت و در درس سیدکاظم رشتی حاضرگردیداو پس از مرگ استاد خود را باب امام زمان خواند و پس از مدتی ادعاهای بزرگتری چون مهدویت و رسالت را مطرح کرد . پس از مرگ محمدشاه قاجار در سال 1264ق مریدان علی محمد آشوب هایی در کشور پدیدآورد و به قتل و غارت مردم پرداختند . میرزاتقی خان امیرکبیر به جهت فرو نشاندن فتنه بابیه و بازگرداندن امنیت به کشور در صدد سرکوبی آنان برآمد . سرانجام علی محمدباب و یکی از پیروانش به نام محمدعلی زنوری در 28 شعبان 1266 در تبریز تیرباران شدند(مشکور،1375: 88-91)

بهاییت فرقه‏اى است که میرزا حسین على نورى مؤ سس آن بوده است، او فرزند میرزا عباس نورى است و در سال 1233 هـ.ق در تهران متولد گشت، او بعد از تحصیلات مقدماتى همچون پدرش که در دستگاه "امام وردى میرزا"[10] از قاجاریه، سمت منشى گرى داشت، به خدمت دیوان درآمد و چون شوهر خواهرش هم منشى ق نسول روس بود، با ساز و کارهاى ایجاد ارتباط با سفارت خانه‏ها هم آشنایى پیدا کرد.( آیت الله نوری،63:1360)

با ظهور و غوغاى "على محمد باب"، او و برادر ناتنى‏اش (یحیى صبح ازل) و تنى چند از خاندانش به باب پیوستند و آن گاه که باب به دستور میرزا تقى خان امیر کبیر در تبریز اعدام شد، یحیى صبح ازل که 13 سال از برادرش کوچک تر بود به جانشینى باب برگزیده شد. البته میرزا حسین على هم طبق مصالحى تسلیم وى گردید، اما پس از مدتى از اطاعتش سرپیچى نمود.(صدری ،1375، 734) نخست ادعاى "مهدویت" کرد و مدعى شد که او همان کسى است که باب وعده‏ى ظهورش را داده است. (دانشنامه جهان اسلام ،1374 ، 734) و با گذشت زمان بر ادعاهایش مى‏افزود، از ادعاى "رجعت حسینى" و "رجعت مسیحى" گرفته تا ادعاى "رسالت و شارعیت" و در نهایت، ادعاى "حلول خدا در او" با تجسد و تجسم خداوند، و دعواى "انا الهیکل الاعلى"، که در ادامه به برخى از آن‏ها اشاره خواهد شد.

[1]- شهبازی، عبدالله، فصلنامه تاریخ معاصر ایران، شماره .27

2-خان ملک ساسانی،دست پنهان سیاست انگلیس درایران،به نقل ازکتاب حقوق بگیران انگلیس در ایران،اثراسماعیل رایین،صص 112-97.

[3]سخن اول، فصلنامه مطالعات تاریخی، ش۱۷، ص۸٫

[4]-شوقی افندی ربانی (عید البهاء) ملقب به ولی امرالله در یازدهم اسفندماه سال ۱۲۷۶ شمسی و ۲۷ رمضان ۱۳۱۴ هجری قمری در عکا متولد شد. او فرزند ضیائیه دختر بزرگ عبدالبهاپدرش میرزا هادی افنان برادر زاده خدیجه بیگم همسر اول سید علی محمد باب بود .شوقی تا ۱۱ سالگی را در عکا محل زندگی وتبعیدگاه جد مادر خود بهاءالله بسر برد . با سقوط حکومت عثمانی در سال ۱۹۰۸ میلادی عبدالبهاء به همراه خانواده خود جهت تامین تحصیلات نواده‌هایشان به شهر حیفا که در ۱۲ کیلومتری عکا واقع شده، نقل مکان کردند. ، شوقی تحصیلات خود را در حیفا در کالج دفرر انجام داد و سپس به دانشگاه بیروت رفت و درنهایت دانشگاه آکسفورد انگلستان را برای ادامه تحصیلات انتخاب کرد. و ظاهراً موفق به اخذ مدرک از این دانشگاه نشد

[5]-احمد کسروی، از کسانی است که با بهائیان از نزدیک بحث و گفت وگو داشته و آثارشان را بررسی و نقد کرده است. وی، رهبری بهائیت را در آغاز پیدایش، بسته و پیوسته به استعمار تزاری دانسته، و در ادوار بعد (مشخصاً در اواخر جنگ جهانی اول) با امپراتوری بریتانیا در پیوند شمرده است. چنان که متقابلاً رهبری گروه ازلیان (میرزا یحیی صبح ازل، برادر کوچک بهاء) به قبله لندن نماز می گزارده است

[6]- از زمان عباس افندی (جانشین میرزا حسینعلی بهاء)، مرکز بهائیت از عکا به حیفا (هر دو، واقع در اسرائیل کنونی) انتقال یافت ـ ع. منذر.

[7]-(Sir)

[8]-محمدرضا فشاهی، نویسنده، جامعه شناس، فلسفه دان و شاعر اهل ایران است. او در پاریس زندگی می‌کند و استاد فلسفه است.

[9]-لازم به ذکر است فرقه بابیت خود نیز انشعابی از فرقه شیخیه می باشد. شیخی گری ، نوعی انشعاب از تشیع است که در قرن دوازدهم هجری پدیدآمد. بنیانگذارآن شیخ احمداحسایی است و پس از مرگ وی پیروانش پیرامون سیدکاظم رشتی گردآمدند.

[10]-شاهزاده امام وردی میرزا ، پسرفتحعلی شاه و رئیس گارد مخصوص سلطنتی از طرفداران نفوذ روس در ایران بودکه ردپای ارتباط با سفارت روسیه در کارنامه او مشهوداست.

 


خرید و دانلود تحلیل ژئوپلتیک اقلیت در جمهوری اسلامی ایران با تاکید بر بهائیت

تحلیل ژئوپلتیک اقلیت در جمهوری دانلود پایان نامه word
زینب شنبه 11 شهریور 1396 ساعت 12:04
0 نظر

وضعیت مصرف حامل‌های انرژی قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال 1390-1388

 

چکیده:

مقدمه: منابع انرژی یکی از مهم ترین منابع خدمت رسانی در بیمارستان به شمار می آید. هدف از این پژوهش مقایسه میزان مصرف انرژی قبل و پس از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها در بیمارستان های داشگاه علوم پزشکی ایلام در سال های 1390-1388 بود.

روش کار: این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی است که به شیوه کمی و به صورت مقطعی در سال 1391 انجام شد. جامعه پژوهش شامل کلیه بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی شهر ایلام بودند. کلیه بیمارستان ها به صورت سرشماری مورد مطالعه قرار گرفته اند. مراجعه به آمار و اسناد هزینه و مصرف در سال های 1390-1388 ، مبنای جمع آوری اطلاعات بوده است. داده های بدست آمده از طریق ورود به اکسل و نرم افزار آماری SPSSبا استفاده از آمار توصیفی و آزمون آماری T جفت شده و همبستگی پیرسون تحلیل شد.

یافته ها: آزمون t-student نشان داد میانگین مصرف ماهیانه آب و برق در یکساله بعد از هدفمندی یارانه ها در بیمارستان های مورد مطالعه بیش از یکسال قبل و مقدار مصرف گاز به صورت معناداری کمتر از قبل بود . اما میانگین مبلغ ماهیانه آب، برق و گاز در دوره بعد از هدفمندی یارانه ها به طور معناداری بیشتر از قبل بوده است(001/0≥ p-value) همچنین کل هزینه انرژی در بیمارستان های مورد مطالعه (مصطفی خمینی، طالقانی، امام خمینی) بعد از هدفمندی یارانه ها به ترتیب 7/3، 5/6 و 8/6 برابر افزایش داشته است.

بحث و نتیجه گیری: برایبهینهسازیمصرفانرژی در بیمارستان هابهتر استاستانداردهایمصرفدر بخش هایمختلفباتوجهبه آخرینسطحتکنولوژیودیگرعواملتأثیرگذاربرمصرفانرژیتعیین و به کار گرفته شود ، همچنین پیشنهاد می گردد دولت در خصوص ارائه یارانه مراکز درمانی دولتی رفرمی ایجاد نماید که این بار سنگین از دوش بیمارستان ها برداشته یا تا حد قابل توجهی تعدیل گردد.

کلمات کلیدی: بیمارستان، مصرف انرژی، هدفمندی یارانه ها

 

فصل اول. 12

1-1 مقدمه:13

1-2 بیان مسئله و اهمیت پژوهش:16

1-2-1 منافعهدفمند سازییارانهحامل‌های انرژی:18

1-3 اهداف و فرضیات.. 21

1-3-1 هدف اصلی طرح. 21

1-3-2 اهداف فرعی طرح. 21

1-3-3 هدف کاربردی.. 22

هدف آرمانی:22

1-3-4 سؤالات پژوهش... 22

فصل دوم. 23

2-1 مبانی نظری پژوهش... 25

2-1 سابقه تاریخی موضوع پژوهش:26

پیشینه یارانه‌ها در جهان. 26

2-1-2 تاریخچهیارانهدرایران. 26

2-1-3 اصلاحات یارانه در سال‌های اخیر (دولت نهم و دهم)28

2-2 مبانی نظری پژوهش... 29

2-2-1: فوایدومزایایاجرایبرنامههدفمند سازییارانه‌ها:30

2-2-2 شرایط اصلاحات یارانه‌ای.. 32

2-2-3 اهداف اصلاحات یارانه‌ای:32

2-2-4 روش‌هایپرداختیارانه:33

2-2-5 یارانه‌ها و انواع آن:33

2-2-6 روش‌های هدفمند سازی یارانه‌ها:35

2-2-7 حامل‌های انرژی و بیمارستان:36

2-2-8 وضعیت سه حامل انرژی مورد مطالعه در ایران (پیش از اجرای طرح هدفمندسازی یارانه ها):37

2-2-9 سیستم های اصلی تأمین انرژی در بیمارستان ها:38

2-2-10 منافع حاصل از صرفه جویی در مصرف حامل های انرژی:38

2-2-11 ممیزی و ارزیابی اصلاحات یارانه ای:38

2-2-12 ممیزی و ارزیابی مصرف حامل های انرژی:39

2-2-13 موانع و محدودیت های ارزیابی های کارایی مصرف انرژی:40

2-2-15 تعاریف برخی از اصطلاحات کلیدی در مبحث هدفمندسازی یارانه ها:41

2-2-15-1 یارانه:41

2-2 مروری بر مطالعات انجام یافته. 43

مطالعات انجام گرفته در ایران:43

2-3-2 پژوهش های انجام گرفته خارج از ایران:49

فصل سوم. 53

3-1 مقدمه. 54

فصل چهارم. 57

4-1 مقدمه:58

جدول 1: میانگین ماهانه تعداد بیماران و تخت روز اشغالی بیمارستان های مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها59

نمودار 1: مقایسه میانگین مصرف ماهانه آب (بر حسب لیتر) بیمارستانهای مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها60

جدول 2: مقایسه میانگین مصرف ماهانه آب قبل و بعد هدفمندی یارانه ها در بیمارستان های مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها60

نمودار 2: مقایسه میانگین مصرف ماهانه برق (بر حسب کیلو وات ساعت) بیمارستانهای مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها61

جدول 3: مقایسه میانگین مصرف ماهانه برق قبل و بعد هدفمندی یارانه ها در بیمارستان های مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها62

جدول 4: مقایسه میانگین مصرف ماهانه گاز قبل و بعد هدفمندی یارانه ها در بیمارستان های مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها64

نمودار 4: مقایسه میانگین هزینه ماهیانه آب مصرفی بیمارستانهای مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها65

نمودار 5: مقایسه میانگین هزینه ماهیانه برق مصرفی بیمارستانهای مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها66

نمودار 6: مقایسه میانگین هزینه ماهیانه گاز مصرفی بیمارستانهای مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها67

نمودار 7: مقایسه هزینه کل آب مصرفی بیمارستانهای مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها68

نمودار 8: مقایسه هزینه کل برق مصرفی بیمارستانهای مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها69

نمودار 9: مقایسه هزینه کل گاز مصرفی بیمارستانهای مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها70

نمودار 10: کل هزینه انرژی قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها در بیمارستان های مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها...71

جدول شماره 5: مقایسه میانگین ماهیانه مبلغ مصرف حامل های انرژی در یکسال قبل و بعد از طرح هدفمندی یارانه ها در بیمارستان های مورد پژوهش یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها72

جدول 6: میانگین سرانه مصرف آب (لیتر) بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تعداد بیماران یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها.73

جدول 7: میانگین سرانه مصرف برق (کیلو وات ساعت) بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تعداد بیماران یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها73

جدول 8: میانگین سرانه مصرف گاز بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تعداد بیماران یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها74

جدول 9: میانگین سرانه مصرف آب بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تخت روز اشغالی یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها .......75

جدول 10: میانگین سرانه مصرف برق بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تخت روز اشغالی یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها 75

جدول 11: میانگین سرانه مصرف گاز بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تخت روز اشغالی یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها .....76

جدول 10: میانگین سرانه مصرف آب( لیتر) بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تعداد تخت مصوبیکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها76

جدول 11: میانگین سرانه مصرف برق(کیلو وات ساعت)بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تعداد تخت مصوب یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها77

جدول 12: میانگین سرانه مصرف گاز (متر مکعب)بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تعداد تخت مصوب یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها77

جدول شماره 13: ضرایب همبستگی پیرسون بین مبلغ و مقدار مصرف حامل های انرژی با تعداد بیمار در بیمارستان های مورد پژوهش یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها78

جدول شماره 14: ضرایب همبستگی پیرسون بین مبلغ و مقدار مصرف حامل های انرژی با تخت روز اشغالی در بیمارستان های مورد پژوهش یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها78

جدول 15: مقایسه بهره وری آب مصرفی بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تخت روز اشغالی یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها79

جدول 16: مقایسه بهره وری برق مصرفی بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تخت روز اشغالی یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها79

جدول 17: مقایسه بهره وری گاز مصرفی بیمارستان های مورد مطالعه بر حسب تخت روز اشغالی یکسال قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها80

جدول 18: بهره وری کلی حامل های انرژی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان های مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها80

جدول 19: مقایسه میزان بهره وری انرژی قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها در یکسال قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها در بیمارستان های مورد مطالعه 81

جدول 20: نسبت هزینه انرژی به کل هزینه جاری در بیمارستان های مورد مطالعه یکسال قبل و بعد از هدفمندی یارانه ها82

جدول 21: مقایسه نقطه به نقطه سرانه آب مصرفی بر حسب تعداد بیمار در بیمارستان مصطفی خمینی. 83

جدول 22: مقایسه نقطه به نقطه سرانه آب مصرفی بر حسب تعداد بیمار در بیمارستان طالقانی. 84

جدول 23: مقایسه نقطه به نقطه سرانه آب مصرفی بر حسب تعداد بیمار در بیمارستان امام خمینی. 85

جدول 24: مقایسه نقطه به نقطه سرانه برق مصرفی بر حسب تعداد بیمار در بیمارستان مصطفی خمینی. 86

جدول 25: مقایسه نقطه به نقطه سرانه برق مصرفی بر حسب تعداد بیمار در بیمارستان طالقانی. 87

جدول 26: مقایسه نقطه به نقطه سرانه برق مصرفی بر حسب تعداد بیمار در بیمارستان امام خمینی. 88

جدول 27: مقایسه نقطه به نقطه سرانه گاز مصرفی بر حسب تعداد بیمار در بیمارستان مصطفی خمینی. 89

جدول 28: مقایسه نقطه به نقطه سرانه گاز مصرفی بر حسب تعداد بیمار در بیمارستان طالقانی. 90

جدول 29: مقایسه نقطه به نقطه سرانه آب مصرفی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان مصطفی خمینی. 91

جدول 30: مقایسه نقطه به نقطه سرانه آب مصرفی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان طالقانی. 92

جدول 31: مقایسه نقطه به نقطه سرانه آب مصرفی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان امام خمینی. 93

جدول 32: مقایسه نقطه به نقطه سرانه برق مصرفی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان مصطفی خمینی. 94

جدول 33: مقایسه نقطه به نقطه سرانه برق مصرفی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان طالقانی. 95

جدول 34: مقایسه نقطه به نقطه سرانه برق مصرفی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان امام خمینی. 96

جدول 35: مقایسه نقطه به نقطه سرانه گاز مصرفی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان مصطفی خمینی. 97

جدول 36: مقایسه نقطه به نقطه سرانه گاز مصرفی بر حسب تخت روز اشغالی در بیمارستان طالقانی. 98

فصل پنجم. 99

5-1 بحث (Discussion):100

منابع فارسی:107

منابع لاتین:111

 

 

فصل اول

 

مقدمه

 

Introduction

 

 

فصل اول

 

1-1 مقدمه:

امروزه انرژی در کنار سرمایه و نیروی انسانی بهعنوان یکی از عوامل اصلی تولید در دنیا به شمار می‌آید و در کشور ما نیز بی‌تردیدانرژی نقش بسزایی در پیشرفت و توسعه کشور ایفا می‌کند؛ لذا تدوین استراتژی‌ها وسیاست‌های مناسب با در نظر گرفتن معیارهای پیش‌بینی آینده و تدوین برنامه‌هایمتناسب با آن، به منظور استفاده و تخصیص بهینه انرژی، بسیار حائز اهمیت است. (آمارهای هشداردهنده وزیر نفت، 1389)

نهادهانرژییکیازنهاده هایاساسیدرتابعتولیدکلاناقتصاد محسوبمی‌شود؛به گونه‌ایکههرتغییریدرقیمتایننهاده،درکوتاهمدتازطریقسهم هزینه‌ایآنودربلندمدتازطریقتأثیرمتقابلبربازارسایرنهاده‌هابرشاخصقیمت تولیدکالاهاوخدماتاثرمی‌گذارد. اهمیترفتارنهادةانرژیدربرابرسایرنهاده‌ها بهحدیاستکهمباحثتفصیلیویژه‌ای رادر ادبیاتاقتصادیبهخوداختصاصداده است. (شریفیو همکاران، 1387) استفاده موثر از انرژی می‌تواند به عنوان یکی از راه‌های بالقوه و اثربخش برای حل مشکل جهانی انرژی باشد. (سبیتوسی، 2008)

دولت‌ها برای کاهش اثرات سوء اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی مصرف حامل‌های انرژی نظیر سوخت‌های فسیلی، باید چه به صورت جداگانه و چه به صورت همکاری باهم از طریق اقدامات و سیاست‌های قوی مثل مداخلات تنظیمی بازار نقش خود را ایفا کنند. به طوری که در سناریوی جایگزینی انرژی آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) به نظر می‌رسد سیاست‌هایی که دولت‌ها در حال حاضر اجرا می‌کنند (نظیر اصلاحات یارانه‌های انرژی)، رشد مصرف و استخراج سوخت‌های فسیلی را تا سال 2030 به نصف کاهش دهد. (مورگان، 2008) ایندرحالیاستکهتولیدومصرفانرژیدر ایرانباحالتبهینهفاصلهزیادیداردوشدتمصرفانرژیطی سال‌هایگذشتهدرایرانافزایشچشمگیریداشتهاست. (جباروند و همکاران، 1390)

هرچند ایران از نظر دارا بودن منابع و ذخایر متنوع انرژی دومین کشور در خاورمیانه محسوب می‌شود، اما سرمایه‌گذاری به موقع در بخش انرژی و بذل عنایت کافی به آن حتی در کشورهایی که برخوردار از منابع فنی انرژی می‌باشند ضروری است و امکان دستیابی به عرصه‌های بین‌المللی را میسر می‌سازد. به عنوان مثال ذخایر گاز ایران به تنهایی از مجموع ذخایر گاز کشورهای خاورمیانه به مراتب افزون تر است؛ اما اهمیت صرفه‌جویی در مصرف گاز طبیعی به عنوان یک منبع پایان پذیرفتنی مشخص تر می‌شود که بدانیم مصرف این سوخت به علت داشتن برتری‌های فراوان نسبت به سایر سوخت‌ها روزبه‌روز بیشتر و بیشتر می‌شود. از جمله این برتری‌ها می‌توان به ارزان بودن، آلوده نکردن هوا، محیط و امکان جایگزین شدن به جای سایر سوخت‌ها و همین طور به وسیله سایر سوخت‌ها اشاره کرد. (صالحی، 1372)

همچنین با نگاهی به آمار مصرف انرژی و شاخص‌های مهمی چون سرانه مصرف انرژی، شدت انرژی و بهره‌وری انرژی در ایران و مقایسه آن با سایر کشورهای جهان درمی‌یابیم که در عرصه رقابت جهانی که به سمت مصرف کمتر (بهینه) و تولید بیشتر در حرکت است اتلاف انرژی زیادی را در بخش‌های حمل و نقل،خانگی، صنعت و بخش‌های عمومی_ دولتی خصوصاً بیمارستان‌ها را شاهد هستیم. (وزارت نیرو، 1388) آماروارقام ارائهشدهدرپژوهش‌هاییکهدرارتباطبامراقبت‌هایبهداشتیانجامشده‌اند،نشانمی‌دهندکهمصرفانرژیبهازایهرمترمربعدربیمارستان‌هابسیار بیشترازانواعدیگرمؤسساتخدماتیمی‌باشد. (جباروند و همکاران، 1390)

یکی از انواع اصلی ساختمان‌های اداری که پتانسیل زیادی برای انجام اقدامات صرفه جویانه برای انرژی دارد، بیمارستان می‌باشد. بیمارستان‌ها به دلایلی که ذکر می‌کنیم سهم زیادی از مصرف حامل‌های انرژی را به خود اختصاص می‌دهند. دلایلی از جمله: عملکرد 24 ساعتی این سازمان، اندازه و سطح بزرگ سازه، نیاز به آب گرم، نیاز به تسهیلات برودتی و حرارتی، تجهیزات استریلیزاسیون و وجود انواع و اقسام تجهیزات پزشکی. (مشاوران محیطی ای. پی. تی. اِی، 2007)

واضح است که منابع انرژی یکی از مهم‌ترین منابع خدمت رسانی در بیمارستان به شمار می‌آید و هرگونه مشکل در تهیه و بهره‌برداری از آن‌ها مستقیماً ارائه خدمت به بیماران را مختل و حتی جان آن‌ها را به خطر خواهد انداخت. هزینه انرژی قسمت قابل توجهی از هزینه‌های غیر پرسنلی را به خود اختصاص داده و مستقیماً بر قیمت تمام‌شده هر واحد خدمات ارائه شده به بیمارستان‌ها اثر می‌گذارد. (صدقیانی، 1377)

قیمتانرژیازجملهمتغیرهاییاستکهدراقتصادایرانبه صورتبرون زاوتوسطدولتتعیینمی‌گردد. بهدلیلاینکهازیکطرف انرژیدربینتمامیبخش‌هایاقتصادیجریانداردوازطرفدیگرتمامیبخش‌هایاقتصادیدرارتباطبایکدیگرمی‌باشند. لذاهرگونهتغییریدرقیمت‌هایانرژی،کلاقتصادراتحتتأثیرقراردادهوپیامدهایدرخورتوجهیرابرجایمی‌گذارد. (قادری و همکاران، 1388) بررسی اولیه نشان می‌دهد که در صورتی که قیمت حامل‌های انرژی افزایش یابد، این امکان وجود دارد که تا مرز 700 میلیارد تومان بار هزینه مراکز بهداشتی و درمانی دولتی بالا رود. (پایگاهاطلاع‌رسانیسلامتایران، 1389) در همین رابطه پایگاه اینترنتی خبر آنلاین به نقل از یک عضو کمسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی بیان کرده اکثر بیمارستان‌های دولتی در حال حاضر با کسری بودجه مواجه‌اند که با قطع حمایت‌های دولتی از آن‌ها، نخواهند توانست به مردم خدمات ارائه دهند. زیرا دهک‌های پایین جامعه بیشترین مراجعه‌کنندگان به بیمارستان‌های دولتی هستند و با حذف یارانه حامل‌های انرژی که شامل آب، برق و گاز می‌شود، این بیمارستان‌ها قادر نخواهند بود که هزینه‌های آب و برق خودشان را تأمین کنند و مردم دهک پایین جامعه با مشکلات عدیده‌ای مواجه خواهند شد. (حسنی بافرانی، 1389)

سازمان جهانی بهداشت برآورد کرده، تقریباً سه چهارم کل بودجه بهداشت و درمان در کشورهای در حال توسعه، صرف هزینه‌های بیمارستانی می‌شود و افزایش روزافزون هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، بلااستفاده بودن بخشی از ظرفیت تخت‌های بیمارستانی، عدم استفاده صحیح و منطقی از منابع موجود و عدم توجه به شاخص‌های تخت بیمارستانی موجب اتلاف منابع، هرز رفتن منابع مالی و کاهش کارایی بیمارستان‌ها گردیده است. (بهادری، 1386) آنچهامروزهدرجامعهماتحتعنوانیارانهازآننام‌بردهمی‌شود،درواقععبارتاستازپرداختمستقیمیاغیرمستقیم نوعیکمکمالی،امتیازاقتصادییااعطایبرتریویژه‌ایبهمؤسساتخصوصی،خانوارهاویاواحدهایدولتیکهجهت دستیابیبهاهدافموردنظرانجاممی‌پذیرد. یارانهدولتیدرواقع بهاینمعنی استکهدولتیارانهرابرایجبرانقسمتیازقیمتکالاهاوخدماتباهدفافزایشتولیدبهتولیدکنندگان، افزایشکارکردتوزیعبهتوزیع‌کنندگانوافزایشقدرتخریدمصرف‌کنندهبی‌درآمدیاکمدرآمد،بهمصرف‌کنندگانمی‌پردازد. (وزارت امور اقتصاد و دارایی، 1388)

در دهه 1980 به دنبال بحران بدهی‌ها و رکود جهانیو تقابل تجربه کشورهای شرق آسیا، آمریکای لاتین، جنوب آسیا و صحرای آفریقا، تاکیدراهبردهای توسعه به سمت بهبود مدیریت اقتصاد و پذیرفتن نقش بیشتر نیروهای بازارتغییر کرد که در چارچوب جدید، بیشتر کشورها نسبت به اصلاحات در برنامه یارانه‌ها اقدام کردند.بر اساس آنچه که در تاریخ نظام‌های اقتصاد جهانیثبت شده است، اغلب دولت‌ها در مقاطع زمانی خاص به تدوین طرح اصلاح یا هدفمند سازییارانه‌ها مبادرت کرده‌اند. (گزارش شماره 19561 بانک جهانی، 1999) طرحی کهبهاقداماتیاشارهداردکهدولتطیآنیارانه‌هایموردنظررابه سویگروه‌هایجمعیتیهدفومدنظر،هدایت و جهت‌دهی می‌کند. (عبادی، قوام، 1388)

بنابراین باتوجهبه نقشانرژیدرتوسعهپایدارکشوروافزایشقیمتآندرراستای نزدیکشدنبهقیمت‌هایجهانیلازماستعملکردمدیریتبخش انرژی که هدف آن دستیابیبهاهدافسازمانبهمنظوراستفادهبهینهاز انرژیباکمترینمقدارهزینهاست،بهطوردقیقومستمرموردارزیابیقرارگیرد. (صدری زاده، 1380) بااصلاحقیمتحامل‌هاازیکسو،الگویمصرفاین حامل‌هامنطقیوازاسرافواتلافمنابعجلوگیری می‌شودوازسویدیگر،منابعپولیحاصلازاصلاح قیمتحامل‌ها،بهاقشارکمدرآمدوگروه‌هایهدف تخصیصخواهدیافت. (رادوهمکاران، 1388) از آنجایی که هدفمند سازی یارانه‌ها مستلزم اصلاح قیمت‌های انرژی است، حوزه اقتصاد با افزایش قیمت‌ها مواجه می‌شود لذا شناسایی آثار هدفمند کردن و اتخاذ سناریوهایی که ضمن پیگیری هدفمند سازی، آثار تورمی و تبعات منفی این سیاست را به حداقل برساند، دارای اهمیت است. (یزدانی و همکاران،1389) با عنایت به آنچه ذکر شد، در این مطالعه پژوهشگر در راستای شناسایی آثار هدفمندسازی یارانه‌ها، دو مفهوم هدفمندی یارانه‌ها را به عنوان متغیر مستقل و مصرف حامل‌های انرژی را به عنوان متغیر وابسته مورد پژوهش قرار داده است. این مطالعه در استان ایلام با مساحت 19086کیلومترمربع که حدود4/1 درصد مساحت کل کشورراتشکیل می دهد انجام گرفته، این استان درغرب سلسله جبال زاگرس بین 31درجه و 58دقیقه تا34درجه و15 دقیقه عرض شمالی و45درجه و24دقیقه تا48درجه و10دقیقه طول شرقی درگوشه غربی کشور قرارگرفته است. استان ایلام ازجنوب باخوزستان ،ازشرق با لرستان ،ازشمال باکرمانشاه وازسمت غرب با425کیلومترمرزمشترک باکشورعراق همجواراست .

استان ایلام از نظرشرایط اقلیمی جزو مناطق گرمسیر کشور محسوب می شود که در سردترین ماههای سال (فصل زمستان) متوسط حداکثر دمای هوا بالاتر از 20 درجه سلسیوس بوده است، در تابستان هوا به مرور گرم می‌شود و در گرمترین ماه سال به 7/35 درجه سلسیوس می‌رسد.

دانشگاه علوم پزشکی ایلام جمعاٌ دارای 10 مرکز آموزشی درمانی می باشد که از این تعداد سه مرکز آمزشی درمانی در سطح شهر ایلام به نام های بیمارستان امام خمینی(ره) تاسیس 1352 ( دارای بخش های جراحی مردان، جراحی زنان، ICU، نوزادان، اطفال، اورژانس-بخش آورژانس، رادیولوژی و آزمایشگاه)، بیمارستان مصطفی خمینی تاسیس 1369(دارای بخش های داخلی مردان، داخلی زنان، زایشگاه، C.C.U، I.C.U، اورژانس، Post C.C.U، Post I.C.U، جراحی زنان، اطاق عمل، رادیو لوژی و آزمایشگاه) و بیمارستان ایت ا.. طالقانی تاسیس 1358 ( دارای بخش های دیالیز، روان پزشکی ، بخش سوختگی و اورژانس) می باشد.

 

1-2 بیان مسئله و اهمیت پژوهش:

حامل‌هایانرژیبه عنوانیکیازنهاده هایمهم تولیدوهمچنینکالایمصرفیخانوارها،نقشبسیار مهمیدرتعیینهزینه‌هایتولیدومخارجخانوارهاایفا می‌کند. نوسانقیمتهریکازاینحامل‌ها،نوسان‌هایی رادرهزینهتولید،مخارجمصرف‌کنندهودرنهایتتورم ایجادخواهدکرد. میزانایننوسانبستهبهاهمیتو سهمهریکازحامل‌هامی‌توانددرسبدکلیادرمباحث تولیدومصرف،موردبررسیقرارگیرد. آمارهانشانمی‌دهد قیمتنسبیحامل‌هایانرژیدرمقایسهباقیمتسایر کالاهایتولیدیداخلیاقیمتانرژیدرسطحمنطقهو جهانپایین تربودهواینشکافبینقیمتحامل‌های انرژیدرداخلنسبتبهقیمتجهانیآن،موجبشده استروندمصرفآنطیدههاخیررشدشتابانیبه خودگیردوباعثافزایشسهممخارجحامل‌هادرکل سبدمصرفیشود. دراینراستا،ازجملهموضوعات مهمدرتبیینسیاست اصلاحقیمتحامل‌هایانرژی،بررسیآثاروپیامدهای اجرایاینسیاستبرمتغیرهایکلاناقتصادیاست تاضمنشناساییروابطعلتومعلولیبینمتغیرهای یادشده،سازوکارارائهسیاستاصلاحییاحمایتیو نهادیبرایکاهشتبعاتمنفیاحتمالیوقرارگرفتن اقتصاددرمسیرافزایشکارآییعواملتولیدمشخص شود. (ازواجی،1388)

درسال‌هایاخیربهدلایلگوناگونازجملهحذفتدریجی یارانه‌هایدولتی،توجهبیشتریبهارزشانرژیدراشکالمختلف آنشدهولزوممحاسبهمیزانمصرفوصرفه‌جوییانرژیبهعنوان یکضرورتقطعیوچارهناپذیرپدیدارشدهاست. (جباروند و همکاران، 1390) مطالب زیادی در خصوص یارانه‌ها و آثار آن‌ها نوشته شده است. ولی بیشتر این مطالب در رابطه با کشاورزی، محیط‌زیست و حمل و نقل بوده که البته این مطالعات اغلب در کشورهای صنعتی صورت گرفته است. (ایگر و همکاران، 2007)

بهدلیل نقشبارزانرژیدربهحرکتدرآوردنچرخه‌هایصنعت، کشورهایپیشرفتهصنعتیطیدودههاخیرباپیش‌بینیدشواری‌ها ومحدودیت‌هایکنونی،اقداماتحسابشده‌ایبرایصرفه‌جوییدرمیزانمصرفوبهینهکردنآنبرداشته‌اند. (معاونت انرژی وزارت نیرو، 1384) به طوریکهشدتمصرفانرژیدراینکشورهادراینمدتکاهش یافتهاست. (جباروند و همکاران، 1390) با آگاهی عمومی از هزینه‌های انرژی، احساس نیاز به حفظ منابع، بیش از پیش فزونی گرفته است. بعلاوه افزایش بهای منابع انرژی و کمبود آن‌ها موجبات نظارت بیشتر در مصرف آن را فراهم آورده است. (صدقیانی، 1377)

ساخت ساختمان‌های اداری یکی از سریع‌ترین و در حال رشدترین بخش‌های صنعت ساخت و ساز است. از سوی دیگر مصرف انرژی در سازه‌های اداری قریب به 70 تا 300 کیلووات ساعت بر مترمربع است که این مقدار حدوداً 10 تا 20 برابر بیشتر از بخش مسکونی می‌باشد. (صدر زاده و همکاران، 2011) مصرف انرژی در ساختمان‌های مسکونی و تجاری در طی دهه‌ی اخیر بین 20 تا 40 درصد در کشورهای توسعه‌یافته افزایش یافته است. (پرز لمبارد، ارتیز، پوت، 2008) در همین رابطه نیز بوژاک گزارش داده که در اتحادیه اروپا حدود 40 درصد از کل انرژی توسط ساختمان‌های مسکونی و تجاری مصرف می‌شود. (بوژاک، 2010)

همچنین گزارشی که سایدور ارائه کرده نشان می‌دهد که حدوداً 32 درصد از کل انرژی مالزی در بخش تجاری مصرف می‌شود. (سایدور، 2009) یک پارامتر مهم برای صرفه‌جویی در مصرف انرژی در ساختمان‌ها افزایش میزان کارایی زیرساخت‌های آنهاست. لازمه وجود چنین زیرساخت هایی نصب سخت‌افزارهای باکیفیت است و لازمه نصب این سخت‌افزارها وجود الزامات قانونی می‌باشد. (مشاوران محیطی ای. پی. تی. اِی، 2007)

برق نیز به عنوان سوختی تمیز برای مصرف پزشکی است که روز به روز مصرف آن بیشتر شده و در نتیجه با احتمال کمبود مواجه است. (شورای جهانی انرژی، 1375) انرژی برق یکی از مهم‌ترین انواع حامل‌های انرژی است که همیشه در کشورهای توسعه‌یافته تقاضا برای آن رو به فزونی بوده است. (آذربایجانی و همکاران، 2011) بیشتر تجهیزات در یک ساختمان تجاری (مانند بیمارستان، اداره، فروشگاه و...) توسط یک سیستم موتورخانه عمل می‌کنند. در متون گزارش شده که حدود 31 الی 75 درصد از کل انرژی توسط موتورهای برق مصرف می‌شود. (سایدور، 2009) پایش مدیریت انرژی برای هر شرکت تصمیم گیرنده‌ای جهت دادن اطلاعات مهم در رابطه با چگونگی تشخیص روند مصرف انرژی برای فعالیت‌هایشان بسیار مهم است. این امر کمک شایانی به مدیر ارشد اداری شرکت برای نتیجه‌گیری‌های مهم و پیش‌بینی پیامدها خواهد نمود. (پایش مدیریت انرژی، 2009)

کمبود منابع آبی کشور ایران و پایین بودن میانگین بارندگی سالانه کشور، لزوم صرفه‌جویی در مصرف این منبع حیاتی را مشخص می‌کند. با آگاهی نسبت به این امر بود که ایران با تصویب بند«و«تبصره 19 قانون برنامه دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، حرکت در جهت بهینه‌سازی مصرف انرژی، گسترش مصرف انرژی را به صورت وظیفه‌ای برای مسئولان در آورد و در راستای همین قانون آیین‌نامه‌های اجرایی به تصویب رسید. (سازمان بهره‌وری انرژی، 1377)

اقتصادایراندرحالگذارازبرنامه‌ریزیمتمرکزبهسویبرنامه‌ریزیغیرمتمرکز بودهویارانهیکیازبحث‌هایاساسیدرایندورانانتقالاست. اهمیتایننکته،زمانی آشکارمی‌شودکهدرمی‌یابیماختصاصمبالغهنگفتیاز بودجهملیبهصورتسالیانه،باعنوانیارانهصورتمی‌پذیرد. برایمثال؛ درسال1381بالغبر120574میلیاردریالباعنوانیارانهحامل‌هایانرژیتخصیصیافته است. (شریفی و همکاران،1387) بطوریکه در گزارش منتشر شده توسط آژانس بین‌المللی انرژی در سال 2006 اعلام شد که در بیست کشور بزرگ غیر عضو در سازمان توسعه و تعاون اقتصادی (OECD) حدود 220 میلیارد دلار صرف یارانه حامل‌های انرژی شده که از این مقدار 170 میلیارد دلار به سوخت‌های فسیلی اختصاص دارد. در بین این کشورها روسیه که بزرگترین کشور است، قریب به 40 میلیارد دلار هزینه کرده و جالب آن که ایران با 37 میلیارد دلار در رتبه دوم قرار دارد (رتبه‌ای که ایران را از حیث مصرف حامل‌های انرژی بالاتر از چین، هند، مصر و اندونزی قرار می‌دهد). بنابراینبحثحذفیارانه‌هاازحساسیتقابلملاحظه‌ایبرخوردارمی‌باشد.

چنین یارانه‌هایی یک بار مالی بسیار سنگین را بر دوش خزانه ملی تحمیل می‌کند. از طرف دیگر یارانه‌هایی که برای جلوگیری از وارد آمدن فشارهای بازار رقابتی به تولیدکنندگان، به آن‌ها تعلق می‌گیرد انگیزه‌ای در آنان برای بهره‌گیری از فناوری‌های کاراتر و کاهش پرت انرژی به وجود نمی‌آورد. با افزایش مصرف انرژی یارانه‌های مصرفی تقاضا را برای افزایش واردات بیشتر می‌کند و یا از مقدار صادرات انرژی می‌کاهد. این مسئله به تعادل موجود بین قیمت پرداختی و امنیت عرضه انرژی صدمه می زند. به عنوان مثال ایران که یک صادرکننده بزرگ نفت خام است، در سال 2006 مجبور بوده تا 40 درصد از بنزین خود را (به مبلغ 4 میلیارد دلار!) از خارج وارد کند تا نیاز شدیدش به بنزین را که در اثر ارائه یارانه‌های بسیار زیاد به حامل‌های انرژی بوده، پوشش دهد. (مورگان، 2008)

1-2-1 منافعهدفمند سازییارانهحامل‌های انرژی:

به طورکلیهدفمند سازییارانهحامل‌هایانرژی به عنوانیکیازسیاست‌هایاجتناب‌ناپذیردولتاست کهمی‌تواندمنافعزیررادرپیداشتهباشد:

- کاهشسهمطبقاتدرآمدیبالاوافزایشسهم طبقاتدرآمدیپایینازیارانه‌ها.

- منطقیشدنمصرفحامل‌هایانرژیوجلوگیری ازقاچاقایننوعکالاها.

- اصلاحقیمت‌هاینسبی،افزایشبهره‌وریو رقابت‌پذیریاقتصادی.

- شفاف‌سازیبودجهدولتوکاهشاتلافمنابع.

- جایگزینکردنتدریجیطرح‌هایرفاهاجتماعیبه جایپرداختیارانه.

- اصلاحساختاردرآمد- هزینهبنگاه‌هایتولیدکننده کالاهاییارانه‌ای.

- اقتصادیشدنپروژه‌هایتأمینانرژیازمنابع تجدید پذیر. (ازوجی، 1388)

ازاین رودرصورتهدفمند سازیآنواصلاحقیمتحامل‌ها، منابعقابل‌توجهیآزادخواهدشدکهدولتمی‌توانداینمنابعراصرفبرنامه‌هایتوسعه‌ایو اجتماعیخودکند. (پنج تجربه...، 1388) هرچند نتایج حاصله از اعطای یارانه‌ها به شرایط محیطی آن‌ها بستگی دارد ولی به طور کلی بعضی از انواع یارانه‌ها نظیر آنچه به نوآوری‌ها و گروه‌های هدف (هدفمند کردن) اختصاص می‌یابد، از انواع دیگر که تولید و مصرف کالاهای اساسی را هدف قرار داده، بهتر می‌باشد. با این حال برای مشخص شدن آثار آن‌ها باید نتایج حاصله مورد بررسی و سنجش قرار بگیرد. (ایگر و همکاران، 2007)

آمارهای رسمی نشان می‌دهد که شدت مصرف انرژی در ایران نسبت به متوسط جهانی پنج برابر بیشتر است. این شاخص جهانی نگران‌کننده و هشداردهنده است و تداوم رشد مصرف انرژی با شرایط کنونی می‌تواند زیان‌بار و جبران‌ناپذیر باشد. درطیسال 1388،مصرفانرژیبخشخانگیوتجاری)کهمصرفانرژیبیمارستان‌هاومراکزدرمانیهمدر ایندستهقرارمی‌گیرد( معادل 83/421 میلیون بشکه نفت خام بوده است که برابر با 87/33 درصد کل مصرف کشور بوده و 11/2 درصد افزایش را نسبت به سال قبل از آن نشان می‌دهد. (اسلامی،1388)

از طرف دیگر طبق مطالعات انجام‌شده در کشور، پتانسیل کاهش مصرف انرژی بین 40 تا 50 درصد برآورده شده است. ساختمان‌های ایران به طور متوسط شش برابر کشورهای اروپایی انرژی مصرف می‌کنند و 40 درصد انرژی الکتریکی و تجدید ناپذیر کشور در بخش ساختمان‌ها مصرف می‌شود. در این میان بیمارستان‌ها اگرچه آمار مجزا و مستقلی در زمینه مصرف انرژی ندارند ولی به دلیل اهمیت به باربری‌ای انواع تجهیزات بیمارستانی، واضح است که بیش از همه انواع ساختمان‌های مسکونی و اداری و تجاری از انواع انرژی‌ها مصرف می‌کنند. (علوی، 1391)

البتهبیمارستان‌هاظرفیتبالایینیزبرایصرفه‌جوییدرمصرفانرژیدارند،بهطوریکهبدونهیچبودجهخاصیمی‌توانتا10% مصرفانرژیدربیمارستان‌هاراکاهشداد،ایندرحالیاستکهدرکشورهایتوسعه‌یافتهمانندآلمانتا 20% ودرهلندتا 44% امکانبرایصرفه‌جوییوجوددارد. (یاکلیوس، 1996)

مطالعاتی در خصوص مصرف انرژی در بیمارستان‌ها صورت گرفته که به اختصار در این فصل به آن‌ها اشاره شده است. همچنین در رابطه با هدفمند سازی یارانه‌ها در ایران و آثار و تبعات آن پژوهش‌هایی انجام‌شده که تنها به ذکر چند نمونه از آن‌ها در این فصل بسنده و شرح بیشتر آن‌ها را در فصل دوم ارائه نموده شده است.

در پژوهشی با عنوان"مصرف انرژی گرمایی برای تدارک آب گرم داخل بیمارستان"انجمن مهندسان بهداشتی لهستان میزان مصرف انرژی گرمایی برای تولید آب گرم داخلی بیمارستان‌های بزرگ با بیش از 600 تخت مورد مطالعه قرار داد. در این پژوهش که در دو بیمارستان آموزشی لهستان در یک دوره چهار ساله انجام گرفت، هدف بررسی تغییرات فصلی در میزان مصرف انرژی گرمایی برای تولید آب گرم در دوره‌های خاص بود. نتایج حاصل از این پژوهش مصرف سالیانه، ماهیانه، روزانه و حتی ساعتی انرژی گرمایی را برای تولید آب گرم داخلی نشان داد. (بوژاک، 2010)

سنتاموریس و همکاران در مطالعه‌ای به بررسی میزان مصرف انرژی در 30 ساختمان بهداشتی و درمانی پرداختند. یافته‌های آن‌ها که در این پژوهش سیستم های روشنایی، سرمایش و گرمایش و ترکیب ساختمان‌ها را مورد بازرسی قراردادند، نشان داد که میانگین مصرف سالیانه انرژی در بیمارستان‌ها 407 کیلووات بر مترمربع و در کلینیک ها 275 کیلووات بر مترمربع بوده است که حداکثر مصرف در قسمت گرمایش بوده است (4/73% در بیمارستان‌ها و 3/65% در کلینیک ها). 15% از انرژی گرمایی در بیمارستان‌ها و 11% در کلینیک ها با استفاده از سیستم های تولید و توزیع کارا قابل صرفه‌جویی است. عایق‌کاری مناسب ساختمان‌ها، 137 کیلووات بر مترمربع از انرژی بیمارستان‌ها و 103 کیلووات بر مترمربع از انرژی کلینیک ها را حفظ خواهد نمود. با استفاده از سیستم های سرمایشی طبیعی نیز می‌توان به میزان قابل‌توجهی در مصرف انرژی صرفه‌جویی نمود و با به کارکیری لامپ‌های با کیفیت می‌توان 50% از مصرف انرژی برق کاست. (سنتاموریس و همکاران، 1994)

مطالعه‌ای که در چین با عنوان رابطه میان قیمت انرژی و مصرف انرژی در چین در سال 2009 انجام شد نشان داد که افزایش قیمت انرژی منجر به کاهش در میزان مصرف هم در بخش صنعتی و هم خانگی شده است. امروزه قیمت انرژی در چین پایین تر از حد جهانی است و در اصل یک نوع یارانه به آن تعلق می‌گیرد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که مکانیسم قیمت انرژی در چین باید مورد تجدیدنظر قرارگیرد و اینکه در موازات با قیمت جهانی باشد. با افزایش قیمت انرژی، مصرف آن کاهش می‌یابد. (یووآن و همکاران ، 2010)

لیمینگ و میزینگ 2007 با استفاده از روند داده‌ها در مورد کشش‌پذیری قیمت انرژی مطالعه‌ای انجام دادند، در دوره قبل از سال 1995 نشان داد که تغییر در افزایش قیمت انواع انرژی منجر به کاهش زیادی در مصرف آن‌ها شده است و پس از سال 1995 نشان داد که افزایش در قیمت انرژی نسبت به سایر فاکتورها مانند درآمد جامعه تأثیر کمتری داشته است. (لیمینگ و همکاران ، 2007)

دگ و همکاران 2007 روند افزایش قیمت انرژی را در آلمان بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که قیمت بالا باعث کاهش میزان مصرف سوخت‌های فسیلی و روی آوردن به استفاده از سوخت‌های تجدید پذیر شده است. (دگ و همکاران ، 2007)

همچنین در داخل کشور ابومسعودی، احمدی و بستانی در تحقیقی با عنوان وضعیت مصرف انرژی در بیمارستان‌های منتخب شهر اصفهان که جامعه آماری آن شامل بیمارستان‌های: الزهرا «س» و امین (دولتی)، امیرالمؤمنین «ع» (تحت پوشش بنیاد جانبازان انقلاب اسلامی)، سعدی و مهرگان (خصوصی) بوده، به نتایجی دست یافتند که نشان می‌دهد در دیدگاه کلان میزان مصرف انرژی بیمارستان‌ها در دوره پنج ساله مذکور بیش از استاندارد جهانی و در نگرش خرد مصرف انرژی در بیمارستان‌های دولتی بیش از بیمارستان‌های خصوصی بود. در این پژوهش که هدف از انجام آن مقایسه ضمنی میزان مصرف انرژی بیمارستان‌های دولتی با خصوصی بوده است بیان شد که به‌کارگیری روش‌هایی جهت صرفه‌جویی در مصرف انرژی در کلیه بیمارستان‌ها ضروری به نظر می‌رسد و بنابراین استفاده از سیستمهای مدیریت انرژی ساختمان (BEMS) توصیه می‌شود. (شیخ ابومسعودی و همکاران ، 1384)

در پژوهشی دیگر نیز با عنوان بررسی میزان مصرف انرژی و هزینه‌های آن در مرکز آموزشی درمانی شهید رجایی قزوین، نظری میزان مصرف انرژی به تفکیک برای تخت روز اشغالی، هزینه منابع انرژی به کل هزینه‌های بیمارستانی در یک بیمارستان جنرال با 167 تخت فعال طی یک سال محاسبه کرده است. طبق نتایج گزارش‌شده به ازای هر تخت روز اشغال‌شده 0.63 مترمکعب آب، 55.7 کیلووات برق،23 مترمکعب گاز مصرف شده است. مجموع هزینه‌های انرژی به ازای یک تخت روز اشغالی 2430 ریال و هزینه‌های انرژی در دوره یک ساله 1.95درصد کل هزینه‌های مرکز را شامل می‌شود. (نظری، 1382)


خرید و دانلود وضعیت مصرف حامل‌های انرژی قبل و بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی ایلام در سال 1390-1388

وضعیت مصرف حامل‌های انرژی word دانلود پایان نامه
زینب شنبه 11 شهریور 1396 ساعت 10:55
0 نظر

بررسی تاثیر هشت هفته فعالیت هوازی شدید بر تغییرات واسپین و کمرین پلاسمایی در موش های ماده نژاد اسپراگوداولیWORD

 چکیده

بررسی تاثیر هشت هفته فعالیت هوازی شدیدبر تغییرات واسپین و کمرین پلاسمایی در موش­های ماده نژاداسپراگوداولی

 آدیپوکین­ها یا آدیپوکیتوکین­ها[1]،سایتوکین­هایی هستند که از بافت آدیپوسیت ترشح می‌شوند و از جمله می­توان به واسپین و کمرین اشاره کرد. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تاثیر هشت هفته فعالیت هوازی شدید بر تغییرات سطوح واسپین و کمرین در موش­های ماده نژاد اسپراگوداولی می‌باشد.بدین منظوردراینمطالعه35 سر موش نژاد اسپرگوداولی از نمونه­های در دسترس آزمایشگاه علوم پزشکی دانشگاه شیراز انتخاب شدند، که 15 سر موش در گروه کنترل و 20 سر موش در گروه تجربی قرار گرفتند. از نظر تغذیه و جنس و سن کنترل­های لازم انجام شد. آزمودنی­های گروه­های تمرینی با شدت بالا مطابق با برنامه تمرینی، فعالیت دویدن روی نوارگردان را به مدت 8 هفته و 5 جلسه در هفته اجرا کردند. این تمرین به صورت فزاینده و با رعایت اصل اضافه بار انجام شد. داده­های حاصل از پژوهش با استفاده از نرم افزار spss.16 و آزمون t مستقل و جهت تعیین رابطه بین متغیر­­های پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که تمرین و فعالیت بدنی باعث کاهش سطوح پروتئین واسپین و افزایش سطح سرمی کمرین می‌شود. در نهایت مشخص گردید جهت ایجاد تغییرات قابل توجه در سطوح هورمون واسپین و کمرین، انجام هشت هفته فعالیت ورزشی کافی است و تغییر در عامل شدت و مدت زمان فعالیت ورزشی، می­تواند بر پاسخ این هورمون­ها تاثیر داشته باشد.

واژه­های کلیدی : واسپین، کمرین، تمرین هوازی شدید

 فهرست مطالب

 عنوان صفحه

 فصل اول: کلیات

1-1- مقدمه................................ 2

1-2- بیان مسأله........................... 4

1-3- ضرورت و اهمیت تحقیق.................. 8

1-4- اهداف تحقیق......................... 11

1-4-1- هدف کلی......................... 11

1-4-2- اهداف اختصاصی................... 11

1-5- سوالات تحقیق......................... 11

1-6- تعاریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای پژوهش12

1-6-1- تعریف مفهومی.................... 12

1-6-1-1- واسپین........................ 12

1-6-1-2- کمرین......................... 12

1-6-1-3- بافت چربی..................... 12

1-6-1-4- فعالیت هوازی.................. 13

1-6-2- تعریف عملیاتی................... 13

1-6-2-1- فعالیت هوازی.................. 13

1-6-2-2- موش نژاد اسپراگوداولی......... 13

 

فصل دوم: مفاهیم نظری و پیشینه پژوهش

2-1- مقدمه............................... 15

2-2- مفاهیم بنیادی پژوهش................. 16

2-2-1- بافت چربی....................... 16

2-2-2- بافت چربی سفید.................. 16

2-2-3- بافت چربی قهوه ای............... 17

2-2-4- تاریخچه کوتاهی درباره آدیپوکین ها17

2-2-5- پروتئازهایسرین.................. 20

2-2-6- سرپین ها........................ 20

2-2-7- واسپین.......................... 23

2-2-8- مراحل تولید واسپین............. 25

2- 2- 9- تاثیرات القای واسپین بر مصرف غذا و سوخت و ساز گلوکز......................................... 26

2-2-10- مطالعه مداخله واسپین در از دست دادن وزن 27

2-2-11- غلظت سرم واسپین در چاقی و بیماری های متابولیک 28

2-2-12-انتشار واسپین حاصل از فشار ورزش اکسیداتیو 29

2-2-13-شناسایی و پردازش کمرین......... 30

2-2-14- ویژگی های کمرین................ 32

2-3- پیشینه تحقیق........................ 35

 

فصل سوم: روش تحقیق

3-1- مقدمه............................... 40

3-2-روش تحقیق............................ 40

3-3- جامعه آماری، نمونه و روش نتیجه گیری. 41

3-4- متغیرهای پژوهش...................... 41

3-4-1- متغیر مستقل..................... 41

3-4-2- متغیرهای وابسته................. 41

3-5- ابزار اندازه گیری................... 41

3-6- ابزار جمع آوری اطلاعات پژوهش......... 42

3-6-1- هورمون واسپین................... 42

3-6-2- هورمون کمرین.................... 42

3-6-3- وزن............................. 42

3-7- روش اجرا............................ 42

3-7-1-پروتکل تمرینی.................... 44

3-8- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات............ 45

 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش

4-1- مقدمه............................... 47

4-2- یافتههای توصیفی..................... 48

4-3- یافته های مرتبط با سوالات پژوهش...... 49

4-3-1-سوال پژوهشی اول.................. 49

4-3-2- سوال پژوهشی دوم................. 50

4-3-3- سوال پژوهشی سوم................. 51

 فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه............................... 54

5-2- خلاصه پژوهش.......................... 54

5-3- بحث و بررسی......................... 56

5-3-1- تاثیر فعالیت ورزشی بر واسپین.... 56

5-3-2- تاثیر فعالیت ورزشی بر کمرین..... 60

5-3-3- تاثیر فعالیت ورزشی بر رابطه بین سطوح پلاسمایی واسپین و کمرین.................................. 64

5-4- نتیجه گیری.......................... 64

5-5- محدودیت های پژوهش................... 64

5-5- 1- متغیرهای غیر قابل کنترل........ 64

5-5- 2- متغیرهای قابل کنترل............ 65

5-6- پیشنهادها........................... 66

5-6-1- پیشنهادهای پژوهشی............... 66

5-6-2- پیشنهادهای کاربردی.............. 66

 

منابع و مآخذ

منابع فارسی.............................. 67

منابع خارجی.............................. 68

 فهرست جدول­ها

 عنوان صفحه

 

جدول 3-1: برنامه تمرینات هوازی شدید (سرعت،شیبو زمان) 44

جدول 4-1: یافته­های توصیفی واسپین و کمرین در گروه­های کنترل و تمرین.............................................. 48

جدول 4-2: آزمون آماری بین گروهی واسپین در گروه­های تمرین و کنترل.............................................. 49

جدول 4­-­3: آزمون آماری بین گروهی کمرین در گروه­های تمرین و کنترل.............................................. 50

جدول 4­-4­: ضریب همبستگی پیرسون بین متغیرهای پژوهش51

 

فهرست نمودار­ها

 عنوان صفحه

 

نمودار 4­-1: میانگین و انحراف استاندارد واسپین در گروه­های تمرین و کنترل......................................... 50

نمودار 4­-2: میانگین و انحراف استاندارد کمرین را در گروه­های تمرین و کنترل....................................... 51

نمودار 4­-3: همبستگی بین واسپین و کمرین در گروه تمرین52

 فهرست شکل‌ها

 

عنوان صفحه

 

شکل 2- 1. آدیپوکین ها و تاثیرات آن ( بلوهر، 2012) 19

شکل 2-2. اعمال سرپین (کاویو و همکاران، 2011).. 21

شکل 2-3. هورمون واسپین (کاویو و همکاران، 2011)26

شکل2-4. عملکرد واسپین در کاهش غذا و بهبود گلوکز خون (بلوهر، 2012).............................................. 27

شکل 2-5. فعالیت­های کمرین (کوکلا و همکاران، 2011)33

شکل 2-6. مکانیزم فعالیت کمرین (گرلسکی و همکاران، 2007) 34

 فصل اول

 کلیات

 

1-1- مقدمه

 

عدم فعالیت بدنی و سبک زندگی غیرفعال از عوامل موثر در شیوع چاقی و اضافه وزن است که اغلب اختلالاتی نظیر مقاومت انسولینی، دیابت نوع 2، دیس­لیپیدمی و فشار خون بالا را موجب می­شود. چنین شرایطی منجر به بر هم خوردن تعامل بین فرآیندهای متابولیکی و ایمنی می­شود. به نظر می­رسد التهاب در پاتوژنز (بیماری زایی) این اختلالات موثر باشد. به خوبی مشخص شده است که پیشرفت وضعیتالتهابخفیفمزمن[2] پیش­بینی قوی برای بسیاری از این بیماری­ها است. این وضعیت التهابی با سطوح بالای شاخص­های التهابی نظیر اینترلوکین-6 (IL-6)، عامل نکروز توموری- آلفا (TNF-α) و پروتئین واکنشگر C (CRP) مشخص می­شود. بافت چربی، نوع تخصص یافته­ای از بافت همبند است که عمدتاً از سلول­های چربی یا ادیپوسیت­ها[3] تشکیل شده است. این سلول­ها به صورت مجزا یا در گروه­های کوچک درون بافت همبند سست یا نامنظم و غالباً به صورت گروه­های مجتمع بزرگ یافت می­شوند و در آنجا جزء اصلی بافت چربی را تشکیل می­دهند، که بافت چربی در بسیاری از مناطق سرتاسر بدن قرار گرفته است.

بافت چربی بزرگترین ذخیره انرژی (به شکل تری­گلیسرید، چربی­های خنثی) در بدن است. سایر اعضای ذخیره کننده انرژی، عمدتاً کبد و عضلات اسکلتی، این عمل [ذخیره سازی] را در شکل گلیکوژن انجام می‌دهند. با این حال، موجودی گلیکوژن محدود است و باید ذخیره بزرگی از کالری در بین وعده­های غذایی به حرکت درآید. چون چگالی تری­گلیسریدها کمتر از گلیکوژن بوده و آنها ارزش کالریک بالاتری (3/9 kcal/g برای تری­گلیسریدها در مقابل 1/4 kcal/g برای کربوهیدرات­ها) دارند، بافت چربی به صورت بافت ذخیره­ای بسیار کارآمدی درآمده است. این بافت دائماً در حال تخریب و جایگزینی می­باشد و به تحریکات عصبی و هورمونی هر دو حساس است. افزون بر این، ادیپوسیت­ها خود، هورمون­ها و تعدادی از فاکتورهای مهم را آزاد می­کنند و بافت چربی هم اکنون یک اندام مهم درون­ریز و سیگنال دهنده محسوب می­شود. بافت چربی یا آدیپوز، با ویژگی­های فیزیکی منحصر به فردش، یک هادی حرارتی چربی همچنین فضاهای میان سایر بافت­ها را پر و به نگه داری برخی از اندام­ها در محل خود کمک می­کند. لایه­های زیرجلدی بافت چربی به شکل­گیری سطح بدن کمک می­کند، در حالی که ذخایر بالشتک مانند آن که عمدتاً در کف دست‌ها و پاها هستند، به عنوان ضربه­گیر عمل می­کنند. دو نوع بافت چربی وجود دارد؛ محل، ساختمان، رنگ و ویژگی‌های آسیب شناختی آنها متفاوت است. بافت چربی سفید، که نوع شایع­تر است، از سلول­هایی تشکیل شده است که پس از تکوین کامل حاوی یک قطره مرکزی بزرگ چربی به رنگ زرد مایل به سفید در سیتوپلاسم خود هستند. بافت چربی قهوه­ای از سلول­هایی تشکیل شده است که حاوی قطره­های چربی متعددی هستند که میان تعداد زیادی میتوکندری پراکنده شده­اند، که موجب می­شود این سلول­ها تیره­تر به نظر برسند. هر دو نوع بافت چربی از خونرسانی غنی برخوردارند. مدتی پیش دانشمندان و پزشکان بافت چربی را به عنوان فقط یک بافت هدف غدد درون­ریز بررسی کردند اما اکنون به عنوان یک عضو از غدد درون­ریز که فقط درون خود ترشح می­کند، بررسی می­کنند.سلول­های چربی بالغ دسته­ای از پروتئین­ها را ترشح می­کنند که به عنوان ادیپوکین­ها (سایتوکین­های بافت چربی) شناخته می­شوند. بعد از کشف لپتین به عنوان یک هورمون مشتق شده از بافت چربی، تعداد زیاد دیگری از ادیپوکین­ها کشف شدند. از جمله: ادیپوکین مهار کننده فعال دپلاستوزین-1 (PAI-1) و رسیتین بودند. ادیپوکین­ها نقش مهمی در رابطه متقابل بین بافت چربی و بافت­ها و ارگان­های دیگر دارند. این بافت­ها انگیزه محققان را برای تجزیه و تحلیل کامل­تر و جامع­تر پروتئین­های ترشح شده­ای که از بافت چربی مشتق می­شوند و رابطه آنها با ورزش، بیشتر می­کند.

 

[1]. Adipocytokines

 

[2]. Chronic low-grade inflammatory state

[3]. adipocytes


خرید و دانلود بررسی تاثیر هشت هفته فعالیت هوازی شدید بر تغییرات واسپین و کمرین پلاسمایی در موش های ماده نژاد اسپراگوداولیWORD

فعالیت هوازی شدید بر تغییرات واسپین و کمرین پلاسمایی در موش word دانلود پایان نامه
زینب شنبه 11 شهریور 1396 ساعت 08:45
0 نظر

بررسی آثار تمرین مقاومتی بر ترکیب بدن و قدرت بیشینه عضلات بالاتنه بازیکنان زن والیبال نشسته

  فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول (طرح پژوهش)

1-1. مقدمه .... 2

1-2. بیان مسئله ... 3

1-3. ضرورت پژوهش ... 5

1-4. اهداف پژوهش .... 7

1-4-1. هدف کلی ... 7

1-4-2. اهداف ویژه ... 7

1-5. فرضیه­های پژوهش..................................... 7

1-6. پیش­فرض­های پژوهش.................................... 8

1-7. محدودیت های تحقیق ................................. 8

1-7-1. محدودیت­های غیر قابل کنترل ....................... 8

1-7-2. محدودیت­های قابل کنترل ........................... 8

1-8. تعریف واژه­ها و اصطلاحات ........................... 9

فصل دوم (مبانی نظری و پیشینه پژوهش)

2-1. مقدمه ............................................ 12

2-2. مبانی نظری........................................ 12

2-2-1. معلولیت ........................................ 12

2-2-1-1. تاریخچه معلولیت .............................. 12

2-2-1-2. معلولیت و تعریف معلولیت ...................... 13

2-2-1-3. ورزش معلولیت .................................. 14

2-2-2. والیبال نشسته ................................... 15

2-2-2-1. ابعاد زمین و قوانین والیبال نشسته ............ 15

2-2-2-2. ترکیب بدن و عوامل موثر بر آن در ورزش .......... 15

2-2-2-3. کلاس بندی برای والیبال نشسته ................... 16

2-2-2-4. آسیب­های مرتبط با والیبال ..................... 18

2-2-2-5. تاکتیک­های والیبال نشسته ...................... 19

2-2-2-6. عوامل آمادگی جسمانی در والیبال نشسته .......... 21

2-2-3. تمرین مقاومتی.................................... 24

2-2-3-1. آثار تمرینات مقاومتی ......................... 24

2-2-3-2. اصول تمرینات با وزنه ......................... 27

2-2-3-3. متغیرهای تمرین ................................ 29

2-3. مروری بر پژوهش های انجام شده در زمینه موضوع مورد نظر31

2-3-1. تاثیر تمرینات مقاومتی بر ترکیب بدن ............. 31

2-3-2. تاثیر تمرینات مقاومتی بر قدرت عضلانی ............. 33

2-3-3. تاثیر تمرینات مقاومتی بر استقامت عضلانی ......... 35

2-3-4. تاثیر تمرینات مقاومتی بر حجم عضلانی .............. 36

فصل سوم (روش شناسی پژوهش)

3-1. مقدمه ........................................... 39

3-2. جامعه و نمونه آماری ............................. 39

3-3. روش و طرح پژوهش .................................. 40

3-4. نحوه گردآوری اطلاعات ............................. 40

3-5. تمرینات مقاومتی................................... 40

3-6. متغیرهای پژوهش ................................... 42

3-6-1. متغیر مستقل .................................... 42

3-6-2. متغیرهای وابسته ................................. 42

3-6-3. متغیرهای قابل­کنترل .............................. 43

3-6-4. متغیرهای غیر قابل­کنترل........................... 43

3-7. ابزار و وسایل اندازه­گیری ......................... 43

3-8. روش اندازه­گیری متغیّرها .......................... 43

3-8-1. اندازه­گیری قد.................................... 43

3-8-2. اندازه­گیری وزن................................... 44

3-8-3. امتیاز معلولیت .................................. 44

3-8-4. محاسبه شاخص تودۀ بدنی............................ 45

3-8-5. اندازه­گیری تودۀ بدون چربی........................ 45

3-8-5-1. اندازه­گیری درصد چربی بدن ..................... 45

3-8-5-2. اندازه­گیری ضخامت چین­پوستی شکمی................. 46

3-8-5-3. اندازه­گیری ضخامت چین­پوستی فوق­خاصره ............ 46

3-8-5-4. اندازه­گیری ضخامت چین­پوستی پشت­بازو ............. 46

3-8-5-5. اندازه­گیری ضخامت چین­پوستی جلو­بازو ............. 46

3-8-6. اندازه­گیری دور اندام­ها ......................... 46

3-8-7.اندازه­گیری حجم عضلانی بازو ........................ 47

3-8-7-1. اندازه­گیری محیط بازو ......................... 47

3-8-9. اجرای آزمون درازونشست ........................... 47

3-8-10. اجرای آزمون استقامت عضلانی پویا ................. 48

3-5-11. اجرای آزمون قدرت ایستا پنجه دست ................ 48

3-8-12. اجرای آزمون قدرت عضلانی ......................... 49

3-9. روش های آماری .................................... 50

فصل چهارم(تجزیه تحلیل داده­ها)

4-1. مقدمه ............................................ 52

4-2. یافته­های توصیفی................................... 52

4-3. بررسی نرمال بودن داده ها.......................... 59

4-4. آزمون فرضیه­های پژوهش.............................. 63

4-4-1. فرضیه اول ....................................... 63

4-4-2. فرضیه دوم ....................................... 67

4-4-3. فرضیه سوم ...................................... 69

4-4-4. فرضیه چهارم .................................... 72

فصل پنجم (بحث و بررسی)

5-1. مقدمه ............................................ 76

5-2. خلاصه پژوهش ....................................... 76

5-3. بحث و نتیجه گیری ................................. 77

5-3-1. اثر هشت هفته تمرینات مقاومتی بر ترکیب بدن بازیکنان زن والیبال نشسته ................................................. 77

5-3-2. اثر هشت هفته تمرینات مقاومتی بر قدرت عضلات بالاتنه بازیکنان 80

5-3-3. اثر هشت هفته تمرینات مقاومتی بر استقامت عضلات بالاتنه بازیکنان ....................................................... 83

5-3-4. اثر هشت هفته تمرینات مقاومتی بر حجم عضله دو سر بازویی 85

5-4. نتیجه­گیری ....................................... 88

5-5. پیشنهادات ........................................ 89

5-5-1. پیشنهادهای کاربردی .............................. 89

5-5-2. پیشنهادهای پژوهشی ............................... 89

منابع.................................................. 90

پیوست الف.............................................. 100

پیوست ب................................................ 103

پیوست ج ............................................... 104

چکیده انگلیسی.......................................... 105

 فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول 2-1. مطالعات انجام شده بر ترکیب بدن پس از تمرینات مقاومتی32

جدول 2-2. مطالعات انجام شده بر قدرت عضلانی پس از تمرینات مقاومتی 33

جدول 2-3. مطالعات انجام شده بر استقامت عضلانی پس از تمرینات مقاومتی 35

جدول 2-4. مطالعات انجام شده بر محیط بازو پس از تمرینات مقاومتی 36

جدول 3-1. برنامه تمرینات مقاومتی در گروه تجربی .......... 42

جدول 4-1. مشخصات آزمودنی­های دو گروه کنترل (15 نفر ) و تجربی (15نفر) ......................................................... 53

جدول4-2. اطلاعات توصیفی متغیرهای مرتبط با تن سنجی، در زمان پیش از شروع پژوهش بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی(15نفر)(انحراف استاندارد میانگین) ......................................................... 53

جدول4-3. اطلاعات توصیفی متغیرهای منتخب آمادگی جسمانی بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی(15نفر) در مرحله پیش آزمون .................. 54

جدول 4-4. نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف در بررسی نوع توزیع متغیرهای مرتبط با تن سنجی در مرحله پیش آزمون بین گروه کنترل (15 نفر ) و تجربی (15نفر) ................................................. 54

جدول 4-5. نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه متغیرهای مرتبط با تن سنجی پژوهش بین گروه کنترل و تمرین در مرحله پیش آزمون بین گروه کنترل (15 نفر ) و تجربی (15نفر) ...................................... 55

جدول4-6. نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع داده ها­ی مربوط به متغیر­های منتخب آمادگی جسمانی بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی ( 15 نفر) در پیش آزمون ........................................... 56

جدول 4-7. نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه متغیرهای منتخب آمادگی جسمانی بین گروه کنترل و تجربی در مرحله پیش آزمون بین گروه کنترل (15 نفر ) و تجربی(15نفر) .......................................... 57

جدول4-8. میانگین و انحراف استاندارد متغیر­های مرتبط با تن سنجی پژوهش در دو گروه کنترل (15 نفر) و تجربی (15 نفر) در مرحله پس­آزمون . 58

جدول4-9. میانگین و انحراف استاندارد متغیر­های منتخب آمادگی جسمانی پژوهش بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی (15 نفر) در پس­آزمون .... 58

جدول4-10. نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع داده ها­ی مربوط به متغیر­های مرتبط با تن سنجی پژوهش بین گروه کنترل و تمرین مقاومتی در پیش آزمون بین گروه کنترل (15 نفر ) و تجربی(15 نفر)............ 59

جدول4-11. نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع داده ها­ی مربوط به متغیر­های منتخب آمادگی جسمانی بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی(15 نفر) در پیش آزمون ............................................... 60

جدول4- 12. نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع داده ها­ی مربوط به متغیر­های مرتبط با تن سنجی پژوهش بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی (15 نفر) در پس آزمون ........................................ 61

جدول 4- 13. نتایج آزمون کولموگروف اسمیرنوف در مورد توزیع داده ها­ی مربوط به متغیر­های منتخب آمادگی جسمانی پژوهش در دو گروه کنترل (15 نفر) و تجربی (15 نفر) در پس آزمون..................................... 62

جدول 4- 14. نتایج آزمون تی همبسته برای مقایسه شاخص­های ترکیب بدنی آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی (15نفر)......................................................... 63

جدول 4-15 آزمون تی مستقل برای مقایسه شاخص های ترکیب بدنی آزمودنی های پژوهش بین گروه کنترل(15 نفر) و تجربی (15 نفر) در مرحله پس آزمون 64

جدول 4-16 نتایج آزمون تی همبسته برای مقایسه قدرت عضلانی آزمودنی­ها در فاصله قبل و بعد از تمرین مقاومتی بین گروه کنترل (15 نفر ) و تجربی(15نفر)......................................................... 67

جدول 4-17 نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه قدرت عضلانی آزمودنی­ها بین گروه کنترل(15 نفر) و تجربی(15 نفر) در مرحله پس آزمون........... 68

جدول4-18. نتایج آزمون تی همبسته برای مقایسه استقامت عضلانی آزمودنی­ها در فاصله قبل و بعد از تمرین مقاومتی بین گروه کنترل (15نفر) و گروه تجربی(15 نفر)..................................................... 69

جدول 4-19 نتایج آزمون تی مستقل برای مقایسه استقامت عضلانی آزمودنی ها بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی (15 نفر) در مرحله پس آزمون ... 70

جدول 4-20 نتایج آزمون تی همبسته برای مقایسه حجم عضلات آزمودنی­ها در فاصله قبل و بعد از تمرین مقاومتی بین گروه کنترل(15نفر) و گروه تجربی(15 نفر)......................................................... 72

جدول 4- 21 آزمون تی مستقل برای حجم عضلات آزمودنی­ها بین گروه کنترل (15 نفر) و تجربی(15 نفر) در مرحله پسآزمون....................... 73

 فهرست نمودارها/ اشکال

عنوان صفحه

 شکل 3-1 نشر از جانب ..................................... 41

شکل 3-2 لت از پشت. ...................................... 41

شکل 3-3 جلو بازو ........................................ 41

شکل 3-4 پشت بازو سیم کش ................................ 41

شکل 3-5 پرس سینه ........................................ 41

شکل 3-6 دراز و نشست .................................... 41

شکل 3-7 اندازه گیری قد خوابیده ......................... 44

شکل 3-8 اندازه­گیری وزن .................................. 44

شکل 3-9 کالیپر .......................................... 45

شکل 3-10 آزمون دراز و نشست ............................. 48

شکل3-11 آزمون استقامت عضلانی پویا ........................ 48

شکل 3-12 دینامومتر ...................................... 49

شکل 4-1. شاخص توده ی بدنی آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی......................................................... 65

شکل 4-2. توده ی بدون چربی آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی......................................................... 65

شکل 4-3. درصد چربی آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی 66

شکل 4-4. دور آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی66

شکل 4-5. قدرت پرس سینه آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی68

شکل 4-6. قدرت پنجه آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی 69

شکل 4-7. استقامت عضلات سینه­ای آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی......................................................... 71

شکل 4-8. استقامت تنه آزمودنی­ها (آزمون دراز و نشست) در فاصله زمان قبل و پس از تمرین مقاومتی...................................... 71

شکل 4-9. قطر بازوی آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی 73

شکل 4-10. محیط بازوی آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی 74

شکل 4-11. سطح مقطع بازوی آزمودنی­ها در فاصله قبل و پس از تمرین مقاومتی......................................................... 74

 بررسی آثار تمرین مقاومتی بر ترکیب بدن و قدرت بیشینه عضلات بالاتنه بازیکنان زن والیبال نشسته

 چکیده

تمرین مقاومتی روشی برای توسعه سلامتی، آمادگی عمومی و توسعه قدرت عضلات اسکلتی است. هدف از این پژوهش بررسی آثار تمرین مقاومتی بر ترکیب بدن و قدرت بیشینه عضلات بالاتنه بازیکنان زن والیبال نشسته بود. برای این منظور، 30 والیبالیست نشسته زن اصفهان به صورت تصادفی انتخاب شده و در 2 گروه تمرین مقاومتی (15= nسن: 25/7 ± 46/32 سال، وزن: 62/15 ± 58/59 کیلوگرم قد: 52/19± 70/145 سانتی متر) و گروه کنترل (15=n سن: 90/6 ± 86/31 سال وزن: 62/9±81/53 کیلوگرم قد: 15/6± 79/157 سانتی متر) قرار گرفتند. وزن، درصد چربی بدن، شاخص توده بدنی(BMI)، توده بدون چربی، قدرت و استقامت عضلات بالاتنه و حجم عضلۀ دو سر بازویی قبل و بعد از 8 هفته تمرین مقاومتی اندازه­گیریو محاسبه شد. آزمودنی­های گروه تمرین مقاومتی علاوه بر تمرینات عادی روزانۀ تیم به مدت 8 هفته و هفته­ای 3 جلسه در برنامه تمرین مقاومتی شرکت کردند. وضعیت توزیع داده­ها با استفاده از آزمون کولموگروف- اسمیرنوف بررسی ( 05/0 >p )و با توجه به طبیعی بودن توزیع داده­­ها، از آزمون­ تی همبسته برای مقایسه مقادیر پیش آزمون و پس آزمون متغیرهای پژوهش و از آزمون تی مستقل برای بدست آوردن اختلاف بین دو گروه کنترل و تمرین استفاده شد. نتایج پژوهش حاضر تغییرات معنی داری را در شاخص­های ترکیب بدن شامل کاهش درصد چربی بدن (25%)، شاخص تودۀ بدن (6/1%) و دور کمر (3/2%) و افزایش توده بدون چربی (3/5%) پس از 8 هفته تمرین نشان داد(05/0 >p ) در حالی که در شاخص دور شکم افزایش معنی داری مشاهده نشد. قدرت (پرس سینه 7/66%، آزمون پنجه 94/23%) و استقامت عضلانی (درازونشست 71/33%، پرس سینه38/3%) به طور معنی داری افزایش یافت
(05/0 >p). میانگین تغیرات حجم عضلات(قطر بازو، محیط بازو، سطح مقطع بازو) در هر دو گروه تمرین مقاومتی و کنترل تغییرات معنی داری وجود داشت(05/0 >p). بر اساس نتایج پژوهش حاضر می­توان پیشنهاد کرد که تمرین مقاومتی برای بهبود ترکیب بدن، حداکثر قدرت، استقامت و حجم عضلانی در بازیکنان معلول بسیار مفید است.

واژگان کلیدی: تمرین مقاومتی،ترکیب بدن، قدرت عضلانی، استقامت عضلانی، حجم عضله

 1- 1. مقدمه

با بررسی و دقت در ورزش­های مختلف، در بیشتر آنها مهارت­ها و حرکاتی را مشاهده خواهیم کرد که نیاز زیادی به آمادگی بدنی بالا، قدرت و سرعت توأمان دارند(2). والیبال نشسته[1] هم از آن دسته ورزش‌هایی است که بازیکنان برای دستیابی به برتری در مسابقات سطح بالا، به آمادگی جسمانی بالایی نیاز دارند. برای رسیدن به این سطح از آمادگی، قدرت، یکی از عوامل مهم و اثرگذار می­باشد(130).

درکلیه متون تاریخی ثبت شده، توانایی تولید نیرو، انسان را مجذوب خود کرده است. اگرچه تکنولوژی مدرن نیاز به سطوح بیشینه قدرت برای فعالیت­های عادی روزانه را کاهش داده است، از نقطه نظر علمی و بالینی قدرت عضلانی برای سلامتی(43) ، عملکرد ورزشی مطلوب(174) و افزایش کیفیت زندگی[2] (147) از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. پژوهش­های به عمل­آمده نشان می­دهد که تمرینات مقاومتی، روشی برای توسعه سلامتی، آمادگی عمومی و توسعه قدرت عضلات اسکلتی است (30). امروزه تمرینات مقاومتی با هدف آمادگی فیزیکی و افزایش طول عمر در غیر ورزشکاران به کار برده می­شود (131). در گذشته، تمرینات مقاومتی به وسیله­ی تعداد کمی از افراد اجرا می­شد (مثل ورزشکاران قدرتی و اندام پرورها)،امروزه تمرینات مقاومتی از سوی سازمان­های معتبر جهانی مثل دانشکده طب ورزش آمریکا[3] و انجمن قلب آمریکا[4] برای عموم مردم توصیه می­شود (28). قدرت و استقامت عضلانی حاصل از تمرینات مقاومتی برای سلامت عمومی و آمادگی جسمانی افراد، اهمیت خاصی دارد و توانایی افراد را جهت شرکت در فعالیت­های جسمانی اوقات فراغت و نیز اجرای آسان­تر فعالیت­های روزمره­ی زندگی بهبود می­دهد، و باعث می­شود افراد، استقلال عملکردی را برای مدت بیشتری از عمر خود حفظ کنند. تمرین­های مقاومتی برای توسعه­ی دستگاه عضلانی ضروری است(29) .

کلید عمل موفّقیت­آمیز در تمرینات مقاومتی در هر سطح از آمادگی یا هر سنّی، استفاده از یک برنامه­ی طرّاحی شده است تا سازگاری­های ایجاد شده از تمرینات مقاومتی در جهت بهبود اهداف ویژه­ی ورزش مورد نظر باشد(66).برای طراحی یک تمرین مقاومتی توجه به متغیرهای اولیه مثل شدت (بار) و حجم تمرین، ضروری است(67). از طریق دست­کاری مناسب، متغیرهای برنامه­ی تمرین مقاومتی مثل نوع تمرین، تعداد سِت، انتخاب مقاومت، تعداد تکرارها و یا استراحت بین دوره­های تمرینی می­توان برنامه­های متنوعی برای افراد با آمادگی­های مختلف طراحی کرد. برای نمونه، نیاز به توسعه قدرت در افرادی که به منظور سلامتی تمرین می­کنند در حد متوسط است. استقامت عضلانی و هایپرتروفی[5] برای این گروه در حد آمادگی عمومی کافی است، اما برای ورزشکاران نخبه، باید تمریناتی انجام شود که ورزشکار بتواند به حداکثر قدرت، استقامت عضلانی و یا هایپرتروفی دست یابد(100).

از آنجا که ورزش والیبال نشسته یک ورزش قدرتی- سرعتی است، انجام تمرینات مقاومتی برای بهبود عملکرد ورزشکار ضروری است و از آنجایی که اجرای تکنیک­ها و مهارت­ها در سطح عالی نیاز به قدرت عضلانی بالایی دارد (138) در این پژوهش سعی بر آن است تا اثر برنامه تمرین مقاومتی بر قدرت بیشینه، ترکیب بدن، استقامت، حجم عضلانی در بازیکنان زن والیبال نشسته اصفهان مورد بررسی قرار گیرد.

 2-1. بیان مسئله

معلولیت[6]، واقعیتی انکارناپذیر است و به عنوان یک پدیده­ی اجتماعی، از ادوار گذشته تا کنون در جوامع وجود داشته است(157). طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت[7]، معلولیت، نتیجه­ی یک اختلال یا ناتوانی است که از انجام یک یا چند نقش طبیعی که مبتنی بر سن، جنس و سایر عوامل فرهنگی و اجتماعی است کاسته یا جلوگیری می­کند(10). معلولان، بزرگ­ترین اقلیت غیرنژادی در جهان می­باشند و تخمین زده می­شود که 10 درصد جمعیت دنیا حداقل با یکی از انواع معلولیت زندگی می­کنند(87).

باید توجه داشت که معلولان به علت عوارض ناشی از معلولیت، نسبت به افراد سالم از توانایی کمتری برخوردارند و به همین دلیل در معرض آسیب­دیدگی می­باشند. شرکت معلولان در رقابت­های ورزش، احتمال آسیب­دیدگی آنها را چند برابر می­کند. برخی از آسیب­های ورزشی نیز، تنها در ورزشکار معلول به وجود می­آید(117). کسب قدرت، میزان ریسک آسیب­پذیری را در ورزشکاران کاهش می­دهد(106).

بیشتر معلولان برای جابه­جایی و حرکت، متّکی به اندام فوقانی می­باشند و اغلب کارهای روزمره و نیز بیشتر فعالیت­های ورزشی را با این اندام انجام می­دهند(111). از طرفی فعالیت­های والیبال نشسته بسیار مشکل است. قانون نشستن، منبع اولیه در نظر گرفته شده است و نشان می­دهد که حرکت بدون توپ، مشارکت در بازی­ها جزو مهم­ترین چیزها در این ورزش است. این­که آنان روی زمین می­نشینند و بازی می­کنند به این معنی نیست که این بازیکنان قادر به حرکت نیستند­؛ چون که توپ و جهت حرکت نیروهای متغیـر باعث می­شود تا بازیکنان به کنار، جلو یا عقب حرکت[8] کنند. حرکت، تا حدّ ممکن سریع است تا روش­های مورد بررسی برای دریافت توپ را با استفاده از تأثیر عضلات بالا­تنه در هر زمانی در طول بازی بدست بیاورند، بویژه این­که مساحت زمین (10متر طول × 6 متر عرض) عملکرد را مشکل­تر می­سازد که نیاز به قدرت عضلانی بیشتری برای اجرای مهارت­های حرکتی دارد(35). قدرت بیشینه و توان انفجاری از مهم­ترین عوامل آمادگی عضلانی برای اجرای مطلوب مهارت­های ورزشی مانند پریدن، افزایش سرعت در حداقل زمان، تغییر جهت و چرخش به شمار می روند(80)

قدرت عضلانی، برای اجرای بهینه­ی فعالیت­های روزمره­ی زندگی، شغلی و بویژه عملکرد مؤثر ورزشکاران، نقش بسیاری دارد (67). یسیس[9] عنوان کرد بیشتر فعالیت­های ورزشکاران به سرعت و قدرت نیاز دارد. هرچند واتن[10] اهمیت سرعت و قدرت را با توجه به ورزش و موقعیت بازی متفاوت می­داند(23). تمرین مقاومتی یکی از انواع فعالیت­های ورزشی است که علاوه بر توسعه قدرت، توان، استقامت عضلانی(100)، در برنامه های نوتوانی بیماران مبتلا به ضایعات و اختلا لات عضلانی نیز شایع شده است. تمرین مقاومتی موجب افزایش ساخت پروتئین­های انقباضی و هایپرتروفی عضلانی بویژه درتارهای تند انقباض[11] ، افزایش توده بدون چربی[12] و کاهش درصد چربی بدن می­شود(103). از طرفی شواهد بسیار زیادی نشان می­دهد که تمرینات مقاومتی بخش بسیار مهمی از توصیه­های ورزشی به منظور کاهش وزن می­باشد. هرچند به نظر می رسد که تغییرات ناشی از تمرینات مقاومتی بیشتر برای مردان مفید باشد(88). در مقایسه با مردان، زنان، 55 درصد در بالاتنه، و72 درصد در پایین تنه، مقاومت کمتری دارند(130) چرا که هورمون تستوسترون[13] که نقش اصلی در هایپرتروفی و قدرت عضلانی ایفا می­کند به طور طبیعی در زمان استراحت در مردان 10 برابرِ زنان است (157). تمرین با وزنه منجر به افزایش میزان این هورمون در خون آقایان می­شود، حال آن­که در بانوان، تمرینات با وزنه تأثیر کمی در افزایش این هورمون دارند(74).

با توجه به پژوهش­های اندک در مورد بدن­سازی معلولان، در پژوهشی، با بررسی افراد معلول زن و مرد دریافتند که تمرینات قدرتی با رعایت اصل اضافه­بار، می­توانند همچون افراد سالم تأثیر معنی­داری در کسب قدرت آنان داشته باشند(37).دیگر پژوهشی نشان داد که تمرینات مقاومتی تأثیر معنی­داری بر روی پیشرفت قدرت معلولان ویلچری داشته است (161). بررسی دیگری نشان داد که تمرینات با وزنه، تأثیر معنی­داری بر روی قدرت دست و پیشرفت عملکرد دفاعی بازیکنان والیبال نشسته دارد(109).همچنین در پژوهشی به بررسی قدرت و توان بالاتنه در ورزشکاران ویلچری پرداختند و نتیجه گرفتند، قدرت و توان پس از هشت هفته تمرینات مقاومتی سنگین افزایش یافت. همچنین گزارش­های پژوهشی مختلف نشان می­دهند که تمرین مقاومتی بر قدرت عضلانی تأثیر دارد (110). در پژوهشی که در سال 1998 با هدف مقایسه افزایش قدرت و توده­ی عضلانی در طی تمرین مقاومتی بر روی بیست و نه زن جوان انجام شد، نشان داده شد که تمرین­های پیچیده (پرس سینه و پا) باعث به تأخیر افتادن در هایپرتروفی عضله در مقایسه با زمانی که تمرین، پیچیدگی کمتری (پشت بازو) دارد. و این ممکن است به دلیل تطابق عصبی طولانی مدت در هنگام تمرین با تمرینات پیچیده باشد( 121). پژوهشی دیگر نشان داد که برنامه­ی تمرین مقاومتی عضلات میان­تنه بر چربی زیر پوست نواحی تحت کتفی، شکم، سه ­سر بازویی و سینه و نیز دور شکم، دور کمر، دور باسن، وزن کل بدن، وزن توده چربی بدن و درصد چربی بدن آزمودنی­ها اثر معنی­داری داشته است، در حالی که چنین تأثیر معنی­داری در مورد چربی زیر پوست ناحیه دو سر و توده بدون چربی مشاهده نشده است(4). در صورتی که نتایج پژوهشی در سال 2012 افزایش قدرت را بدون افزایش در توده­ی کل بدن را بعد از 12 هفته تمرین مکمل قدرتی نشان داد(83).

حال با توجه به مطالب فوق، پژوهش حاضر جهت پاسخگویی به پرسش زیر طراحی شد که این پرسش عبارت است از:

آیا تمرین مقاومتی بر ترکیب بدن، قدرت بیشینه، استقامت عضلانی و حجم عضلات بازوی بازیکنان زن والیبال نشسته تأثیر دارد؟

1. Sitting Volleyball

[2]. Life Style

[3]. American College of Sports Medicine (ACSM)

[4]. American Heart Association (AHA)

1. Hypertrophy

2.Disability

3. World Health Organization (WHO)

1. push

2.Yessis

3. Wathen

4. Fast Twitch (FT) fiber

5. Fat- Free Body Mass (FFBM)

6.Testosterone


خرید و دانلود بررسی آثار تمرین مقاومتی بر ترکیب بدن و قدرت بیشینه عضلات بالاتنه بازیکنان زن والیبال نشسته

بررسی آثار تمرین مقاومتی ترکیب بدن و قدرت بیشینه word دانلود پایان نامه
زینب شنبه 11 شهریور 1396 ساعت 07:44
0 نظر