بررسی اولویت‌ها و محدودیت های اوقات فراغت با تاکید بر ورزش در بازنشستگان آموزش و پرورش شهرستان شیراز93

فهرست مطالب

عنوان صفحه

چکیده... 1

فصل اول : کلیات تحقیق

1-1- مقدمه ... 3

1-2- بیان مساله .... 6

1-3- ضرورت واهمیت .. 10

1-4- اهداف تحقیق.... 12

1-5- فرضیه های تحقیق...................................................................................................................................... 13

1-6- پیش فرض ها ................................................................................................................................................13

1-7- تعریف مفهومی و عملیاتی واژه های تحقیق ...................................................................................... 13

فصل دوم : ادبیات و پیشینه تحقیق

2-1- مقدمه .............................................................................................................................................................. 16

2-2- مبانی نظری ................................................................................................................................................. 16

2-2-1- کارکردهای فراغت .................................................................................................................................. 20

2-2-2- تعریف تفریح................................................................................................................................................. 23

2-2-3- تعریف ورزش ................................................................................................................................................. 26

2-2-4- دیدگاه اندیشمندان اسلامی در مورد ورزش .......................................................................................... 27

2-2-5- دیدگاه اندیشمندان غربی در مورد ورزش ............................................................................................. 27

2-2-6- تعریف بازنشستگی ........................................................................................................................................ 28

2-2-7- اهداف عمده نظام بازنشستگی .................................................................................................................. 32

2-3- پیشینه تحقیق ................................................................................................................................................. 35

2-3-1- سوابق خارجی .............................................................................................................................................. 36

2-3-2- سوابق داخلی ................................................................................................................................................ 38

2-4- جمع بندی کلی ......................................................................................................................................... 40

فصل سوم : روش شناسی تحقیق

3-1- مقدمه ...................................................................................................................................................... 43

3-2- روش تحقیق......................................................................................................................................................43

3-3- جامعه آماری، روش نمونه‏گیری و حجم نمونه ................................................................................43

3-4- متغیرهای مورد بررسی ........................................................................................................................ 44

3-5- ابزار اندازه گیری .................................................................................................................................. 44

3-6- روش جمع آوری اطلاعات و نحوه اجرای پرسشنامه ............................................................................ 45

3-7- روشهای تجزیه و تحلیل آماری ................................................................................................................. 45

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل اطلاعات

4-1- مقدمه ............................................................................................................................................................ 47

4-2- آمار توصیفی.................................................................................................................................................. 47

4-3- تجزیه و تحلیل آمار استنباطی ................................................................................................................ 75

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

5-1- مقدمه ............................................................................................................................................................ 83

5-2- خلاصه تحقیق .............................................................................................................................................. 83

5-3- خلاصه یافته ها............................................................................................................................................. 84

5-3-1- تحلیل داده ها به تفکیک هر فرضیه .................................................................................................. 89

5-4- بحث و نتیجه گیری .................................................................................................................................... 92

5-4-1- مهمترین نیازهای بازنشستگان در حال حاضر ................................................................................. 97

5-5- محدودیت های تحقیق ............................................................................................................................ 98

5-6- پیشنهاد های برخاسته از تحقیق .............................................................................................................. 99

5-7- پیشنهاد به سایر محققان .......................................................................................................................... 100

فهرست منابع فارسی ................................................................................................................................................101

فهرست منابع انگلیسی ............................................................................................................................... 104

فهرست نام ها ...................................................................................................................................................106

چکیده انگلیسی ......................................................................................................................................... 114

فهرست جداول

عنوان صفحه

جدول 4-1: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس سن ............................................................................ 47

جدول 4-2: توزیع فراوانی ودرصدپاسخ گویان بر اساس جنسیت ...................................................................... 49

جدول 4-3: توزیع فراوانی ودرصدپاسخ گویان بر اساس وضعیت تاهل ............................................................. 50

جدول 4-4: توزیع فراوانی ودرصدپاسخ گویان بر اساس تعداد فرزندان ............................................................ 51

جدول 4-5: توزیع فراوانی ودرصدپاسخ گویان بر اساس وضعیت مالی ............................................................. 53

جدول 4-6: توزیع فراوانی ودرصدپاسخ گویان بر اساس مدت زمان بازنشستگی ............................................ 54

جدول 4-7: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس میزان تمایل به کار بعد از بازنشستگی................. 55

جدول 4-8: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس میزان تحصیلات ....................................................... 57

جدول 4-9: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس میزان انجام ورزش یا عدم انجام آن در اوقات
فراغت ................................................................................................................................................................................... 58

جدول 4-10: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس افزایش میزان فعالیت یا عدم افزایش آن بعد از بازنشستگی ........................................................................................................................................................................ 60

جدول 4-11: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس نوع ورزش انجام شده در اوقات فراغت
بازنشستگان ..........................................................................................................................................................................61

جدول 4-12: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس میزان فعالیت های جسمانی با توجه به مکان انجام آن در اوقات فراغت............................................................................................................................................................. 63

جدول 4-13: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس میزان فعالیت بدنی و ورزش در طول هفته......... 64

جدول 4-14: توزیع فراوانی و درصدپاسخ گویان بر اساس انتخاب زمان فعالیت ورزشی دراوقات فراغت..... 66

جدول 4 - 15: توزیع فراوانی نوع سرگرمی در اوقات فراغت ................................................................................. 67

جدول 4 - 16: توزیع فراوانی انگیزه بازنشستگان از انجام سرگرمی های بالا ..................................................... 69

جدول 4 - 17: توزیع فراوانی مهمترین نیازهای بازنشستگان درزندگی .............................................................. 70

جدول 4-18: امتیاز پاسخ گویان بر اساس میزان نوع فعالیت های فراغتی بازنشستگان براساس جنسیت...72

جدول 4 - 19: رتبه بندی عوامل موثر در پرداختن به فعالیت ورزشی در اوقات فراغت بازنشستگان........... 73

جدول 4 - 20: رتبه بندی موانع و مشکلات گرایش به اجرای فعالیت های ورزشی در ایام فراغت بعد از بازنشستگی ......................................................................................................................................................................... 74

جدول 4 - 21: آزمون همبستگی پیرسون بین مدت بازنشستگی و نحوه گذراندن اوقات فراغت .................. 75

جدول 4-22: بررسی تفاوت نحوه گذراندن اوقات فراغت بین دو گروه مجرد و متاهل (آزمون t مستقل )..76

جدول 4-23: بررسی تفاوت نحوه گذراندن اوقات فراغت بین دو گروه زن و مرد (آزمون t مستقل ) ........ 77

جدول 4-24: بررسی تفاوت میزان ورزش در اوقات فراغت در دو گروه زن و مرد (آزمون t مستقل )........ 78

جدول 4 - 25: آزمون همبستگی پیرسون بین تعداد فرزندان و نحوه گذراندن اوقات فراغت ........................ 79

جدول 4 - 26: آزمون آنالیز واریانس (ANOVA) بین نحوه گذراندن اوقات فراغت و وضعیت مالی .............80

جدول 4 - 27: میزان نحوه گذراندن اوقات فرغت در سه گروه با وضعیت مالی خوب، متوسط و ضعیف .....80

 فهرست نمودارها

عنوان صفحه

نمودار 4-1: توزیع تعداد پاسخگویان بر اساس سن ................................................................................................... 48

نمودار 4-2: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس جنسیت ........................................................................................... 49

نمودار 4-3: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس وضعیت تاهل .................................................................................. 50

نمودار 4-4: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس تعداد فرزندان ................................................................................. 52

نمودار 4-5: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس وضعیت مالی .................................................................................. 53

نمودار 4-6: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس مدت زمان بازنشستگی ................................................................ 55

نمودار 4-7: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس میزان تمایل به کار بعد از بازنشستگی ..................................... 56

نمودار 4-8: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات ........................................................................ 57

نمودار 4-9: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس میزان انجام ورزش یا عدم انجام آن در اوقات فراغت..........59

نمودار 4-10: توزیع درصدپاسخگویان بر اساس افزایش میزان فعالیت یا عدم افزایش آن بعد از
بازنشستگی ..........................................................................................................................................................................60

نمودار 4-11: توزیع فراوانی درصدپاسخ گویان بر اساس نوع ورزش انجام شده در اوقات فراغت

بازنشستگان ...........................................................................................................................................................................62

نمودار 4-12: توزیع فراوانی درصدپاسخ گویان بر اساس میزان فعالیت های جسمانی با توجه به مکان انجام آن در اوقات فراغت ............................................................................................................................................................63

نمودار4-13: توزیع فراوانی درصدپاسخ گویان بر اساس میزان فعالیت بدنی و ورزش در طول هفته ........... 65

نمودار 4-14: توزیع فراوانی درصدپاسخ گویان بر اساس انتخاب زمان فعالیت ورزشی دراوقات فراغت ....... 66

نمودار 4 - 15: توزیع فراوانی نوع سرگرمی در اوقات فراغت .................................................................................. 68

نمودار 4 - 16: توزیع فراوانی انگیزه بازنشستگان از انجام سرگرمی های بالا ...................................................... 69

نمودار 4 - 17: توزیع فراوانی مهمترین نیازهای بازنشستگان درزندگی ........................................................... 70

بررسی اولویت ها و محدودیت‌های اوقات فراغت با تاکید بر ورزش

در بازنشستگان آموزش و پرورش شهرستان شیراز

چکیده

هدف اصلی این پژوهش بررسی اولویت ها و محدودیت های اوقات فراغت با تاکید بر ورزش درمیان بازنشستگان آموزش و پرورش شهرستان شیراز می باشد. پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های توصیفی – تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی بازنشستگان آموزش و پرورش شهر شیراز بودند، بدین منظور تعداد 400 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب و با استفاده از پرسش نامه استاندارد مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش های مختلف آماری توصیفی شامل میانگین، فراوانیو نیز آمار استنباطی شامل آزمون t گروه های مستقل، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تحلیل واریانس ANOVA از طریق نرم افزار کامپیوتری spss صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین مدت بازنشستگی و نحوه ی گذراندن اوقات فراغت رابطه معنی دار و مستقیم و جود دارد. علاوه بر آن نتایج نشان داد حدود نیمی از بازنشستگان یعنی 5/53 درصد در اوقات فراغت خود ورزش می کنند و از مهمترین عوامل موثر در پرداختن به فعالیت های ورزشی حفظ تندرستی بوده و نیز از مهمترین موانع و مشکلات گرایش به اجرای فعالیت های ورزشی بعد از بازنشستگی بترتیب مشکلات مالی و مشکلات جسمانی و حرکتی می باشد. سایر نتایج نیز با توجه به آزمون فرضیه ها در متن تحقیق آمده است.

 کلید واژه ها:اوقات فراغت،ورزش،بازنشستگی

 فصل اول

کلیات تحقیق

 1-1- مقدمه

با ورود به هزاره جدید، بازنشستگی به یک مسئله عمده جمعیت شناختی و اجتماعی تبدیل شده است.در آغاز قرن بیستم امید به زندگی در ثروتمند ترین کشور ها بیش از 50 سال نبود، در صورتی که امروزه این رقم به 75 سال رسیده است. طبق برآورد سازمان جهانی بهداشت در کشورهای در حال توسعه جمعیت بازنشستگان در طی 50 سال آینده 9 برابر افزایش خواهد یافت و در کشورهای توسعه یافته نیز جمعیت بازنشستگان بالاترین میزان رشد را خواهد داشت.

پیر شدن جمعیت بویژه جمعیت کهنسالان، برای تمامی کشورهایی که خواستار فراهم آوردن امنیت و رفاه برای تعداد رو به رشد افراد بازنشسته خود هستند، یک چالش واقعی محسوب می شود(نولان، 1994). بدیهی است که بررسی نیازها پیش درآمدی ضروری برای تعیین خدمات مورد نیاز جامعه، شناسایی اولویت ها و استفاده بهینه از بودجه است. این کار به عنوان بخشی از فرایند برنامه ریزی، می تواند پاسخگوی این پرسش باشد که کدام مشکل اجتماعی یا بهداشتی باید در درجه اول مورد توجه نهاد های اجتماعی قرار گیرد. بنابراین شناخت وضعیت و بررسی نیازها را باید اولین مرحله فرآیندی دانست که شامل برنامه ریزی خدمات، اجرا و ارزشیابی آن است(رپ، رینولدز[1]، 1999).

در جهان پر تنش امروز که انسانها به دلیل مشغله فراوان، همواره احساس خستگی می کنند اهمیت اوقات فراغت بر کسی پوشیده نیست.

الگوی فراغت می تواند تاثیر مثبتی بر وضعیت زندگی و میزان لذت بردن افراد از زندگی داشته باشد، این تاثیر به فرد محدود نشده، بلکه وجود الگوهای فراغت مناسب به برنامه کلان هر جامعه نیز کمک خواهد کرد(پور اسماعیل، 1385).

جامعه شناسان معتقدند که فراغت مفهومی کاملاً نو است که با صنعتی شدن جامعه و شهرنشینی به وجود آمده است و نمی توان آن را با مفهوم بیکاری در قرون گذشته مقایسه کرد (زارعی، 1386). افروز معتقد است: منظور از اوقات فراغت، فرصت و زمانی است که در آن انسان مسئولیت پذیر هیچ گونه تکلیف یا کار موظفی را عهده دار نیست، زمان در اختیار اوست تا با میل و انگیزه شخصی به امر خاصی بپردازد (پوراسماعیل، 1385).

استفاده مناسب از اوقات فراغت، سبب سازندگی روح و روان گردیده و عدم استفاده صحیح از آن از عوامل کسالت و سستی است. اهمیت استفاده از اوقات فراغت تا آنجاست که رهبران معنوی جامعه نیز در این مورد بسیار سفارش کرده اند.

امام موسی کاظم ( علیه السلام ) مسلمانان را به تقسیم اوقات خود به چهار بخش، توصیه می فرمایند: اختصاص ساعاتی برای ارتباط و راز ونیاز با خداوند، اختصاص زمانی برای کار و تلاش، اختصاص ساعاتی برای ارتباط با دیگران و اختصاص اوقاتی برای درک لذت های حلال و تفریحات سالم که در اینجا به اوقات فراغت تعبیر می شود ( حرانی، 1383).

آمار نشان می دهد 85 درصد اوقات فراغت بازنشستگان کشور پای تلویزیون می گذرد ( خوشبین، 2002). استافورد[2]می نویسد در کشورهایی مثل آمریکا، اوقات فراغت به عنوان مهمترین بعد سلامتی بازنشستگان آمریکایی و کلید اصلی بازنشستگی سالم قلمداد شده است.

در این رابطه مطالعات انجام شده، نشان داده است که مشارکت فعال بازنشستگان در فعالیت های اوقات فراغت و فعالیت های ورزشی ( یک بار ورزش در هفته) با هدف پیشگیری از مشکلات عملکردی مرتبط با سن، مداخلات موثری بوده اند ( استافورد، 2004). همچنین بیلن و نتولی [3]بیان می دارند که فعالیت های اوقات فراغت می تواند در بهبود درک افراد از سلامتی، استقلال، سبک زندگی، امید به زندگی و کیفیت زندگی آنان تاثیر قابل ملاحظه ای داشته باشد. ( بیلن و نتولی، 2008).

سرشماری عمومی سال 1385 نشان داد بازنشستگان 10 درصد از جمعیت کشور ایران را تشکیل می‌دهند که این میزان تا 20 سال آینده به 2/20 درصد خواهد رسید ( برگفته از مجموعه مقالاتی پیرامون سالمندی [صفحه اینترنتی ]). این ارقام نشان می دهد اگر برنامه ریزان و سیاستگذاران کشور از هم اکنون برنامه مدون و خاصی نداشته باشند در 20 سال آینده، کشور با بحران و معضل اساسی برای رفع مشکلات و مسائل اقتصادی، بهداشتی و اجتماعی پیش آمده برای این قشر روبرو می شود.

[1]Rapp and Reynolds

[2]Stafford

[3]Blane&Netuveli

بررسی محتوایی قصه‌های کتاب «فرهنگ افسانه¬های مردم ایران» (جلداول)

چکیده

 بررسی محتوایی قصه­های کتاب

«فرهنگ افسانه­های مردم ایران» (جلداول)

 قصه­های عامیانه یکی از اشکال ادب شفاهی است که گنجینه­ای غنی از اعتقادات، باورها، آداب و رسوم، روان­شناسی و جامعه­شناسی قوم ایرانی را در دل خود پنهان کرده است. برای دستیابی به این ذخایر ارزشمند، بررسی علمی و تجزیه و تحلیل دقیق ساختار و به­ویژه محتوای این قصه­ها امری ضروری است.

در این پایان­نامه سعی شده به بررسی محتوایی بخش اندکی از این قصه­ها با هدف شناخت بهتر جامعه و مردم ایران، روان­شناسی قوم ایرانی، باورها و اساطیر آن­ها پرداخته شود. روش کار توصیفی- تحلیلی و با ابزار گردآوری کتاب­خانه­ای انجام گرفته و این پایان­نامه در چهار فصل کلیات، تعاریف، بررسی محتوایی قصه­ها و نتیجه­گیری تدوین شده است.

نتایج بدست آمده نشان می­دهد که بین باورهای اسطوره­ای مردم و مسائل اجتماعی و روان­شناسی آنان ارتباط ظریفی وجود دارد، آن­ها هم­چنین از قصه­ها برای بیان آرزوها، مسائل تربیتی و آموزشی استفاده کرده­اند. قصه­ها در نظر مردم علاوه بر وسیله­ی سرگرمی، ابزاری برای بیان مسائلی بوده که گفتن صریح و بی­پرده­ی آنان چنان خوشایند جامعه نبوده است.

فهرست مطالب

عنوان صفحه

 فصل اول: کلیات

1-1-مقدمه. 2

1-1-1-فرهنگ عامه. 3

1-1-2-ادبیات عامه.. 4

1-2-اهمیت و ضرورت تحقیق........................ 5

1-3-روش تحقیق.................................. 6

1-4-اهداف تحقیق................................ 7

1-5-سؤالات تحقیق................................ 7

1-6-پیشینه­ی تحقیق.............................. 8

 فصل دوم: مبانی نظری پژوهش

2-1-قصه........................................ 11

2-1-1-تاریخچه­ی قصه........................... 11

2-1-2-تعریف قصه.............................. 12

2-1-3-قصه­های عامیانه......................... 12

2-1-4-ویژگی­های قصه........................... 14

2-2-تقسیم­بندی و طبقه­بندی قصه................... 16

2-2-1-آرای قصه­شناسان معاصر ایرانی............ 16

2-2-2-آرای قصه­شناسان غیر ایرانی.............. 18

2-3-کارکردهای قصه­های عامیانه................... 18

2-3-1-رویکرد اسطوره­ای........................ 19

2-3-2-رویکرد اجتماعی......................... 20

2-3-3- رویکرد روان­شناسی...................... 21

 فصل سوم: بررسی محتوایی قصه­ها

3-1-اسکندر و آب­حیات............................ 24

عنوان صفحه

 3-2-آجیل مشکل­گشا............................... 31

3-3-آخروس ..................................... 35

3-4-آخرین سفر حج............................... 39

3-5-آخرین شتر میر حمید ........................ 41

3-6-آدم بدبخت.................................. 45

3-7-آدمی زاد .................................. 47

3-8-آدمی گرگ صورت.............................. 49

3-9-آدی و بودی................................. 54

3-10-آرزو...................................... 56

3-11-آرش کمان گیر.............................. 59

3-12-آستر رویه را نگاه می­دارد، نه رویه آستر را. 63

3-13-آسک....................................... 68

3-14-آسکه بوچلگه............................... 73

3-15-آسوکه­ی مد تنبل............................ 74

3-16-آسوکه­ی مرد تاجر........................... 77

3-17-آسه نی.................................... 80

3-18-آسیابان و روباه........................... 81

3-19-آفتاب و مهتاب............................. 83

3-20-آقا تنلگو................................. 85

3-21-آقا جغده و خانم کبکه...................... 87

3-22-آقا حسنک.................................. 89

3-23-آقا قلی .................................. 93

3-24-آقا موریز................................. 95

3-25-آقا موشه.................................. 96

3-26-آق تنلگی.................................. 97

3-27-آکچل...................................... 99

3-28-آکچلک.................................... 101

3-29-آگبوری.................................... 106

3-30-آلبرزنگی.................................. 108

3-31-آلتین توپ................................. 113

عنوان صفحه

 3-32-آلمانجیر117

3-33-آنخودک.................................... 119

3-34-آوچی محمد................................. 121

3-35-آه........................................ 124

3-36-آه دختر کوچک بازرگان ..................... 127

3-37-آهووک..................................... 131

3-38-آهوی لنگ.................................. 135

3-39-ابراهیم................................... 138

3-40-ابراهیم گاو چران.......................... 140

3-41-ابن ملیح.................................. 144

3-42-احمد پادشاه............................... 146

3-43-احمد تجار................................. 148

3-44-احمد خان و علی ولی........................ 151

3-45-احمد صیاد................................. 156

3-46-احمد لمتی ................................ 159

3-47-احمد و گلعذار............................. 161

3-48-اذان گو................................... 163

3-49-اسب ...................................... 167

3-50-اسب ابر و باد............................. 169

3-51-استاد اصیب ............................... 172

3-52-استاد بو علی ............................. 175

3-53-استخاره کن................................ 177

3-54-اسداله که هم دختر عموشو گرفت و هم دختر پادشاهو 178

3-55-اسرار خونه­ی داروغه­ی نا­نجیب................ 180

3-56-اسکندر کبیر .............................. 182

3-57-اسکندر و آب حیات.......................... 185

3-58-اشکر سره خاوا بو را دبنه آو.............. 188

3-59-اصفهانی و شهمیرزادی....................... 190

3-60-افراد ساده­لوح............................. 192

3-61-افسانه.................................... 194

عنوان صفحه

 3-62-افسانه­ی لری .............................. 196

3-63-الاغ آوازه خوان و شتر رقاص................. 198

3-64-الله وار دیوانی یوخ.......................... 200

3-65-امتحان رفقا............................... 202

3-66-امتحان سه پسر پادشاه در اصفهان............ 204

3-67-امدک یگن.................................. 206

3-68-ام زر زور................................. 208

3-69-امیر­زاده و عرب زنگی....................... 210

3-70-امیر زن است نه مرد، چشم­های امیر تو را کشت. 214

3-71-امیر هنرمند............................... 218

3-72-انار خاتون................................ 220

3-73-اندرز­های حکیمانه.......................... 223

3-74-انگشتری شاه عباس کبیر..................... 227

3-75-انگله من، دنگله من، منگله من.............. 229

3-76-اوستا ابراهیم............................. 230

3-77-اوغچه پرین................................ 232

3-78-این بز است یا خر.......................... 234

3-79-این رو می­گند بخیل ........................ 236

3-80-این نمی­ماند............................... 237

3-81-ای وای.................................... 239

3-82-ای وای های................................ 242

3-83-بابا خار­کن ............................... 244

3-84-بادی که از ورامین نرمه­ی آردو می­برد........ 246

3-85-بازرگان................................... 248

3-86-بازرگان و قاضی و بهلول.................... 250

3-87-باغبان و پرنده­ی کوچک...................... 252

3-88-باغبان و دختر پادشاه...................... 253

3-89-باغ سیب................................... 255

3-90-باغ گل زرد و باغ گل سرخ................... 258

3-91-باقر آهنگر................................ 261

عنوان صفحه

 3-92-باوه بیل به­ته............................. 263

3-93-باهوشان................................... 265

3-94-بچه درویش................................. 267

3-95-بدکار به سزای خودش می­رسد.................. 269

3-96-برادر عاقل و برادر دیوانه................. 271

3-97-برادر عوض نداره........................... 273

3-98-برادر ناتنی و گنج آقا موشه................ 275

3-99-برا شیت و برا عاقل........................ 278

3-100-برزگر و خرس.............................. 280

3-101-برگ ظلمات................................ 282

3-102-برگ مروارید.............................. 285

3-103-بز بزکان................................. 288

3-104-بز دروغ­گو................................ 290

3-105-بزرگمهر.................................. 292

3-106-بز ریش سفید.............................. 294

3-107-بز زنگوله پا............................. 296

3-108-بز فضول.................................. 298

3-109-خر و گوساله و قوچ........................ 300

3-110-بللئوک، آوا­انداز، شلنگ انداز............. 301

3-111-بلال آقا.................................. 303

3-112-بلبل..................................... 307

3-113-بلبل..................................... 310

3-114-بلبل خیارک............................... 312

3-115-بلبل سر گشته............................. 315

3-116-بمونی و اسکندر........................... 317

3-117-بنه­کی.................................... 320

3-118-بوته­ی گل محمدی و هفت سرو................. 322

3-119- بوذرجمهر و خزانه­دار انوشیروان........... 324

3-120-بوعلی.................................... 326

3-121-بوعلی سینا............................... 329

عنوان صفحه

 3-122-بوعلی سینا و استاد....................... 331

3-123- به دنبال فلک............................ 333

3-124-بهرام قهرمان............................. 335

3-125-بهلول و موش­های آهن­خوار................... 339

3-126-بهلول دانا............................... 341

3-127-بهلول دانا و بازرگان..................... 343

3-128-بهلول دانا و خلیفه....................... 345

3-129-بهلول دانا و خلیفه­ی بغداد................ 347

3-130-بهلول داننده و بهلول دیوانه.............. 350

3-131-بی­بی­له و چی­چی­له.......................... 352

3-132-بی­بی­لی­لی جان............................. 353

3-133-بی­بی­ ناردونه............................. 356

3-134-بی­بی نگار و می­سس قبار.................... 359

3-135-بی­غم دنیا................................ 363

 فصل چهارم: نتیجه­گیری........................... 365

 منابع و مآخذ................................... 380

 کلیات

­1-1-مقدمه

 بررسی و مطالعه در هر امری، ابتدا نیاز به شناخت جامع و دقیق از آن امر دارد. برای بررسی فرهنگ عامه به عنوان بخشی از فرهنگ هر جامعه­ای ابتدا باید تعریفی از فرهنگ ارائه داد. تعریف « فرهنگ» کار دشواری است و هرگز اتفاق نظری درباره­ی آن وجود نداشته است.

در واژه­نامه­های فارسی به­طور ضمنی به دو مفهوم اساسی فرهنگ که «ریشه» و «چشمه» باشد، اشاره شده است. این دو نکته دریافت و برداشتی از اندیشه­ها و تلقی عامه در بیان کاربرد این کلمه است. در این مورد در بعضی از این واژه­نامه­ها از قبیل فرهنگ جهانگیری، مجمع­ الفرس، لطایف اللغات، برهان قاطع، برهان جامع، نفیسی و ... فرهنگ به شاخه­ی درختی اطلاق شده است که آن را می­خوابانند و روی قسمتی از آن خاک می­ریزند، به­طوری که سر شاخه از خاک بیرون باشد. مدتی به همین طریق می­گذرد تا شاخه بیخ برآورد و ریشه بدواند. آن­گاه آن شاخه را می­کنند و در جای دیگری می­نشانند و با این روش درختی ریشه­دار و مستقل آماده­ی بهره­برداری می­شود. در بعضی دیگر از کتب لغت، فرهنگ را به معنی کاریز و قنات گرفته­اند، علاوه بر این­ها، فرهنگ به معنی ادب، عقل، دانش، بزرگی، حکمت، معرفت، علم، فضیلت و هم­چنین به کتابی که مشتمل بر لغات و معانی باشد نیز فرهنگ می­گویند (بیهقی،1367 :10 و9).

 در آغاز سده­ی حاضر فرهنگ مفهوم تازه­ای یافت. ابتدا به مفهوم آموزش و پرورش و برابر کلمه­­یeducation، اما رفته رفته به مفهوم اصلی خود، یعنی آن­چه انگلیسی­ها culture می­گویند، به کار رفت. امروزه کلمه­ی فرهنگ معادل دقیقی برای کلمه­ی culture است و تمام سطوح معنایی آن را در بر­می­گیرد. با این حال در ارائه­ی تعریفی دقیق از آن و این­که چه مواردی شامل فرهنگ می­شود، همواره اختلاف نظر وجود داشته است. شاید بتوان یکی از جامع­ترین تعریف­ها را این دانست که

فرهنگ مجموعه­ی پیچیده­ای است شامل معارف، معتقدات، هنرها، صنایع، فنون، اخلاق، قوانین، آیین­ها و بالاخره تمام عادات، رفتارها و ضوابطی که فرد به عنوان عضو جامعه از جامعه­ی خود فرامی­گیرد و در برابر آن جامعه وظایف و تعهداتی را برعهده دارد (روح­الامینی، 1380: 6).

 اگر فرهنگ جامعه­ای را به پرنده­ای تشبیه کنیم، فرهنگ رسمی و فرهنگ عامه دو بال آن پرنده هستند که برای شناخت بهتر و دقیق­تر جامعه شناخت هردوی آن­ها الزامی است. آن­چه در این میان قابل توجه است، این است که سرچشمه­ی همه­ی هنرها و دانش­ها مردم­اند و در میان مردم پدید آمده اند.

شما هر رشته­ از دانش­ها یا هنرها را که در نظر بگیرید، خواهید دید که این دانش روزی در میان مردم پدید آمده و به سعی دانشوران روز­ به روز رشد کرده و توسعه یافته و مدرسه­ها و دانشگاه­ها برای تدریس آن به فعالیت پرداخته­اند. این­گونه هنرها یا دانش­ها را دانش یا هنر مدرسی یا کلاسیک می­نامیم. در برابر هریک از این رشته­های دانش یا هنر رسمی یک رشته­ی علم یا هنر عوامانه نیز وجود دارد. این دانش­ها در میان مردم پدید آمده و در آغوش ایشان پرورش یافته است و زاده­ی فکر و طبع ساده­ی مردمی است که برای تحصیل علم و ترقی دادن دانش به مدرسه نرفته و مکتب ندیده­اند (محجوب، 1383: 39-38).

 با این وجود تحولات و طبقه­بندی­های اجتماعی باعث شکاف و جدایی میان فرهنگ عوام و فرهنگ رسمی ­شد تا آن­جا که «سال­ها فقط طبقه­ی خواص و تحصیل­کردگان شهری را صاحب معرفت، دانش و هنر می­دانستند و طبقه­ی عوام و بی­سواد چه پیشه­وران ساده­ی شهری و چه کشاورزان روستایی را بی­بهره از دانش، هنر و معرفت تصور می­کردند. البته این امر پس از گسترش تحقیقات در زمینه­ی مردم­شناسی و فولکلور تغییر کرد. پس از بررسی در اوضاع و احوال عامه­ی مردم دانسته شد که هر چند مردم عوام سواد و دانش مدرسی ندارند ولی از فرهنگی برخوردارند که اگر برتر از فرهنگ خواص نباشد، فروتر از آن هم نیست و حتی گاه در انتظام­بخشی به امور جامعه نافذتر از گروه برتر است» (نقل به تلخیص، بلوکباشی، 1388: 43و42).

 1-1-1-فرهنگ عامه

فرهنگ مردم یا فرهنگ عامه ترجمه­ی کلمه­ی فولکلور (folklore) است. این کلمه را نخستین بار ویلیام جان- تامس با نام مستعار آمبروز مرتن پیشنهاد کرد. «folk به گروهی از مردم اطلاق می­شود که حداقل یک عامل مشترک و عمومی آن­ها را به یکدیگر پیوند دهد و lore سنت­های مشترکی است که خصوصیات جمعی اعضای گروهی را شکل می­دهد و هویت گروه را معین و مشخص می­کند»(همان، 56).

تعاریف متعدد و متفاوتی در مورد فولکلور گفته­اند؛ اما تعریف سی. اس. برن قابل توجه و تامل است. « فولکلور در واقع نحوه­ی جهان­بینی و روان­شناسی انسان عامی و اندیشه­ی او در باب فلسفه، دین، علوم، نهادهای اجتماعی، تشریفات و جشن­ها، اشعار و ترانه­ها، هنرهای عامیانه و ادبیات شفاهی است»(بیهقی، 1367: 20). همان­گونه که از تعریف سی. اس. برن استنباط می­شود، فرهنگ عامه به دلیل ریشه­ای که در جهان­بینی، روان­شناسی و اندیشه­ی مردم در موضوعات مختلف دارد، هم چنین به دلیل پیوند با زندگی تولیدی و اجتماعی مردم و بیان تجربیات، آداب و سنت­های مرسوم یک جامعه به آن جامعه شخصیت و هویت می­بخشد. همین امر لزوم بررسی ابعاد آن را بیش از پیش پررنگ می­کند. فرهنگ عامه ویژگی­هایی دارد که از آن جمله می­توان به پیوند با زندگی معیشتی و اجتماعی، سادگی و صمیمیت، امید و خوش­بینی و نوعی جامعه­شناسی تعاون اشاره کرد.

فرهنگ عامه معمولا شفاهی و نسل به نسل منتقل می­شود، هرچند امروزه به دلیل ترس از، از بین رفتن این آثار گران­قدر سعی در مکتوب کردن این فرهنگ دارند. «­­فرهنگ عامه را به طور کلی می­توان به دو بخش آثار مادی و معنوی تقیسم کرد. آثار مادی شامل بناها، علائم، اشیاء منقول، صنعت و کسب، غذا و مکان­ها .آثار معنوی هم عبارتند از: عقاید، عادات و رسوم، علوم عامه و ادبیات»(بیهقی،1367: 73-76).

اثر دو الگوی باردهی مختلف تمرین با وزنه بر قدرت، توان و حجم عضلانی بازیکنان فوتبال WORD

-1. مقدمه

در کلیه متون تاریخی ثبت شده توانایی تولید نیرو، انسان را مجذوب خود کرده است. اگرچه تکنولوژی مدرن نیاز به سطوح بیشینه قدرت برای فعالیت های عادی روزانه را کاهش داده است، از نقطه نظر علمی و بالینی قدرت عضلانی برای سلامتی [1]، عملکرد ورزشی مطلوب [2] و افزایش کیفیت زندگی [3] از اهمیت ویژه ای برخوردار است. پیشینه تمرین با وزنه به صورت سازماندهی شده به اواخر سال 1800 میلادی برمی گردد، با این حال، اولین تحقیق علمی تمرین مقاومتی در سال 1948 توسط دلورم و واتکینز[1] گزارش شده است [4]. دلورم و واتکینز اهمیت تمرین مقاومتی فزاینده را در مقایسه با تکرارهای طولانی مدت با شدت کم برای افزایش قدرت و هایپرتروفی عضلانی نشان دادند. از آن زمان تا کنون مطالعه در مورد شیوه مطلوب تمرین برای افزایش قدرت، هایپرتروفی و توان بخش زیادی از ادبیات علمی علوم ورزشی را به خود اختصاص داده است. برگر[2] در فاصله سالهای 1962 تا 1984 یک سری مطالعات را برای یافتن شیوه تمرینی مطلوب افزایش قدرت عضلانی انجام داد [12-5]. نتایج مطالعات برگر مشخص کرد که اجرای 9-3 تکرار بیشینه در 3 نوبت متوالی، روش مطلوب برای افزایش قدرت عضلانی است. با وجود این، نتایج گزارش شده توسط برگر توسط مطالعات بعدی مورد تایید قرار نگرفته است.

چندین متغیر تمرینی در ساختار برنامه تمرین مقاومتی نقش اساسی دارند. این متغیرهای تمرینی شامل تعداد نوبت های هر حرکت، تعداد تکرارهای هر نوبت، تعداد حرکت های اجرا شده در هر جلسه تمرین، دوره استراحت بین نوبت ها، شدت (بار) تمرین در هر نوبت، نوع انقباض عضلانی به کار گرفته شده و تعداد جلسات تمرین در هفته، به طور ماهرانه ای برای دستیابی به نتیجه مطلوب به کار برده می شوند [2]. با وجود اینکه این متغیرها به خوبی تعریف شده اند، تردید زیادی درمورد کاربرد آنها برای طراحی یک برنامه تمرین مقاومتی وجود دارد [13]. بدیهی است که تعیین سهم این متغیرها در ساختار یک برنامه تمرین مقاومتی مطلوب، برای افزایش قدرت و اندازه عضله، تا حدود زیادی به تلاش و ابتکار محققان برای انجام مطالعات بیشتر بستگی دارد. در این مطالعه سعی شده است تا با توجه به نقش بار تمرین در هر نوبت از تمرین مقاومتی، تغیرات در قدرت، توان بی هوازی، حجم عضلانی و همچنین پاسخ های حاد به این دو شیوه باردهی مورد بررسی قرار گیرد.

1-2.بیان مسئله

تمرین قدرتی به طور گسترده ای برای افزایش مطلوب در قدرت، توان و هایپرتروفی عضلانی ورزشکاران مورد استفاده-قرار می گیرد. اگرچه قدرت و توان عضلانی، عوامل کلیدی آمادگی عضلانی برای اجرای مطلوب مهارت های ورزشی مانند؛ پریدن[3]، افزایش سرعت در حداقل زمان، تغیر جهت، و چرخش[4] به شمار می روند، روش تمرینی مطلوب برای افزایش این عوامل آمادگی عضلانی ناشناخته است.

شکاف عظیمی در ادبیات منتشر شده در مورد نقش متغیرهای تمرینی برای افزایش قدرت و هایپرتروفی عضلانی وجود-دارد. با وجود این، بدیهی است که چگونگی کاربرد متغیرهای تمرینی در ساختار برنامه تمرین مقاومتی بر قدرت، توان، هایپرتروفی و دامنه سازگاری های عصبی کسب شده اثرگذار است [14،2]. اگرچه به خوبی مشخص شده است که سازگاری های عصبی عامل عمده افزایش قدرت در مراحل اولیه تمرین مقاومتی است [16،1]، اثر متقابل بین شدت و حجم تمرین ممکن است در تعیین دامنه مطلوب سازگاری با تمرین مقاومتی بیشترین نقش را داشته باشد [2].

هنگامی که هدف از تمرین مقاومتی افزایش قدرت بیشینه است، بار (شدت) تمرین یکی از مهم ترین متغیرها برای طراحی برنامه تمرین مقاومتی است [2]. با وجود این، مطالعات نسبتا" کمی سازگاری عضلانی را در پاسخ به شیوه های متفاوت باردهی مورد بررسی قرارداده اند [14]. اگرچه برای افزایش قدرت بیشینه، اجرای نوبت های با بار بیشینه توصیه شده است، به نظر می رسد چگونگی بکارگیری بارهای بیشینه در ماکروسایکل[5]، میکروسایکل[6]، مزوسایکل[7] و حتی در جلسه تمرین از یک نوبت تا نوبت بعدی، برای ایجاد محرک مطلوب تمرینی دارای اهمیت ویژه ای باشد. علاوه بر این، نشان داده شده است که استفاده از شدت و حجم تمرینی متغیر در در دراز مدت، سازگاری بیشتری را برای بهبود در کسب قدرت به همراه دارد [17].

به طورعمومی، پذیرفته شده است که روش تمرینی نوبت های متعدد[8]، برای افزایش قدرت و هایپرتروفی عضلانی بر روش تمرینی یک نوبت منفرد[9] به دلیل حجم بیشتر تمرین مقاومتی برتری دارد [19،18]. رایج ترین پروتکل های تمرینی

نوبت های متعدد برای افزایش قدرت و هایپرتروفی استفاده از بار ثابت در هر نوبت (الگوی باردهی هرمی مسطح؛ FPLP[10])، و افزایش تدریجی بار تمرین از یک نوبت تا نوبت بعدی (الگوی باردهی هرمی اریب؛ [11]SPLP) است [20]. ادعا شده است که استفاده از الگوی باردهی هرمی مسطح، به دلیل حفظ شدت در سطح بیشینه در هر نوبت از تمرین، و جلوگیری از سردرگمی بدن با چندین شدت متفاوت تمرینی، بیشترین سازگاری عصبی را ایجاد کرده و از این رو برای افزایش قدرت و هایپرتروفی بر الگوی باردهی هرمی اریب برتری دارد [21].

طبق اطلاعات ما تقریبا" هیچ مطالعه ای به طور مستقیم، نقش بارهای بیشینه را در نوبت های متعدد تمرین مقاومتی مورد بررسی قرار نداده است. با وجود این، مطالعاتی که شیوه های متفاوت تمرین مقاومتی را با متغیر بودن بار تمرین در نوبت های متعدد هر پروتکل مورد بررسی قرار داده اند، افزایش مشابهی را در قدرت گزارش کرده اند. برای مثال، فیش و همکاران[12] [22] با مقایسه دو شیوه تمرینی دلورم (که در آن بار هر نوبت به تدریج افزایش می یافت) و آکسفورد[13] (که در آن بار تمرین در نوبت اول بیشینه بوده و در نوبتهای بعدی کاهش می یافت) افزایش مشابهی درقدرت 1RM و 10RM گزارش کردند.

مشخص شده است که تمرین قدرتی با بارهای بیشینه با تغییر فعالیت عصبی عضله موجب بهبود در قدرت می شود [23]. سازگاری عصبی به طور طبیعی هنگامی رخ می دهد که سیستم عصبی تحت فشار ناشی از جابجایی بار نا آشنا، دچار خستگی و عدم فعالیت عضلانی شود [24]. این خستگی عصبی عضلانی، با کاهش در نیروی تولیدی عضله، توسط انقباض ارادی ایزومتریک بیشینه (MVIC)[14]، بلافاصله پس از جابجایی بار قابل اندازه گیری است [26-24]. برای مثال، بهم و همکاران [24] میانگین کاهش 21% را در MVIC عضله خم کننده بازو، بلافاصله پس از اجرای یک نوبت با پروتکل های 5RM, 10RM و 20RM گزارش کرده اند. چندین مطالعه [31-27]، پاسخ های حاد مانند؛ خستگی عصبی عضلانی و تجمع متابولیت ها، در یک جلسه تمرین مقاومتی را به سازگاری های دراز مدت در قدرت، به همراه تمرین مقاومتی منظم نسبت داده اند. نتایج مطالعات مذکور ممکن است پیشنهاد کنند که پروتکل تمرینی که عدم فعالیت عضلانی و تقاضای گلیکولیتیک بیشتری را در پاسخ به یک جلسه تمرین مقاومتی به همراه داشته باشد، پروتکل تمرینی مناسب برای افزایش بهینه قدرت و هایپرتروفی عضلانی است. برای مثال تاکارادا و همکاران [31]، افزایش بیشتر در قدرت و اندازه عضله به همراه

یک پروتکل تمرینی ویژه؛ با محدودیت جریان خون به سمت عضله که تقاضای متابولیک را در عضله فعال افزایش می داد، به تولید و تجمع بیشتر متابولیت ها در طول هر جلسه تمرین نسبت داده اند. با این حال، نتایج مطالعه براندنبورگ و دوچرتی[15] [13] از این نظریه حمایت نمی کند. براندنبورگ و دوچرتی [13] بلافاصله پس از اجرای یک جلسه پروتکل تمرینی که در آن بار در هرنوبت کاهش می یافت (RL)[16]، در مقایسه با پروتکل با بار ثابت در هر نوبت (CL)[17]، به ترتیب کاهش و افزایش بیشتری را در مقادیر آزمون MVIC و لاکتات خون (تعیین کننده های پاسخ حاد به تمرین مقاومتی) گزارش کرده اند. این امر ممکن است پیشنهاد کند که حفظ شدت در سطح بیشینه، با بکارگیری تعداد تکرارهای کمتر در هر نوبت، خستگی عصبی و تقاضای گلیکولیتیک کمتری را در پاسخ به تمرین ایجاد می کند، که این برخلاف ادعای اولیه در مورد استفاده از شدت بیشینه برای افزایش تحریک تمرینی و سازگاری عصبی عضلانی بهینه است. البته، در این مطالعه پروتکل RL از حجم تمرینی بالاتری (تکرارهای بیشتر و زمان تحت تنشن بالاتر) برخوردار بود، و این امر دلیلی برای مشاهده این یافته ها گزارش شده است [13]. با وجود این، پس از 8 هفته، هر دو پروتکل تمرینی افزایش مشابهی را در قدرت 1RM خم کننده های بازو نشان دادند. نویسندگان عواملی مانند کوتاهی طول دوره تمرین، استفاده از آزمودنی های تمرین کرده و بکارگیری تعداد نوبت های محدود (3 نوبت) برای هر پروتکل را دلیل افزایش مشابه قدرت توسط دو پروتکل گزارش کردند [4]. همچنین، در این مطالعه آزمودنی ها بدون توجه به تعداد تکرارها، هر نوبت را تا رسیدن به واماندگی کامل اجرا می کردند، به نظر می رسد این امر مکانیسم یکسانی را برای فراخوانی واحدهای حرکتی در دو پروتکل متفاوت موجب شده و در نتیجه افزایش قدرت مشابهی را پس از 8 هفته به همراه داشته است [13].

اگرچه استفاده از بار تمرینی ثابت در هرنوبت اعمال بار و تنشن مطلوب را بر عضله امکان پذیر می سازد، تکرارهای کم انجام شده در هر نوبت با این روش، ممکن است با محدود کردن حجم تمرین و زمان تحت تنشن عضلانی (TUT)[18] از تحریک موثر تمرینی با کاهش دیگر محرکها مانند خستگی جلو گیری کند [32]. از طرفی استفاده از الگوی باردهی با افزایش تدریجی بار از یک نوبت تا نوبت بعدی، با افزایش تعداد تکرارها در نوبت های با بار کمتر، که افزایش در TUT عضله فعال را به همراه دارد، ممکن است با افزایش در میزان تولید خستگی (خستگی حاصل از تجمع محصولات فرعی متابولیک H⁺, Lactate, P_i, Cr, K⁺) اثربخشی تمرین را افزایش دهد [33].

علاوه براین، بکارگیری دامنه باردهی متنوع در هرنوبت از تمرین مقاومتی با اصل تنوع در تمرین همخوانی دارد و حفظ اثر بخشی محرک های تمرینی را امکان پذیر می سازد.

با توجه به نقش قابل توجه حجم تمرین در سازگاری با تمرین مقاومتی، این مطالعه با ثابت نگه داشتن حجم تمرین پاسخ های حاد (خستگی عصبی عضلانی و تقاضای گلیکولیتیک) به دو الگوی باردهی متفاوت؛ FPLPو SPLP، و همچنین سازگاری های اولیه در قدرت، توان و هایپرتروفی مورد بررسی قرار می دهد. علاوه براین، با ارزیابی خستگی عصبی عضلانی عضلانی و تقاضای گلیکولیتیک (ارزیابی لاکتات خون) بلافاصله پس از اجرای دو پروتکل تمرینی متفاوت (پاسخ های حاد به تمرین مقاومتی)، تعیین رابطه بین پاسخ های حاد و ایجاد سازگاری های عصبی اولیه، از دیگر اهداف این مطالعه خواهد بود.

1-3. اهمیت و ضرورت تحقیق

فوتبال ورزشی با شدت بالا و نیازهای جسمانی است که به سطوح بیشینه قدرت، توان و چابکی، نیاز دارد و به طور زیادی به مسیرهای هوازی انرژی متکی است [34]. توانایی سیستم عصبی عضلانی برای تولید برونده توان بیشینه در ورزش فوتبال از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تفاوت در توانایی توسعه قدرت بیشینه [35]، توان عضلانی [37،36]، و انقباض با سرعتهای بیشینه، از تفاوت های فیزیولوژیکی عمده بین بازیکنان فوتبال بوده و در اجرای فعالیت های انفجاری مانند؛ پریدن، تکل زدن، شوت زدن، چرخش، تغییر جهت و به سرعت دویدن در مسافت های کوتاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است [38]. قدرت بیشینه یکی از مهم ترین ویژگی هایی است که بر عملکرد توان تاثیر گذار است، از این رو، افزایش در قدرت بیشینه با بهبود در قدرت نسبی و قابلیت های انفجاری همراه است [39].

گزارش شده است که 97% از مربیان بدنسازی و آمادگی جسمانی از روش تمرینی نوبت های متعدد برای افزایش قدرت بیشینه استفاده می کنند [40]. همچنین به نظر می رسد که ورزشکاران تمرین کرده از لحاظ روانی برای افزایش قدرت بیشینه به اجرای چندین نوبت (بیش از 5 نوبت) از یک حرکت وابسته باشند [4]، با وجود این، کمتر مطالعه ای اثر شیوه های متفاوت باردهی را برای افزایش قدرت بیشینه مورد بررسی قرار داده است [14]. اگرچه برای افزایش قدرت بیشینه اجرای نوبت های با بار بیشینه توصیه شده است، با توجه به اصل تنوع تمرین به نظر می رسد چگونگی استفاده از بارهای بیشنه از یک نوبت تا نوبت دیگر برای ایجاد محرک مطلوب تمرینی دارای اهمیت ویژه ای باشد. باتوجه به اهمیت قدرت بیشینه در عملکرد مطلوب ورزشی و ناتوانی مطالعات انجام شده برای تعیین شیوه مطلوب تمرین قدرتی و همچنین گستردگی استفاده از پروتکل های تمرینی نوبت های متعدد برای افزایش قدرت و هایپرتروفی، انجام مطالعات بیشتر در این زمینه ضروری به نظر می رسد.

1-4.اهداف پژوهش

1-4-1.هدف کلی

هدف کلی این مطالعه مقایسه دو روش متفاوت باردهی تمرین قدرتی برای کسب قدرت، توان و هایپرتروفی می باشد.

1-4-2.اهداف ویژه

• بررسی اثر دو الگوی متفاوت SPLP و FPLP بر قدرت عضلانی بالا تنه و پایین تنه
• بررسی اثر دو الگوی متفاوت SPLP و FPLP بر قدرت انفجاری عضلات پایین تنه
• بررسی اثر دو الگوی متفاوت SPLP و FPLP بر حجم عضلانی بالا تنه و پایین تنه
• بررسی پاسخ های حاد (ارزیابی خستگی عصبی عضلانی و لاکتات خون) به دو الگوی باردهی متفاوت
• تعیین رابطه بین پاسخ های حاد و سازگاری درازمدت با تمرین مقاومتی

1-5.روش پژوهش

قبل از آغاز برنامه تمرین قدرت بیشینه، به منظور سازگاری و آمادگی برای قرارگرفتن در معرض بارهای بیشینه، همه آزمودنی ها به مدت 6 هفته در برنامه تمرین مقاومتی با شدت متوسط (75%-55 از 1RM) شرکت کردند. پس از این مرحله (مرحله هایپرتروفی)، به مدت 6 روز متغیرهای مورد مطالعه اندازه گیری شد. به این منظور، پس از مراجعه هر آزمودنی به سالن وزنه، ویژگیهای فردی، ترکیب بدنی و اندازه گیری های مربوط برای تخمین حجم عضلانی، قدرت ایزومتریک پاها و آزمون 1RM آزمودنی ها در هر حرکت، مورد اندازه گیری قرار گرفت. ارتفاع پرش عمودی نیز در یک روز دیگر به صورت جداگانه اندازه گیری شد. برای اندازه گیری پاسخ های حاد، تعداد 9 آزمودنی، یک جلسه از هر پروتکل تمرین مقاومتی را به صورت جداگانه، برای حرکت خم کردن بازو، با استفاده از هر دو دست اجرا کردند. پروتکل SPLP شامل اجرای 5 نوبت؛ ₅/^80%،₂/^95%،₂/^90%،₄/^85%،₅/^80% ، که در آن بار در هر نوبت به تدریج افزایش می یافت. پروتکل FPLP شامل اجرای 6 نوبت؛ ₅/^80%،₂/^90%×4،₅/^80% ، که در آن بار در هر نوبت، پس از اجرای نوبت اول ثابت می شد. [19]VLتمرین اجرا شده (RM%× تکرارها × نوبتها) توسط هر دو گروه تمرینی یکسان بود. حرکت خم کردن بازو در حالت نشسته[20]، با استفاده از هر دو دست اجرا می شد. در 2 جلسه جداگانه پاسخ های حاد به تمرین مقاومتی قبل و پس از اجرای هر پروتکل، به فاصله حد اقل 48 ساعت بین 2 جلسه تمرین مورد ارزیابی قرار گرفت.

سپس 22 آزمودنی به طور تصادفی به سه گروه تقسیم شدند: گروه 1 (تعداد؛8 نفر) برنامه تمرین باوزنه را با پروتکل SPLP، گروه 2 (تعداد؛8 نفر) برنامه تمرین با وزنه را با پروتکل FPLP و گروه 3 (تعداد؛5 نفر) که در برنامه تمرین با وزنه شرکت نداشته و به عنوان گروه کنترل به کار گرفته شدند. پس از 6 هفته برنامه تمرینی اصلی (مرحله قدرت بیشینه) تمامی متغیرها به ترتیب مذکور مورد ارزیابی قرار گرفت.

1-6.فرضیه های پژوهش

• بین پروتکل های تمرینی SPLP و FPLP اختلاف معناداری برای کسب قدرت بیشینه عضلات بالاتنه و پایین تنه وجود ندارد.
• بین پروتکل های تمرینی SPLP و FPLP، اختلاف معناداری در دستیابی به توان بی هوازی عضلات پایین تنه وجود ندارد.

• بین پروتکل های تمرینی SPLP و FPLP، اختلاف معناداری برای کسب حجم عضلانی عضلات بالاتنه و پایین تنه وجود ندارد.

• بلافاصله پس از یک جلسه تمرین با هریک از پروتکل های SPLP و FPLP، نیروی تولیدی عضله کاهش معناداری خواهد داشت.
• بلافاصله پس از یک جلسه تمرین با هریک از پروتکل های SPLP و FPLP، لاکتات خون افزایش معناداری خواهد داشت.
• بلافاصله پس از یک جلسه تمرین با هریک از پروتکل های SPLP و FPLP، پاسخ های حاد به تمرین مقاومتی (تقاضای گلیکولیتیک و خستگی عصبی عضلانی)، اختلاف معناداری را بین دو پروتکل نشان نخواهد داد.
• بین پاسخ های حاد به یک پروتکل تمرینی ویژه (تقاضای گلیکولیتیک و خستگی عصبی عضلانی) و سازگاری اولیه در کسب قدرت و توان رابطه معناداری وجود دارد.
• پس از 6 هفته تمرین، گروه های تمرینی نسبت به گروه کنترل، اختلاف معناداری را در قدرت، توان و حجم عضلانی نشان می دهند.

1-7.متغیرهای پژوهش

1-7-1.متغیرهای مستقل

• شدت تمرین قدرتی
• حجم تمرین قدرتی
• دوروش متفاوت باردهی در تمرین قدرتی
• پاسخهای حاد (خستگی عصبی عضلانی و لاکتات خون) به تمرین قدرتی

1-7-2.متغیرهای وابسته

• تغییرات قدرت بیشینه داینامیک، قدرت ایزومتریک، توان و حجم عضلانیپس از 6 هفته تمرین
• پاسخ های حاد (خستگی عصبی عضلانی و لاکتات خون) به دو پروتکل تمرینی متفاوت
• ارتباط پاسخ های حاد (خستگی عصبی عضلانی و لاکتات خون) و سازگاری دراز مدت با تمرین مقاومتی

1-8.محدودیت ها

[1]. DeLorme & Watkins

[2]. Berger

[3]. Jumping

[4]. Turning

[5]. Macro Cycle

[6]. Micro Cycle

[7]. Mezo Cycle

[8]. Multiple Sets

[9]. Single Set

[10]. Flat Pyramid Loading Pattern

[11]. Skewed Pyramid Loading Pattern

[12]. Fish et al

[13]. DeLorme & Oxford Techniques

[14]. Maximal Voluntary Isometric Contraction

[15].Berandenburg & Docherty

[16]. Reduced Load

[17]. Constant Load

[18]. Time Under Tension

[19]. Volume Load

[20]. Preacher Curl

صور خیال در غزلیّات نظیری نیشابوری

چکیده

نظیری نیشابوری از شاعران برجسته‌ی سال‌های آغازین قرن یازدهم هجری است که دیوان وی را مجموعه غزلیات، قصاید، قطعات، ترجیعات و رباعیات تشکیل می‌دهد در دیوان وی 564 غزل وجود دارد که از جنبه‌های مختلف شایسته‌ی بررسی و توجه بیشتر هستند. یکی از این جنبه‌ها حوزه‌ی بیان است که اهمیت آن بر هیچ کس پوشیده نیست، غزل نظیری نیشابوری از هر جهت شایسته‌ی تحلیل و بررسی است اما خصیصه‌ی ادبی مخصوصاً حوزه‌ی بیان آن متمایزتر است و به غزلیات وی رنگ و بوی خاصی بخشیده که در این پایان‌نامه به بررسی آنها پرداخته شده است. این پایان‌نامه در پنج فصل بررسی و تنظیم شده که فصل اول شامل کلیات و تعاریف است که به شرح و بیان مساله، ضرورت و اهمیت موضوع، اهداف تحقیق، کاربرد نتایج تحقیق، پیشینه‌ی علمی موضوع، فرضیه یا سئوال‌های تحقیق و شرح روش تحقیق می‌پردازد، فصل دوم به زندگی‌نامه‌ی نظیری نیشابوری، آثار، دانش و آگاهی او و تاثیر و تأثرش بر شعرای قبل و بعد از خود تنظیم شده است. اما تنه‌ی اصلی این پایان نامه از فصل سوم شروع می‌شود که از سه بخش تشبیه، اسلوب معادله، تمثیل ، فصل چهارم استعاره و فصل پنجم کنایه و مجاز تشکیل شده است. مبنای کار تقسیم‌بندی تنه‌ی اصلی پایان‌نامه همان تقسیم‌بندی رایج در علم بیان است با این تفاوت که اسلوب معادله و تمثیل را با توجه به زیرساخت تشبیه بودن‌شان زیرمجموعه‌ی تشبیه آوردیم. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که آرایه‌های مذکور به غزلیات نظیری نیشابوری غنای خاصی بخشیده است.

واژه‌های کلیدی: نظیری نیشابوری، صورخیال، تشبیه، استعاره، تمثیل

فهرست مطالب

عنوان صفحه

مقدمه1

فصل او ل:کلیات تحقیق

1-1. شرح و بیان مسأله‌ی پژوهش4

1-2. ضرورت و اهمیّت موضوع تحقیق5

1-3. اهداف تحقیق5

1-4. سوالات تحقیق5

1-5. پیشینه‌ی علمی موضوع تحقیق5

1-6. روش تحقیق6

فصل دوم:شرح احوال و زندگانی نظیری نیشابوری

2-1. زندگی نظیری نیشابوری8

2-2. نگاه نظیری نیشابوری به شاعران متقدم11

2-3. سبک شعری نظیری نیشابوری12

2-4. ویژگی‌های سبک هندی13

2-5. ویژگی‌های بیان نظیری نیشابوری15

فصل سوم:تشبیه، تمثیل و اسلوب معادله

3-1. تشبیه18

3-2. تقسیم‌بندی تشبیه براساس مفرد و مرکب بودن25

3-3. انواع تشبیه بر پایه‌ی وحدت و تعدد طرفین32

3-4. تشبیه بلیغ35

3-5. تمثیل و اسلوب معادله36

فصل چهارم:استعاره

4-1. استعاره43

4-2. بخش اول: استعاره‌ی مصرحه44

4-3. بخش دوم: استعاره‌ی مکنیه54

4-4-بخش سوم: تشخیص55

4-5. بخش چهارم: اضافه‌ی استعاری58

فصل پنجم:کنایه

5-1. کنایه61

5-2. انواع کنایه61

5-3. گونه‌های کنایه بر پایه‌ی وسائط62

5-4. کنایه بر پایه‌ی مکنّیٌ عنه66

5-5. عناصر کنایه در غزلیّات نظیری نیشابوری70

5-6. عناصر قرآنی71

5-7. عناصر اساطیری72

5-8. عناصر تاریخی72

5-9. عناصر آداب اجتماعی، مذهبی و عامیانه74

5-10. مجاز75

5-11. علاقه‌ی حال و محل یا ظرف و مظروف76

5-12. علاقه‌ی کلیت و جزئیت80

5-13. علاقه‌ی ماکان و مایکون82

5-14. علاقه‌ی سببیت یا علت و معلول85

5-15. مجاز به علاقه‌ی لازمیت و ملزومیت85

5-16. مجاز به علاقه‌ی آلیت88

5-17. علاقه‌ی خاص و عام89

نتیجه گیری90

منابع:93

منابع:94

مقدمه

بی‌توجهی شاهان صفوی نسبت به ادب غنایی سبب مهاجرت شاعران ایرانی به سرزمین هند شد و دلیل دیگر این مهاجرت این بود که شاهان گورکانی با تشویق و ترغیب شاعران فارسی زبان محفل شعر و شاعری را گرم نگه داشته بودند و این باعث به وجود آمدن سبک هندی با مشخصه‌های خاص خود شد که از جمله‌ی ویژگی‌های آن نازک خیالی، دقت نظر، ظرافت در گفتار، توجه به زبان کوچه و بازار و ... می‌باشد، نظیری نیشابوری از جمله شاعرانی است که از سبک هندی پیروی کرده و دیوان او مشتمل بر 564 غزل می‌باشد که در تک تک غزلیاتش ویژگی‌های خاص سبک هندی را گنجانده است.

این پایان‌نامه پژوهشی در صور خیال غزلیات نظیری نیشابوری است، برای بررسی جنبه‌های زیبایی شناختی و ویژگی‌های صورخیال، ابتدا شواهد تمام صورت‌های خیالی استخراج گردیده و بسامد هر کدام از انواع مختلف صور خیال مشخص شده است، در ارزیابی جلوه‌های هر کدام از آن صورت‌های خیال انگیز در غزلیات نظیری نیشابوری، ابتدا تعریف آنها مطابق آن چه در میان علمای علم بیان مشهور است ارائه شده است. در هر فصل تلاش شده تا کاربرد هر کدام از انواع صورخیال، برای خواننده معلوم گردد. از آنجا که استشهاد ابیات و شواهد زیاد، موجب گسیختگی رشته‌ی اندیشه‌ی خواننده و افزایش حجم پایان‌نامه می‌شد، تنها به ذکر چند شاهد مثال به همراه تصویر آن بسنده کرده و در پایان برای جلوگیری از تکرار فقط تعداد هر آرایه را شمرده و در مجموع ذکر نموده‌ایم. که تشبیه با 27 درصد بالاترین فراوانی را به خود اختصاص داده است و بعد از آن اسلوب معادله و تمثیل با 20 درصد فراوانی و استعاره با 20/19 درصد بیشترین سهم را به خود اختصاص داده‌اند برای انجام این پژوهش دیوان «نظیری نیشابوری» تصحیح و تعلیق محمدرضا طاهری چاپ موسسه‌ی انتشارات نگاه (1389) را اساس کار خود قرار داده‌ایم. در فصل اول کلیات و مبانی پژوهش، بررسی شده است، که در آن به شرح و بیان مسئله پژوهشی، ضرورت و اهمیت موضوع، اهداف، کاربرد نتایج، پیشینه‌ی علمی موضوع، سؤال‌ها و فرضیه‌ها و شرح روش تحقیق پرداخته است. در فصل دوم شرح احوال و زندگی نامه‌ی نظیری نیشابوری بررسی شده و سپس سبک هندی و شاخصه‌های مهم آن و تأثیر آن بر نظیری نیشابوری تحلیل شده است. در فصل سوم، عناصر صورخیال بررسی شده که شامل بخش‌های مختلفی است در بخش اول تشبیه و انواع آن بررسی شده که تشبیه بلیغ بیشترین سهم را به خود اختصاص داده است. بخش دوم بررسی اسلوب معادله و تمثیل می‌باشد. فصل چهارم که به استعاره تعلق دارد و به بررسی انواع استعاره‌ی مصرحه‌، مکنیه، اضافه استعاری و تشخیص می‌پردازد. فصل پنجم کنایه است که کنایه از دیدگاه‌های مختلف، تلویح، ایما، رمز و تعریض بر اساس مکنّی عنه و مکنّی به و سپس از دیدگاه کنایه از اسم، کنایه از صفت و کنایه از فعل بررسی کرده‌ایم اما در بخش مجاز هر چند برخی علما آن را به عنوان صورخیال قبول ندارند. به خاطر علاقه‌ی شباهت آن نتوانستیم از ذکر این بخش صرف نظر کنیم.

در این تحقیق سعی شده از طریق روش‌ توصیفی، استفاده از منابع کتابخانه‌ای و در صورت لزوم استفاده از داده‌های آماری برای پرسش‌های مطرح شده در بخش اهداف تحقیق پاسخ مناسب و به جا داده شود.

قبا گر حریر است گر پرنیان به نــاچار حشوش بود در میان

تو گر پرنیانی نیابی مجوش کرم کار فرمای و حشوش بپوش

فصل اول

کلیات تحقیق

1-1. شرح و بیان مسأله‌ی پژوهش

صور خیال در کنار زبان، موسیقی، عاطفه و محتوا یکی از عناصر اساسی شعر و بررسی آن یکی از مباحث اصلی در نقد آثار ادبی و حتی بررسی سبک شعری شاعران است. اهمیّت موضوع صورخیال تا جایی است که تعدادی از علمای قدیم و استادان معاصر آن را فصل ممیّز شعر از نظم دانسته‌اند. بررسی دقیق صور خیال نتایج مثبت سبک‌شناسی بسیاری دارد. نظیری نیشابوری یکی از شاعران تواناست که شعر او از جنبه‌های مختلف دارای ارزش و شایسته‌ی نقد و بررسی است، لذا پژوهشگر در این پژوهش با عنوان «بررسی صورخیال در غزلیّات نظیری نیشابوری» بر آن است تا ضمن آشنایی با سخن وی انواع گوناگون صورخیال را در غزلیاتش بررسی کند که سرشار از باریک‌اندیشی‌ها و تصاویر تخیلی لطیف و جذاب است و با چگونگی شکل‌گیری تصاویر خیالی در غزلیات این شاعر بزرگ امّا گمنام آشنا شده و با تحقیق و بررسی منابع معتبر و متعدد علم بیان گونه‌های تشبیه، استعاره، کنایه، مجاز، اسلوب معادله و تمثیل را تعریف کرده و مصداق‌های هر کدام را در بخش غزلیات مشخص نماید. پژوهشگر خود را ملزم می‌داند که مطالب و اطلاعات هر چند مختصری را پیرامون سخن نظیری نیشابوری بیان کند تا خواننده از این راه با فکر و اندیشه‌ی نظیری نیشابوری بهتر آشنا شود. و نیز در این پژوهش مشخص خواهد شد که بسامد کدام یک از عناصر خیال در شعر نظیری نیشابوری برجسته‌تر و بالاتر است؟ او چگونه شاعری بوده است و چه تفکراتی داشته؟ چه مضامینی بیشتر در شعرش دریافت می‌شود؟ از کدام شاعران تأثیر پذیرفته است؟ اشعار وی مخصوصاً غزلیاتش چه تأثیری بر خوانندگان آن داشته است؟ که پژوهنده با مطالعه‌ی غزلیات نظیری نیشابوری پس از شناخت دقیق، صورخیال آنها را یادداشت ‌برداری نموده و با شناخت این تصاویر تخیلی درک معانی زیبا و لطیف اشعار نظیری نیشابوری برای خواننده آسان شده است.

1-2. ضرورت و اهمیّت موضوع تحقیق

عنصر خیال در شعر فارسی همواره جایگاه مهمی داشته است و در برخی دوره‌ها این جایگاه بلندتر به نظر می‌رسد از جمله در سبک هندی که فهم دقیق معانی متون ادبی و اشعار شاعران و لذّت بردن از آن‌ها در گرو شناخت و تشخیص صورخیال است بررسی صورخیال در شعر نظیری نیشابوری کمک می‌کند تا به اوضاع و احوال شاعر، و طریقه‌ی استفاده از تصاویر خیالی در قرن دهم و یازدهم بهتر پی ببریم و دیگر با فهم بهتر سبک شعری این شاعر به خواننده این غزلّیات کمک شده باشد.

1-3. اهداف تحقیق

1- فراهم آوردن زمینه‌ی شناخت و نحوه‌ی استفاده‌ی نظیری نیشابوری از عناصر خیال.

2- شناساندن شعر نظیری نیشابوری از طریق بحث در صور خیال.

3- شناخت نوع نگاه شاعر به پدیده‌های اطراف خود.

4- تعیین بسامد نوع صور خیال در شعر نظیری نیشابوری.

1-4. سؤالات تحقیق

1- جایگاه صور خیال در غزل نظیری نیشابوری کجاست؟

2- بسامد کدام یک از گونه‌های خیال در دیوان او بیشتر است؟

1-5. پیشینه‌ی علمی موضوع تحقیق

در حوزه‌ی صورخیال تحقیقاتی در قالب کتاب، پایان‌نامه و مقاله انجام شده است، و از این آثار می‌توان به کتاب‌های ارزشمندی اشاره کرد که می‌توانند زیربنای تحقیق حاضر باشند، در زمینه‌ی علم بلاغت کتاب «اسرار البلاغه عبدالقاهر جرجانی» که به بررسی تصاویر خیال‌انگیز و آوردن شاهد مثال‌هایی به زبان عربی پرداخته است. کتاب «معالم البلاغه» اثر محمد خلیل رجایی، «ابداع البدایع» شمس العلمای گرگانی و ... کتبی هستند که در زمینه‌ی علم بیان نگاشته شده‌اند و در این پایان‌نامه هم در تعریف عناصر بیانی مورد استفاده قرار گرفته‌اند. اما در زمینه‌ی دیوان نظیری نیشابوری کارهایی انجام گرفته است که در این پایان‌نامه از آن‌ها استفاده شده است عبارتند از:

1- بررسی بیان در شعر نظیری نیشابوری، بهناز پوررضا کهیازی به راهنمایی دکتر محمدحسین حائری- دانشگاه علامه طباطبایی 1388

2- صورخیال در غزل‌های نظیری نیشابوری، نوید احمدگل

3- بررسی ارسال المثل، تشبیهات بلیغ و مضامین تازه در شعر نظیری نیشابوری، محمدمهدی خطیبی، رساله دکتری به راهنمایی دکتر احمد رنجبر 80-1379

4- مجموعه مقالات همایش سه روزه‌ی نظیری نیشابوری در شهر دهلی

5- تشبیه و استعاره در دیوان نظیری نیشابوری پروین محمدباقری دانشگاه آزاد کرج به راهنمایی دکتر ماهیار

1-6. روش تحقیق

این تحقیق به صورت توصیفی و به روش کتابخانه‌ای انجام می‌گیرد؛ مطالعه و یادداشت‌برداری از کتاب‌هایی که در حوزه‌ی بلاغت نوشته شده است و استخراج تصاویر خیال‌انگیز زیادی که در غزلیّات نظیری نیشابوری وجود دارد و سپس تحلیل هر کدام از ابیات کاری است که در این پایان‌نامه انجام پذیرفته است. تحلیل و تجزیه‌ی این عناصر در دیوان نظیری و با راهنمایی‌های اساتید راهنما و مشاور انجام پذیرفته است. در تمام تحقیق اعدادی که داخل کمانک قرار گرفته‌اند، عدد اول شماره بیت و عدد دوم شماره غزل است.

فهرست موضوعی اشخاص در شاهنامة فردوسی از هفت خان اسفندیار تا پایان پادشاهی قباد

چکیده

شاهنامۀ حکیم ابوالقاسم فردوسی از داستان های بسیاری تشکیل یافته است . در عین حال هر یک از داستان‏های این اثر حماسی عظیم دارای شخصیّت های فراوانی است که مطالعۀ تک تک حوادث زندگی این شخصیت‏ها به صرف زمان بسیاری نیازمند است و این احتمال وجود دارد که همین حجم انبوه در عدم رغبت به خوانش این متن ارزشمند مؤثر افتد .پژوهش حاضر جهت تسهیل در امر دستیابی به اطلاعات موجود در شاهنامه با صرف زمان کمتر، به بررسی اقدامات، رفتار ها و حوادث زندگی پادشاهان، پهلوانان و سایر اشخاص در شاهنامۀ فردوسی پرداخته و با عنوان بندی، فهرست کردن و ارائۀ آن‏ها با ترتیبی منطقی، این امکان را برای خواننده فراهم آورده است که با یک بار نگاه کردن به فهرست اقدامات و حوادث مهمّ زندگی آنان، آشنایی کلی با چگونگی حضور شخصیت‏ها در شاهنامه پیدا کند وبدون اتلاف وقت و سردرگمی ، به سراغ حادثۀ خاصی برود که خواهان مطالعه وکسب آگاهی بیشتر دربارۀ آن است.

 کلید واژه: فردوسی، شاهنامه، شخصیت‏های شاهنامه

 فهرست مطالب

عنوان شمارۀ صفحه

مقدمه1

بخش اول :اسامی خاص

الف)

آرزو6

آزاده6

اَرجاسپ7

اَردشیر7

اَردشیرموبد15

اَردشیرنیکوکار................................................................................................................................................................15

اَردوان .............................................................................................................................................................................15

اَرسطالیس.......................................................................................................................................................................17

اِسفندیار...........................................................................................................................................................................17

اِسکندر.............................................................................................................................................................................28

اَشک.................................................................................................................................................................................41

اَلان شاه...........................................................................................................................................................................41

اَلوای.................................................................................................................................................................................41

اَندریمان......................................................................................................................................................................... 41

اندیان...............................................................................................................................................................................42

اورمزد 1 .......................................................................................................................................................................42

اورمزد 2..........................................................................................................................................................................42

اورمزد بزرگ...................................................................................................................................................................43

ب)

بابک..................................................................................................................................................................................43

برانوش 1.........................................................................................................................................................................44

برانوش 2........................................................................................................................................................................44

براهام جهود....................................................................................................................................................................44

برزمهر..............................................................................................................................................................................45

برزین.............................................................................................................................................................................. 45

بِلاش پیروز......................................................................................................................................................................46

بُناک.................................................................................................................................................................................46

بَنداه..................................................................................................................................................................................46

بندوی..............................................................................................................................................................................46

به آفرید.......................................................................................................................................................................... 47

بهرام اورمزد....................................................................................................................................................................47

بهرام بهرام.......................................................................................................................................................................48

بهرام بهرامیان................................................................................................................................................................48

بهرام شاپور.....................................................................................................................................................................48

بهرام گور.........................................................................................................................................................................49

بهرام هور.........................................................................................................................................................................67

بهزاد.................................................................................................................................................................................67

بهمن 1............................................................................................................................................................................67

بهمن 2............................................................................................................................................................................70

بیژن..................................................................................................................................................................................70

بیطقون............................................................................................................................................................................70

بیورد.................................................................................................................................................................................71

پ)

پارس...............................................................................................................................................................................71

پارس مرزبان...................................................................................................................................................................71

پِروش...............................................................................................................................................................................71

پشوتن..............................................................................................................................................................................71

پیروز............................................................................................................................................................................... 73

پیروز بهرامیان................................................................................................................................................................73

پیروز یزدگرد..................................................................................................................................................................74

ج)

جاماسپ 1......................................................................................................................................................................75

جاماسپ 2......................................................................................................................................................................75

جانوشیار..........................................................................................................................................................................76

جوانوی.............................................................................................................................................................................76

خ)

خرّاد1...............................................................................................................................................................................76

خرّاد 2 ............................................................................................................................................................................77

خرّاد 3.............................................................................................................................................................................77

خُزاعه...............................................................................................................................................................................77

خزوران.............................................................................................................................................................................77

خسرو 1 .........................................................................................................................................................................77

خسرو 2...........................................................................................................................................................................77

خضر.................................................................................................................................................................................78

خوشنواز...........................................................................................................................................................................78

د)

دادبرزین..........................................................................................................................................................................79

دارا....................................................................................................................................................................................79

داراب................................................................................................................................................................................81

دل افروز..........................................................................................................................................................................83

ر)

رستم................................................................................................................................................................................83

رشنواد..............................................................................................................................................................................89

رودابه................................................................................................................................................................................89

روزبه.................................................................................................................................................................................90

روشنک........................................................................................................................................................................... 90

ز)

زال................................................................................................................................................................................... 91

زرمهر.............................................................................................................................................................................. 92

زواره................................................................................................................................................................................ 93

س)

ساسان 1 ........................................................................................................................................................................94

ساسان 2.........................................................................................................................................................................94

ساسان چهارم.................................................................................................................................................................94

ساسان ساسان................................................................................................................................................................95

سپینود.............................................................................................................................................................................95

سُورُک............................................................................................................................................................................ 95

سوسنک......................................................................................................................................................................... 96

سوفرای........................................................................................................................................................................... 96

ش)

شاپور............................................................................................................................................................................... 97

شاپور اردشیر..................................................................................................................................................................97

شاپور ذوالاکتاف.............................................................................................................................................................99

شاپور رازی...................................................................................................................................................................104

شاپور شاپور.................................................................................................................................................................104

شاهوی........................................................................................................................................................................104

شعیب..........................................................................................................................................................................105

شَغاد............................................................................................................................................................................ 105

شنبلید........................................................................................................................................................................ 106

شنگان.......................................................................................................................................................................... 106

شَنگل............................................................................................................................................................................106

شهر ..............................................................................................................................................................................109

شهرگیر 1 ...................................................................................................................................................................109

شهرگیر 2.....................................................................................................................................................................109

شهروی..........................................................................................................................................................................109

شیرخون.......................................................................................................................................................................110

ط)

طایر...............................................................................................................................................................................110

طرخان..........................................................................................................................................................................110

طینوش 1 ...................................................................................................................................................................110

طینوش 2.....................................................................................................................................................................111

ف)

فرآیین...........................................................................................................................................................................111

فرامرز............................................................................................................................................................................111

فرانک............................................................................................................................................................................113

فرشید وردکدیور.........................................................................................................................................................113

فغانیش..........................................................................................................................................................................113

فغستان.........................................................................................................................................................................113

فور..................................................................................................................................................................................114

فیلقوس.......................................................................................................................................................................114

ق)

قارن...............................................................................................................................................................................114

قارن برزمهر..................................................................................................................................................................115

قباد................................................................................................................................................................................115

قیدافه............................................................................................................................................................................118

قیدروش...................................................................................................................................................................... 119

قیران .......................................................................................................................................................................... 119

قیطون...........................................................................................................................................................................120

ک)

کتایون...........................................................................................................................................................................120

کرزسپ.........................................................................................................................................................................120

کنارنگ..........................................................................................................................................................................121

کُهرم..............................................................................................................................................................................121

کَید هندی ..................................................................................................................................................................121

گ)

گرگسار..........................................................................................................................................................................122

گستهم......................................................................................................................................................................... 124

گُشتاسپ.......................................................................................................................................................................124

گُشسپ..........................................................................................................................................................................126

گلنار...............................................................................................................................................................................126

گودرز ................................................................................................................................................................127

گوش بستر.................................................................................................................................................................. 127

گیروی .........................................................................................................................................................................127

ل)

لُنبک آبکش............................................................................................................................................................... 127

مالکه..............................................................................................................................................................................128

مانی صورتگر..............................................................................................................................................................128

ماه آفرید..................................................................................................................................................................... 129

ماهیار 1 ......................................................................................................................................................................129

ماهیار 2...................................................................................................................................................................... 129

ماهیار 3........................................................................................................................................................................129

مزدک............................................................................................................................................................................130

مشکناز..........................................................................................................................................................................131

مشکنک........................................................................................................................................................................131

مَنذر...............................................................................................................................................................................132

مهرآذر...........................................................................................................................................................................134

مهران............................................................................................................................................................................134

مهربرزین خرّاد............................................................................................................................................................134

مهربنداد........................................................................................................................................................................135

مهرپیروز بنداد.............................................................................................................................................................135

مهرک نوشزاد...........................................................................................................................................................135

مهرنوش......................................................................................................................................................................135 میلاد..............................................................................................................................................................................135

ن)

ناردانک..........................................................................................................................................................................136

ناهید..............................................................................................................................................................................136

نِرسی 1 .......................................................................................................................................................................136

نِرسی 2.........................................................................................................................................................................137

نِرسی 3.............................................................................................................................................................137

نِرسی آزادچهر.................................................................................................................................................137

نصرقتیب....................................................................................................................................................................138 نُعمان..........................................................................................................................................................................138

نوش آذر.....................................................................................................................................................................139

نوشه.............................................................................................................................................................................139

نوشین روان...............................................................................................................................................................139

ه)

هرمز.............................................................................................................................................................................140

هرمزد..........................................................................................................................................................................140

هرمز یزدگرد.............................................................................................................................................................. 140

هَفتواد...........................................................................................................................................................................141

همای 1 .......................................................................................................................................................................141

همای 2......................................................................................................................................................................142

همای چهرآزاد.............................................................................................................................................................142

هوشیار..........................................................................................................................................................................143

ی)

یازاردشیر......................................................................................................................................................................144

یانُس..............................................................................................................................................................................144

یزدگردبزهگر...............................................................................................................................................................144

یزدگردبهرام.................................................................................................................................................................145

بخش دوّم:عناوین عام

ب)

باغبان......................................................................................................................................................................148

پ)

پزشک1..................................................................................................................................................................148

پزشک2.......................................................................................................................................................................148

د)

دبیر..........................................................................................................................................................................149

دختر اردوان.............................................................................................................................................................149

دخترمهرنوش زاد....................................................................................................................................................149

دخترهفتواد..............................................................................................................................................................150

دهقان............................................................................................................................................................................150

دهقان چاچ.................................................................................................................................................................150

دیده بان.......................................................................................................................................................................150

ر)

راهب..............................................................................................................................................................................151

ز)

زن پالیزبان ................................................................................................................................................................151

زن گازُر........................................................................................................................................................................151

س)

ساقی.............................................................................................................................................................................152

سکُوبا.............................................................................................................................................................................152

ف)

فرستاده 1....................................................................................................................................................................152

فرستاده 2...................................................................................................................................................................152

فرستاده 3...................................................................................................................................................................152

فرستاده 4...................................................................................................................................................................152

فغفور 1........................................................................................................................................................................153

فغفور 2........................................................................................................................................................................153

فیلسوف هندی .........................................................................................................................................................153

ق)

قیصر 1.........................................................................................................................................................................154

قیصر 2.........................................................................................................................................................................154

ک)

کنیزک 1.....................................................................................................................................................................154

کنیزک 2.....................................................................................................................................................................155

گ)

گازر .............................................................................................................................................................................155

ل)

لوریان............................................................................................................................................................................155

م)

موبد 1 ........................................................................................................................................................................156

موبد 2..........................................................................................................................................................................157

 فهرست منابع..............................................................................................................................................................158

مقدمه

شاهنامۀ فردوسی بزرگترین منظومۀ حماسی زبان فارسی و آیینۀ تمام نمای فرهنگ، اعتقادات و آداب و رسوم ایرانیان است. این شاهکار بزرگ ادبی، دارای شهرتی جهانی بوده و به مثابۀ شناسنامه و سند هویّت ملّت ماست. شاهنامه سرگذشت قوم ایرانی را از آغاز آفرینش جهان و نخستین فرمانروایان ایران تا زمان شکست آخرین امپراتور ساسانی از سپاه اسلام، دربر می‏گیرد، بنابراین از داستان­های بسیاری تشکیل یافته و محدودۀ زمانی آن نیز طولانی است. اشخاص متعددی در داستان­های آن نقش­آفرینی کرده­ و با اقدامات خود در روند داستان­ها تأثیرگذار و از آن‏ها تأثیرپذیر بوده­اند. آشنایی با این اشخاص گرچه ممکن است مطلوب و دلخواه باشد؛ امّا مطالعۀ حوادث زندگانی و اقدامات فرد فرد آن‏ها با توّجه به حجم شاهنامه مستلزم صرف زمان بسیاری است و نیز هیچ منبع مدوّن و طبقه بندی شده‏ای وجود ندارد تا هر پژوهشگری بتواند بدون جست وجوی بخش اعظمی از شاهنامه و مطالعه تک تک ابیات آن، به آسانی به اطلاعاتی که نیاز دارد دسترسی پیدا کند.

پژوهش حاضر به منظور تسهیل در امر دستیابی به اشخاص داستان­ها و حوادث زندگی آن­ها کوشیده است فهرستی موضوعی از اشخاص شاهنامه به دست دهد تا ابتدا مانند هر فهرست دیگری با ترتیب الفبایی بتوان به سهولت و بدون اتلاف وقت و سردرگمی شخصیّت مورد نظر را از میان اشخاص بسیاری که نامشان در شاهنامه آمده است، یافت؛ و سپس با مراجعه به نام آن شخص به تمامی حوادث زندگی و اقدامات او پی برد و بر مطالب داستان­ها احاطۀ کافی پیدا کرد.همچنین در ارائه مطالب سعی شده است تا جایی که ممکن است بین ماجراهای مربوط به هر شخص پیوند و نظم منطقی رعایت شود تا موضوعات گسیخته و در حکم یادداشت‏های پراکنده نباشد. هدف ما این بوده‏است که خوانندگانی که قصد مطالعه و آشنایی با هر یک از اشخاص شاهنامۀ فردوسی را دارند و بنا به هر علّتی امکان بررسی تمامی ابیات، برای آن­ها فراهم نیست با صرف مدّت زمان کمتری از رفتارها واقدامات شخص مورد نظر خود آگاهی پیدا کنند.

مبنای این پژوهش شاهنامۀ تصحیح آقای «جلال خالقی مطلق» می باشد. به منظور انجام یافتن این پژوهش، ابتدا تمامی ابیات به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفته و پس از استخراج عناوین اشخاص و معرفی کوتاه آن‏ها، حوادث زندگی و اقدامات آنان بررسی و به صورت فهرست موضوعی طبقه­بندی شده‏است. این پژوهش به بررسی حدود دوازده هزار و چهار صد بیت از اثر بی بدیل حکیم ابوالقاسم فردوسی پرداخته و با توجّه به حجم این اثر و حضور پادشاهان و اشخاص متعدد در آن تقریباً به پادشاهی بیست وهفت پادشاه وصد وهفتاد وشش شخصیّت دیگر انجامیده است. محدودۀ آن از زمان پادشاهی گشتاسپ و قسمت هفت خان اسفندیار شروع و به پایان پادشاهی قباد منتهی شده است.

همچنان که اشاره شد تکیه این تحقیق، عمدتاً بر اقدامات و کارکردهای شخصیت‏هاست. اقداماتی مانند جنگ، پیروزی، شکست و موارد بسیار دیگر که ساختار زندگانی شخصیّت­های مطرح و گمنام شاهنامه را نمایان می‏سازد؛ اما در عین حال این اعمال و رفتار، خواه‏ناخواه معرّف شخصیت‏ها و ویژگی­های فردی آنان نیز می‏باشد. برای نمونه با بررسی اقدامات" اسفندیار"مشخّص می­شود که او تابع قانون، نظم، وظیفه و پیرو دستور پادشاه است. "رستم" نسبت به ایران، شاه و پهلوانان وفادار و فداکار ؛ ولی سخت حیثیّت پرست است." اسکندر" شیفتۀ جهانگیری و اقتدار است." بهرام گور" عاشق عیش و عشرت و شکار است." نوشین روان" مظهر عدالت به شمار می­رود و شخصیّت­های درجۀ دوم مانند" پشوتن" و " ارسطالیس" مظهر خیرخواهی و دلسوزی هستند. خلاصه اینکه هر یک از اشخاص در شاهنامه- که تعداد آن‏ها نیز بسیار است- ویژگی­های خاصّ خود را دارند .

فصل‏های تحقیق:

این تحقیق در سه قسمت شامل:مقدمه، اسامی خاص و عناوین عام تنظیم شده است؛ به این ترتیب که پس از مقدمه، اسامی خاص و پس از آن عناوین عام به ترتیب حروف الفبا درج گشته است .

برخی از مشکلاتی که در انجام دادن این پژوهش با آن مواجه بودیم:

 - یافتن عبارتی که در عین کوتاهی بتواند بیانگر حادثه‏ای باشد که محدودۀ روایت آن در شاهنامه چندین بیت و گاه چندین صفحه را به خود اختصاص داده بود.

- فاصله افتادن میان مطالب مربوط به زندگی و اقدامات یک شخص یا وجود دو یا سه موضوع در یک بیت که تفکیک و عنوان‏گذاری آن را مشکل می­ساخت.

- جمع‏آوری مطالب مربوط به پادشاهانی که قبل از رسیدن به تاج و تخت و در زمان حکومت پدران خود اقداماتی را انجام داده­بودند که شرح آن در ضمن همان پادشاه اصلی آمده بود. برای مثال: هفت خان اسفندیار اگرچه باید ذیل عنوان اسفندیار جای بگیرد؛ اما ابیات مربوط به آن در ذیل پادشاهی پدرش گشتاسپ آمده است.

پیش از انجام دادن این پژوهش چشم‏اندازی که در برابر ما بود چنین اجزاء و محتوایی داشت:

پرسش­های اصلی تحقیق:

- ساختار زندگی شخصیّت­های شاهنامه­ی فردوسی چگونه است؟

- نقش این پایان نامه در معرفی شخصیّت­­های گمنام شاهنامه چیست؟

- نقش این پایان نامه در معرفی شخصیت­های مطرح شاهنامه چیست؟

فرضیه­ها:

- ساختار حوادث زندگانی شخصیّت­های شاهنامه شبیه به یکدیگر نیست و هرکدام ویژگی­های خود را دارند.

- نقش پر رنگ برخی از شخصیّت­ها در شاهنامۀ فردوسی مانع از نمایان شدن دیگر شخصیّت­ها­ شده است و انجام یافتن این پایان نامه به برجسته نمایی این اشخاص کمک شایانی خواهد نمود.

- بررسی های شاهنامه پژوهان غالباً برشخصیت هایی خاص و نیز حوادثی خاص از زندگانی آنان تکیه داشته است . این پژوهش می تواند حوادثی از زندگانی شخصیت های مطرح شاهنامه را که کمتر مورد توجه قرار گرفته است، در معرض دید پژوهندگان قراردهد.

اهدف تحقیق:

- توجه به حوادث مغفول مانده از زندگانی شخصیت‏های شاهنامه

- ارائۀ تمامی حوادث زندگی شخصیت­های­ شاهنامه

- معرفی بعضی شخصیت های مغفول مانده در شاهنامه.

- تسهیل امر دست یابی به حوادث زندگانی شخصیت های شاهنامه

پیشینۀ تحقیق:

تا کنون پژوهش­های بسیاری در مورد اشخاص و ویژگی­های شخصیّتی قهرمانان شاهنامه انجام شده است که عمدتا به چند چهرۀ مشهور پرداخته اند یا فقط به معرفی نام و نژاد آنها بسنده کرده اند؛ برای نمونه کتاب­های «فرهنگ نام­های شاهنامه»و«حماسه آفرینان شاهنامه»و....امّااین پژوهش در میان پایان نامه‏های دفاع شده در سطح کشور و یا کتاب­ها و فرهنگ­های نوشته شده دربارۀ شاهنامۀ فردوسی هیچ سابقه ای ندارد.

روش تحقیق:

در اجرای این پژوهش از روش کتابخانه­ای استفاده شده است؛ به این ترتیب که تمامی ابیات به طور دقیق مورد مطالعه قرار گرفته­اند. پس از استخراج عناوین اشخاص (اصلی و فرعی) و معرفی کوتاه آنها، حوادث مهم زندگی و اقدامات آنها مورد بررسی قرار گرفته و به صورت فهرست موضوعی طبقه­بندی شدند.

باری نگارنده با تمام کاستی­ها و نارسایی­هایی که در این پژوهش وجود دارد، امیدوار است این کار برای دانش پژوهان ادب دوست به ویژه پژوهندگان شاهنامۀ فردوسی سودمند افتد.

بخش اول: اسامی خاص

 بخش اول:

اسامی خاص

 آرزو

دختر ماهیار گوهر فروش بود که بهرام گور او را به همسری برگزید.

خیره شدن آرزو از دیدار بهرام گور: ج6،ص491 ، ب982

دادن جام شراب به ماهیار و بهرام: ج6،ص 491 ، ب984-986

خوش آمدگویی به بهرام گور: ج6،ص491-492، ب994-997

مدح و چامه سرایی، برای ماهیار و بهرام: ج6 ، ص492-493،ب1000-1017/ ج6،ص500 ،ب 1116-1120

پسندیدن بهرام گور برای همسری خود: ج 6 ، ص493-494، ب1024-1026/ ج6، ص494، ب 1040

ازدواج آرزو با بهرام گور و رفتن به شبستان وی: ج 6،ص495، ب1042-1044/ج6،ص500، ب 1125

خبر یافتن از هویت واقعی بهرام گور :ج6،ص497، ب1074-1081

رفتن آرزو نزد بهرام با گوهر و نثار: ج6،ص498، ب1091-1092

فرا خـواندن پـدر خـود نـزد بهـــرام: ج6،ص498، ب1097

آزاده

کنیز رومی که بهرام او را به همسری برگزید و سر انجام به دست بهرام در شکارگاه زیر سم اسب جان باخت.

رفتن آزاده همراه بهرام به شکارگاه: ج6،ص373-374،ب166-173

شرط گذاشتن آزاده برای بهرام درشکار آهو: ج6،

ص374-375،ب177-182

کشته شدن به دست بهرام بعد از دل سوزی برای آهو:ج6،ص376،ب193-198

ارجاسپ

پادشـاه تـوران بــــود و جـنگهای بسیـاری با گشتاسپ داشت و دختران گشتاسپ را در رویین دژ دربند کرده بود و سرانجام به دست اسفندیار کشته شد.

فریب خوردن از اسفندیار و پناه دادن به وی در رویین دژ:ج5،ص260-261،ب491-504

نواخت اسفندیار و پرسش از نام وی: ج5،ص262، ب517-520

پرسش از اسفندیار دربارۀ ایران و دریافت پاسخ: ج5،ص262-363،ب521-527

مغرور شدن ارجاسپ به موقعیت خود: ج5 ، ص 263، ب528-529

فریب خوردن از اسفندیار و اجازه دادن به وی برای بزم آرایی: ج5،ص267،ب575-577/ ج5، ص267 ، ب581

آماده شدن ارجاسپ برای رزم با پشوتن: ج5 ، ص 269،ب598-602

غمگین شدن ارجاسپ از سخنان کهرم دربارۀ ایرانیان: ج5،ص270،ب618-622

فراخوانی و تحریک لشکر برای جنگ با ایرانیان: ج5، ص270-271،ب623-626

بیدار شدن از خواب و درآویختن با اسفندیار: ج5، ص273،ب649-651/ ج5،ص273،ب655-656

کشته شدن ارجاسپ به دست اسفندیار: ج5، ص 273،ب657-658

اردشیر

پسر ساسان است که پس از شکست دادن اردوان به مدت چهل و دو سال پادشاهی کرد0

تولّد و نامگذاری اردشیر : ج6، ص142-143، ب 136-138

آموختن انواع هنرها :ج6،ص143،ب141-142

رفتن اردشیر به درگاه اردوان: ج6، ص 144، ب 163-164

مورد لطـف و احتـرام واقـع شـدن اردشیر از طرف اردوان :ج6،ص144،ب165-168

فرستادن پیشکش ‏هایی نزد اردوان: ج6، ص 145 ، ب170-171

شرکت در نخجیرگاه همراه اردوان و پسرانش و شکارکردن گورخر با یک تیر:ج6، ص145،ب181-182

معرفی خود به اردوان به عنوان شکارکننده گورخر: ج6،ص146،ب185

دعوت اردشیر از پسر اردوان برای اثبات ادعای خود:ج6،ص146،ب187-188

مورد عتاب قرار گرفتن اردشیر از سوی اردوان و گماشته شدن به آخور سالاری: ج6، ص146، ب 194